voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noords, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Nieuws- en Advertentieblad
Distributie gekookt Rundvleesch.
No. 32
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1934.
60ste Jaargang
Officieel Gedeelte.
Plaatselijk Nieuws.
- Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45
COLLECTE.
bon no. 10.
MEA CULPA.
Algemeen weekoverzicht
Binnenland.
(Nadruk verboden.)
van
kleine
i.)
zen
ren
ide
der
>ad
:en
:en
;en
ran
der
ien
ien
bet
in
aer
tan
;en
ebt
ran
art
dit
lad
dit
au
dit
kar
er-
on-
vat
>ok
op
>«g
er-
1de
Ing
er-
be-
ko-
rer-
iter
gen
dat
g«-
aar
tak
'.en
ire
de
:n 1
Og
<el,
te
en-
132
:m-
•*g-
!en
ge-
be-
aor
en,
we
en.
der
ge
nis,
Blfs
be
de
rde
eu-
ioe-
eel
In-
ran
ien
be
te
1116
i te
vol
ing
eer
rde
ste
au
rer
aar
ilia
en
oor
en-
zlg
ng,
ien
Ing
De besprekingen in bet bestuur van
bet Werkfonds 1934, hetwelk het potje
van 60 millloen voor werkverruiming
ter verdeeling in handen kreeg,
schijnen niet bijzonder te vlotten. Men
berg, zich niet met de Inzichten der
regeerlng kan vereenlgen. In elk ge
tal diende h(j dezer dagen z(jn ont-
De pr\ja der Advertentiën
is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
By abonnement belangrijk
lager
Is het geen gewoonte om ons in
deze rubriek in byzondere mate met
de sport bezig te houden, voor de
edele schaakkunst, tegenwoordig in
de bladen onder de sport verzeild,
maken we een uitzondering, nu te
vermelden valt, hoe onze groot
meester Dr. Eu we in den titanenkamp
te Zurich zich zoo schitterend heeft
geweerd door, geiyk met Flohr, dade
lijk achter Aljechin, den winnaar, te
eindigen, met het verschil van slechts
één winstpunt. Euwe heeft bovendien
juist de partijvan Aljechin gewonnen.
Het was de eenige nederlaag, welken
de wereldkampioen in dit tournooi te
boeken had.
slag in. Hij wordt opgevolgd door
den heer Ir. Hacke, Directeur Gene
raal van den Arbeid.
WORKUM, 31 Juli. Dezer dagen
slaagde te Leeuwarden voor de Hoofd
akte onze vroegere stadgenoot de heor
D. Feenstra, thans onderwijzer te Heeg.
Geslaagd voor het Mule-diploma
A onze stadgenoot E. Koopman»voor
het diploma B: S. Sj. IJbema, onder
Workum.
■--
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents; franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad-
vertentiën tot uiterlijk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
II---
Von Hindenburg was geboren in 1847.
Toen de oorlog uitbrak, was hy ge-
pensionneerd, doch hy stelde zich
aanstonds ter beschikking. De keizer
aanvaardde zyn diensten eerst, toen
de Russen op gevaarlijke wijze in
Oost-Pruisen waren binnengedrongen.
Op het einde van Augustus '14 kreeg
von Hindenburg het opperbevel over
het 8-ste Legercorps. Door zyn suc
cessen in den slag by Tannenberg en
aan de Masurische Meren, overwon
hy in feite RuslandOost-Pruisen werd
van vijanden gezuiverd. In Augustus
1916 werd hy chef van den generalen
staf van het veldleger; in November
1918 opperbevelhebber van het heele
Duitsche leger. De oorlog was ver
loren, maar von Hindenburg leidde
het leger nog op vry gedisciplineerde
wijze naar huis terug.
Als opvolger van Fritz Ebert werd
von Hindenburg in 1925 tot Rykspre-
sident gekozen; in 1932 werd hij als
zoodanig herkozen. Hy was de tweede
president van de Duitsche republiek.
Onmiddellyk na Hindenburg’s dood
heeft Hitler zich tot diens opvolger
geproclameerd en een wet afgekon-
digd, waarby de functies van presi
dent en rijkskanselier werden ver-
eenigd.
Buitenland.
De ziekte en de dood
president von Hindenburg.
In de Ver. Staten neemt de sta-
klngskoorts af. Men is nu aan het
overwegen, hoe de industrieels om
standigheden kunnen worden verbe
terd en de publieke opinie begint
eindelijk gunstig gestemd te raken
voor een herziening derEuropeesche
schulden. Ook president Roosevelt
schijnt zich daarvoor te hebben uit
gesproken.
Burgemeester en Wethouders van
WORKUM brengen ter kennis, dat
door hen aan de Vereeniging „Friesche
Blindenkring’’ vergunning is verleend
tot het houden van een openbare
geldinzameling in deze gemeente op
10 en/of 11 Augustus 1934.
Ter voorkoming van misverstand
wordt er de aandacht op gevestigd,
dat deze kennisgeving alleen dient
tot informatie voor het publiek, zoo-
dat daarin geen aanbeveling voor of
instemming met de collecte moet
worden gelezen.
Workum, den 3 Augustus 1934.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
C. E. van KOETSVELD.
De Secretaris,
v. d. GOOT.
In de week van 6 tot 12 Augustus
1934 is geldig
Met de „Christiaan Huygens" zjjn
Woensdag 27 veroordeelde Neder-
landsche schepelingen van de „Zeven
Provinciën” naar het vaderland weer
gekeerd. Het moet voor deze men-
schen een zwaren teruggang zyn ge
weest, nu ze slechts gekomen zyn om
hun zware straffen uit te zittenOor
spronkelijk was het plan, dat ze te
IJmuiden aan wal zouden worden
overgebracht, doch dit is te Vlissingen
geschied, vermoedelyk om betoogin-
gen te vermijden. De veroordeelden
zullen voorloopig in Vlissingen wor
den opgesloten en op een nader tijd
stip naar hun definitief strafverblijf
worden vervoerd. Voor een deel
hunner zal dat Den Helder zyn, voor
anderen de strafgevangenis ta Am
sterdam.
Het is kenteekenend dat in tijden
van moreele crisis als wij thans door
maken, het vooral de jeugd is, die in
volkomen geestelijke stuurloosheid en
ontreddering, zich laat verleiden tot
steun aan weerzinwekkende stroo-
mingen, of die nu communistische
dan wel nationaal-socialistische signa
tuur dragen. Men heeft dit wel willen
verklaren door te wijzen op de ver
wording van de jeugd, die in een tijd
van hot-jazz-delirium tot bandeloos
heid en tuchteloosheid verviel, men
heeft het ook willen laten voorkomen,
alsof het de révolte van de jeugd, van
al wat jong en frisch heet te zijn,
tegen het vermolmde systeem van de
oude politici, beteekende. Maar dit
alles zijn slechts bijkomende sympto
men. Knaapjes van onder de twintig
(en ook nog vele daarboven) missen
het onderscheidingsvermogen, erva
ring en inzicht in de werkelijke pro
blemen van den tijd, om met overtui
ging die op heusche fundamenten
rust, de een of andere politiek na te
streven en aan te hangen. De vraag
dringt zich op: z(jn onze jongens (en
meisjes) werkelijk zoo slecht, zoo
gemeen of zoo stom, dat zy bepaalde
bewegingen aanhangen, die bitter
weinig respect voor de meening, het
welzQn en het leven van den mede-
mensch aan den dag leggen? Neen,
dat z(jn ze zeker niet. De kwestie is
alleen: er ontbreekt hun iets. Er
ontbreekt een geestelijk steunpunt,
er ontbreekt geloof, er ontbreekt
vertrouwen in de almacht die het
heelal bestuurt, er is geestelijke
armoede by onze jeugd, een nQpend
gebrek aan geestelijke waarden. En
dat is onze schuld. Mea culpa....
Wij hebben gefaald, niet de jeugd,
die op ons vertrouwde
Theodore Burkhart wees er onlangs
terecht op, dat wanneer opvoeding
beteekent het kind zoo toe te rusten
dat het de problemen van het leven
op de juiste wjjzo kan oplossen, z(j
ook moest omvatten een opwekken
en ontwikkelen van de latente gees
telijke eigenschappen die in elk men-
schelljk wezen woneneigenschap
pen als eerlijkheid, oprechtheid, ge
hoorzaamheid, vl(jt, betrouwbaarheid,
nederigheid, geduld, liefde en ver
draagzaamheid jegens anderen, zelf-
beheersching, rechtvaardigheid en
zoo voort. Alle geestelijke eigenschap
pen, en niet stoffelijk of physiek, noch
uitsluitend intellectueel.
Onze jongens loopen met zakken
vol diploma’s rond, de unlveraiteiten
zjjn stampvol en produceeren leder
jaar opnieuw tallooze Intellectueel
gevormden met fraaie titels. Doch
het allervoornaamste, een geloof in
de geestelijke waarden, zonder het
welk al de verstandelijke geleerdheid
en kennis doode materie wordt, ont
breekt heel dikwijls. Men kan zeker
de meening deelen, die ook in het
buitenland, bijvoorbeeld in Amerika,
gehuldigd wordt, namelijk dat de
professoren aan instellingen van
hooger onderwijs die niet onder de
aneplcifta na de een et andere kor-
De moordenaars van Dollfuss
zijn terechtgesteld. De toe
stand in Oostenrpk. Revolu-
tievrees in Spanje. Eenltali-
aansch—Turksch incident.
De dood waart dit jaar hevig in
de rijen dergenen, die in Europa
gesteld zyn om volkeren te leiden
en te besturen. Herinneren we daar
toe aan het verlies van twee leden
van ons vorstenhuis, aan den tra-
gischen dood van Dollfuss en ten
slotte aan het verscheiden van den
grijzen Rjjkspresident van Duitsch-
land.
Het bericht omtrent de ernstige
ziekte van von Hindenburg overviel
in het begin dezer week het publiek,
omdat de Duitsche berichten steeds
catagorisch alle mededeelingen om
trent een minder goeden gezond
heidstoestand van den Rykspresldent
hadden tegengesproken. Toch blijkt
achteraf, dat de president al eenigen
tyd lijdende is geweest aan een
blaasziekte; het schijnt echter ouder
domszwakte te zyn, welke hem ten
slotte op het ziekbed hebben gewor
pen, hetwelk zyn doodsbed moest
worden.
De openbare meening hield zich
vóór den dood van von Hindenburg
dadeljjk reeds bezig met de kwestie
der opvolging. Dat getuigt voldoen
de, welke scherpe kanten dit vraag
stuk heeft.
Von Hindenburg was een figuur,
staande buiten en boven de partijen,
een volksfiguur. Ook al heeft hy zich
in de laatste jaren nolens volens
vaak tegen zjjn wil dus, voor Hitler’s
zegekar laten spannen. Een tweede
figuur van deze beteekenis heeft
Duitschland niet.
Het moet wel met ontroering we
zen, dat het Duitsche volk straks
een laatste afscheid krijgt te nemen
van den grooten volksheld, vanwien
verluidt, dat hy in z(jn politiek testa
ment nog eens zijn trouw aan den
keizer heeft betuigd.
Holzweber, de leider van de Putsch,
met den aanval op de OostenrQksche
Bondskanselary ingezet, én Planetta,
de directe moordenaar van Dollfuas,
zjjn ter dood veroordeeld en terecht
gesteld door ophanging. De overige
opstandelingen zullen vermoedelyk
tot dwangarbeid worden veroordeeld.
Dollfuss blijkt een politiek testament
te hebben nagelaten, waarby hy
Schuschnigg aanbeval voor zijn op
volging en von Starhemberg als mili
tair chef. Zóó is de regeeringsvorming
dan ook vrywel verloopen. De rust
keert weer in het land.
Von Papen is nog niet naar Weenen
afgereisd. De bezwaren z(jn blijkbaar
nog niet opgeheven. Schuschnigg zal
een dezer dagen bij Mussolini op
bezoek gaan en dan zullen deze
bezwaren vermoedelyk wel onder de
oogen worden gezien. Men kan ove
rigens spreken van een politieke
ontspanning op het oogenblik. De
regeering te Berlijn schjjnt te willen
inbinden en vooral vanuit Londen
wordt er op aangedrongen, dat
Duitschland met kalm beraad tot de
overtuiging worde gebracht, dat het
zich voor eens en altjjd van be
moeiingen met den OostenriJkschen
staatsvorm heeft te onthouden.
keljjke richting staan, nogal eens ge
neigd z(jn een zekere mate van ag
nosticisme en atheïsme te doceeren
op zoodanige wyze, dat zy hunne
studenten daartoe bekeeren of in
ieder geval ernstige twijfel in het
gemoed van hun studenten zaaien.
Zeker, het is nuttig, dat een student
de filosofie van verschillende denkers
bestudeert, maar het is niet noodig
dat die filosofieën zoo aan het jeugdig
gemoed ingeprent worden, dat ze
aanvaard worden als de juiste filosofie.
Wanneer het om geestelijke dingen
gaat, schjjnen ten slotte vele studen
ten tot de conclusie te komen„ik
weet het niet.Er is gebrek aan
geloof, gebrek aan vertrouwen.
Terecht kan men er op wijzen,
dat door het heele leven heen we
genoodzaakt zjjn geloof en vertrou
wen te hebben in menscheljjke zaken.
De zakenman moet vertrouwen, ge
loof hebben in hen die zijn zaken
organisatie vormen. Hy kan het niet
alleen doen. We leven bij de gratie
van ons geloof in waarheid. We heb
ben volmaakt geloof dat de zon zal
opkomen, iederen dag opnieuw, en
warmte en licht zal geven, opdat
we niet in kou en duisternis zullen
z{jn. Maar als we geloof hebben in
het opgaan van de zon, waarom
kunnen we dan geen geloof hebben
in Hem, die de zon doet opgaan?...
Simpele vraag. Waaraan evenwel
niet te ontkomen is. En die we met
vrucht zouden kunnen overpeinzen.
FLORIS C.
75 opcenten der personeele belasting
en 40 pCt. van de hoofdsom der
grondbelasting. De bedragen worden
slechts verstrekt, als de betrokken
gemeenten naar genoegen der re
geering de tering voldoende naar de
nering zullen hebben gezet. Alweer
verscherpt rijkstoezicht derhalve op
’t beleid der gemeentebesturen.
De Nat. Reisvereeniging heeft in
samenwerking met verschillende ge
ïnteresseerden een Nederlandsche
reisweek georganiseerd, welke van
20—27 Augustus zal worden gehou
den. De Spoorwegen geven dan re
ductie op sommige prijzen en dat
zelfde geldt voor hotel- en pension
houders, exploitanten van reis- en
ontspanningsgelegenheden, enz. Een
aardige propaganda voor het reizen
in eigen land.
De dreiging van een arbeidsconflict
op Tholen is afgewend, doordat de
regeerlng de boeren verplicht heeft
om een arbitrale uitspraak te aan
vaarden. Dat is een precedent in
onze geschiedenis. Wie deze uitspraak
niet aanvaardt, wordt van verderen
landbouw-steun uitgesloten.
In Helmond dreigt een conflict aan
v. Thiel’s Schroef houtenfabriek, waar
250 man werkzaam zyn. Door de
modern en katholiek georganiseerde
arbeiders is een ultimatum gesteld
ter afwering van een aangekondigde
loonsverlaging van 5—10 pCt. Het
ultimatum loopt op Zaterdag a.s. af.
Ook in ons land is bewijs van
deelneming gegeven met het overlij
den van Bondskanselier Dollfuss. De
pauseljjke gezant in Den Haag heeft
Zaterdagmorgen in een der Haagsche
kerken een requiemmis gecelebreerd,
waarbij tal van diplomaten en Ne
derlandsche Kamerleden, alsmede
ontzaglyk veel volks aanwezig was.
In Spanje wordt, zelfs naar offici-
eele mededeelingen van de regeering,
een nieuwe revolutie voorbereid.
Men kan aannemen, dat zulks van
twee kanten zelfs geschiedt, maai'
momenteel schijnt het gevaar voor
een Putsch van rechts het grootst.
Vooral de monarchisten vertoonen
een levendige activiteit. Deze revo-
lutiestemming houdt het land intus-
schen in een nerveuze spanning.
We hebben een lange periode van
kurkdroogte achter den rug en al
dien tyd hoorden we niets van Dr.
Veraart, die zich als regenmaker
naam heeft verworven. Waarom toch
heeft deze edele menschenvrlend niet
tijdig onze boontjes en onze kropjes
sla gered van den ondergang? Nau
welijks hebben we een paar dagen
regen, of de heer Veraart duikt op
en vertelt ons, dat hij zon en droogte
weer kan terugtooveren. Zou je
zoo’n man niet.
In Dordrecht hebben ze hem aan
het werk gezet. Toen Dinsdagmid
dag een onweersachtige bui over de
stad neerdaalde, trok de heer Ver
aart er met de brandweer op uit.
Vjjf kwartier lang liet hjj twee wa
terstralen tot 40 Meter omhoog spui
ten. Toen was de onweersbui over
en kwam het zonnetje dóór. „M(jn
werk!" vertelde de regenmaker.
De proeven zullen in verschillen
de plaatsen des lands op groote
schaal worden herhaald. ZQn het
geen symptomen van een geestelijke
crisis, dat voor zulke zotternijen
gelden worden beschikbaar gesteld?
Van serieuzer aard kunnen in elk
geval de plannen tot werkverrui
ming worden geheeten, aan welker
uitvoering de regeering nu begint.
Ze wenscht n.l. een aanvang te ma
ken met den aanleg van het kanaal-
vak Jutphaas—Wijk bij Duurstede,
als onderdeel van de scheepvaart
verbinding van Amsterdam met den
RQn.
Men weet, dat op 10 Juli de mi
nisterraad besloten heeft algemeene
maatregelen van bestuur te bevor
deren, waarby zoo mogeiyk, met in
gang van 1 September a.s. de nieuwe
schrytwyze zal worden voorgeschre
ven voor het openbaar onderwijs,
het lager onderwas daaronder ook
begrepen, in de hoop en verwachting,
dat het bizonder onderwys, waarover
op dit punt de regeering geen zeg
genschap heeft, het nieuwe spellings
systeem zal volgen.
De wijzigingen zullen opgenomen
en nader omschreven worden met
de uitvoeringsbepalingen in de te
verwachten Kon. besluiten.
De Tel. verneemt, dat de ontwerp
besluiten thans toegezonden zyn om
advies aan den Onderwijsraad en den
Raad van State.
Wanneer de maatregelen afgekon-
digd kunnen worden, is thans nog
niet te zeggen, wyl de adviezen nog
niet ten departemente van Onderwijs
ontvangen zyn.
Met stelligheid is dan ook nog niet
mede te deelen, dat het nieuwe spel-
ling-systeemvoor het openbaar onder
wijs reeds op 1 September een feit
zal zyn. In alle geval is er vóór
15 Augustus, den datum, waarop
minister Marchant van verlof terug
gekeerd zal zyn, geen beslissing in
zake vaststelling der bestuursmaat
regelen te verwachten.
Nu is de Turksche regeering weer
met Italië in een conflict gewikkeld,
doordat overijverige beambten op
een Italiaansch visschersvaartuig
hebben geschoten en daarbij een man
hebben gedood. Vanuit Rome zijn
aanstonds een drietal zware eischen
gesteld geworden, welke de Turksche
regeerlng grootendeels heeft aan
vaard. Er is officieel leedwezen uit
gesproken en een schadeloosstelling
van de nagelaten betrekkingen van
het slachtoffer toegezegd.
Een belangrijke Kieswetswyzi-
ging voorgesteld. Instelling
van een Werkloosheidssubsidie-
fonds. Een Nederlandsche
reisweek. Arbeidsconflicten.
Dr. Dollfuss herdacht.
Dr. Eeuwe, onze Nederlandsche
schaakmeester. Onze regen
maker in actie! Werkver
ruiming. De heer Zaalberg
gaat heen als voorzitter van het
Werkfonds 1934. De gevonnis-
ten van de Z. P. naar ons land
overgebracht. De nieuwe
spelling.
De regeering heeft bij de Tweede
Kamer een ontwerp ingediend tot
wijziging van de Kieswet, waarmee
voldaan wordt aan het verlangen van
de velen in ons land, die 't parasi-
teeren van politieke vrijbuiters op
de levenssappen der groote partijen
zóó althans wordt het door die
„velen” voorgesteld een verderf
van ons politieke leven achten en
een gevaar meenen voor onze demo
cratische instellingen. De voorgestelde
wijziging houdt voor de toewijzing
van zetels voor de Tweede Kamer,
elke lijst van onwaarde, waarop niet
genoeg stemmen voor tenminste drie
zetels z^n verkregen. Dat zal velen
van het beginnen van een nieuwe
politieke actie afhouden, méér dan
de f250.— waarborg, welke by de in
levering van candidatenlijsten zullen
worden geëlscht.
We veronderstellen, dat de voorge
stelde wyzlging een goede kans maakt
in de Staten-Generaal, zy het tegen
heftig verzet in van de nu nog ver
tegenwoordigde kleine politieke
groepen.
Een andere voorgestelde wyziglng
keert zich tegen het zitting nemen
van z.g. vrijgestelden van belangen
organisaties in de Gemeenteraden of
de Provinciale Staten. Uit Eerste- en
Tweede Kamer kunnen dezulken
niet worden geweerd zonder Grond
wetsherziening.
De regeering heeft ons haar voor
nemen kenbaar gemaakt om de ab
normale lasten der werkloosheid
meer geiykmatig over het land te
gaan verdeelen. Voor de abnormale
lasten dus van werkloosheid in een
industriestreek of -gemeente, moeten
nu ook degenen gaan opbrengen, die
in plaatsen wonen, waar het spook
der werkloosheid minder beangsti
gend optreedt. Het komt ons recht
vaardig voor. De „bijdragen van het
rijk” gaan daartoe worden omgezet
in „bijdragen uit het Werkloosheids-
subsidiefonds”. In dat fonds zullen
worden gestort alles naar de
voorlooplge plannen - 46 millioen
per jaar als ryksbydrage, 25 opcen
ten van de gemeentefondsbelasting,
10 opcenten der vermogensbelasting,
zegt, dat de voorzitter, de heerZaal-
regeerlng kan vereenlgen. In elk ge-
t!
hl
t
ins
im
ide
de
er,-
OP
jne
in
iet
:en
eu-
kel
:er-
ge-
>rd
ien
nd
op
be-
w
RISO.