te Workum
op Maandag 4 September '33
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
M
No. 35
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1933.
59ste Jaargang
Officieel Gedeelte.
Plaatselijk Nieuws.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45 -
Algemeen weekoverzicht
Een Koninklijk jubileum.
verklaar-
FLORIS C.
;d worden, dat
e grenzen van
Binnenland.
Kan de Crisis-Invoerwet ons
helpen? De moeilijkheden
voor de Twentsche industrie.
Braat deserteert. Lochem’s
feest. Salariskortingen.
Het ontwerp tot wijziging van de
kwistige bui te hebben gehad. Men
heeft hem later trouwens de bevoegd
heid betwist om stederechten te ver-
leenen.
Ook maarschalk Lyauty heeft van zijn
onrust blijk gegeven in een rede,
waarin hij ook hevig van leer trok
tegen het nieuwe Duitschland.
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents; franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad-
vertentiën tot uiterlijk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
Met denTwentschen nijverheid blijft
het slecht gaan, niet alleen door de
crisisomstandigheden, maar de pro
ducten der Twentsche textielfabrieken
dreigen, vooral in het verre Oosten,
voor goed van de markt verdrongen
te worden door den Japanschen han
del, welke door den lagen Japanschen
loonstandaard in staat is om de
scherpste concurrentie te voeren. Men
heeft gepoogd om door voortdurende
loonsverlagingen in de Twentsche
industrie de positie der Japanners
eenigszins te benaderen, maar dat is
nu wel een hopeloos werk gebleken.
De verliezen der textielindustrie ne
men regelmatig toe en daarnaast
wordt de werkloosheid met den dag
grooter. Thans heet het, dat minister
Slotemakerde Bruine een ander plan
overweegt om in den nood te voorzien.
Alleen b.v. reeds aan de arbeiders,
die op de Kon. Stoomweverij te Ny-
verdal werkloos raakten geheel óf
gedeeltelijk—moet wekelijks een som
van 3500 gld. aan steun worden uitbe
taald. Nu moet er op het oogenblik
aan gedacht worden om de K.S.W.
rechtstreeks met dat bedrag te steunen.
Dan zou de concurrentie met Japan
met succes hervat kunnen worden
en de werklooze arbeiders zouden
onverwijld aan den slag kunnen gaan.
Ook Lochem heeft nu de viering
van haar 700 jarig bestaan achter den
rug. Zouden er nog meer gemeenten
moeten volgen? De Graaf van Gelre
schijnt 700 jaar geleden wel een erg
Laten we ook een woord goeds
zeggen van de nieuwe machthebbers
in Berlijn. Ze hebben laten weten,
dat buitenlanders, in Duitschland ver
toevende, niet gedwongen kunnen
worden om den Nazi-groet te brengen.
Genadiglijk! Maar wél is ons duide
lijk gemaakt, dat verwacht wordt,
dat we óp zullen staan, wanneer ergens
in onze tegenwoordigheid een natio
naal lied wordt gespeeld of gezongen,
waaronder ook het Horst Wessellied
is te verstaan.
De prijs der Advertentiën
is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
Bij abonnement belangrijk
lager
De Valera heeft de organisatie der
fascistische Blauwhemden in Ierland
nu toch verboden, nu de aangekon-
digde parades van j.l. Zondag ondanks
het verbod toch zijn doorgegaan. Het
lersche fascisme is dus een verboden
beweging gewordentegen overtre
ders van het verbod kan zelfs de
doodstraf worden uitgesproken. Merk
waardig is, dat De Valera vroeger
zelf zoo’n verboden organisatie (het
republikeinsche leger) heeft geleid
en toen nagezeten werd door den
huldigen leider der Blauwhemden, die
toen organisator en bevelvoerder was
der vrijstaatspolitie, generaal O’Duffy
In België is een eigenaardige be
lastingbron aangeboord, n.l. op het
vertoeven van buitenlanders in het
land. Als het bezoek langer duurt dan
14 dagen, moeten we er voor gaan
betalen. De opbrengst wordt geschat
op 10 millioen. Maar hoeveel zal er
door verminderd vreemdelingenver
keer worden verloren
Crisis-Invoerwet, beoogende om naast
kleine gelijke invoercontingenten ook
het toestaan van bijzondere contin
genten mogelijk te maken aan landen,
welke daar iets, n.l. een wederdienst
tegenover onze export, voor in de
plaats bieden, wordt gunstig beoor
deeld als een maatregel, welke tot
het gestelde doel zou kunnen leiden,
als niet... Dat is het ’m juist. Vrij al
gemeen overheerscht het gevoelen,
dat er geen mogelijkheid van uitvoe
ring van het gemaakte plan bestaat.
We zitten vast aan onze handelsver-
dragen, welke zoo goed als alle de
meest-beguastigings-clausule bevat
ten. D. w. z.als we aan eenig land
bepaalde haudelsfaciliteiten verleenen,
dat dan automatisch alle andere lan
den mede van die voordeelen proii
teeren, wanneer ze met ons land een
meest-begunstigingsverdrag hebben
gesloten. Op die verdragen is ook de
overeenkomst van Ouchy afgestuit.
We waren met België en Luxem
burg in Ouchy overeengekomen, dat
de onderlinge tolgrenzen, uitsluitend
voor den ouderlingen handel, geleide
lijk lager gesteld zouden worden.
Andere staten zouden zich by deze
overeenkomst kunnen aansluiten. Ze
deden dat echter niet, maar wel liet
Engeland weten, dat de Engelsche
handel op grond van gesloten meest-
begunstigingsverdragen óók van een
eventueele verlaging der tarieven
moest profiteeren. Zonder tegen
prestaties. En daarom is het verdrag
van Ouchy nimmer üitgevoerd kun
nen worden.
Buitenland.
Gandhi vrijgelaten! De poli
tieke spanning om Centraal-
Europa. De Blauwhemden
buiten de wet. Buitenlanders
in België belast. Geteisterd
China.
Gandhi, de machtige, heeft zijn in-
vrijheid-stelling toch maar weer weten
af te dwingen van de Indische regee-
ring en wel met het oude, beproefde
middel van de hongerstaking. Is het
zwakte geweest van de Indische
regeering? Er is geen durf voor
noodig om een gevangene in den dood
te laten gaan," dien hij zoekt, noch
om met militair geweld de oproerige
bewegingen te laten onderdrukken,
welke van Gandhi’s martelaarschap
het gevolg zouden zQn geweest. Wél
moedig mag het geheeten worden,
dat de regeering, om de noodzaak te
ontgaan een hevig volksverzet bloedig
te onderdrukken, het heeft aangedurfd
om het odium van zwakte of lafhartig
heid op zich te laden. Het aanzien van
den Mahatma heeft door de beslissing
van de regeering zeer zeker gewon
nen de buitengewone macht van
Gandhi in’toog der onontwikkelde
massa moet de suggestie, welke
reeds van zijn persoonlijkheid uitging,
ongetwijfeld hebben vergroot. Thans
dient afgewacht, hoe de Mahatma zijn
vrijheid zal gaan gebruiken. Allereerst
zalhjj misschien herstel moeten gaan
zoeken van zijn verzwakte gezondheid
China is wel een zeer ongelukkig
rijk, altijd geteisterd door burgeroor
log en zeer vaak door natuurrampen.
Nu weer hebben heftige stormen en
overstroomingen halve provincies ver
woest. Er moeten 10 millioen menschen
dakloos zijn. Daarbij Is een Ouwer-
kerksche wervelstorm, als we deze
week met vermelding van alle afge
rukte dakpannen in de kranten be
schreven vinden, toch eigenlijk maar
kinderspel. In de laatste dagen heeft
het trouwens op heel het ondermaan-
sche nog al erg gewaaid. Ook München
is door een orkaan bezocht; een kamp
van de Hitlerjeugd bij die stad is
bijna geheel vernield en daarbij kwa
men een paar ernstige persoonlijke
ongelukken voor.
groote uitgestrektheid lands in Noord-
Holland overstroomd werden dan
natuurlijk de oorlog van 1914-1918,
waarbij Nederland weliswaar buiten
den strijd bleef, doch heftig in het
nauw werd gedreven door de oorlog
voerenden, die onze schepen torpe
deerden of vasthielden, de zeeën om
ons heen bezaaiden met mijnen en
het Nederlandsche volk en zijn handel,
scheepvaart en nijverheid in bitter-
sten nood brachten. En daar tusschen-
door kwamen natuurlijk de binnen-
landsche moeilijkheden, die de oude
ren onder ons nog versch in het
geheugen liggen. Doch nimmer stond
Nederland zoo dicht bij de revolutie
en werd het koningshuis zoo zeer
bedreigd, als in de Nov mberdagen
van 1918. Nadat pas op 9 September
1918 het Kabinet Ruys de Beeren-
brouck was opgetreden, woei op 9
November 1918 de Duitsche revolutie-
gedaebte naar Nederland over. Op 11
November hield Mr. Troelstra, de
leider van de Sociaal-Democratische
kamerfractie te Rotterdam een ge
ruchtmakende rede, waarin hij ver
klaarde, dat thans het oogenblik
gekomen was, om te beslissen, of ook
niet in Nederland de hoogste macht
moest gelegd worden in de hand van
arbeiders- en soldatenraden, waaraan
de z.g. bourgoisie zich zou moeten
onderwerpen. Op dezelfde wijze sprak
Mr. Troelstra daags daarop in de
Tweede Kamer, waarbij hij
de: „Onze noodzakelijkheid en onze
onmisbaarheid geven ons het recht
naar de macht te grijpen
Volgens Troelstra was het leger
onbetrouwbaar, terwijl de regeering
niet op 2/3 ja misschien wel 3/4 der
politie kon rekenen. In de Harskamp
kwam het tot muiterij. Doch de re
geering verloor haar tegenwoordig
heid van geest niet. Ze vaardigde een
door alle ministers onderteekend
manifest uit, waarin ze een beroep
deed op het gezond verstand der be
volking om het wettig gekozen gezag
te steunen.
Overeenkomsten met de geallieerde
mogendheden, betreffende groote, aan
de Nederlandsche regeering te leveren
voorraden zouden bij ernstige on
lusten hier te lande krachteloos wor
den. Het dus gesproken ernstige
vermaan miste zijn uitwerking niet.
Al kwam het te Amsterdam tot bloe
dige botsingendoch tenslotte bleef
in het geheele land de rust gehand
haafd, alle partyen, behalve de revo
lutionaire, sloten zich aaneen om de
constitutioneele rechten en vrijheden
te beveiligen. De stemming sloeg om
ten gunste van de meer bezadigden,
de band met het koningshuis scheen
niet geheel verzwakt te zijn en zoo
had op 18 November op het Malieveld
te 's-Gravenhage een grootsche be-
tooging plaats ter eere van de
Koningin, hetgeen als het ware het
sein was voor een geheele reeks van
dergelijke volksuitingen in alle deelen
van ons land. En den twintigsten
November vaardigde de Koningin een
proclamatie uit, waarvan het slot
luidde: „Het is ons vast voornemen,
voorgenoemde hervormingen door te
zetten, en aan te vullen met de snel
heid, die past bij den polsslag van
dezen tijd. Reactie zij uitgesloten. Wij
moeten vooruit!” En onder indruk
van deze koninklijke beloften voerden
de Staten Generaal den acht-urigen
werkdag in met een maximum werk
tijd van 45 uren per week.
Dit z(jn slechts enkele grepen uit
de dikwijls heftig bewogen jarenvan
de regeeringsperiode der Koningin,
waarvan men in deze dagen het
vijf en dertig-jarig jubileum herdenkt.
En wanneer men ziet hoe in al deze
jaren de Koningin zich steeds heeft
ingespannen haar strenge opvatting
omtrent haar taak te verwezenlijken,
dan is het te begrijpen, dat in vele
kringen de wensch is wakker gewor
den om van de waardeering, die men
voor het huis van Oranje koestert, te
getuigen.
(Nadruk verboden.)
De menschen schenen het vroeger
prettiger te vinden om in een stad te
wonen dan tegenwoordig. Onze waar
deering gaat nu in hoofdzaak uit naar
lage belastingen en die moet men in
een stad maar niet gaan zoeken.
B(j het opmaken van de ontwerp
begroting voor het volgend jaar
stond het hoofdstedelijk bestuur
aanvankelijk voor een tekort van
13i/2 millioen. Door allerlei bezuini
gingen van alle subsidies gaat b.v.
15 pCt. af is het geraamde tekort
toch weer gedekt kunnen worden,
maar niet zonder dat het gemeente-
personeel weer een paar veeren moet
laten, o.a. door vermindering van
toelagen, door verlaging van de hooge
salarissen enz. Van het gemeenteper-
soneel moet tesamen f 1 400 000 komen.
Ook minister Colyn heeft laten
weten, dat hij voor het sluitend maken
van de rijksbegrooting voor alle
Nederlanders harde maatregelen heeft
moeten beramen en zich tot zyn leed
wezen bovendien voor de noodzake
lijkheid zag geplaatst om een nieuwe
korting op de salarissen voor rijks
personeel voor te stellen. De regee
ring zal haar bett doen om voor 1
Januari 1935 een nieuwe Rykssalaris-
regeling te laten scheppen en op di«n
datum te doen ingaan, maar tot dai
acht de regeering het noodig:
ie. Om de bestaande crisiskorting
over de geheele linie met 5 pCt. te
verhoogen
2e. Om den bestaanden ongehuwden-
aftrek ad 3 pCt. te verhoogen met
1 pCt. voor elk jaar naden 25 jarigen
leeftijd tot een maximum van 10 pCt.
op 32-jarigen en ouderen leeftijd.
De Duitsche politiek blijft heel de
wereld in een steeds meer g sprikkelde
spanning gevangen houder. De radio-
hetze tegen Oostenrijk blijft onver
zwakt doorgaan en daarover is men
natuurlijk in Londen en Parijs zeer
ontsticht. Beweerd wordt, dat beide
regeeringen de zaak tóeh nog voor den
Volkenbond zullen brengen, ondanks
den tegenzin daartoe van Mussolini.
Die is óók niet van de anti Oosten-
rijksche campagne vanuit Müichen
gediend, maar in zijn verzet daartegen
zoekt hij geen samenwerking met de
regeeringen van Frankrijk en Enge
land. Mussolini heeft zoo z(jn eigen
methode en.... zijn eigen belangen.
Hij zal, als het noodig mocht worden,
Oostenrijks zelfstandigheid tegenover
Duitschland zeker beschermen, maar
met het doel om Oostenrijk nauwer
te brengen tot Hongarije en zoo mo
gelijk ook tot Roemenië, tégen Joego
slavië In Parjjs vertrouwt men Mus
solini volstrekt niet ter zake, wat in
de pers duidelijk tot uiting wordt
gebracht. Men vreest, dat Italië
Frankrijk poogt te verdringen uit de
hegemonie, welke het in Zuid-Oost-
Europa bezit, „wakende” over de
belangen der z.g.n. Kleine Entente.
6 September 18981933.
Men maakt zich dezer dagen op om
een vrijwel uniek feit in de geschie
denis, en zeker van ons vaderland
te herdenkenn.l. het feit, dat een
vrouw gedurende 35 jaren aan het
hoofd van den Staat heeft gestaan.
Want op 6 September zal het 35 jaar
geleden zijn, dat de Koningin de eed
op de grondwet afiegde. welke luidt:
„Ik zweer aan het Nederlandsche
volk, dat Ik de Grondwet steeds zal
onderhouden en handhaven.
Ik zweer, dat Ik de onafhankelijk
heid en het grondgebied van den
Staat met al mijn vermogen zal ver
dedigen en bewarendat Ik de alge-
meene en bijzondere vrijheid en de
rechten van alle Mjjne onderdanen zal
beschermen, en tot instandhouding
en bevordering van de algemeene en
bijzondere welvaart alle middelen zal
aanwenden, welke de wetten te Mijner
beschikking stellen, zooals een goed
Koning schuldig is te doen.
Zoo waarlijk helpe My God almachtig
Wanneer men de nuchtere chrono
logische feiten naslaat, dan treft men
de volgende notitie aan„Wilhelmina,
Helena, Pauline, Maria, Koningin der
Nederlanden, Prinses van Oranje-
Nassau, Hertogin van Mecklenburg,
enz. enz. den 31sten Augustus 1880 te
's-Gravenhage geboren, dochter van
Z. M. Koning Willem III en H. M.
Koningin Adelaide, Emma, Wilhelmina,
Theresia, geboren Prinses van Wal
deck en Pyrmont, volgde haar vader
den 23sten November 1890 op. onder
regentschap van haar moeder. Ze werd
den zesden September 1898, na volein
diging vanhaar achttiende levensj aar te
Amsterdam gekroond en aanvaardde
daarmede zelf de regeering. Den
zevenden Februari 1901 huwde zij
met Z. H. Hendrik, Wladimir, Albert,
Ernst, Hertog van Mecklenburg, enz.
enz. Uit dit huwelijk werd den der-
tigsten April 1909 te 's-Gravenhage
een dochter geboren, genaamd Juliana,
Louise, Emma, Marie, Wilhelmina,
Prinses van Oranje-Nassau, Hertogin
van Mecklenburg en Kroonprinses
der Nederlanden.”
Men kan over de principieele kwestie
van het koningschap en de plaats en
beteekenis daarvan in de moderne
maatschappij van meening verschillen,
de onbevooroordeelde toeschouwer
echter zal niettemin moeten erken
nen, dat de jeugdige vorstin, op hoe uit
nemende wjjze ook voorbereid, voor
een moeilijks taak werd gesteld. En
dat de vijf en dertig jaren van haar
regeering een tijdperk omvatten,
waarin naast veel schokkende ge
beurtenissen op allerlei gebied, ook
talrijke omwentelingen en hervormin
gen op sociaal en binnenlandsch
politiek gebied plaats grepen. Bij al
deze dingen kan gezegd worden, dat
de Koningin binnen de grenzen van
haar grondwettelijke bevoegdheden,
inderdaad steeds heeft gepoogd naar
beste weten en kracht de hooge plicht
te vervullen, welke in de vorenaan-
gehaalde plechtige belofte bij de
troonsbestijging afgelegd, besloten ligt.
Onder de schokkendste gebeurte
nissen, welke in de afgeloopen vijf en
dertig jaren voorvielen en waarbij
ons land direct of indirect betrokken
was, kan men noemen het geschil
met Venezuela, waarbij het in Novem
ber 1908 tot een vlootdemonstratie In
de Venezolaansche Wateren kwam,
waarbij twee schepen door de Neder
landsche marine genomen werden;
de herdenking van de honderdjarige
bevrijding uit de Fransche heerschap-
p(j in 1913; de watersnood van 1916
tengevolge van den storm, die 13
Januari 1916 Nederland teisterde, een
doorbraak van een deel der Zuider-
zeedijken veroorzaakte, waardoor een
WORKUM. Ds. Chr. Eerhard alhier,
heeft het beroep naar de Ned. Herv.
Gem. te Hillegom, aangenomen.
31 Augustus-’viering - Workum.
Ons Oranje-comité tot voorbereiding
en regeling van de viering van den
verjaardag van onze geëerbiedigde
Koningin, heeft tengevolge van ver
hindering van den voorzitter niet aan
zijn belofte van verleden jaar kunnen
voldoen om reeds in Juli eene ver
gadering te beleggen, ter bespreking
van eene algemeene eenigszins groo
tere feestviering dan tot dusver ge
bruikelijk was.
Misschien zijn de ernstige tjjden er
ook niet naar om daaraan veel te
besteden, maar toch willen wij niet
nalaten om deze heugelijke dag met
gepaste vreugde te gedenken.
Het comité meent, dat dit nooit
beter kan geschieden dan met de
organisatie van een feest in de eerste
plaats voor de schooljeugd. Laat de
opbrengst van de collecte zulks toe,
dan zal nog worden nagegaan wat
verder aan de burgerij zal kunnen
worden aangeboden.
Om reeds dadelijk de burgers meer
te doen genieten van de feestvreugde,
heeft het comité besloten de kinder
spelen weer te houden in de stad, langs
de heele Wijmerts en niet op het
speelterrein zooals verleden jaar is
gebeurd. Wel is het weiland in zoover
meer geschikt, omdat b(j het spelen
een val op het groene gras minder
hard aankomt dan op de straatstee
nen en ook het straatvuil is soms een
hindernis, maar een weinig oplettend
heid kan die bezwaren wel wat be
perken en de algemeene feestvreugde
komt eerst tot zyn recht, als de heele
stad vervuld is van de beweging der
jeugd.
De aanblik der spelende kinderen
in hun feestkleading, versierd met
oranje, is op zich zelf reeds een feest
Zou de heer Braat, onze zonne(iyd)-
koning, voor goed voor de Neder
landsche politiek verloren zijn Men
weet, dat hy zich erg gedupeerd ge
voelde, doordat, niettegenstaande z(jn
geweldige stemmenmeerderheid bo
ven een andere candidaat op zijn
lijst, Mr. Vervoorn, toch deze laatste
bij de jongste Kamerverkiezingen
verkozen werd verklaard als gevolg
van een eigenaardige technische con
structie van zekere kieswetbepalingen.
Hij heeft er op aangedrongen, dat Mr.
Vervoorn vrijwillig zijn plaats voor
hem zou inruilen, maar dat gebeurde
niet. Toen wachtte de heer Braat de
uitspraak af van de algemeene
vergadering der Nationale Boe
ren-, Tuinders- en Middenstands-
partij, welke deze week gehouden is.
Er waren moties ingediend om van
Mr. Vervoorn het bedanken als
kamerlid te eischen en van het
hoofdbestuur het heengaan als zooda
nig, maar de eerste motie werd inge
trokken en de behandeling van de
tweede tot een volgende vergadering
uitgesteld. Toen stond de heer Braat
op, bedankte voor het lidmaatschap
van de partij, welke hi) gesticht en
geleid had en ging, onder doodsche
stilte der vergadering, heen. Om een
nieuwe partij gaan stichten? De
trouw van veel menschen gaat ten
opzichte van een „partij” niet verder
dan tot daar, waar het eigen belang
ophoudt.
Paardenmarkt
FRISO.
B-
