voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordi., Hindeloopen, Statoren, enz. enz.
Nieuws- en Advertentieblad
Openbare kennisgeving.
Stemmen bij Volmacht.
8000 stuks baggelaar turf.
Aanbesteding levering Turf.
Distributie gekookt Rundvleesch.
No. 42
ZATERDAG 13 OCTOBER 1934.
60ste Jaargang
Officieel Gedeelte.
VEILIGHEID.
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45
bon no. 46,
wat betreft de kaarten welke
z(jn voor 2 K.G. en
bon no. 7,
van die voor 1 K.G.
goed
e
liet
en
ze
FLORIS C.
(Nadruk verboden.)
den
te
’est-
elo.
uft
lar
jaar
eeft
tge-
ken
van
dig
>nd
eer
eld
sen
len
ge-
zfl
iis
er
0n
;e-
iu,
De
jani-
dres
nog
den,
de
)ben
jzen.
de
wer
ver-
den.
ie 3
over
i de
niet
het
be
de
r de
nen.
sche
ge-
van
Hy-
teert
men
oge-
ioen
te
;gen
ifzet
be-
kee-
lom
•aan
te
>r-
ie-
't
en
sen
•en
ver
aar
ten
mn
de
en.
aar
net
mn
uld
t?“
jes
lie
en
je,
en.
08.
iar
ke
an
an
tl
n
>a
a-
n
s,
al
a>
e-
s-
II-
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents; franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorna, in te zenden. Ad-
vertentiën tot uiterlijk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
II'"——
De prjjs der Advertentiën
is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootje letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
Bij abonnement belangrijk
lager
Burgemeester en Wethouders van
Workum vragen prijsopgaaf van de
levering van
Voorwaarden zfln verkrijgbaar ter
secretarie in de gewone bureau-uren.
Inlevering der briefjes op Zaterdag
20 October 1934.
Workum, den 9 October 1934.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
C. E. van KOETSVELD.
De Secretaris,
v. d. GOOT.
In de week van 15—21 Oct. 1934 is
geldig
De Koning van Zuid«Slavië ver
moord. Ook Barthou, Frankrijk’»
minister van Buitenlandsche
Zaken, gevallen.
Met ontzetting en afgrijzen nam
de wereld op Dinsdagavond j.l. ken
nis van een moordaanslag, te Mar
seille gepleegd op Alexander, koning
van Joego-Slavië, en diens gevolg,
op het moment, dat deze Balkanvorst
nauwelijks zijn voet op Franschen
De nieuwe Koning.
De 11-jarige zoon Peter volgt zijn
vermoorden vader op. Hy was juist
op school in Engeland, doch zal thans
snel via Frankrijk naar Belgrado
terugkeeren. Een regentschapsraad,
welke onder sterken militairen invloed
staat, zal voorloopig de bewindvoering
op zich nemen.
Moord rust als een vloek
op deze dynastie.
In de geschiedenis van het regee-
rende vorstenhuis speelt de moord
een zeer beteekenende, vaak afgrQs-
wekkende rol.
Koning Alexander’s vader kwam
als Peter I in 1903 op den troon van
Servië, nadat de 27-jarige regeerende
koning Alexander I en zjjn 26 jarige
gemalin, koningin Draga, op beest
achtige wijze waren vermoord door
een troep officieren, die het paleis
en de slaapkamer van koning en
koningin waren binnengedrongen.
De lijken werden uit een venster der
tweede verdieping naar beneden ge
gooid.
De moordenaarskliek riep Peter I,
vader van den thans vermoorden
koning Alexander, tot koning uit en
algemeen was de overtuiging, dat de
nieuwe koning tot de complotteurs
had f behoord. Op grond daarvan
eischten de groote mogendheden be
straffing van de moordenaars, alvo
rens ze den nieuwen koning wilden
erkennen. De moordenaars zijn in
werkelijkheid nooit bestraft geworden
integendeel werden ze in rang ver
hoogd. Geleidelijk werden de betrek
kingen met het nieuwe hof aange
knoopt.
Koning Peter’s oudste zoon was
prins George en deze was derhalve
de kroonprins. Prins George gedroeg
zich echter vaak zóó, dat hij veel
opspraak wekte. Toen bericht werd,
dat hij een kamer-dienaar zou hebben
doodgeslagen, vernam men kort er
„Veiligheid!” is jarenlang de lijf
spreuk geweest van de leiders der
Fransche politiek en om de „veilig
heid” bouwde] men een gordel van
ijzer en beton langs FrankrQk’s gren
zen. Veiligheid is ook de roep van
een gansch gekweld menschenras ge
worden, dat zich in het nauw gedre
ven ziet door dreigende phuntomen
van armoede en nood, werkloosheid
en oorlogsgevaar, kortom alle bedrei
gingen in wat men eens „een leven
vol gevaren” genoemd heeft. „Geen
vrede zonder veiligheid”, was voorts
de zinspreuk der politici ginds aan
de Seine; geen vrede in het mensche-
l(jk gemoed zonder veiligheid, kan
men zeggen ten aanzien van de al-
gemeen-menschelflke nooden. En die
veiligheid kunnen we slechts erlan
gen, wanneer we het geloof verwer
ven en behouden in de geestelijke
waarden als daar zfln liefde, waarheid,
eerlijkheid, het bedenken en naleven
en toepassen waarvan ons als *t ware
omhult met een ondoordringbaar en
beschuttend pantser van goede ge
dachten.
Burgemeester en Wethouders der
Gemeente WORKUM brengen ter
kennis van belanghebbenden, dat van
15 September tot en met 31 December
a.s. ter secretarie dezer gemeente
kosteloos voor de kiezers verkrijgbaar
z|jn de formulieren voor de verzoek
schriften. welke Ingevolge het bepaal
de in artikel 7, 3e lid, der Kieswet
kunnen worden ingediend.
Artikel 4a der Kieswet luidt
„1. De Kiezer is, met Inachtneming
van het in deze wet bepaalde, be
voegd bj] volmacht te stemmen, in
dien zijn beroep of werkzaamheden
medebrengen, dat h(j herhaaldelijk of
althans gedurende het gedeelte van
het jaar, waarin de stemming gewoon- neming, welke zou stry
lijk valt, werkzaam pleegt te zijn
buiten de gemeente, op welker kie
zerslijst hij voorkomt, mits zijne af
wezigheid, indien hij gedurende het
tijdvak of de tijdvakken, waarin hfl
aldus werkzaam is, een of meermalen
in die gemeente terugkomt, als regel
telkens langer dan drie dagen duurt.
2. Mede is, met inachtneming van
het in deze wet bepaalde, bevoegd
bij volmacht te stemmen, de vrouw,
voldoet *aan de in het vorig lid ge
stelde voor waarden, met haar man,
in verband met diens beroep of werk
zaamheden, afwezig pleegt te zijn.”
Volgens artikel 7, 3e lid der Kies
wet moet ieder belanghebbende een
met redenen omkleed verzoekschrift
aan het Gemeentebestuur indienen
vóór 1 Januari a.s., doch niet eerder
dan 1 October a.s.
De artikelen 56a, 56b en 56f der
Kieswet luiden
Art. 56a. „De belanghebbende die
een verzoekschrift als bedoeld in
artikel 7, derde lid, aan het gemeente
bestuur heeft ingediend, en die van
de gevraagde bevoegdheid gebruik
wil maken, doet daarvan in persoon
mededeeling ter secretarie van de
gemeente, op welker kiezerslijst hjj
moet voorkomen, aan den burge
meester of aan den daartoe door de
zen aangewezen ambtenaar. De me
dedeeling kan geschieden, zoodrahet
verzoekschrift is ingediend, doch niet
later dan eene week na den dag der
candidaatstelling.
Hij geeft daarbij °P naam en voor
namen, dagteekening en plaats van
geboorte van hem zelf en van den
door hem aangewezen gemachtigde.
Van de aanwijzing wordt eene
schrlfteljjke volmacht opgemaakt. De
volmacht wordt door den kiezer en
door den burgemeester of door den
door dezen aangewezen ambtenaar
onderteekend. Een afschrift van de
volmacht wordt den kiezer uitgereikt.
De gemachtigde moet in persoon ter
secretarie van de gemeente mede-
deelen, dat hjj do volmacht aanneemt.
Van de aanneming wordt aanteeke-
nlng gedaan onder het origineel der
volmacht; dozo aanteekenlng wordt
miag van ’n éénheidsstaat, voor welk
doel ze het nationaliteitsgevoel der
Kroaten poogden te onderdrukken en
op allerlei wijze de Grieksch Schls-
matieke Kerk bevoordeelden in Kro
atië, dat meerendeel Roomsch-Katho-
liek is. De jeugd kreeg een gedwongen
Servische opvoeding op school; Kro
aten werden uit de openbare functies
gehouden. De Kroaten daarentegen
propageerden een mate van zelfstan
digheid in J. Slav, staatsverband. Als
gevolg van botsing der politieke
hartstochten werd de Kroatische
leider Raditsj in 1928 in de Skoep-
stjina (de volksvertegenwoordiging
in Joego-Slavië) tijdens de zitting van
het parlement door een Servisch af
gevaardigde doodgeschoten. De volks
vertegenwoordiging werd toen ont
bonden en sindsdien regeerde koning
Alexander dictatoriaal, met behulp
van een militaire kliek, welke tegea
de Kroaten scherp optrad en meer
deren van hun leiders in de gevange
nis deed werpen.
Scherpe onderdrukking?
De daad van den moordenaar moet
als een reactie op een en ander
worden aangemerkt, maar vermoede
lijk heeft de man niet alleen ’n
schandelijke, maar ook een voor zijn
volk schadelijke daad begaan, want
gevreesd wordt, dat de Kroaten thans
strenger nog vervolgd zullen gaan
worden dan te voren. Ofschoon de
Kroaten in groote meerderheid katho
liek zijn, schijnt het, dat de dader
niet van deze religie is. In de berich
ten uit het buitenland wordt vastge
legd, dat hü tot een bekende Joodsche
familie uit Zagreb zou behooren.
De Internationale gevolgen.
Geljjk de moord op Aartshertog
Ferdinand en zyn gemalin door een
Serviër gepleegd, dé aanleiding werd
•tot den wereldoorlog, zoo zou ook
hier weer een moordenaarshand ge
weldige conflicten over de wereld
kunnen doen ryzen. Een meer ge
spannen verhouding tot Italië kan
een der eerste gevolgen zyn. Reeds
eerder is in Zagreb, een aanslag op
koning Alexander gepleegd en toen
is voor de rechtbank getuigd, dat de
dader zyn wapens uit Italië had ont
vangen. Ook nu weer worden allerlei
verdachtmakingen aan het adres van
Italië geuit. Een ander gevolg kan
een verslechtering zijn van de be
trekkingen van Joego-Slavië tot
Oostenrijk, het land, waarheen zuch
tende verlangens van de Kroaten
uitgaan. De Joego-Slavlsch—Oosten-
rijksche grens is gesloten en door
bodem had gezet.
Hoe het gebeurde.
De koning was op een Zuid-Sla-
visch oorlogsschip naar Frankrijk
gekomen voor een vriendschapsbe-
zoek. Een Fransch smaldeel was den
koning tegemoet gevaren en by de
ontscheping cirkelde een Fransche
luchtvloot boven den hoogen gast.
De Fransche minister van Buit. Zaken,
Barthou, en andere autoriteiten ont
vingen den koning aan den wal en
namen met hem plaats in een auto,
welke deel uitmaakte van eenfeeste-
lijken stoet van veertig zulke voer
tuigen, waarin velerlei dignitarissen
waren gezeten. De Franschen be
groetten luide en enthousiast den ko
ning, die aldus tusschen dichte hagen
van politiebeambten en burgers door
reed. Plots maakte een man zich uit
de menigte los. Hij schoot een agent
neer, die hem wilde tegenhouden en
vuurde uit een modern snelvuur-
pistool een aantal kogels op den
koning en zjjn begeleiders af. Hjj
sprong onderwijl op de treeplank
van de koninklijke auto en joeg den
koning tesamen 4 kogels in het l(jf.
Toen kon de menigte zich op den
dader werpen, die zoodanig werd
toegetakeld dat hy spoedig, na door
de politie te zyn geborgen, overleed.
De uitwerking.
De uitwerking van den aanslag is
verschrikkelijk geweest. De koning
was aanstonds bewusteloos ineenge
zakt en hy overleed spoedig na zyn
overbrenging naar de prefectuur van
politie. De Fransche minister van
Buit. Zaken, Barthou, had een schot
in den buik opgeloopen; hij overleed
een uur later tijdens een operatie. Er
waren voorts nog verschillende zwaar
gewonden onder het koninklijk ge
volg gevallen.
De koningin van Joego-Slavië, die
per trein naar Frankryk was geko
men, werd voorzichtig van het ge
beurde op de hoogte gesteld en
reisde aanstonds naar Marseille door.
Ook Lebrun, de president der Fran
sche republiek, toog naar Marseille.
De Fransche minister van Binnen-
landsche Zaken, die zich voor het
gebeurde verantwoordelijk gevoelt,
omdat de beschermingsmaatregelen
onvoldoende zijn gebleken, diende
zijn ontslag in.
Heel de wereld is bewogen door
het gebeurde, waarvan de politieke
gevolgen nog geenszins zyn te over
zien.
Wat kwam de Koning doen?
Koning Alexander van Zuid-Slavië
was sterk Fransch-gezind, in afwijking Joegoslavische troepeTbezet
van een groot aantal politieke leiders
van zjjn land. De Fransch—Joego Sla
vische betrekkingen hadden den
laatsten tijd wat geleden, doordat
Frankrijk meer toenadering had ge
zocht tot Italië, tegen de belangen
van welk laatste land de Joegosla
vische strevingen ernstig botsen, zóó
zelfs, dat de betrekkingen dikwijls
gespannen waren en een oorlog niet
ondenkbaar leek. De koning wilde de
betrekkingen met Frankrijk komen
verbeteren en Barthou, Fransch mi
nister van Buit. Zaken, wilde dat
streven begunstigen door te pogen
om tusschen Alexander en Mussolini
te bemiddelen en dus de verhouding
tusschen Joego-Slavië en Italië te
ontspannen. Ware dat alles gunstig
verloopen, dan zou er een belangrijk
vredeswerk zfln verricht.
De moordenaar.
De moordenaar heeft dat tegenge
gaan. Deze man, Peter Kaleman, was
een Kroaat, dus een onderdaan van
den vermoorden koning. Hij is ten
behoeve van den aanslag op 28 Sep
tember uit zyn land afgereisd om in
Marseille zijn kans waar te nemen.
De Kroaten.
Ook deze aanslag is weer een in
direct gevolg van den wereldoorlog.
Servië zag aan het einde daarvan
zijn grondgebied onmatig vergroot.
Een deel der Oostenrjjksche kroon
landen werd opgeslokt en Montenegro
werd in 't nieuwe staatsverband ge
voegd. De vergroote staat werd
Joego-Slavië genaamd, maar vormde
geen éénheid. De Serviërs vormden
er een minderheid in van 46 pCt., de
Kroaten maakten voor 28i/a pCt. deel
uit van de bevolking en de Slovenen
voor 81/2 pCt.
Tusschen deze onderscheidene be
volkingsgroepen bestonden scherpe
politieke en ook
godsdienstige tegenstellingen.
De Serviërs streefden naar de vor-
door den gemachtigde en door den
burgemeester of den door dezen aan
gewezen ambtenaar onderteekend.
Indien de aanneming niet reeds gelijk
tijdig met de aanwijzing heeft plaats
gevonden, geeft de burgemeester of
de door dezen aangewezen ambtenaar
onverwijld van de aanwijzing kennis
aan den gemachtigde met oproeping
om binnen vijf dagen ter secretarie
de volmacht te komen aannemen; is
binnen dien termijn de volmacht niet
aangenomen, dan is zy vervallen en
kan de kiezer niet opnieuw voor de
zelfde verkiezing een gemachtigde
aanwijzen.
De kiezer is niet bevoegd de ge
geven volmacht in te trekken. Indien
de gemachtigde, hetzij na aanneming
van de volmacht, hetzjj binnen den
voor aanneming in het vorig lid ge
stelden termijn overlijdt, is de kiezer
bevoegd binnen den in het eerste lid
gestelden termijn een anderen ge
machtigde aan te wijzen.
Van de volmacht kan geen gebruik
gemaakt worden, indien de kiezer op
de kiezerslijst niet is aangewezen
als bevoegd bij volmacht te stemmen
of indien op den dag der stemming
eene beslissing van den rechter be
staat, dat den kiezer die bevoegdheid
niet toekomt.
De vorm en de inrichting van de
volmacht worden vastgesteld bij alge-
meenen maatregel van bestuur.”
Art. 56b. „Als gemachtigde mogen
slechts aangewezen worden zij, die
in de gemeente, krachtens de inge
volge artikel 10 vastgestelde kiezers
lijst, bevoegd zijn tot het deelnemen
aan dezelfde verkiezing. Indien de
kiezer een gemachtigde heeft aange
wezen vóór de vaststelling van de
kiezerslijst, en na de vaststelling dier
lijst mocht blijken, dat de gemachtig
de niet aan dezen eisch voldoet,
wordt de volmacht als vervallen be
schouwd en kan de kiezer niet op
nieuw voor dezelfde verkiezing een
gemachtigde aanwijzen.
Een kiezer mag niet meer dan één
aanwijzing als gemachtigde aanne
men, behoudens dat hy een tweede
aanwijzing mag aannemen, indien
beide aanwijzingen zijn geschied door
personen, die tot zijn huisgenooten
behooren.
De burgemeester of de door hem
aangewezen ambtenaar mag niet me
dewerken aan een aanwijzing of aan-
‘jden met de
bepalingen van dit of van het voor
gaande artikel.”
Art. 56f. „De kiezer, die een ge
machtigde heeft aangewezen, blijft
bevoegd zelf te stemmen, tenzij de
gemachtigde reeds gestemd heeft.
De gemachtigde wordt, doch niet
vóór 12 uur des middags, en indien
de kiezer niet zelf reeds heeft ge
stemd, tot de stemming toegelaten,
uy wiuinvuB w vavuw, indien hü in het bezit is van de bQ
welke, gehuwd met een kiezer, die artikel 56c vermelde kaart.
De gemachtigde overhandigt deze
kaart aan den voorzitter van het
stembureau.”
Workum, den 8 September 1934.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
C. E. van KOETSVELD.
De Secretaris,
v. d. GOOT.
Met andere woorden, het streven
naar welvaart in onzen tjjd kan niet
tot blijvende resultaten leiden, wan
neer dit streven naar stoffelijke rijk
dommen niet vooraf wordt gegaan of
vergezeld door streven naar geeste
lijken rijkdom. Wanneer we zoo de
heele wereld bezig zien om door alle
mogelijke en onmogelijke maatregelen
de wereldwelvaart terug te brengen
als eerste en voornaamste doel, dan
vraagt een enkeling zich wel eens
af, of men het vraagstuk misschien
niet bezig is van den verkeerden
kant aan te pakken. Boeren en ban
kiers, industrieelen en arbeiders-
leiders, geleerden en gewone burgers,
millioenen kijken dagelQks de kranten
en statistieken na, om te zien of er
nog geen teekenen zijn, die erop
wijzen dat de welvaart terugkeert.
De moreele en geestelijke idealen
komen pas in de tweede plaats.
Zeker, zouden we langzamerhand
een grootere mate van sociale recht
vaardigheid krijgen en een betere
verdeeling van de opbrengst onzer
economische activiteiten, dan vinden
we dat natuurlijk mooi en het zal
ons verheugen. Maar de allereerste
hoofdzaak blQft voor de meesten
toch: materieele welvaart. En toch...
zyn de moreele en geestelijke ide
alen het belangrijkste. Omdat zij
de dynamische kracht voor onze
maatschappelijke orde verschaffen.
Of zooals iemand het in Sunday
Journal uitdruktehet is niet noodza
kelijk voor ons om welvaart te heb
ben, maar het is wel noodzakeljjk
voor ons om eerljjk en waar te zyn.
Het is zelfs niet in de eerste plaats
noodzakelijk voor ons om voedsel te
hebben. Menschen hebben meer dan
eens honger geleden voor de een
of andere grootsche zaak.
Bfj ons hunkeren en streven naar
veiligheid en materieele welvaart is
het goed te bedenken, dat „waar uw
schat is, daar zal ook uw hart zijn”. En,
zoo zegt Carl S. Patton terecht, onze
schat is datgene, waar we ons hart
in leggen. Alles wat de moraal be
treft, zooals vriendelijkheid, geduld,
nederigheidalles wat het geestelijk
leven betreft, zooals kunst of muziek
of godsdienst; alles wat niet buiten
den mensch omgaat, maar zyn ziel
binnengaat en die vormt en maakt
en samenstelt de gedachten die
hij denkt, de idealen volgens welke
by leeft, de diepe en onzichtbare
oogmerken die hem beheerschen
in één woord, dat wat hij is, is van
waarde, niet voor den huldigen t{jd
alleen, maar voor de eeuwigheid...
We hebben langen tijd naar geld en
genoegens gejaagd, we hebben ge
werkt en gedroomd voor en over
allerlei dingen, we hebben succes
afgemeten naar materieele dingen,
we zyn buiten zinnen geraakt door
al dat jagen en droomen en aanbid
den van al die begeerde stoffelijke
zaken, die in wezen geen voldoening
kunnen schenken. En waar heeft dit
alles ons gebracht? Wel, daar waar
we nu zjjn I In zorg en nood en
wanhoop en verwarring. Wanneer
onze „schat” gelegen is in geld en
kleeren, in huizen, in bezit en genot,
dan zal ons hart daar ook zijn. Maar
erg veilig is het daar niet, altijd on
derworpen aan vrees en wantrouwen.
Altijd onderhevig aan de mogelijk
heid van weggevaagd te worden
door paniek en depressie. Omdat dat
huis op zand is gebouwd, en de
winden zullen waaien en de wateren
zullen komen, en zQ zullen op dat
huis vallen en het zal vernietigd
worden.en ondergaan.met uw
hart, dat ge erin gesteld had. Maar
als uw schat gelegen is in vriende
lijkheid, zachtmoedigheid, goedheid,
dan zal uw hart daar ook zjjn. En
daar zal het veilig zijn. Waarom het
daar dan niet in gelegd, vragen wij
met Patterson.
II
d
1OU-
FRISO.
