Nieuws- en Advertentieblad
Een Bril
HOFSTEDE
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
I
i
BEQRAFENISRECHTEN
Buikgordels,
Hindeloopen's taal en geschiedenis.
ZATERDAG 13 NOVEMBER 1937,
No. 46
63ste Jaargang
Officieel Gedeelte.
Plaatselijk Nieuws.
I Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45 -
I
Algemeen weekoverzicht
Binnenland.
Breukbanden Solide Reparatie-Inrichting
4* A a «Iaa.* a«iva J nuArsInn/r»1»
Elastieken Kousen, Verplegingsartikelen enz. enz.
LH
L. N.
TER AANKONDIGING
itèt
f
I
Burgemeester en Wethouders van
WORKUM brengen ter kennis van
eigenaars van graven, dat er in de
maand November gelegenheid bestaat
de contributie over 1937 ter secretarie
te betaler.
Daarna zal er per postkwitantie
over worden beschikt
wat een verhooging van f 0.15
medebrengt.
Workum, den 28 October 1937.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
W. M. OPPEDIJK van VEEN.
De Secretaris,
v. d. GOOT.
\AAH
Gesteund door onze jarenlange
ervaring garandeeren wy
PRIMA pasvorm en kwaliteit
a-
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents; franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad-
vertentiën tot uiterlfjk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
II-
De prQs der Advertentiën
is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
By abonnement belangrijk
lager
WORKUM, November 1937. Naar
men ons mededeelt heeft de inzame
ling voor verstrekking van Kleeding,
schoeisel en dekking aan werkloozen
in deze gemeente opgebracht de som
van f 157.131/2.
Hierin zjjn niet begrepen de gelden
welke rechtstreeks zQn gestort op de
girorekening van het K.S.D.-Fonds te
’s Gravenhage.
(1
Een nieuw werk van een
oud-Hindelooper.
De meeste Nederlanders en ook
vele Friezen weten van ons Friesche
zeestadje Hindeloopen niet meer te
vertellen, dan dat er vroeger door de
stedelingen een merkwaardig costuum
gedragen werd, dat men er ’s winters
aan prikslee-sport deed en dat de
menschen er alleraardigst schilder
werk vervaardigden, aan welker
gezamenlijke bijzonderheden het be
roemde museum der Hidde Nflland-
stichting de glorieuze herinnering
feller-Stichting gesteund. Dat thans
een zoo ruime bijdrage voor vjjf jaar
ineens werd toegezegd, bewijst, dat
de resultaten zulks hebben gerecht
vaardigd.
verschenen is, in kennis te komen.
Zoo juist is n.l. bij den uitgever Mar-
tinus N8hof te Den Haag van de pers
gekomen een royaal en gedegen werk
over taal, geschiedenis en literatuur
van Hindeloopen, getiteld: „De taal
van Hindeloopen.” Een eerste kenner
van dit interessante dialect schreef
iet boek: de heer T. van der Kooy Dz.
te Den Haag, een onderwijsman, die
zelf te Hindeloopen geboren werd.
Hy heeft uit eigen kennis, ervaring
en studie de bouwsteenen voor dit
werk verzameld en geordend en zoo
ligt hier dan een boek voor ons dat
ons beknopt, helder en zakelijk inwijdt
in de geheimen van een volkstaal,
welke eeuwen achtereen gesproken
is door en heden nog het uitdrukkings
middel is van de bevolking van deze
eens zoo machtige koopvaardjjstad
aan den Frieschen oever van de nu
doode Zuiderzee.
De schrijver heeft zynwerk in vier
afdeelingen verdeeld en wel: een
hoofdstuk over de plaatselijke ge
schiedenis, een beschouwing over de
spraakklanken én de grammatische
verschijnselen, vervolgens ’n compleet
woordenboek (dat het grootste deel
van het boek omvat) en tenslotte een
bloemlezing van Hlndelooper litera
tuur uit vroeger en later t{jd.
De Hlndelooper woordenschat.
In het voorbericht merkt de schr.
op, dat de taal van Hindeloopen,
wegens haar geheel eigenaardig ka
rakter, ongetwijfeld verdient om in
druk te worden vastgelegd. Vooral
nu er woorden aan het verdwijnen
zijn en andere reeds geheel in de
spreektaal zijn verdwenen. Overigens
is dit ’n algemeen Friesch verschijnsel,
zouden wij er aan toe willen voegen,
waaraan slechts een volop gebruik
namen bezit, bewijst de opgenomen
lijst. Wat zegt men van schoone
namen als: Alker, Eeuwe,' Giesbet,
Hefle, Hisse, Ippe, Wigget (mannen)
en Branda, Fód, Jappe, Jisk, Maare,
Rink, Tedde (vrouwen) om er maar
enkele te noemen?
De bloemlezing, ongeveer 65 blad
zijden tellende, welke het boek be
sluit, geeft een overzicht van wat er
in twee en een halve eeuw in het
Hindeloopersch geschreven is en
vangt aan met een brokstuk uit een
uit 1679 dateerende Hlndelooper zee-
mans-almanak, brengt verder dialec
tische pennevruchten van Johannes
Hilarides, Slerd Okkes Roosjen, Nico-
laas Daniël Kroese, Sjouke van der
Kooi, Heye Johanna Eidsma („baro
nesse Hijke") Paulus van der Kooi
en Tfjmen van der Kooy Dzn., den
schrijver van deze standaard-ultgave.
Uiteraard kunnen niet alle opgeno-
Uitgaansavond bij Bonnema
Feestavond was er in de adver
tentie aangekondigd voor Donderdag
4 November j.l. En in een beschrij
vend artikeltje in ons blad was ge
sproken van cabaretavond I Het eerste
men bijdragen bogen op literaire
waarde, doch dat kan natuurlijk ook
niet de bedoeling zijn. Hoofdzaak is,
dat men door deze stukjes, meest in
den volkstoon gehouden, een inzicht
krjjgt in de Hlndelooper taal, zooals
die geschreven en gesproken wordt.
Dat naast de bijdragen een Neder-
andsche vertaling is afgedrukt, maakt
de lezing van deze Hlndelooper lec
tuur zeer veel gemakkelQker en ver
hoogt de waarde van het boek.
Resumeerende kunnen wij vol
gaarne onze ingenomenheid betuigen
met de uitgave van dit standaard
werk, dat aan de Hlndelooper taal
en geschiedenis op zoo breede en
aangename wijze de aandacht schenkt
en haar alle eerbied doet wedervaren
waarop deze oude stadsprake recht
heeft. Het levende Hindeloopersch
heeft in dit boek van Van der Kooy
een kloek en waardig monument
ontvangen.
Prof. Mr. Aalberse.
„Een moeilijk uur” is het oogen
blik voor Prof. Aalberse genoemd,
toen h(j j.l. Dinsdag afscheid nam
van de Tweede Kamer, als haar
voorzitter en als medelid. De politiek
heeft het leven gevuld, neen ge
naakt van dezen mensch, die integer
was als de besten onder ons. En dat
leven heeft hfl thans afgesloten,
als openbaar figuur is h(j.... bijgezet
in een heel mooie kooi, goud gepolijst,
een deftig ding, een onmisbaar sieraad
maar dan toch ook niet veel méér
dan een sieraad in onze staats
huishouding. In den Raad van State.
Is het afscheid voor den heer Aal
berse zwaar geweest, voor de Kamer
was het treffend. Want zij heeft een
voorzitter verloren, dien ze om zijn
groote onpartijdigheid en zijn betoon
van onafhankelijkheid, algemeen
waardeerde. Woensdag maakte
de Kamer de voordracht op, op grond
waarvan H.M. de Koningin thans den
nieuwen voorzitter heeft benoemd.
Inmiddels is op het Binnenhof het
groote politieke tournooi aangevan
gen: de algemeene beschouwingen
over de staatsbegrooting zijn ingezet.
Als eerste bijzonderheid van C
valt te wjjzen op het militaire op
treden der N.S.B. vertegenwoordigers
en de zekerheid, welke werd ver
kregen inzake de oppositie van de
S.D.A.P. tegen de voorstellen tot
versterking van de weermacht. De
partij bleek slechts bereid om deze
voorstellen te aanvaarden in ruil
voor een aantal vrij nauw omschre
ven sociale verbeteringen, alsmede
van salaris- en steunverhoogingen.
Weer De Vries en Te Winkel?
Opzienbarend z(jn de voornemens,
van welke de heer Slotemaker de
Bruïae, minister van onderwijs, ten
aanzien van de spelling onzer taal
liet blijken. De heer Slotemaker
schijnt volmaakt „den weg terug” te
willen en van plan te zijn om
wordt inderdaad de spelling van De
Vries en Te Winkel weder ingevoerd
de uitgevers en boekhandelaren
van rijkswege schadeloos te stellen,
voor zoover ze van ’s ministers be
sluit schade mochten ondervinden.
Zoowel tegen de spellingsplannen
als tegen de voornemens Inzake
schadeloosstelling, groeit intusschen
n krachtig verweervan vele kanten
komen de protesten los.
Wetenschappelijk werk.
Het wetenschappelijk werk, dat in
ons land wordt verricht, ontving van
buitenlandsche zjjde een mooie onder-
scheidine. De Rockefeller Foundation
te New-York heeft nl. besloten, ge
durende 5 jaar een belangrijke bij
drage te geven aan prof. A. Kluyver
te Delft en prof. L. S. Ornstein te
Utrecht, teneinde hun radio-blologiscb
werk, dat reeds gedurende drie jaar
door deze stichting gesteund werd,
voort te zetten. Bovendien zal door
de Rockefeller foundation nog een
belangrijke gift worden aangeboden,
om voor het radio-biologisch werk
het physisch laboratorium te Utrecht
uit te breiden.
De samenwerking van de beide
geleerden is reeds eerder, van jaar
tot jaar, financieel door de Rocke-
dat er door het hedendaagsche Hin
deloopen uit het verleden meer dan
deze herinnering alleen bewaard
wordt, en wel een levende klankrijke
taal, ’n zoet-vloeiend en eigen dialect
van het Friesch, dat er nog gesproken
wordt door de oorspronkelijke bevol
king.
Natuurlijk, de taalgeleerden zijn met
het bestaan van dit „Hynlepers”, dat
meerdere oud-Friesche relicten bevat,
wel degelfjk op de hoogte, maar buiten kenmerkende mans- en vrouwenvoor-
dezen kring van wetenschappelijken
zijn er slechts weinigen, die iets
afweten van de kleine en bekoorlijke
schat, welke het schilderachtige stadje
in zijn taal bezit. En toch is er wel
eens iets in die taal verschenennog
voor een aantal jaren zag te Bols ward
een bundeltje „Hinlepper Fortoltjes”
het licht, van de hand van Sj. van der
Kooi. Het boek over de Hlndelooper
taal en eigenaardigheden is echter
dat van Roosjen, Kroese en Eekhoff,
dat reeds uit 1855 dateert. En wanneer
we nu weten, dat dit indertijd stellig
verdienstelijke werk niet meer „bij”
is en bovendien thans niet meer
verkrijgbaar, dan kunnen we die
onbekendheid met het Hindeloopersch
wel verklaren en ook wel een beetje
vergeven.
Thans wordt echter een nieuwe
kans gegeven om met de Hlndelooper
taal en de literatuur, welke daarin
was al geen juiste aanduiding van
hetgeen te gebeuren stond al was
dan ook de bedoeling een avond ook
van gezellig samenzijn en genoegen,
maar cabaretavond bleek toch wel
heelemaal een minder gelukkig
woord! Het publiek is vreezen we,
afgeschrokken door een zekere voor
spiegeling van een of andere kermis
achtige of grootestadsopenbare ver
makelijkheid, die in hun soort zeer
dikwijls van nogal bedenkelijken
aard zijn en degelijker menschen
weerhoudt. Wat voor dit geval zeer
te betreuren is geweest, omdat wat
hier geboden werd, meer strekte tot
leering en onderricht dan tot vermaak,
zij het dat ter afwisseling en ont
spanning goocheltoeren werden ver
toond, en dit een avonduitgaan
moest meebrengen
Het is heel jammer geweest dat
de voorafgaande mededeelingen om
trent het optreden van een fakir en
een goochelaar, blijkbaar zoodanig
den indruk hebben gewekt van plat
vermaak, dat men algemeen zich
heeft laten terughouden van een be
zoek, waaraan men later bij betere
inlichting, niet anders dan met groot
genoegen zou hebben teruggedacht
en waarvan men veel leering zou
hebben opgedaan!
Want, wie zijn namelijk opgetreden
voor helaas een zoo klein publiek
Om te beginnen, om een wat gezel
lige stemming teweeg te .«brengen
een alleszins volleerd en beschaafd
goochelaar, die velerlei aardige en
onderhoudende staaltjes van niet te -
volgen handigheid vertoonde, waar
van de kneep ons natuurlijk ontgaat,
maar die steeds verrestte en de toe
schouwers bezighield en dan.de
gestadlgaan meer en meer bekend-
wordende Jan Riemersma van Grouw,
die door de natuur met ^eigenaardig
heden begaafd is, die in den |tegen-
woordigen tijd meer en meer de aan
dacht trekken, omdat de wetenschap
langzaam maar zeker schijnt door te
dringen tot het wezen van dingen
die voorheen den indruk wekten van
zwarte kunst, sluw bedrog en derge-
lyke, waarmee een fatsoenlijk mensch
zich niet bemoeide.
Hypnotisme, allereerst tot voor
kort in het openbaar slechts behan
deld als een zaak van louter mallig
heid van onevenwichtige lieden en
later telepathie, waarmede de weten
schap duidelijker te demonstreeren
bijzonderheden wist aan te toonen,
Met de bijzondere eigenschappen
van z()n lichaam, die hem eerst lang
zamerhand, duidelijker z(jn geworden,
daartoe voorgelicht door ernstige
geleerden, hoopt Riemersma eens in
staat te z(jn de menschheid van nut
te zfln, door het bestudeeren van de
resultaten die met zfjn eigenaardige
lichamelijke gesteldheden misschien
eens zullen kunnen worden bereikt.
De verstijving die h(j nl. b(j zichzelf
en anderen kan teweegbrengen,
schijnen op den duur in staat te
zullen stellen spoedeischende opera
ties zonder gevaar te kunnen uit
oefenen, iets wat van groot belang
voor de lijdende menschheid zal zijn.
Uw courant is goud waard
Onder deze suggestieve titel geeft
de firma Gimborn (H. v. Glmborn N.V.
te Zevenaar) een brochure uit, waarin
propaganda gemaakt wordt voor het
verzamelen van courantenknipsels.
Dr. P. H. Ritter, de bekende Radio
spreker, schreef er een voorwoord
b(j, waarin hy zegt: Stroomen van
interessante gegevens gaan dagelijks
aau onze geest voorbij. Wy merken
ze even op en laten ze dan weer
weg slippen. Later, op een moment,
waarin wij ze noodig hebben, behouden
wjj er niets dan ’n vage herinnering
aan. Indien wij ze vast hielden,
zouden wij meer paraat in het leven
staanVerzamelen van couranten maken van de mogelijkheid om het
knipsels is waarnemen van het leven.”
Ook dr. J. P. Fockema Andreae, de
oud-commissaris van Groningen, geeft
z(jn (zeer gunstige) meening over het
verzamelen van courantenknipsels,
hetwelk zegt hjj veel plezier
en gemak kan geven, mits men maat
weet te houden.
De brochure geeft voorts tal van
opmerkingen en aanwijzingen over
het bewaren van knipsels en het
ordenen er van in een knipselboek.
De brochure is niet in de handel.
500 x A’dam—Batavia.
Op het einde van deze week is de
K.L.M. aan een jubileum toe. Dan
zal nl. de 500e vlucht Amsterdam-
Batavia worden ondernomen. By
duizenden werden de luchtpost-
enveloppen voor het meegeven bij
deze vlucht verkocht. Deze envelop
pen werden speciaal voor het natio
naal luchtvaartfonds ontworpen.
Ten gerieve van het publiek werden
ook de bekende driehoekzegels bij de
enveloppen op de K.L M.-kantoren
beschikbaar gesteld. Men zal zich
herinneren, dat deze fraaie zegels
reeds gebruikt werden voor de Mel-
bournevlucht van de „Uiver” en voor
de Kerstvlucht van de „Snip” naar
West-Indié. Ook de Ned. Indische
posterijen hebben een dergelflk zegel,
dat voor de thuisvlucht eveneens op
de K.L.M.-kantoren en by de agenten
van de K.L.M. verkrijgbaar is.
Nóg een postzegelnieuwtje.
Nu we het toch over postzegels
hebben, de nieuwe zegels „voor
het kind” krijgen dit jaar esn bijzon
der mooie uitvoering. De beeltenis is
een kinderkopje, ontleent aan een
schilderij van Frans Hals.
De zegels worden weer uitgegeven
met een frankeerwaarde vanresp. U/2
3, 4, 5 en 12’/2 cent en een verkoop
prijs van 3, 5, 6, 8 en 16 cent’
Van I Dec. a.s. af tot en met 5 Jan.
e.k. ijju ze op de postkantoren ver-
krjjgbaar, geldig blijven ze gedu-
deze rende 5 jaar. De netto-opbrengst komt
ten bate van het bescherming- en
hulpbehoevende kind.
Friesch op de lagere school te onder
wijzen, paal en perk kan stellen.
Gelukkig is het getal dezer als ver
ouderd aangeduiden onder de talrijke
specifiek Hlndelooper woorden, niet
groot.
Specifiek-Hindelooper woorden, die
heeft de schr. slechts opgenomen.
Woorden, die geheel overeenstemmen
m®t de Nederlandsche vertaling en
dus door ieder vreemdeling onmid
dellijk begrepen worden, liet hy
onvermeld, Natuurlek komen er onder
die karakteristieke woorden vele voor,
welke in meerdere of mindere mate
met het Friesch of Nederlandsch
overeen komen, maar toch wekt het
verbazing als men de 137 bladzijden
tellende woordenlijst beschouwt, welk
een rjjkdom deze locale taalkring nog
bevat. Inderdaad, een uitgave als deze
is wel alleszins gewettigd.
Maar niet alleen in de woorden
schat, ook op het stuk van de spraak
kunstige verschijnselen, met een be
schouwing waarvan de schr. het
eigenlijke woordenboek inleidt, biedt
het Hindeloopersch meerdere merk
waardigheden. De ontwikkelde leek
zal hiervan zonder al te veel moeite
kunnen kennis nemen. Het werk van
bewaart Ve'ien’is’t echter onbekend, den heer Van der Kooy is nl., hoe-
wel in alle opzichten wetenschappe
lijk (het is als deel VII opgenomen
in de Noord- en Zuid-Nederlandsche
dialect-bibliotheek, onder leiditg v. dr.
L. Grootaers en dr G. G. Kloeke)
gelukkig niet in de wel eens wat
ongenietbare ofiicieel-wetenschappe-
lijke stijl geschreven.
De mans- en vrouwen voornamen.
Dat het Hindeloopersch ook vele
Ook het vertrouwde
adres voor GrootzandlSSJNJÊ2EK
In 't kort.
De Duitsche minister van arbeid
Seldte bracht van de week een kort
bezoek aan ons land. H(j bleek zich
speciaal voor onze werkverschaf-
fingsmethoden te interesseeren.
Op 60 jarige leeftijd overleed plot
seling de heer Ir. E. O. W. van Dyk,
directeur der Nederlandsche Spoor
wegen.
Als gevolg van den dichten mist
heeft op den Nieuwen Waterweg een
scheepsbotsing plaats gehad tusschen
het Noorsche s.s. „Stavanger” en het -
Duitsche 8.8. „Victoria”. De Victoria vragen tegenwoordig meer en meer
averij, dat* het aanstonds aaiTde grond van tIeen
moest worden gezet om zinken te
voorkomen.
Onze nationale wereldkampioen-
schaken Dr. Max Euwe is er nog niet
in geslaagd om zich zoodanig tegen
over het uitnemende spel van zijn
uitdager Dr. Aljechin te herstellen,
dat z{jn kansen op behoud van zQn
wereldtitel verbeterden.
U
sen
■n9
1.
It
as
f:
’’I I
I
leed de nederlaag en kreeg zooveel I d® aandacht en dan volstrekt niet
- 1 maar van
ernstige belangstellenden, wier aan
dacht op zoo’n avond alleen frisch
gehouden wordt door afwisseling,
welke hier nu geboden werd door
iemand, die goochelkunstjes vertoon
de! Misschien dat men teveel verband
heeft meenen te moeten leggen tus-
schen een en ander, vooral nu de
ander slechts werd aangekondigd als
fakir, dat is ook een soort goochelaar,
maar dan alleen met zijn eigen
lichaam. Wfl zjjn ervan overtuigd,
dat men zoodoende van allebei niet
anders heeft gedacht dan simpele
goochelaars en sensatie-makers, ter
wijl juist het tegendeel werd beoogd.
I ^9 A I M A «a aa» A aM a A
