4
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Gemeenten Worknm, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
No. 34
ZATERDAG 19 AUGUSTUS 1933.
59ste Jaargang
Piaatselijk Nieuws.
r-
NATIONALISME.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45 --
Algemeen weekoverzicht
J
van
d
FLORIS C.
I
In Engeland denkt men blykbaar
anders. Daar is men zeer ontsticht
over de Duitsche transfer-bepalingen
inzake de scheepvaart, welke neer
komen op een gebod aan de onder
danen om als passagiers uitsluitend
van Duitsche scheepslynen gebruik
te maken. In Londen heeft men dui
delijk te verstaan gegeven, dat zulks
tot repressailles zal leiden, o.a. wel
licht ook tot een verbod voor Duitsche
schepen om Engelsche havens aan te
doen. Nog maar nauwelijks had men
in Berlyn de dreiging gevoeld, of
daar werd verklaard, dat de transfer-
bepalingen in Engeland vermoedelyk
niet goed begrepen zjjn en dat de
regeering in Berlyn bovendien reeds
eigener beweging tot het aanbrengen
van eenige noodig gebleken correcties
was overgegaan
De socialistische Spaansche minister
Largo Caballero heeft in een rede
>eg
ee-
:en
rau
ten
de
we
ien
en
jd,
en
1O-
en
de
ikt
jk.
in,
“g
:n,
te
.1,
e-
e
it
e
5»
n
!r
e
dat
nz.
ran
ge-
ok
•o-
:te
:n.
ils
d,
en
’g
de
x-
id
)e
er
ie
te
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents; franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad-
vertentiën tot ui terlijk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
In Ierland gaat de regeering van
De Valera, de man, die overigens
zelf nooit geen geweldmiddelen in
zijn los-van-Engeland-beweging heeft
gesmaad, scherpe maatregelen nemen
om de wonderbaarlijk snel gegroeide
fascistische beweging der blauwhem-
den te onderdrukken. Een speciaal
Hooggerechtshof is ingesteld, hetwelk
politieke en militaire vergrijpen tegen
den staat zal oordeelen en ook dood
vonnissen zal mogen uitspreken. Over
heel het land zal een razzia door
middel van huiszoekingen naar wa
pens worden gehouden. De leider der
blauwhemden, O-Duffy, zal zich met
zjjn onder-commandauten vermoede
lijk weldra in arrest bevinden. Het
zal een zware krachtproef worden in
Ierland.
Gandhi, de Britisch-Indische leider
der onafhankelyksheidsbeweging, is
weer een hongerstaking begonnen,
ditmaal tot den dood. Dat is een zaak
van beteekenis, voor Gandhi, voor
Britsch Indië en voor de wereldge
schiedenis. Als Gandhi zich inderdaad
geheel zou offeren voor zjjn ideaal,
dan zou dat de Britsch-Indische onaf
hankelijkheidsbeweging inderdaad
sterk stimuleeren, omdat hij voor de
inheemschen daar méér is dan een
heilige, een verlosser, een Messias.
De doode, zich geofferd hebbende
Gandhi zou nog meer invloed blijken
te bezitten dan de levende. Intusschen
krijgen we sterk den indruk, dat
Gandhi middels zijn hongerstaking
slechts iets poogt af te dwingen. Het
bevalt hem blijkbaar niet, dat hij als
gewoon gevangene wordt behandeld
en vanuit zijn gedwongen verblijf
niet meer als vroeger zijn beweging,
al ware het maar ter verheffing van
de paria’s, kan blijven leiden. Straks
zal er misschien geschipperd worden...
Op Cuba is de rust hersteld na de
verdrijving van president Machado
en de bevestiging van het bewind
van den voorloopigen president Ces
pedes. De bevolking van de hoofdstad
Havanna echter heeft eerst op bloe
dige wijze wraak genomen op de
leiders van Machado’s aanhang en op
diens geheime politieke politie, van
welke vele leden werden gelyncht.
De onrust is tenslotte door militairen
op bloedige wijze onderdrukter
moeten een paar honderd doodenzijn
gevallen tijdens Cuba’s jongste revo
lutie.
Het rijk is voornemens om de ge
meenten een zuiniger beheer te gaan
aanleeren. In de vijfjarige periode,
welke in 1936 eindigt, hebben de ge
meenten een hoogere uttkeering uit
’s rijks fondsen ontvangen, als welke
voor de toekomst en meer direct
voor de volgende vijfjarige periode
in het voornemen ligt. Om de ge
meenten aan de straks te verminde
ren uitkeeringen te wennen zoo
he3t het zal in het najaar een
wetsontwerp aanhangig komt n om een
geleidelijken overgang naar de ver
mindering te bewerken. De uitkeerin
gen over 1934 1935 zouden van dezen
maatregel reeds den invloed onder
vinden.
Tenslotte eenig allerlei. In Kleef
zit een Nij meegscha secretaris van den
Bestuurdersbond te dier plaatse ge
vangen, beschuldigd van verspreiding
van het bij de Amsterdamsche „Ar
beiderspers” uitgegeven weekblad
„Freiheit” in Duitschland. Ons Mini
sterie van Buit. Zaken bemoeit zich
met het geval. De stad Lochem
viert van Zaterdag tot Dinsdag haar
Buitenland.
Roemenië staakt de betalingen.
Zal Engeland répressailles
treffen tegen de Duitsche scheep-
vaartmaatregelen De uit
zonderingstoestand in Ierland
afgekondigd. De groote in
dustrie bereidt Roosevelt moei
lijkheden. Spanje eensoviet-
republiek? Da nieuwe re
geering van Cuba erkend.
Gandhi vast.
Zooals vele particulieren gaan ook
meerdere regeeringen van landen
het erg gemoedelijk opnemen met
haar verplichtingen. Aan den Volken
bond betalen ze de contributies niet
meer, tal van Europeesche crediteur
staten hebben aan de Ver. Staten
laten weten, dat ze geen rente of af
lossing meer zullen betalen van de
in oorlogstijd opgenomen leaningen
Duitschland kondigde een transfer
moratorium af en nu heeft ook de
regeering van Roemenië een besluit
in dien laitsten zin genomen. Rente
en aflossing van buitenlandsche
schulden zullen op Roennensche
banken in Roemeensche munt worden
gestort, maar het geld mag de grens
niet overgebracht worden. Voor vele
honderden millioenen aan Hollandsch
kapitaal zitten aldus in Duitschland
vast en daar komen nu weer tiental
len millioenen by, die Nederlanders
in Roemenië belegden. Wy krygen de
klappen wel van alle kanten, klappen
welke allengs meer en meer onze
handelsbalans ongunstig b invloeden.
En ondertusschen blijven we maar
huiverig om tegenmaatregelen te
nemen, bevreesd als we zjjn, dat men
dat in het buitenland wel eens als
een onvriendelijk gebaar zou kunnen
uitleggen!
Roosevelt ondervindt in zijn strjjd
voor korter arbeidsduur en hooger
loonen meer verzet, dan oorspronke
lijk kon worden vermoed, toen tien
duizenden industrieelen zijn arbeids-
charter spontaan aanvaardden. Het
blaken juist de groote basis industrieën
petroleum, staal, kolen te zijn,
welke het arbeidscharter als den
ondergang van de ondernemingen
beschouwen en het dus weigeren te
aanvaarden. In de kleedingsindustrie
dreigen 60.000 werknemers in staking
te gaan, eveneens omdat het arbeids
charter door de bedrijfsvoeringen niet
werd aanvaard. Door een in te stellen
Oppersten Raad van Herstel wil Roo
sevelt nu met de groot-industrie laten
bemiddelen.
den dan rood en in de regeering zijn
socialistischen wil zal laten geiden.
Hij beweerde rechtstreeks te zullen
aansturen op een dictatuur van het
proletariaat en noemde de omstandig
heden in Spanje op het oogenblik
even gunstig, als die in Rusland wa
ren, toen de bolsjewistische republiek
er werd gesticht.
internationalisme ondanks alles groeit,
de staten een deel van hun souverei-
niteit opgeven opdat de geheele we
reld daarvan moge profiteeren, kan
men dat toch niet beschouwen als een
opgeven van de nationale gedachte.
In de nationale gedachte, de nationale
trots en de nationale behoeften heeft
men tot nu toe steeds de grootste
prikkels voor den stoffelyken vooruit
gang gevonden, terwjjl internationale
wedijver, mits deze niet tot een scherp
uiterste wordt opgevoerd, over het
algemeen gesproken, die mate van
gezonde concurrentie heeft opgele
verd, welke men op kleiner schaal
wel eens het leven van den handel
heeft genoemd. Het valt zeer te be
twijfelen of Engeland of Amerika wel
zoo groote materieele vooruitgang
zou hebben vertoond, indien de revo
lutie er niet ware geweest, welke
deze twee groote staten tot concur
renten maakte.
Doch hoe nuttig een gezond natio
nalisme ook in het verleden moge
zyn geweest, men dient niet uit het
oog te verliezen, dat de wereld er
thans anders uitziet. Verkeerswezen
en moderne techniek hebben afstan
den en z.g. natuurlijke grenzen weg
gevaagd, en de noodzakelijkheid ge
schapen van internationale samen
werking. Dit wil niet zeggen, dat men
daardoor nu maar de liefde en trouw,
die men jegens het eigen land
koestert, overboord moet gooien,
integendeel; doch deze trouw aan het
eigen land kan dus een nuttiger vorm
aannemen, wanneer men voor oogen
houdt, dat hoe onafhankelijk een land
ook moge zijn in politiek opzicht, het
in economisch opzicht door af hankely k-
heid met de rest van de wereld onver
brekelijk verbonden is. Materieele zelf
genoegzaamheid van welke staat ook
is in onzen tijd met zijn verschillende
nieuwe behoeften, onmogelijk gewor
den, altijd indien men niet wil terug-
keeren tot de middeleeuwen. Het is,
zooals een zeer wijs en ervaren waar
nemer van internationale toestanden
eens heeft gezegdHet fundamen-
teele feit van onzen tijd is, dat wy in
een nieuw soort van wereld leven,
een wereld van onafhankelijke, zoo
men wil, doch ook onderling afhanke
lijke naties, waarvan geen enkele op
den duur kan bloeien of invloed ver
werven, zonder de medewerking en
samenwerking van zjjn mede-naties.
Tenzij de menschen in het algemeen
dit fundamenteels feit in hun hoofden
kragen, zullen ze geen begrip hebben
van onze tijden, en geen practische
bijdragen kunnen leveren tot de op
lossing van de wereldverbeterende
problemen, die ons aan alle kanten
toegrijnzen.
(Nadruk verboden.)
Reusachtige bewapeningen wor
den in stand gehouden ten koste
van ongeloofelijke uitgaven en
de naties beweren, zooals Rus
kin zei„Dat het een goede
politiek is om verschrikking
van elkaar te koopen ten koste
van honderden millioenen per
jaar.een vrede, die op vrees
berust is niets anders dan een
onderdrukte oorlog.
Henry van Dyke.
In onzen tijd zien wij allerwegen
een overdreven vorm van nationalisme
tot uiting komen, welke beschouwd
kan worden als een product van de
economische depressie en dus indirect
veroorzaakt wordt door de onbevre
digende regeling, welke de vredes
verdragen tot stand hebben gebracht.
Wanneer men de verhoudingen tus-
schen de naties wat nauwkeuriger
bekijkt en de krachten bestudeerd,
welke de menschelijke gedachte be
sturen, zooals de vermaarde Ameri-
kaansche publicist, Willis John Abbot
de geslaagde leerlingen van de be
kende Principia College onlangs aan
raadde, dan zal men inderdaad, als
hij, tot de conclusie moeten komen,
dat aan de moeilijkheden van heden
een overdreven nationalisme ten
grondslag ligt, een bekrompen, zelf
zuchtige en onverdraagzame opvat
ting van de juiste houding die men
schen, die onder een zekere regee
ring leven, behooren aan te nemen
tegenover burgers van een andere
staat. In oorlogstijd wordt ons geleerd
dat het onze plicht is, zelfs onze
christelijke plicht, om zonder onder
scheid allen te haten, die het met
„den vijand” houden. En zelfs met de
uiterste wreedheid frissche jonge
kerels te dooden, welke wy onder
normale omstandigheden misschien
tot onze beste vrienden zouden achten.
En in vredestijd poogt men ons onder
den druk van een kortzichtig natio
nalisme er toe te brengen afgunst en
strijd te koesteren jegens hen, die een
andere taal spreken.
Juist in een tyd als deze, wanneer
er sprake is van nationalisme in
allerlei vormen, is het goed zich
daarom rekenschap te geven, wat dit
feitelijk inhoudt. Tot goed verstand
diene, dat men een gezond nationa
lisme als een macht zou mogen be
schouwen, die iets goeds tot stand
kan brengen. Doch men let wel: het
moet een „gezond” nationalisme zijn
en geen overdreven. Want inderdaad
kan men de meening van Abbot dee-
len, dat op het huidige oogenblik het
nationalisme in de wereldgeschiede
nis wellicht de grootste kracht is
geweest, die werkzaam was voor de
economische, industrieele en sociale
vooruitgang in de wereld. De histo
rische ontwikkeling van het nationa
lisme is volkomen logisch en verde
digbaar. De eerste stap naar den
vooruitgang werd in de oudste tijden
gedaan, toen de mensch voor het
eerst ontdekte, dat het noodzakeljjk
was zich met zijn medemenschen aan
een te sluiten voor bescherming en
voor het tot stand brengen van een
nijverheid, welke gecombineerde in
spanning vereischte. Oorspronkelijk
was het gezin de eerste coöperatieve
eenheid, en dat is het nog, by voor
beeld in China. Naar mate de bevol
kingen toenamen en de politieke pro
blemen ingewikkelder werden, ver-
eenigden de menschen zich in dorps
gemeenschappen en daarna in steden.
Het is betrekkelijk gesproken nog
maar heel kort geleden, dat het
schiereiland Italië verdeeld was in
een groot aantal kleine steden Flo
rence, Pisa, Rome, Verona, die onaf
hankelijk van elkaar waren en elk er
een eigen leger op na hielden, gereed
om tegen elkaar ten oorlog te trekken.
Af en toe stond er wel eena een
militair of staatkundig genie op, die
zulke onafhankelijke steden of pro
vincies in een groot rijk vereenigde,
zooals het Babylonische, het Assy-
rische, het Byzantjjnsche of het Otto-
maansche rijk. Doch deze vielen ten
slotte door gebrek aan samenhang
uiteen. Slechts toen het begrip van de
moderne staat opdaagde, die binnen
zijn grenzen de menschen van één
taal, politieke overtuiging en dezelfde
stoffelijke belangen vereenigde, scheen
er een politieke eenheid te zijn ge
boren, welke nuttig was voor het
volk en daarom duurzaam zou zyn.
En niettegenstaande er in de wereld
een grooter mate van samenwerking
tUBscnen de naties plaats vindt, het
Uit de verschillende organisaties 700-jarig bestaan. Die Graaf O Ito
van belanghebbenden is de Aardappe- Gehe toch!
len Centrale geboren, welke pogen
zal om den afzet van aardappelen
voor de toekomst meer loonend te
maken. De Centrale heeft voor den
nieuwen oogst minimumprijzen vast
gesteld en een ondersteuningsfonds
gevormd, waarvan de baten moeten
komen uit de opbrengst van vervoer-
bewijzen. De minimumprijzen voor
consumptiegoed, hetwelk behalve aan
kwaliteit ook aan zekere maten moet
voldoen, zjjn vastgesteld op f 1.50—f 3 00
per 100 K G. Voor aflevering zjjn
vervoerbe wijzen benoodigd, voor
welke moet worden betaald. Uit de
opbrengst der vervoerbewyzen zal
getracht worden om de verliezen te
dekken op onverkocht gebleven con-
sumptie-aardappelen, welke als vee
voer verbruikt zjjn moeten worden.
De vacanties raken ten einde en
ook van den zomer zullen we weldra
het beste hebben gehad. De polo-
hemden gaan met een jasje overdekt
worden en de dames verruilen straks
het luchtige zomertoiletje voor een
degelijke herfstjurk. We hebben ver
scheidene mooie zomerdagen gekend,
maar bijzonder heet is het seizoen
toch eigenlijk niet geweest. Eu tóch
hebben tienduizenden dit jaar gedaan,
alsof bijna elk kleedingstuk teveel
was. Van den zeer radicalen omkeer
in het kleedingvraagstuk hebben tal
van lieden min of meer gehuiverd
en zij zullen het dan ook als een
opluchting beschouwen, dat het jaar
getijde tot het in acht nemen van
meer reserves by het volgen van de
ontkleedingsmodè aanzet. Het valt
niet te ontkennen, dat het in sommige
oorden van zomer-ontspanning den
laatsten tyd wel eens ergerlyk is toe
gegaan, al was het dan steeds een
kleine minderheid, welke door haar
gedrag aanstoot gaf aan weldenken-
den en bedenkelyke bezwaren opriep
voor een verblyf ter plaatse van een
nog niet bedorven jeugd.
De overheid schynt hier en daar
geneigd om wat meer te tolereeren
dan anders, omdat ze geen middel
meent te mogen smaden om wat ver
tier en verteer te brengen op plaatsen,
waar de crisis zooveel schade reeds
veroorzaakte. Vandaar Straperlo en
andere gokspelen in badplaatsen en
de opheffing van alle begrenzing by
het nemen van gemengde baden, te
water en te land, in zeer vele bin
nenslands gelegen recreatieoorden.
Dikwyls heeft dat alles tot excessen
geleid en tenslotte hebben die exces
sen weer een reactie opgeroepen. In
het drukst bezochte recreatieoord
des lands, in het Gooi, wordt momen
teel door een uit de bevolking voort
gekomen actiegroep tegen volksver-
wildering gepropageerd voor maat
regelen om de bovenbedoelde exces
sen tegen te gaan, speciaal waar die
zich voor deden door oogluikende
toelating van hazardspel (Laren), by
het kampeeren en zonnebaden aan de
Loosdrechtsche plassen en idem aan
het Muider strand. Adressen aan ver
schillende gemeenteraden hebben by
die vertegenwoordigende lichamen
steun gevonden en zeker zullen vóór
het volgende seizoen de noodige
beperkende bepalingen worden afge
kondigd. Het gaat weer als altijd om
de massa van een gepaste vrijheid te
laten genieten, moet tegen extreme
misbruikers worden opgetreden.
WORKUM. Opuitnoodiging van den
Burgemeester kwamen Dinsdag 15
Aug. des avonds in de Raadzaal byeen
de vertegenwoordigers van vereeni-
gingen van allerlei aard hier ter
plaatse, om te overleggen of bet mo
gelijk zou zyn dat tegen zéér geringe
reiskosten vereenigingen uit Workum
zouden kunnen deelnemen aan het
reusachtig défi'é voor H. M. de Ko
ningin in het Amsterdamsche Stadion
op Zaterdag 9 Sept., voor welk défi
zich thans reeds uit heel het land
meer dan dertig duizend deelnemers
hebben opgegeven, en ook verdere
belangstellende personen uit deze
gemeente en de omgeving als toe
schouwers in het voor veertig duizend
menschen ruimte biedende Stadion
deze indrukwekkende gebeurtenis,
waarby ook de Koningin zelve zal
tegenwoordig zyn, kunnen aanschou-
wen.
Uit informaties by twee stoomboot-
ondernemingen was gebleken, dat een
extra boot van Workum naar Amster
dam en terug zou moeten kosten
hoogstens vier honderd gulden. Elk
van die booten heeft ruimte voor veel
méér dan 400 passagiers. Kwamen er
400 deelnemers, dan zou dus elk voor
de reis naar Amsterdam en terug
slechts één gulden behoeven te be
talen.
Dit plan vond in de vergadering
zeer warme instemming. De aanwe
zige vertegenwoordigers der verschil
lende vereenigingen beloofden nog
deze week onder hun leden lysten te
laten rondgaan, waarop ieder kan
verklaren of h{j aan de tocht wil
deelnemen.
Ook is gedacht aan hen die niet
gaan als leden van vereenigingen om
aan het défüé deal te nemen, maar
die als particuliere personen gaarne
vanaf de zitplaatsen in het groote
Stadion alles zouden willen aanschou
wen. Voor zoover er ruimte beschik
baar is, zullen ook dezen voor dezelfde
zeer lage prjjs de reis kunnen mede-
maken. Zy moeten zich daarvoor dan
echter zoo spoedig mogeltjk opgeven
(zie advertentie in dit blad.)
Die spoed is noodig, omdat de boot
pas kan worden besproken als men
weet dat er een voldoend aantal
deelnemers voor deze reis zal zyn.
De vergadering wees aan een comité
genTeend zijn volgelingen te moeten van 3 personen, dat zich met de
gerust stellen met de mededeeling, dat voorbereiding zal belasten. Ook in
hij als minister nog rooder is gewor- nabijgelegen plaatsen zal medewer-
De prys der Advertentiön
is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
By abonnement belangrijk
lager
Binnenland.
Goedkooper geld. - Vracht-
verdeeling voor de binnen
scheepvaart. Een aardap-
pelen-steunregeling. Tegen
volks verwildering. Vermin
derde uitkeering aan de ge
meenten.
De goudvoorraad van de Ned. Bank
blijft voortdurend toenemen en ook de
positie van den gulden in het buiten
land blijft gaaf, omstandigheden, waar
door de Ned. Bank geld goedkoop kan
gaan verstrekken, d. w. z. tegen voor-
deelige rente. Het disconto is van de
week dan ook weer met een half
procent verlaagd en daarmee gebracht
op 3—3l/2 pCt. Vermoedelyk zal nog
een verdere verlaging volgen, want
de rentestand der particuliere banken
is nog een stuk beneden dien van de
Ned. Bank. Dat het geld goedkoop
verstrekt wordt, wil echter nog geens
zins zeggen, dat het ook gemakkelyk
verkrijgbaar is. De tijdsomstandig
heden hebben er zeer toe medege
werkt, dat de voorwaarden voor ere
dietverleening zijn verzwaard.
De evenredige vrachtverdeeling in
de binnenscheepvaart, in Mei j.l. wet-
teljjk geregeld, zal op 7 September
a.s. in werking treden. Tegen dien
datum is een vervoerverbod afgekon
digd bevrachtingen kunnen dan
slechts door bemiddeling van de be-
vrachtingscommissies, welke in 20 ge
meenten des lands gevormd zyn, tot
stand komen. Er is ook een Raad van
Beroep van Bevrachtingszaken samen
gesteld geworden.
5-
1
e
e
i
ni
en
et
rij
RISC
--