enz. enz.
Nieuws- en Advertentieblad
ïoor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noord®., Hindeloopen, Stavoren
No. 38
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1933.
VERNIEUWING.
Gemengd Nieuws.
I
r
w
59ste Jaargang
Algemeen weekoverzicht
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45 -
Plaatselijk Nieuws.
J
FLORIS C.
een
I
I
■I
I
I
maar
den
n
ia
1.
Is
>t
P
n
I
K
tn
:x
<s
;n
is
le
tio-
ijn,
dat
jen
rte-
en.
jke
:en
het
en.
het
dat
ale
er
eft
ee-
jk-
ike
va
an
ale
jer
ize
in-
en
in-
ri
ng
lat
d”
Is-
en
J*j
d.
or
he
k,
:n
er
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents; franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad-
vertentiën tot uiterljjk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
De prijs der Advertentiën
is van 15 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
Bij abonnement belangrijk
lager
schappelijke stelsel te veroordeelen.
De weg ligt als steeds: in het mid
den. Men hoeft niet het heele maat
schappelijke stelsel, zooals dat inden
loop der eeuwen steeds verder is uit
gegroeid en verbeterd, te vernietigen.
Men moet er slechts het verkeerde
uithalen, en met alle macht het goede
erin vasthouden. De moreele regene
ratie die 2000 jaar geleden begon,
gaat steeds voort. De voortzetting van
deze evolutie houdt in de praktische
oplossing van de sociale en econo
mische problemen, die ons thans
zooveel moeite schijnen te veroor
zaken.
(Nadruk verboden.)
Afschuwelijk ongeluk.
Toen de sneltrein van Margate naar
Charing Cross Maandag het station
Hither Green passeerde met een
snelheid van 80 K.M. per uur, viel
een man van het perron. Vermoede-
Hjk werd hij meegezogen door de
locomotief, want zijn lijk bleef hangen
tusschen een lampehaak en het rook
scherm voor de machine. De men-
schen op het perron sloegen het
ongeluk met ontzetting gade,
de machinist en de stoker van
trein hadden niets gemerkt, zoodat
deze met onverminderde snelheid door
raasde. De stationschef van Hither
Green waarschuwde dadelijk de beide
volgende stations, doch daar was de
trein al gepasseerd eer men het be
richt begrepen had zoodat het Ijjk
tot London Bridge voor op de loco
motief bleef hangen. Daar stopte de
trein. Men had geen kans gezien den
trein buiten het station tot staan te
brengen, zoodat de vele reizigers op het
perron aldaar het afschuwelijk schouw
spel niet bespaard kon blijven. Ver
scheidene vrouwen op het perron
vielen fliuw. Men dekte op London
Bridge het voorstuk van de locomo
tief af, waarop de trein zijn reis
naar Charing Cross vervolgde.
Spoorwegaanslag bijtijds ontdekt.
Onbekend gebleven personen heb
ben Dinsdag in de buurt van Sailles
bij Luik zware steenen gelegd op de
rails teneinde de trein tot ontsporing
te brengen. Gelukkig heeft een baan
wachter tijdig dezen aanslag bemerkt,
zoodat de hindernis reeds vóór het
naderen van den sneltrein Parijs—
Keulen kon worden verwijderd.
Krasse maatregelen tegen
smokkelaars.
De bedrijvigheid der smokkelaars
aan de Turksch-Syrische grens is,
naar uit Istamboul gemeld wordt, zoo
hoog opgevoerd, dat besloten is de
douane-beambten te vervangen door
militairen, die opdracht hebben op
elk verdacht persoon onmiddellijk te
schieten.
Autobusongeluk eischt 7 dooden.
Op een afstand van 20 K.M. van
Toulon is een ernstig autobus-onge-
luk gebeurd, waarbü 7 personen om
het leven zouden zijn gekomen.
Hachelijk avontuur van een
minister.
De Britsche minister voor de Domi
nions, Thomas, heeft Dinsdag met 3
andere mannen op zee in nood ver
keerd. In een klein bootje hadden zQ
zich in zee begeven, doch toen het
scheepje naar zee dreigde af te drij
ven, raakten de opvarenden in moei
lijkheden. Zij gaven noodseinen, door
een zakdoek aan een roeispaan te
bindendeze seinen werden aan de
kust opgemerkt en een reddingsboot
van Shoreham en Sea slaagde er in
den minister en z(jn drie gezellen te
Binnenland.
De opening en sluiting van de
zitting der Staten Generaal.
De Troonrede wordt per radio
uitgezonden. Wéér een Oran
je manifestatie De bestuurs
crisissen in Amsterdam en Den
Haag. Bezuiniging op de
rechterlijke macht. Van
het sociale en polilieke strijd-
tooneel. De aanslag in Muiden.
Op Dinsdag a.s. wordt de nieuwe
zitting der Stat. Gen. geopend en Za
terdag van deze week zal deswege
de loopende zitting met het gebruike
lijk ceremonieel worden gesloten. De
In Duitschland begint de andere
week te Leipzig het proces tegen de
verdachten inzake de brandstichting
in het rijksdaggebouw, in welk proces
de Nederlander v. d. Lubbe de voor
naamste aangeklaagde is. In het bui
tenland staat men sceptisch ten op
zichte van deze procedure, omdat
het bekend is, dat in het tegenwoor
dige Duitschland geen de overheid
onwelgevallige meeningen mogen
worden geult, noch dito-verklaringen
zonder gevaar kunnen worden afge
legd. In Parijs is daarom deze week
door eenige Fransche juristen in het
openbaar een pleidooi voor de be
schuldigden gehouden met het doel
om het wereldgeweten te wekken.
Ook die juristen echter hebben helaas
blijk gegeven, dat zs de noodige
objectiviteit missen. Afgrijselijke bij
zonderheden z(in intusschen dezer
dagen door de Nazi's weer gepubli
ceerd over een communistische samen
zwering, welke zich in Maart j.l. had
moeten voltrekken en o.a. aan Hitler
het leven had kunnen kost m. We zien
er een suggestieve stemming makerij
in tegen dat het proces—v. d. Lubbe
aanvangt. Dat we er voorshands niet
méér in kunnen erkennen, is de schuld
van de Duitsche machthebbers zelve,
die een der grondregelen van het
recht „Et audi alteram partem”
Aanhoor ook de tegenpartijstelsel
matig onderdrukken.
woordigan. Deze innigheid zal voor
loopig tien jaar duren.
Lerroux, de leider der Snaansche
radicalen is er thans definitief in
geslaagd om een kabinet zonder
medewerking, die geweigerd was, der
socialisten te vormen. Van Lerroux
wordt een ijveren verwacht tot ver-
I zachting der politieke tegenstellingen
en een krachtige actie om de anarchie
in het land te beteugelen.
Uit China kwamen zeer ernstige
berichten over barbaarsche gruwelen,
gepleegd door Chineesche commu
nistische legars. In de provincie
Szetsjwan moeten verschillende steden
zijn verdelgd. Niet minder dan 200 000
burgers moeten zijn vermoord, van
welke honderden den vuurdood von
den, doordat ze in de brandende
steden opgesloten werden gehouden.
Ook heeft China weer te lijden van
een nieuwen inval der Tibetanen.
Op Cuba is de rust nog geenszins
hersteld. De radicale elementen oefe
nen terreur uit, wat tot uitgebreide
stakingsbewegingen voert. Met den
dag wordt de anarchie erger. De
voorloopige president zou reeds
gaarne bereid zjjn om zijn baantje
aan een ander over te dragen, maar
de junta verzet zich daartegen.
WORKUM, 12 Sept. Hedenavond
gat „Crescendo” onder begunstiging
van mooi weer, nog een buitenge
wone uitvoering op de Markt. Dit
afscheid van de zomeravondconcerten
in dit seizoen werd bijgewoond door
een talrijk publiek, hetwelk wederom
van de verschillende nummers heeft
kunnen genieten. Dat de waardeering
voor de loffelijke wijze, waarop onze
muziekvereen. zich van haar taak
heeft gekweten, Zaterdag a.s. duide
lijk tot uiting mag komen in haar
jaarljjksche collecte, die alsdan ge
houden zal worden.
Buitenland.
Het speciale Oostenrjjksche fas
cisme in wording. Het proces
tegen van de Lubbe. Garantie
rad tusSchen Griekenland en
Turkije. Lerroux min. pres,
in Spanje. Chineesche gru
welen.
Minister van Schalk zal de in het
voorjaar verworpen wet tot bezuini
ging op de rechterlijke macht (op
heffing van 7 rechtbanken en 40 kan
tongerechten) weer indienen, verkon
digde „De Telegraaf” en dezen keer
zal er een meerderheid voor worden
gevonden. Maar de meest bevoegde
persoon sprak het tegen. Er moet ook
op de rechterlijke macht worden be
zuinigd, maar hoever die bezuiniging
moet gaan, heeft de minister nog in
overweging.
In Amsterdam dreigt een bouwwer-
kersstaking, welke daar al zoo dikwijls
door de syndicalisten is geforceerd. Van
dien kant komt ook nu weer de be
dreiging, welke als af weer wordt be
stempeld tegen de loonpolitiek der
regeering. De andere bonden gaan
met de actie niet accoord, maar de
syndicalisten zijn er al meermalen in
geslaagd om door hun terreurmetho
den heel het hoofdstedel{jk bouwbe
drijf stil te leggen. De politieke
formatie dezer syndicalisten vormt de
Rev. Soc. Partij, geleid door het
Kamerlid Sneevliet. Tusschen de
R.S.P. en de jongste afgescheidenen
der S.D.A.P., te weten de O.S.P., zal
binnenkort een fusie plaats grijpen.
De vereenigde groepen zouden zich
stellen op het standpunt van het
Ter gelegenheid van den Weenschen
Katholiekendag van Zondag j.l. en de
herdenking van de bevrjjding van
Weenen, 250 jaar geleden, van het
Turksche juk, heeft kanselier Dollfuss
zijn land en de wereld bekend ge
maakt, dat ook hij geen anderen uit-
weg meer ziet dan den overgang naar
a.s. Troonrede zal naar aller ver wach- fascistische bestuursmethoden, al blijkt
--J- h(j dan het Duitsche model te hebben
verworpen. Bij een *rootsche betoo-
ging van het Vadurlandsche Front
heeft hij meegedeel 1, dat het parle
ment niet meer bijeen zal komen en
de democratische methoden in Oosten
rijk zullen hebben afgedaan. Geen
bruin nationaal-socialisme zal worden
geduld, maar ook geen marxisme.
Dollfuss zal van Oostenrijk een
christelijken staat maken en h(j heeft
geheel nieuwe normen aangekondigd
op sociaal gebied. De werkloozen-
ondersteuning zal worden gewijzigd
en hü zal zorgen, dat een derde van
het werkloozenleger aanstonds in bet
productie-proces herplaatst zal kunnen
worden. Terrorisme zal niet worden
geduld, van geen enkele zijde. Vorst
von Stahremberg vond dat speciale
Oostenrijksche fascisme van Dollfuss
een schitterende oplossing, maar de
kanselier moest een beetje haast
maken, meende hjj, met de uitvoering
er van. Op het Weensche gemeente
huis heerschen nog bolsjewieken, zoo
suggereerde h(j, en daaraan moest
dadelijk een einde worden gemaakt.
Nog in 1933 moet de hernieuwde staat
zfln gefundeerd.
redden. Toen de boot hen bereikte
waren de mannen alle vier uitgeput
z(j werden te Shoreham (Sussex) aan
land gebracht.
Hernieuwde schippersstaking
in Frankrijk.
De schippersstaking, welke pas
eenige weken lang het grootste deel
der Fransche kanaal- en rivierscheep-
vaart tot stilstand had gebracht is
weer opgeleefd en heeft geleld tot
versperringen op de Oise. In een
Dinsdag gehouden vergadering van
schippers werd geconstateerd, dat de
overeenkomsten, welke bjj de laatste
staking waren getroffen, niet waren
gestand gedaan. De schippers hebben
daarom besloten opnieuw in sta kin
te
Een opmerkelijke gebeurtenis is, dat
de aai tsvijanden, Grieken en Turken,
deze week een garantie-pact met
elkaar sloten om de gemeenschappe
lijke grenzen over en weer tegen
derden te verdedigen. Op internatio
nale conferenties e.d. kunnen afge
vaardigden van het eene land, desge-
wenscht, ook het andere vertegen-
Trotzki-communisme. Met Trotzki zelf
hebben eenige leiders der fusionee-
rende groepen dezer dagen in
Frankrijk een bespreking gevoerd.—
Een eisch van het .Jaarbeursbestuur
om aan de georganiseerde anti-
Duitsche boycot een vei bod op te
leggen van propaganda op en om het
Jaarbeursterrein, is deze week door
den president van de Utrechtsche
rechtbank afgewezen. Uit een
missive van den minister van Binn.
Zaken is gebleken, dat deze de idéé
van een annexatie van Voorburg en
Rijswijk door Den Haag, heeft afge
wezen, tot groote vreugde van de be
woners der genoemde dorpen. Een
der slachtoffers van den befaamden
moordaanslag in den Raad van Mui
den, de heer Veth, is deze week aan
z(jn verwondingen bezweken.
De eerste stap met goede ge
dachten nemend, de tweede met
goede woorden, en de derde met
goede daden, trad ik het paradijs
binnen. Perzisch spreekwoord.
Indien we ons werk met een
lichter, minder angstig gemoed
konden doen, zou het ons min
der vermoeien. Het is de
vrees, niet het werk, die ons
uitput. Goulburn.
Het is nu langzamerhand wel tot
velen doorgedrongen en eveneens
door velen openlijk erkend, dat de
zware tjjden van crisis die we door
leefd hebben en op velerlei gebied
nog doormaken, niet zoomaar een
economische crisis zijn, doch veeleer
een crisis der moraal, een louterings
proces der maatschappij, waarbij veel
wat verkeerd en voos was naar boven
kwam om vernietigd te worden, en
waarbij de geheele menschenmaat-
schappij feitelijk een soort van ver
nieuwing ondergaat. Meer dan eens
is door denkers en ook staatslieden
uitgesproken, dat door deze crisis veel
egoïsme naar voren kwam en het duide
lijk werd gemaakt, dat dit moest plaats
maken voor een andere geest. Heeft
men aanvankelijk gepoogd uitsluitend
door wetten en economische manipu
laties een uitweg uit de moeilijkheden
te zoeken, meer en meer begon men
in te zien, dat een uiteindelijke op
lossing slechts mogelijk zou zijn door
een beroep van de ethiek of de
moraal op het hart der menschen.
Omdat we onze ware verhoudingen
uit het oog hadden verloren, en we
de juiste levenshouding als menschen
tegenover elkaar moesten terugvin
den. Het geestelijke moest het stoffe
lijke overheerschen, anders kon er
geen zekerheid van geluk zijn voor
welk individu of welke klasse ook.
De eenige wet waaronder menschen
en naties kunnen gedijen is immers
de wet van vriendelijkheid, van ge
nade en recht. En wanneer we terug-
keeren onder de vleugelen van die
wet en haar gebruiken in de wereld-
van-iederen-dag, menschen tegenover
menschen, naties tegenover naties,
dan zullen we geen zulke rampen
meer hebben, als die welke we thans
de beschaving hebben zien teisteren.
In deze periode van vernieuwing
zijn er ook geweest, die meenden,
dat nu in eens maar de heele maat
schappelijke ordening moest worden
opgeruimd en afgebroken. Van com
munistische en aanverwante zijde
hebben we tot uit den treure gehoord,
dat dit de laatste stuiptrekking van
„het kapitalisme” was. Zonderlinge
begripsverwarring bestaat er bij som
migen over „het kapitalisme”. Wat is
„kapitaal?” Kapitaal is „opgespaarde
arbeid”. Welnu, om met den grooten
econoom H. A. L. Fisher te spreken:
kapitaal kan men evenmin afschaffen,
als men het weer af kan schaffen.
De vraag is alleen maar, wie zal de
rol van „kapitalist" vervullen: parti
culiere personen of overheidslichamen.
En zoo men zegt „overheidslichamen”, front deserteerde,
dan is het nog maar zeer de vraag
of zij die rol zoo goed en efficient
zullen vervullen als particuliere per
sonen. Zie maar eens naar Rusland 1
Doch dit hoort heelemaal tusschen
haakjes thuis! Om dan bij ons
uitgangspunt terug te keeren: links
extremisten noemden de crisis de
doodsstuipen van „het kapitalisme”.
En wilden dus maar met de alge-
heele afbraak van de maatschappij
beginnen. Rechts-extremisten, de
zes-en-dertig verschillende soorten
fascisten en nationaal-socialisten
die ons kleine vaderland telt, wilden
ook maar liefst de heele maat
schappij af breken op grond van het
motief, dat het parlementaire stelsel
- kenmerk van de democratie
niet zou deugen. (Wat sommigen der
leiders er niet van weerhoudt, een
dik-belegde boterham, in den vorm
van overheidsbaantjes, te ontvangen
uit de hand van de over
heid, welke dan toch steunt op
en haar gezag ontleent aan dat zoo
door hen verfoeide parlementaire
stelsel. Maar dat vertelt „de leider”
er niet bjj, als hij zjjn zwartgehemde
bloed] onge volgelingen toespreekt.
Ook dit tusschen haakjes. Zoo zien
we dus, dat in een soort van politieke
Don-Quichotterie, allerlei wereldher
vormers maar van de crisis gebruik
maken, om het heele huidige maat*
ting zeer belangrijk wezen en daarom
is het zoo verheuglijk, dat dit jaar
voor het eerst de Troonrede ook uit
den luidspreker te aanhooren zal zijn;
ook in Oost en West zal de inhoud van
dit staatsstuk door de goede zorgen
van de Phohi te beluisteren zijn.
Ds. van Hoogenhuyze schijnt zijn plan
om dezen keer van de opening der
Staten een Oranje-manifestatie te
maken, te willen doorzetten. De noo
dige oproepen zijn gedaan en de
spoorwegen laten op Dinsdag zes
extra treinen naar Den Haag loopen.
De Oranje-manifestatie moet dienen
als betooging tegen de communisten,
die de arbeiders hebben opgeroepen
om van Prinsjesdag een Rooden Dins
dag te maken. Zouden we het optreden
tegen dergelijke revolutionnaire de
monstraties niet beter aan de overheid
kunnen overlaten Er is al politieke
spanning genoeg.
In Amsterdam zijn als gevolg van
zulke politieke spanning nu alle wet
houders, dus óók de niet-socialistische,
afgetreden, op eisch van den heer
Weiss (Neutr. Middenstandsblok), die
demonstreeren wil, dat hü een belang
rijke wippositie inneemt. Zoowel links
als rechts heeft de medewerking van
zijn groepje noodig om een meerder
heid te kunnen vormen. Maandag a.s.
zal het verkiezen van een nieuw
wethouderscollege aan de orde komen.
Op dienzelfden dag heeft zoo’n plech
tigheid, in dit geval ter aanvulling
van het college van B. en W. in den
Haag plaats, waar de laatste socia
listische wethouder van het bestuurs-
gaan.
Twee motorrijders levend
verbrand.
Twee ordonnances, die op motor
fietsen waren gezeten, zyn bij de
manoeuvres in Yorkshire tegen elkaar
gebotst en levend verbrand.
Boerderij en voorraadschuur
prooi der vlammen.
Dinsdagavond ontstond een zwaro
brand in de kapitale boerderij van
den landbouwer J. Gooien te Herpen
bij Oss. Het vuur was ontstaan in de
groote voorraadschuur, waar hooi en
stroo waren opgeslagen. Spoedig stond
deze schuur in lichte laaie. De vlam
men sloegen over op de boerderij, die
weldra in volle vlam stond. Da be
lendende percee len waarvan de daken
met riet bedekt waren, liepen groot
gevaar, doch de plaatselijke brand
weer slaafde er in deze gebouwen te
behouden. De voorraadschuur, da
boerderij, de inboedel, een hoeveel
heid landbouwgereedschappen werden
een prooi der vlammen. Een viertal
varkens alsmede een hond kwamen
in de vlammen om. De oorzaak van
den brand is onbekend. Verzekering
dekt de schade.
Het noodweer boven Frankrijk.
Betreffende het noodweer, dat in
Frankrijk nabij Montpellier en Nar-
bonne heeft gewoed wordt bericht,
dat de regen meer dan vier dagen
onafgebroken neerviel en onafzienbare
schade heeft aangericht. De landwegen
zijn grootendeels ook overstroomd en
voor het verkeer versperd. In eenige
plaatsen staat het water IL2 M. hoog
in de huizen. Te Lazignan zijn de
hoofdstraten veranderd in stortbeken.
Ieder verkeer is onmogelijk.
Ernstige autobotsing.
In den vooravond van Dinsdag heeft
nabij Haarlem op den Amsterdamschen
straatweg een ernstig auto ongeval
plaats gehad. Een vrachtauto kwam
uit de Nagtzaamstraat den Amster-
damschen straatweg oprijden in de
richting Amsterdam. Op dat moment
naderde zoowel uit de richting Haar
lem ale uit de richting Amsterdam
een auto. De auto van Haarlem wilde
voor de vrachtauto uitwijken, kwam
daardoor te veel op den linkerkant
van den rijweg met het gevolg, dat
een botsing met de auto uit Amster
dam niet meer te vermijden was.
Door de hevige botsing werden beide
wagens vrijwel vernield. In de auto
uit Haarlem was de familie A. H. M.
uit Oldebroek gezeten, nl. man, vrouw
en een broeder van M., alsmede een
inwoner van Elburg. Alle vier werden
gewond.
De Amsterdamsche auto, een two-
seater, had drie personen bij zich. De
bestuurder en een naast dezen heer
zittende dame, werden licht gewond.
In de bak was voorts een jongeman
uit Amsterdam gezeten. Deze werd
vrij ernstig gewond en moest naar
het ziekenhuis te Haarlem worden
overgebracht.
FRISO
■3
•jc
