4 Nieuws- en Advertentieblad voor de Gemeenten Worknm, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz. No. 34 ZATERDAG 19 AUGUSTUS 1933. 59ste Jaargang Piaatselijk Nieuws. r- NATIONALISME. Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45 -- Algemeen weekoverzicht J van d FLORIS C. I In Engeland denkt men blykbaar anders. Daar is men zeer ontsticht over de Duitsche transfer-bepalingen inzake de scheepvaart, welke neer komen op een gebod aan de onder danen om als passagiers uitsluitend van Duitsche scheepslynen gebruik te maken. In Londen heeft men dui delijk te verstaan gegeven, dat zulks tot repressailles zal leiden, o.a. wel licht ook tot een verbod voor Duitsche schepen om Engelsche havens aan te doen. Nog maar nauwelijks had men in Berlyn de dreiging gevoeld, of daar werd verklaard, dat de transfer- bepalingen in Engeland vermoedelyk niet goed begrepen zjjn en dat de regeering in Berlyn bovendien reeds eigener beweging tot het aanbrengen van eenige noodig gebleken correcties was overgegaan De socialistische Spaansche minister Largo Caballero heeft in een rede >eg ee- :en rau ten de we ien en jd, en 1O- en de ikt jk. in, “g :n, te .1, e- e it e 5» n !r e dat nz. ran ge- ok •o- :te :n. ils d, en ’g de x- id )e er ie te Dit blad verschijnt des Za terdags en kost per kwartaal 50 cents; franco per post 80 cents. Enkele Nos. 5 ets. Ingezonden stukken Donder dags voorm. in te zenden. Ad- vertentiën tot ui terlijk Don derdagsmorgens 12 uur, uit gezonderd familieberichten In Ierland gaat de regeering van De Valera, de man, die overigens zelf nooit geen geweldmiddelen in zijn los-van-Engeland-beweging heeft gesmaad, scherpe maatregelen nemen om de wonderbaarlijk snel gegroeide fascistische beweging der blauwhem- den te onderdrukken. Een speciaal Hooggerechtshof is ingesteld, hetwelk politieke en militaire vergrijpen tegen den staat zal oordeelen en ook dood vonnissen zal mogen uitspreken. Over heel het land zal een razzia door middel van huiszoekingen naar wa pens worden gehouden. De leider der blauwhemden, O-Duffy, zal zich met zjjn onder-commandauten vermoede lijk weldra in arrest bevinden. Het zal een zware krachtproef worden in Ierland. Gandhi, de Britisch-Indische leider der onafhankelyksheidsbeweging, is weer een hongerstaking begonnen, ditmaal tot den dood. Dat is een zaak van beteekenis, voor Gandhi, voor Britsch Indië en voor de wereldge schiedenis. Als Gandhi zich inderdaad geheel zou offeren voor zjjn ideaal, dan zou dat de Britsch-Indische onaf hankelijkheidsbeweging inderdaad sterk stimuleeren, omdat hij voor de inheemschen daar méér is dan een heilige, een verlosser, een Messias. De doode, zich geofferd hebbende Gandhi zou nog meer invloed blijken te bezitten dan de levende. Intusschen krijgen we sterk den indruk, dat Gandhi middels zijn hongerstaking slechts iets poogt af te dwingen. Het bevalt hem blijkbaar niet, dat hij als gewoon gevangene wordt behandeld en vanuit zijn gedwongen verblijf niet meer als vroeger zijn beweging, al ware het maar ter verheffing van de paria’s, kan blijven leiden. Straks zal er misschien geschipperd worden... Op Cuba is de rust hersteld na de verdrijving van president Machado en de bevestiging van het bewind van den voorloopigen president Ces pedes. De bevolking van de hoofdstad Havanna echter heeft eerst op bloe dige wijze wraak genomen op de leiders van Machado’s aanhang en op diens geheime politieke politie, van welke vele leden werden gelyncht. De onrust is tenslotte door militairen op bloedige wijze onderdrukter moeten een paar honderd doodenzijn gevallen tijdens Cuba’s jongste revo lutie. Het rijk is voornemens om de ge meenten een zuiniger beheer te gaan aanleeren. In de vijfjarige periode, welke in 1936 eindigt, hebben de ge meenten een hoogere uttkeering uit ’s rijks fondsen ontvangen, als welke voor de toekomst en meer direct voor de volgende vijfjarige periode in het voornemen ligt. Om de ge meenten aan de straks te verminde ren uitkeeringen te wennen zoo he3t het zal in het najaar een wetsontwerp aanhangig komt n om een geleidelijken overgang naar de ver mindering te bewerken. De uitkeerin gen over 1934 1935 zouden van dezen maatregel reeds den invloed onder vinden. Tenslotte eenig allerlei. In Kleef zit een Nij meegscha secretaris van den Bestuurdersbond te dier plaatse ge vangen, beschuldigd van verspreiding van het bij de Amsterdamsche „Ar beiderspers” uitgegeven weekblad „Freiheit” in Duitschland. Ons Mini sterie van Buit. Zaken bemoeit zich met het geval. De stad Lochem viert van Zaterdag tot Dinsdag haar Buitenland. Roemenië staakt de betalingen. Zal Engeland répressailles treffen tegen de Duitsche scheep- vaartmaatregelen De uit zonderingstoestand in Ierland afgekondigd. De groote in dustrie bereidt Roosevelt moei lijkheden. Spanje eensoviet- republiek? Da nieuwe re geering van Cuba erkend. Gandhi vast. Zooals vele particulieren gaan ook meerdere regeeringen van landen het erg gemoedelijk opnemen met haar verplichtingen. Aan den Volken bond betalen ze de contributies niet meer, tal van Europeesche crediteur staten hebben aan de Ver. Staten laten weten, dat ze geen rente of af lossing meer zullen betalen van de in oorlogstijd opgenomen leaningen Duitschland kondigde een transfer moratorium af en nu heeft ook de regeering van Roemenië een besluit in dien laitsten zin genomen. Rente en aflossing van buitenlandsche schulden zullen op Roennensche banken in Roemeensche munt worden gestort, maar het geld mag de grens niet overgebracht worden. Voor vele honderden millioenen aan Hollandsch kapitaal zitten aldus in Duitschland vast en daar komen nu weer tiental len millioenen by, die Nederlanders in Roemenië belegden. Wy krygen de klappen wel van alle kanten, klappen welke allengs meer en meer onze handelsbalans ongunstig b invloeden. En ondertusschen blijven we maar huiverig om tegenmaatregelen te nemen, bevreesd als we zjjn, dat men dat in het buitenland wel eens als een onvriendelijk gebaar zou kunnen uitleggen! Roosevelt ondervindt in zijn strjjd voor korter arbeidsduur en hooger loonen meer verzet, dan oorspronke lijk kon worden vermoed, toen tien duizenden industrieelen zijn arbeids- charter spontaan aanvaardden. Het blaken juist de groote basis industrieën petroleum, staal, kolen te zijn, welke het arbeidscharter als den ondergang van de ondernemingen beschouwen en het dus weigeren te aanvaarden. In de kleedingsindustrie dreigen 60.000 werknemers in staking te gaan, eveneens omdat het arbeids charter door de bedrijfsvoeringen niet werd aanvaard. Door een in te stellen Oppersten Raad van Herstel wil Roo sevelt nu met de groot-industrie laten bemiddelen. den dan rood en in de regeering zijn socialistischen wil zal laten geiden. Hij beweerde rechtstreeks te zullen aansturen op een dictatuur van het proletariaat en noemde de omstandig heden in Spanje op het oogenblik even gunstig, als die in Rusland wa ren, toen de bolsjewistische republiek er werd gesticht. internationalisme ondanks alles groeit, de staten een deel van hun souverei- niteit opgeven opdat de geheele we reld daarvan moge profiteeren, kan men dat toch niet beschouwen als een opgeven van de nationale gedachte. In de nationale gedachte, de nationale trots en de nationale behoeften heeft men tot nu toe steeds de grootste prikkels voor den stoffelyken vooruit gang gevonden, terwjjl internationale wedijver, mits deze niet tot een scherp uiterste wordt opgevoerd, over het algemeen gesproken, die mate van gezonde concurrentie heeft opgele verd, welke men op kleiner schaal wel eens het leven van den handel heeft genoemd. Het valt zeer te be twijfelen of Engeland of Amerika wel zoo groote materieele vooruitgang zou hebben vertoond, indien de revo lutie er niet ware geweest, welke deze twee groote staten tot concur renten maakte. Doch hoe nuttig een gezond natio nalisme ook in het verleden moge zyn geweest, men dient niet uit het oog te verliezen, dat de wereld er thans anders uitziet. Verkeerswezen en moderne techniek hebben afstan den en z.g. natuurlijke grenzen weg gevaagd, en de noodzakelijkheid ge schapen van internationale samen werking. Dit wil niet zeggen, dat men daardoor nu maar de liefde en trouw, die men jegens het eigen land koestert, overboord moet gooien, integendeel; doch deze trouw aan het eigen land kan dus een nuttiger vorm aannemen, wanneer men voor oogen houdt, dat hoe onafhankelijk een land ook moge zijn in politiek opzicht, het in economisch opzicht door af hankely k- heid met de rest van de wereld onver brekelijk verbonden is. Materieele zelf genoegzaamheid van welke staat ook is in onzen tijd met zijn verschillende nieuwe behoeften, onmogelijk gewor den, altijd indien men niet wil terug- keeren tot de middeleeuwen. Het is, zooals een zeer wijs en ervaren waar nemer van internationale toestanden eens heeft gezegdHet fundamen- teele feit van onzen tijd is, dat wy in een nieuw soort van wereld leven, een wereld van onafhankelijke, zoo men wil, doch ook onderling afhanke lijke naties, waarvan geen enkele op den duur kan bloeien of invloed ver werven, zonder de medewerking en samenwerking van zjjn mede-naties. Tenzij de menschen in het algemeen dit fundamenteels feit in hun hoofden kragen, zullen ze geen begrip hebben van onze tijden, en geen practische bijdragen kunnen leveren tot de op lossing van de wereldverbeterende problemen, die ons aan alle kanten toegrijnzen. (Nadruk verboden.) Reusachtige bewapeningen wor den in stand gehouden ten koste van ongeloofelijke uitgaven en de naties beweren, zooals Rus kin zei„Dat het een goede politiek is om verschrikking van elkaar te koopen ten koste van honderden millioenen per jaar.een vrede, die op vrees berust is niets anders dan een onderdrukte oorlog. Henry van Dyke. In onzen tijd zien wij allerwegen een overdreven vorm van nationalisme tot uiting komen, welke beschouwd kan worden als een product van de economische depressie en dus indirect veroorzaakt wordt door de onbevre digende regeling, welke de vredes verdragen tot stand hebben gebracht. Wanneer men de verhoudingen tus- schen de naties wat nauwkeuriger bekijkt en de krachten bestudeerd, welke de menschelijke gedachte be sturen, zooals de vermaarde Ameri- kaansche publicist, Willis John Abbot de geslaagde leerlingen van de be kende Principia College onlangs aan raadde, dan zal men inderdaad, als hij, tot de conclusie moeten komen, dat aan de moeilijkheden van heden een overdreven nationalisme ten grondslag ligt, een bekrompen, zelf zuchtige en onverdraagzame opvat ting van de juiste houding die men schen, die onder een zekere regee ring leven, behooren aan te nemen tegenover burgers van een andere staat. In oorlogstijd wordt ons geleerd dat het onze plicht is, zelfs onze christelijke plicht, om zonder onder scheid allen te haten, die het met „den vijand” houden. En zelfs met de uiterste wreedheid frissche jonge kerels te dooden, welke wy onder normale omstandigheden misschien tot onze beste vrienden zouden achten. En in vredestijd poogt men ons onder den druk van een kortzichtig natio nalisme er toe te brengen afgunst en strijd te koesteren jegens hen, die een andere taal spreken. Juist in een tyd als deze, wanneer er sprake is van nationalisme in allerlei vormen, is het goed zich daarom rekenschap te geven, wat dit feitelijk inhoudt. Tot goed verstand diene, dat men een gezond nationa lisme als een macht zou mogen be schouwen, die iets goeds tot stand kan brengen. Doch men let wel: het moet een „gezond” nationalisme zijn en geen overdreven. Want inderdaad kan men de meening van Abbot dee- len, dat op het huidige oogenblik het nationalisme in de wereldgeschiede nis wellicht de grootste kracht is geweest, die werkzaam was voor de economische, industrieele en sociale vooruitgang in de wereld. De histo rische ontwikkeling van het nationa lisme is volkomen logisch en verde digbaar. De eerste stap naar den vooruitgang werd in de oudste tijden gedaan, toen de mensch voor het eerst ontdekte, dat het noodzakeljjk was zich met zijn medemenschen aan een te sluiten voor bescherming en voor het tot stand brengen van een nijverheid, welke gecombineerde in spanning vereischte. Oorspronkelijk was het gezin de eerste coöperatieve eenheid, en dat is het nog, by voor beeld in China. Naar mate de bevol kingen toenamen en de politieke pro blemen ingewikkelder werden, ver- eenigden de menschen zich in dorps gemeenschappen en daarna in steden. Het is betrekkelijk gesproken nog maar heel kort geleden, dat het schiereiland Italië verdeeld was in een groot aantal kleine steden Flo rence, Pisa, Rome, Verona, die onaf hankelijk van elkaar waren en elk er een eigen leger op na hielden, gereed om tegen elkaar ten oorlog te trekken. Af en toe stond er wel eena een militair of staatkundig genie op, die zulke onafhankelijke steden of pro vincies in een groot rijk vereenigde, zooals het Babylonische, het Assy- rische, het Byzantjjnsche of het Otto- maansche rijk. Doch deze vielen ten slotte door gebrek aan samenhang uiteen. Slechts toen het begrip van de moderne staat opdaagde, die binnen zijn grenzen de menschen van één taal, politieke overtuiging en dezelfde stoffelijke belangen vereenigde, scheen er een politieke eenheid te zijn ge boren, welke nuttig was voor het volk en daarom duurzaam zou zyn. En niettegenstaande er in de wereld een grooter mate van samenwerking tUBscnen de naties plaats vindt, het Uit de verschillende organisaties 700-jarig bestaan. Die Graaf O Ito van belanghebbenden is de Aardappe- Gehe toch! len Centrale geboren, welke pogen zal om den afzet van aardappelen voor de toekomst meer loonend te maken. De Centrale heeft voor den nieuwen oogst minimumprijzen vast gesteld en een ondersteuningsfonds gevormd, waarvan de baten moeten komen uit de opbrengst van vervoer- bewijzen. De minimumprijzen voor consumptiegoed, hetwelk behalve aan kwaliteit ook aan zekere maten moet voldoen, zjjn vastgesteld op f 1.50—f 3 00 per 100 K G. Voor aflevering zjjn vervoerbe wijzen benoodigd, voor welke moet worden betaald. Uit de opbrengst der vervoerbewyzen zal getracht worden om de verliezen te dekken op onverkocht gebleven con- sumptie-aardappelen, welke als vee voer verbruikt zjjn moeten worden. De vacanties raken ten einde en ook van den zomer zullen we weldra het beste hebben gehad. De polo- hemden gaan met een jasje overdekt worden en de dames verruilen straks het luchtige zomertoiletje voor een degelijke herfstjurk. We hebben ver scheidene mooie zomerdagen gekend, maar bijzonder heet is het seizoen toch eigenlijk niet geweest. Eu tóch hebben tienduizenden dit jaar gedaan, alsof bijna elk kleedingstuk teveel was. Van den zeer radicalen omkeer in het kleedingvraagstuk hebben tal van lieden min of meer gehuiverd en zij zullen het dan ook als een opluchting beschouwen, dat het jaar getijde tot het in acht nemen van meer reserves by het volgen van de ontkleedingsmodè aanzet. Het valt niet te ontkennen, dat het in sommige oorden van zomer-ontspanning den laatsten tyd wel eens ergerlyk is toe gegaan, al was het dan steeds een kleine minderheid, welke door haar gedrag aanstoot gaf aan weldenken- den en bedenkelyke bezwaren opriep voor een verblyf ter plaatse van een nog niet bedorven jeugd. De overheid schynt hier en daar geneigd om wat meer te tolereeren dan anders, omdat ze geen middel meent te mogen smaden om wat ver tier en verteer te brengen op plaatsen, waar de crisis zooveel schade reeds veroorzaakte. Vandaar Straperlo en andere gokspelen in badplaatsen en de opheffing van alle begrenzing by het nemen van gemengde baden, te water en te land, in zeer vele bin nenslands gelegen recreatieoorden. Dikwyls heeft dat alles tot excessen geleid en tenslotte hebben die exces sen weer een reactie opgeroepen. In het drukst bezochte recreatieoord des lands, in het Gooi, wordt momen teel door een uit de bevolking voort gekomen actiegroep tegen volksver- wildering gepropageerd voor maat regelen om de bovenbedoelde exces sen tegen te gaan, speciaal waar die zich voor deden door oogluikende toelating van hazardspel (Laren), by het kampeeren en zonnebaden aan de Loosdrechtsche plassen en idem aan het Muider strand. Adressen aan ver schillende gemeenteraden hebben by die vertegenwoordigende lichamen steun gevonden en zeker zullen vóór het volgende seizoen de noodige beperkende bepalingen worden afge kondigd. Het gaat weer als altijd om de massa van een gepaste vrijheid te laten genieten, moet tegen extreme misbruikers worden opgetreden. WORKUM. Opuitnoodiging van den Burgemeester kwamen Dinsdag 15 Aug. des avonds in de Raadzaal byeen de vertegenwoordigers van vereeni- gingen van allerlei aard hier ter plaatse, om te overleggen of bet mo gelijk zou zyn dat tegen zéér geringe reiskosten vereenigingen uit Workum zouden kunnen deelnemen aan het reusachtig défi'é voor H. M. de Ko ningin in het Amsterdamsche Stadion op Zaterdag 9 Sept., voor welk défi zich thans reeds uit heel het land meer dan dertig duizend deelnemers hebben opgegeven, en ook verdere belangstellende personen uit deze gemeente en de omgeving als toe schouwers in het voor veertig duizend menschen ruimte biedende Stadion deze indrukwekkende gebeurtenis, waarby ook de Koningin zelve zal tegenwoordig zyn, kunnen aanschou- wen. Uit informaties by twee stoomboot- ondernemingen was gebleken, dat een extra boot van Workum naar Amster dam en terug zou moeten kosten hoogstens vier honderd gulden. Elk van die booten heeft ruimte voor veel méér dan 400 passagiers. Kwamen er 400 deelnemers, dan zou dus elk voor de reis naar Amsterdam en terug slechts één gulden behoeven te be talen. Dit plan vond in de vergadering zeer warme instemming. De aanwe zige vertegenwoordigers der verschil lende vereenigingen beloofden nog deze week onder hun leden lysten te laten rondgaan, waarop ieder kan verklaren of h{j aan de tocht wil deelnemen. Ook is gedacht aan hen die niet gaan als leden van vereenigingen om aan het défüé deal te nemen, maar die als particuliere personen gaarne vanaf de zitplaatsen in het groote Stadion alles zouden willen aanschou wen. Voor zoover er ruimte beschik baar is, zullen ook dezen voor dezelfde zeer lage prjjs de reis kunnen mede- maken. Zy moeten zich daarvoor dan echter zoo spoedig mogeltjk opgeven (zie advertentie in dit blad.) Die spoed is noodig, omdat de boot pas kan worden besproken als men weet dat er een voldoend aantal deelnemers voor deze reis zal zyn. De vergadering wees aan een comité genTeend zijn volgelingen te moeten van 3 personen, dat zich met de gerust stellen met de mededeeling, dat voorbereiding zal belasten. Ook in hij als minister nog rooder is gewor- nabijgelegen plaatsen zal medewer- De prys der Advertentiön is van 1—5 regels 60 cents, elke regel meer 7 cents Grootere letters naar plaats ruimte. Buiten Friesland, uitgezonderd Familieberich ten, 10 cents per regel. By abonnement belangrijk lager Binnenland. Goedkooper geld. - Vracht- verdeeling voor de binnen scheepvaart. Een aardap- pelen-steunregeling. Tegen volks verwildering. Vermin derde uitkeering aan de ge meenten. De goudvoorraad van de Ned. Bank blijft voortdurend toenemen en ook de positie van den gulden in het buiten land blijft gaaf, omstandigheden, waar door de Ned. Bank geld goedkoop kan gaan verstrekken, d. w. z. tegen voor- deelige rente. Het disconto is van de week dan ook weer met een half procent verlaagd en daarmee gebracht op 3—3l/2 pCt. Vermoedelyk zal nog een verdere verlaging volgen, want de rentestand der particuliere banken is nog een stuk beneden dien van de Ned. Bank. Dat het geld goedkoop verstrekt wordt, wil echter nog geens zins zeggen, dat het ook gemakkelyk verkrijgbaar is. De tijdsomstandig heden hebben er zeer toe medege werkt, dat de voorwaarden voor ere dietverleening zijn verzwaard. De evenredige vrachtverdeeling in de binnenscheepvaart, in Mei j.l. wet- teljjk geregeld, zal op 7 September a.s. in werking treden. Tegen dien datum is een vervoerverbod afgekon digd bevrachtingen kunnen dan slechts door bemiddeling van de be- vrachtingscommissies, welke in 20 ge meenten des lands gevormd zyn, tot stand komen. Er is ook een Raad van Beroep van Bevrachtingszaken samen gesteld geworden. 5- 1 e e i ni en et rij RISC --

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Friso nl | 1933 | | pagina 1