Nieuws- en Advertentieblad
voor de Gmsenten ïïorkum, Hem. Oldeph. en Noords, Hindeloopen, Statoren, enz. enz.
De drie
Zigeunerz uslers
Tewerkstelling van kleine grondge
bruikers op eigen bedrijf.
63ste Jaargang
Mo. 47
van
Officieel Gedeelte.
ONS WEEKPRAATJE
f E UILLETO N
ZATERDAG 20 NOVEMBER 1937.
BESRAEENISRECHTEN
Algemeen weekoverzicht
COLLECTE
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45
I
jen
Fr^r
haalde
haar
(Wordt vervolgd.)
Dit blad verschflnt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents) franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. In te zenden. Ad-
vertentiën tot uiterigk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
hun oordeel:
„Da's van Louis Davids
t
t
lon-
lon-
is
fels
De
bfl
een
18.
met
kan-
?08t-
teld,
n de
aan
>nde
:ee-
2.
Is-
et
■o,
et
met
*2, 3,
Prijs
dat
der
am
lat
>80,
an
on.
et-
138
de
;ht
er-
let
or
i,
n
g-
r-
o,
g
of nauwelijks verstaat; op uitdruk
kingswezen, welke voor heden on-
wvzeuljjk z(jnop de weergave van
feiten en gebeurtenissen, welke je
volstrekt niet meer kunnen interes-
seeren. Maar niettemin moet men de
Burgemeester en Wethouders van
WORKUM brengen ter kennis van
eigenaars van graven, dat er in de
maand November geleeenheid bestaat
de contributie over 1937 ter secretarie
te betaler.
Daarna zal er per postkwitantle
over worden beschikt
wat een verhooging van f 0.15
medebrengt
Workum, den 28 October 1937.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
W. M. OPPEDIJK van VEEN.
De Secretaris,
v D GOOT.
aanstonds, zelfbewust.
De ander krabde zich achter de
ooren en vroeg aarzelend:
„Is het niet uit de „Kleine Johan
nes” vac v. Eden?”
Ik gaf ze beiden een nul, zónder
griffel. Maar nam een tweede proef.
„Waar werd oprechter trouw,
Dan tusschen man en vrouw,
Ter wereld ooit gevonden?"
Dezen keer waren ze éénparig in
gels
aan
laar
den
ees-
>pje
loor
het
den
JOOST VAN DEN VONDEL
1587 17 November 1679
Onze grootste Nederlandsche dich
ter, Joost van den Vondel, aanschouw
de in 1587 het levenslicht en is in
1679 gestorven. Deze jaartallen bieden
vaak gelegenheid tot eenigerlei her
denking, ’t zjj van Vondel’s ge
boorte dan wei van zQn overleden.
En dat is goed, want deze dichter
was een kunstenaar, aan wien het
door de eeuwen heen waard zal
blijven te worden herinnerd.
Vondel heeft ontzaglijk veel ge
schreven en wordt de Nederlandsche
dichter met de krachtigste vingeren
geheeten 1 Wie zich ineens en onvoor
bereid op *s dichters complete werken
stort, komt bedrogen uit. Je strandt
zg kuste vader.
Nogmaals: ga tot VondelMaar laat
u met oordeel leiden. Koop een goed
sloemlezing uit zQn werken
Binnenland.
Het Prinselijk Paar.
„Vol verwachting klopt ons hart”
Zóó is het dezen keer voor ons, Neder-
derlanders, in dubbelen zin, want er
liggen twee bigde gebeurteni'sen in
het verschiet en onwillekeurig denken
we vooral vaak aan de nog verst ver
wijderde. Van het Paleis Soestdflk
komen slechts de gewone berichten,
welke van een normaal en gezond
familieleven getuigen. Woensdag de
zer week vertrok Prins Bernhard voor
eenige dagen naar Dultschland, om
daar o.m. een officieel bezoek te
brengen aan de jachttenteonstelling
te Berlijn. En de Prinses wilde in dat
geval niet alleen thuis bljjven. H.K.H.
vertrok voor eenige dagen naar haar
Moeder op het Loo, maar Maandag
zal het Prinselijk Paar weer hereenigd
te Soestdljk zjjn.
Prins Bernhard gaat vele functies
vervullen, welke eerder door wijlen
Prins Hendrik'werden bekleed. Zoo
NOVELLE VAN
Anny von Panhuys
7
„Hft spijt mij erg, mijnheer Torma-
len, de dames willen niet hebben, dat
haar adres bekend wordt,” gaf ze een
beetje medelijdend ten antwoord, want
de droevige vragende blik uit «Jjn
oogen hinderde haar, deed haar pijn.
Z'j stonden belden bg het hek, en de
man keek vluchtig om zich heen, of
er ook iemand in de buurt was, toen
nam h(j de oude b{j haar schouders en
met moeite sprak hij
„Heb toch een beetje medelijden
met me, beste juffrouw Wuschin, ik
lijd er zoo onder. Hebt u ook niet eens
in uw leven iemand van harte lief
gehad?4 besloot h(j vragend.
Het breede gezicht van Mariene
klaarde op, zacht en goedig werd het,
Burgemeester en Wethouders van
WORKUM brengen ter algemeene
kennis, dat door hen vergunning is
redeend aan het Bestuur der Chr.
Muziekvereeniging „Crescendo” tot
het houden van een collecte langs
de huizen op 20 November a.s.
Ter voorkoming van misverstand
wordt er de aandacht op gevestigd,
tot informatie voor het publiek, zoo-
dat daarin geen aanbeveling voor of
instemming met de collecte moet
worden gelezen
Workum, 17 November 1937.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
W. M. OPPEDIJK van VEEN.
De Secretaris,
v. d. GOOT.
het circus Brunner!4 Den heelen dag
door kwelde hem de droom en den
volgenden nacht droomde hjj precies
hetzelfde. Dat leek hem vreemd, dat
scheen hem een aanwijzing, een
teeken, maar nog begreep h(j de
beteekenls niet.
Hij kreeg een brief uit Berlijn. Men
bood hem een gelegenheidskoopjeaan.
Een zaaimachine, die door een kooper,
die een ander model gekozen had,
was teruggeven en die hij nubetrek-
keigk goedkoop kon krijgen. Nu wilde
bjj naar Berlijn, en een beetje spot
tend met zichzelf, zei hij, dat hg nu
ook naar het circus Brunner kon gaan.
H(j ging naar de stad, wikkelde
daar z(jn zaken af en begaf zich, om
nog een goede plaats te kragen, al
vroeg naar het circus. Tenslotte was
het toch een heel aardig tijdverdrijf,
voor „Mohammed* „Hector* en
„Stormwind* te houden? Hoe zouden
die hier gekomen zjjn?
Drie beeldschoone zigeunerinnen
verschenen en terwijl, ze het publiek
begroetten, sprongen ze op de paar-
wïndde^^
van de rijdsters af. Met tot het uiterste
gespannen aandacht volgde hfl alles,
wat er voor zijn oogen gebeurde.
Dat waren toch dat waren toch
Maar neen, dat kon immers niet, dat
waren de drie zusters von Salnow
toch niet, hij droomde, LQ was koort
sig, vandaag werd hg door iedere
gelijkenis misleid en verontrust. Deze
donkerharige kunstrijdsters zagen er
toch heel anders uit dan de meisjes
van den Vossengrond. En toch eigen
lek weer niet, alleen het haar was
was anders, en de huidkleur. Haa-
rijden en springen herinnerde hem
levendig aan de drie blonde dochter
van von Salnow, In wier vaderhuis hij
zoo dikwijls geweest was. zg waren
immers in heel de omgeving beroemd
geweest om haar rijkunst.
Hg streek verschillende keeren
met z(jn rechterhand over het heete
voorhoofd. De hemel mocht weten,
waarom h{j zQn gedachten niet op
een ander onderwerp kon brengen,
maar telkens weer naar punten van
overeenkomst zocht tusschen de drie
zigeunerinnen en de dochters van
architect von Salnow! Juist riep een
der rijdsters, die iets grooter was
dan haar gezellinnen, de anderen
een paar woorden toe. Toen werd
Herbert Tormalen zoo bleek als een
doek, want deze stem zou hg herkend
hebben uit duizend andere, het was
de welluidende, geliefde stem van
Constance.
Het begon hem te duizelen, alles
had hij eerder geloofd dan dat, wat
hij nu wist. De drie blonde zusters
von Salnow traden hier in hetcircu»
op. De stem van Constance had hem
de absolute zekerheid gegeven. Een
plotselinge toorn kwam in hem op.
Hoe konden de drie meisjes zooiete
doen
ZQn handen beefden.
-v
De prjjs [der Advertentiën
is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
Bij abonnement belangrijk
lager
den, leefde tenslotte van de genade
zjjner kleinkinderen.
„Er kan u weinig menschelijks wr
dervaren zijn zoo schreef deze:
dagen een Vondel-vereerder of
Vondel heeft het met God, de muze
en de menschen uitgevochten, eer hij
er over schreef.”
Dat gaf het diep-menschelQke in d«
Lunst van dezen meester.
HQ bood er altegaar wat van. Wat
denkt ge, lezer, van mlnneregelen
als deze:
Kom hier, o goeljjk meisje.
G(j ziet de velden groenen.
Vergun me slechts een reisje
Dat ik uw mondt mag zoenen,
En uwZwangen, ultZlustJen
verlangen.
Ay koom wat nader:
Want uwe moeder en was niet
vroeder.
Justine Tormalen keek hem vol
medelijden aan.
„Arme jongen, ik geloof, dat je er
nog altijd niet overheen bent, dat
Constance von Salnow je heeft afge
wezen.”
Hü dronk haastig een glas wijn.
„Moeder, ik was een gek, toen ik
Constance de waarheid zei, en die
dwaasheid berouwt me dag en nacht.
MQn openhartigheid moest Constance
wel beleedigen."
Justine Tormalen
schouders op.
„Als zij je oprecht liefhad, dan
zou ze wel op een of andere manier
getracht hebben, je handelwijze te
begrijpen.*
Haar zoon antwoordde niet. Toen
zei zijn moeder, na een kort stil
zwijgen
„Ik hoorde vandaag van Mevrouw
von Steddigen, die bQ m(j op koffie-
visltie was, dat de drie zusters von
Salnow betrekkingen als gezelschaps
dames of iets dergelijks hadden aan
genomen.*
Herbert keek somber. Zijn mooie,
voorname en verwende Constance
zou nu in de afhankelijke positie van
gezelschapsjuffrouw leven Dat wilde
er bjj hem niet in.
Dien nacht droomde hij zwaar en
zonderling. Het was hem, als ging
hij door een dicht, somber woud en
zocht daar Constance; toen hoorde
hij door de duisternis de stem van
Mariene Wuschin, die hem toeriep:
weer eens goed gedresseerde paarden
te zien.
Hij kwam veel te vroeg, nam een
kaartje en liep toen nog een beetje
in de buurt van het circus op en neer.
Het was een koude winterdag, de
lucht was scherp en onaangenaam, den. Gedurendê’de'heele voorsteffina
Een auto reed hem voorbij, de schijn-JJ- --
van een lantaarnpaal verlichtte heel
even het binnenste van den wagen.
Bjjna had h{j een luiden schreeuw
gegeven, want hjj had recht in het
gezicht van Constance gekeken en het
scheen hem, of ook zQ hem herkend
had. Maar de auto was al weer voor
bij en stopte een heel eind verder, bfl
het circus. Hg zag drie slanke meisjes
uitstappen, maar vóór hg de straat
kon oversteken, was noch van Con
stance noch van haar gezellinnen
waarschjjnljjk Ina en Andrea meer
iets te zien. Misschien waren het wel
vreemden geweest en had hjj zich
door een toevallige gelijkenis laten
misleiden. Toen schoot hem opeens
Mariene Wuschins raad weer te bin
nen, dat h{j naar circus Brunner moest
gaan, en nu begreep hg, dat er tus
schen den eigenaardigen raad der
oude vrouw en de ontmoeting van
zooeven misschien wel verband be
stond. Een plotselinge opwinding greep
hem aan en hg ging snel naar het
circus. De drie dames, die hg zooeven
uit de auto had zien stappen, moesten
toch intusschen al plaats genomen
hebben. Lichtblond waren ze alle drie,
dat meende hg wel met zekerheid te
kunnen zeggen. Maar nergens zag hg
een vrouweigk wezen, dat ook maar
eenigszins op Constance of haar zus-
sters leek.
Hg noemde zichzelf een dwaas en
trachtte alle gedachten aan de geliefde
uit z(jn hoofd te bannen.
Het circus liep langzamerhand vol,
het program werd stuk voor stuk
afgewerkt. Herbert Tormalen kon
echter de voorstelling niet met de
noodige aandacht volgen, z(jn gedach
ten waren al te zeer vervuld van
het raadselachtige, dat hg pas beleefd
had.
Heldere fanfareklanken rukten hem
opeens met hun geschetter uit zgn
droomerig denken. Hg zag drie prach
tige paarden, slaakte een lichte kreet
en glimlachte toen over zgn plotse-
i lingen schrik. Hoe kwam hg erbg, om
de drie dieren een oogenbllk lang
neelemaal niet weten, wat mgnheer
Tormalen doet.*
Neen, ze durfde het adres niet
noemen.
„Het spgt me erg, dat ik niet aan
uw verlangen kan voldoen, mgnheer
Tormalen,4 zei ze zacht.
„Beste juffrouw Wuschin, toe, geef
me nu asjeblieft het adres,4 zgn
stem was diep en heesch van opwin
ding.
Mariene bleef standvastig. „Ik mag
niet, mgnheer Tormalen.*
En daarbg had ze echt medeleden
met den man.
Hg glimlachte droevig. „U moet
toch wel niet weten, wat echteliefde
is, juffrouw Wuschin, anders bleef
u niet zoo onverbiddelijk. Help me
toch, het gaat om mgn heele levens
geluk.*
Het laatste klonk als een noodkreet.
Toen kon de goedmoedige Mariene
niet anders en al durfde ze dan ook
niet het adres van Constance mee-
deelen ze wilde hem toch een duide-
igke vingerwQzing geven.
„U moet een beetje afleiding zoeken,
mgnheer Tormalen, dan zult u uw
liefdé wel gauw vergeten. Ga eens
naar Berign, daar vindt u zooveel
„lanlUD vH, nSiUUS>, genoegens, en vooral zou ik u willen
haar oogen glommen, omdat er een aanraden, eens naar het circus Brun
ner te gaan, ja, ga vooral eens naar
het circus Brunner.* Ze liep weg en
riep hem nog toe: „Vergeet het niet,
bezoek in Berign het circus Brunner
Herbert Tormalen stond perplex
Wat een eigenaardige raad gaf Mar- „Reis naar_Berigó enbezoek daar
lene Wuschin hem! Zou ze nou
werkeigk denken, dat hg maar naar
Berign hoefde te gaan, om zgn liefde
te vergeten En naar 't circus moest
hg gaan, zei ze. En hoe dringend
had ze hem dat nog eens toege
roepen. De oude vrouw was zeker
een beetje in de war, anders had ze
zgn eerlijke bekentenis niet met zoo’n
dwazen raad beantwoord.
Zgn landgoed Scbillnau lag onge
veer acht kilometer van den Vossen
grond verwgderd ontstemd ging hg
terug naar huis en ook thuis was
hg nog geheel uit zgn humeur. Justine
Tormalen kende haar zoon door en
door en bemerkte aanstonds zgn slechte
bui. Toen ze bg het avondeten tegen
over hem zat, vroeg ze, wat voor
onaangename dingen hg beleefd had.
HQ redde zich met oen uitvlucht.
Waarmee ik maar zeggen wilde,
dat heel veel van wat Vondel heeft
geschreven, ook nog voor dezen tgd
is en voor alle tgden zal bigken te
zgn. Er zgn zieleroerselen, welke
aan geen tgd en geen omstandigheden
zgn gebonden. Vondel zelf, die op
hoogen ouderdom op 91-jarigen leef
tijd stierf, heeft van alles meege
maakt in het leven. Hg is een man,
die zich als Kunstenaar in en door
het leven heeft gevormd. Zfln ouders,
Doopsgezinden, werden door de
geloofsvervolging gedreven uit Ant
werpen naar Keulen, waar Joost
werd geborenvandaar naar Amster
dam. Joost genoot slechts tot zgn
9e jaar onderwgs. De zaken thuis
gingen daarna niet onvoordeelig. Op
jeugdigen leeftgd trouwde hg een
goede en brave vrouw, dochter van
een welgezeten burger. Materieel
ging alles vele jaren goed, maar het
echtpaar verloor twee der vier kin
deren. In zgn treurnis schreef Joost
zgn
„Constantgntje, 't zaligh kgntje,
Cherubijntje, van om hoogh
d’ Ijdelheden, hier beneden,
Uitlacht met een lodderoogh.”
Naast één dochter, werd hem slechts
één zoon gespaard. Deze bracht hem
ontzagigk veel verdriet. Een losbol,
die zgn vader ruïneerde. Vondel bleef
des ondanks dapper strgden tegen
onrecht, vóór de waarheid. Hg trot
seerde zgn omgeving en werd op
54-jarige leeftgd katholiek. In hoogen
ouderdom was hg afhankeigk, moest
een baantje als klerk bg de Amster-
damsche Bank van Leening aanvaar-
Burfffnjeester en Wethouders van
W ORKUM maken bekend, dat voor
kleine grondgebruikers (koemelkers)
ouder bepaalde omstandigheden de
gekg«nh*id openstaat, tegen een van
overheidswege tce te kennen ver
goeding, op eigen bedrgf tewerkge
steld te worden.
Z(j, die zich daartoe r>og ni «t op-
kunnen zulks tot uiterlijk 27
November a.s. alsnog doen aau het
Bureau voor Sociale Zaken dezer
Gemeente.
Workum, 19 November 1937.
Bu meester en Wethouders
voornoemd,
W. M. OPPEDIJK VAN VEEN, dan immers op taal, die je niet meer
De Secetaris,
V. D GOOT.
paar natte druppeltjes door de wim
pers wilden dringen.
„Ach ja, mgnheer Tormalen, mgn
mau zaliger heb ik zoo echt van harte
lief gehad, maar we waren nog maar
nauweigks een jaar getrouwd, toen
stierf hg al.“
Met de punt van haar heldere, wit
en blauw gestreepte schort streek ze
over haar oogen.
Herbert T r malen drukte haar rech
terhand
„Dan zult u wel weten, juffrouw
Wuschin, hoe een verliefd m«nsch
zich voelt, «i daarom zult u me ook
b»zrgo«o, al" k ze», dat ik Constance
Sal mw in, ig en «an harte liefheb en
«g mg non, maar een misverstand
houdt om gemih iden en om dat uit
den weg te neipeo, moet ik haar
adr«-s hebben.”
Mariene streed een zwaren strgd
met zichzelf Zg w»agd<* het niet, aau
zgn wensch te voldoen. Ze herinnerde
zich hoe ze Constance over Herbert
Tormalen gesproken had on hoorde
weer dat afwgiende antwoord l „ik wil
onvergankeigkheid van zgn kunst
bestatigen, waar hg onderwerpen
behandelt, welke ook thans nog onze
interesse behielden (zgn bgbelsche
drama’s bgv. en voorname gebeurte
nissen uit de vaderlandsche of de
Amsterdamsche geschiedenis), of die
onderwerpen, welke van allen tgd
zullen zgn en bigven (de roerselen
van ’t menscheigk gemoed, de liefde
V.U1U» ci un nnuunvui op gsiwnSu, bgv., droefheid over verlies door den
dat deze kennisgeving alleen dient dood enz
En daaromkoopt niet de „complete
werken” van Vondel, maar koopt wél:
een der goede bloemlezingen uit zgn
werken, welke eerder reeds zgn uit
gegeven of dezer dagen werden of
worden uitgegeven ter gelegenheid
van het herdenkingsfestgn dezer week,
verlucht met verklaringen en aandui
dingen.
Rond Vondel is veel literaire on
waarachtigheid. Zoo zagen we dezer
dagen een rake teekening: twee
heeren in rok, 'n groote bloem in
het revers, hooge hoed in de hand.
Leden van een Vondelcomité. „Zeg
me nou r’s eerigk* smoest de een
den ander in het oor, „heb jg ooit
van je leven iets van dien Vondel
gelezen
Prof. Molkenboer, een hevig be
wonderaar van onzen grootsten dich
ter, is reeds sedert weken den boer
opgetrokken, van plaats tot plaats,
om de menschen met geweld de
schoonheid van Vondel te gaan in
prenten. Over het algemeen, zoo las
ik in een uitlating van hem, weten
de menschen van Vondel niet meer
dan de versregelen „Constantgntje...*
Ik dacht: zou zelfs dat wel waar
zgn
Er kwamen twee kennissen bg
me aanloopen en ik nam subiet de
proef op de som.
„Ken jullie, zoo vroeg ik, het vaers
Konstantgntje...*
„Aardig kgntje...* vulde de een aan.
„Juist!* riep ik verheugd uit.
„Cherubgntje van omhoog”, decla
meerde de ander.
„Prachtig! Prachtig!” jubelde ik.
„En van wien zgn deze regelen?”
„Van Guido Gezelle!" riep de een
t!
1
8
FRISO
i-
n
e
i-
