JI
Nieuws- en Advertentieblad
[5
Cokes
Grove
80 cent
70 cent
Geklopte
Fjjne Parel
Gemeente-Gasbedrijf
te WORKUM
GASCOKES
70 cent
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Prijsverlaging
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1939.
No. 8
65ste Jaargang
Plaatselijk Nieuws
J!
Vervolg van de Reisbrief
IN MEMORIAM
Algemeen weekoverzicht
Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45
Ut de aide „Friso’s”
h
>or
in
oten
n
o”
Freark fen ’t Noard.
Kd).
2—4
uur
Md.
ihar-
tviel
oe je
t ge
haast
Vanaf heden zijn de prijzen
vastgesteld als volgt
Dit blad verschijnt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents; franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad-
vertentiën tot uiterljjk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
leitje
r bg
ezen
een
120).
aard
rrein
lodlg
itand
van
atis
oor
rnd
eld.
>rlng
item-
raat,
gent,
smid
2250.
>uwe
toe-
kken
oond
per H.L.
werd,
over-
nen
st me,
7 met
39.
met
r van
inste
i^ten
iwen
'heid
ader-
oort-
ihar-
fllen,
e er
toe,
een
doen,
een
a, dat
het
vrijer
deze
uit-
mere
r bed
i lotje
at ik
heb
redes
ik je
door-
ik te
a het
e de
t mee
keer
niet,
man
j zou
o, in-
ndien
voor
aoedi-
B ij Verwonding
iiiiiHiii dadel ijk iiiiimiu
PUROL
Belasting betalen.
De Ontvanger der Directe Be
lastingen te Koudum brengt ter
kennis van belanghebbenden, dat vóór
1 Maart a.s.j betaald moet zijn op de
aanslagen
Inkomsten en Vermogensbelasting
1938/’39 gedagteekend September 1938
tenminste b/7 gedeelte en gedagtee
kend December 1938 tenminste 2/5
De a.s. Statenverkiezingen.
In alle provincies hebben de col
leges van Gedeputeerde Staten een
beslissing genomen omtrent de datum,
waarop de stemming voorde verkie
zing van leden van Provinciale Staten
zal worden gehouden. Deze datum
8 In alle provincies vastgesteld op
19 April, zoodat op dien dag in het
geheele land gestemd zal worden.
Het luchtafweergeschut op
de Centrale te Leeuwarden.
De Provinciale Staten van Friesland
hebben met 32 tegen 15 stemmen
aangenomen het voorstel van Gede
puteerde Staten inzake de plaatsing
van luchtafweergeschut op de elee
J trische centrale te Leeuwarden.
Tegen stemden de S.D A P. behalve
mevrouw Besuyen en Gedeputeerde
Gaerts, de C.DU., mevrouw de Jong
(V.D.) en de heer Roorda (C.P.H-)
Wijziging wet vereeniging
en vergader ing aanvaard.
De Tweede Kamer heeft het wets
voorstel „wijziging en aanvulling van
de wet regelende het recht van
vereeniging en vergadering” met 50
tegen 38 stemmen aanvaard.
Vóór het wetsvoorstel heeft zich
de geheele rechterzijde verklaard.
Tegen het wetsontwerp heeft de
geheele linkerzijde gestemd.
De noodwetten van September.
De acht Noodwetten, welke op 29
September van het vorig jaar door
de beide Kamers der Staten-Gene-
raal in verband met den toen be-
staanden toestand van oorlogsgevaar
zjjn aangenomen en welke nog dien
zelfden dag z{jn afgekondigd, hebben
een geldigheidsduur tot 1 Maart aan
staande.
Aangezien er niet voldoende tijd
Is om de definitieve wetten, welke
na 1 Maart de Noodwetten zouden
moeten vervangen, rustig in de
Staten-Generaal vóór dien datum te
behandelen, heeft de regeerlng thans
hg wetsontwerp voorgesteld den gel
dlEgsduur der Noodwetten tot 1 Juli
a.s. te verlengen. Verwacht wordt,
dat op dien datum de definitieve
wetten het Staatsblad zullen kunnen
hebben bereikt.
Autobusdiensten op lange
afstanden.
Naar het Al». Hdbld. verneemt,
heeft de N.V. Lindbergh touringcar -
onderneming te Amsterdam concessie
aangevraagd voor autobusdiensten
op de routes Amsterdam—Arnhem,
Amsterdam -Groningen, Amsterdam
IJmuiden, Amsterdam—Antwerpen.
De dienst op Groningen is aange
vraagd via Zwolle of via Alkmaar
over den Afsluitdijk, dan wel via
den rijksweg door de Wieringermeer
en vervolgens over den Afsluitdijk.
De onderneming rjjdt al sedert ge
ruimen tjjd op een aantal dezer
routes z.g. wilde diensten. zg meent
een goede kans te maken, de con
cessies toegewezen te krijgen, daar
zQ in de aanvrage de bereidverkla
ring heeft ingelascht aan de Ned
Spoorwegen vergoeding te betalen
voor de schade, die het spoorweg
vervoer tengevolge van de busdien
sten op diezelfde routes ondervindt.
Boekenweek.
De boekenweek 1939, georganiseerd
door de Commissie uit de Vereeni
ging ter Bevordering van de Belan
gen des Boekhandels, zal gehouden
worden van Zaterdag 25 Febr. tot
Zaterdag 4 Maart a.s.
Z. H. PAUS PIUS XI,
Ik heb het al eens meer gezegd: de
Nederlandsche pers kan in alle op
zichten de toets der crltiek met de
buitenlandsche persorganen door
staan. Achteraf weet ik nu, dat de
Paus reeds weer eenige dagen bed
legerig was vóór zQn verscheiden,
maar de kranten hier in Tunis,
waar ik op mfln rondreis tijdelijk
vertoef hadden er met geen woord
melding van gemaakt. En zoo kon
het gebeuren, dat ik vandaag op m’n
ochtendwandelingetje in de zon, ’n
dagbladburean passeerde en op ’n
groot, zwart bord las:
„S.S. Ie Pape Pius XI est
décéié ce matin 4 5 heures 31.”
In speciale edities verschenen toen
dra de bijzonderheden, óók omtrent
het jongste ziekbed des Pausen en
over het afsterven „Vrede!
Vrede!* waren de laatste woorden
geweest, de bede van den Hoogeprles-
ter. Toen gaf hg zgn zegen en was
niet meer.
Franschen, Italianen. Arabieren,
zg allen, die hier in Tunis wonen,
toonen een groote bewondering voor
den overleden kerkvorst. Vooral de
Franschen, geloovlgen en ongeloovi-
gen.
Dra hing de vlag halfstok van het
paleis van den Gouverneur-Generaal,
van de openbare gebouwen en kerken,
van consulaten, van hotels en parti
culiere woningen
Het wil nog niet tot me doordrin
gen: de Paus is dood. Als mensch is
hg geigk aan ieder ander mensch,
maar tóch ’t Is nog maar zoo
héél kort geleden, nauweigks’n paar
weken, dat ik met anderen eerbiedig
vóór hem stond in de Vaticaansche
audiëntiezaal en dat hg me impo
neerde door de vitaliteit, welke zgn
grgsheld kenmerkte. En door de
enorme wilskracht, waarmee hg zgn
toch reeds zoo lang aangetaste phy-
sleke vermogen, beheerschte; zQn
zending tot ’t einde willende volbren
gen, in God’s naam, als Zgn eerste
dienaar.
Deze Paus laat een leegte na in de
harten van velen, van millioenen,
en niet alleen in de harten van ka
tholieken.
Ik denk hier aan den onwankel-
baren moed, waarmee de grgze Kerk
vorst in onze bewogen dagen de
partg van de vervolgden en gekwel-
den van Christenen en Joden
heeft verdedigd tegen de waanwgs-
haid en de wreedheid van de heer-
schers van den dag. Ik denk aan de
wgze, waarop deze Paus, die om het
recht den strgd niet schuwde, uit heel
zgn hart den vrede minde, voor dit
ideaal zgn leven offerde, en het ult-
eindeigk ook overdroeg, aan zgn
Schepper.
En ik ben er dankbaar voor, dat
ik héb mogen neerknielen, een van
de laatste malen, dat de handen van
dezen Hoogeprieater zegenend ge
baarden
Moge zgn geest voortleven in het
werk van zgn opvolger. En dat zgn
vganden mogen worden verteederd
door de grootheid van zgn biddend
veracheiden.
„Vrede! Vrede!”
Zoo zg het.
Tunis, 10 Februari ’39
WORKUM, 10 Febr. Voor heden
avond was op de bovenzaal van
Hotel „De Wgnberg” alhier, een
vergadering aangekondigd, waarin
f ---
zou spreker over het onderwerp:
„Poliepgevaren in verband met functie
en bestaansrecht van boer en midden
stand.
Met de mededeellng dat onder ons
volk een grooter gevoel van saam-
hoorigheld ontwikkeld moet worden
en door het voortdurend voortzetten
van het marxistische klassenbeginse
de tegenstellingen niet verscherpt
dienen te worden, waartoe een reeks
Binnenland.
H.M. de Koningin naar België.
Geigk men zich zal herinneren,
heeft H.M. de Koningin besloten, ter
beantwoording van het bezoek, dat
Z.M. Konlng Leopold Haar onlangs
hes ft gebracht, in het komende voor
jaar een officieel tegenbezoek te
brengen aan Brussel, dat zal plaats
vinden van Dinsdag 23 tot en met
26 Mei.
JJ
Franco aan huis bezorgd.
van bgeenkomsten zullen worden
gehouden, waarvan deze in Workum
de eerste is, wordt aan den heerDgt
het woord gegeven.
Voor een volle zaal geeft deze
hierop een uitsluitend economische
beschouwing over de huidige samen-
eving. Dat het niet gaat, zooals het
behoort, voelt ieder. Voor de toe
komst van de samenleving is het van
belang dat we ons op verschillende
dingen gaan bezinnen. Als poliepge
varen noemde spr. de grooto kartel
en trustvormingen en de geconcen
treerde coöperaties. Hierbg worden
beele bevolkingsgroepen uit het
productieproces geweerd en wil de
een^den ander overheerschen. Soort-
geigke verschgnselen traden ook
vroeger op in ondergaande, nooit in
opkomende culturen. Doel en middel
worden met elkaar verwisseld. Zoo
is de productie het middel voor de
consumptie en ook de winst slechts
een middel, doch wanneer dat doel
wordt, krggt men een geheel ont
wrichte toestanddoor het egoïsme
van den mensch, van bepaalde cate
gorieën, van volkeren. Óver in- en
uitvoer, verschillende productie
systemen, goudwaarde, distributle-
ordenlng enz. werd een kundige
bespreking gehouden. Er behoort
steeds harmonie te zgn tusschen de
verschillende betrekkingen. Met voor
beelden uit het leven wordt dit ver-
duldeigkt. Tegenstellingen moeten
zich niettemin kunnen laten gelden
en. elkaar verdragen. We moe
ten begrgpen en begrepen willen
worden, opdat er een harmonische
samenwerking tot stand komt van
schgnbare tegenstellingen. De oproep
van H.M. de Koningin tot geestelijke
en moreels herbewapening moge
worden verstaan
Op een tiental schrlfteigk® vragen,
ging spr. meer op de finesses in en
legde daarbg een groote kennis van
(vooral economische) zaken aan den
dag, kwam daarbg steeds tot de
slotsom dat door zelfbeperking, er
kenning van het bestaansrecht van
den naaste, door samenwerking en
naastenliefde de zoo hoognoodige
verbetering in de samenleving moest
komen.
Enkele mondelinge vragen beant
woordde spr. eveneens duideigk en
na een verdediging van de ctöpe-
ratie-gedachte door een der aanwezi
gen, wees spr. er op dat hg alleen
op het antl-sociale element van een
streng doorgevoerde coöperatie ge
wezen had. Ook hier geldt: wat
middel behoort te zgn, worde geen
doel I
Met een woord van dank aan den
heer Dgt voor diens objectieve be
handeling van deze brandende vraag
stukken, werd de vergadering ge
sloten, die voor het grootste deel
door veehouders van elders bezocht
was.
Oan it begjin fen 1850 ta, wier it mei it Postwezen yn it alge-
tnien, koart wei sein in raer spiltsje. Fen oarder en regel wier
gjin sprake. Mar benamen yn ’e Sudwesthoeke fen Fryslan wier
it alhielendal hwet wy neame seoene in «chaos». To Warkum
wier in >Distributie-kantoor< for de Sudwesthoeke. In kantoar
dos hwer ’t alles hwet oer de post forstjürd waerd torjuchte kaem,
Trye kear yn ’e wike rounen er boaden fen Hynljippen en
Koudum mei brieven ut en for dy plakken nei Warkum ta. Op
dagen det de boaden net'rounen, waerden de brieven oanbrocht
en besoarge troch de fearskippers.
Dy boaden wieme yn tsjinst fen de gemeenten hwer ’t hja for
rounen, mar troch hwa de fearskippers beneamd en bitelle waer
den der kin ik neat fen fine.
For alle brieven, helle en besoarge fen det kantoor to Warkum,
moast boppe de Ryksport (1545 sinten) in stür «distributie»
jild bitelle wirde. For de goedkeapste brief bitelle men dos al
twa dübbeltsjes. Ik leau dan ek net, det de briefwiksel, foral
under de arbeidersminsken sa drok wier yn dy tiiden. It kryen
fen in brief wier forfest wol eat bütenwenstichs.
Yn 1850 kaem er lykwols in greate foroaring, mar ek forbet-
tering, hwent it Ryk naem it hiele «postvervoer» yn ’e hannen.
En ynsté fen boaden oansteld troch de gemeenten, komme er
=5 dan «Rijksvoetboden». Dizze «voetboden» dan waerden belestige
mei it oerbringen fen de brieven fen it iene plak nei it oare.
To Warkum kaem do twaris deis sa’n man mei in postsek op ’e
rech fen Bolsert en ien kear deis fen Harns oer Makkum. Fen
Warkum ut gongen er boaden nei Hynljippen, Koudum, Staveren,
Warns en Bakhuzen.
Wieme oan 1850 ta, to Bolsert en Warkum «Distributie»
kantoren, sa gau as it Ryk it spil oernimt, kriget Bolsert in
«Rijkspostkantoor» en wirdt Warkum «Hulpkantoor». Hynljippen
en Koudum geane ek foartdaliks aerdich forut hwent ek yn dy
plakken komt in hulpkantoar.
Sa fine wy it noch yn 1871. Tweintich jier hie it Ryk it spul
yn ’e hannen en do...... do begounen de minsken yn ’e Sud
westhoeke to protteljen, det brieven en kranten fiersto lang
ünderweis wieme.
De «Friso» nimt forskate «Ingezonden stukken» op mei winsken
en beswieren oer de post. In tige bekinde Warkummer üt dy
dagen, komt mei in plan, hwertroch hy it bewiis levert det it
besoargen fen de brieven folie gauwer kin. En ik bin bliid det
ik yn lettere jiergongen lêz det men rekken halden hat mei syn
plannen.
Mar lyk as ik sei, de minsken prottelen en net sünder reden.
Oardielje seis mar ris. Hjir nim ik in pear stikjes oer«Een
brief, ’s morgens 10 uur te Molkwerum in de bus gestoken,
wordt pas twee dagen later, in den middag te Warns bezorgd
(een afstand van een half uur gaans).*
In oare kear mear
gedeelte.
Filmvoorstelling
In het gebouw van de Ned. Prot-
Bond wordt op Dinsdag 21 Febr. a.s.,
’s middags 4i/4 uur en ’s avonds 8 uur
een Filmavond gehouden, met als
hoofdnummer de vrooigke Holland-
sche film „Vadertje Langbeen” waarin
de-jonge en zeer begaafde actrice
Lily Bouwmeester de hoofdrol ver
vult. Deze amusante fi!m geeft bet
publiek een avond van werkeigke
ontspanning, want deze film, die van
begin tot einde vol Is van onver-
valschte humor, afgewisseld door
pakkende en vaak ook ernstige
Dr. Mr. M.*D. Dgt, bekend econoom, momenten, heeft avond aan avond
in alle theaters waar ze werd ver
toond steeds volle zalen getrokken.
Ook in onze plaats zal die belang
stelling zeer zeker groot zgn, mede
omdat de lange periode van rust in
de voorstellingen, het bezoek thans
ten goede zal komen.
Een goed verzorgd bgprogramma
vult verder de avond.
Plaatsbespreking van
wordt aanbevolen.
---u
De prgs der Advertentiën
Is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
Bg abonnement belangryk
lager
1871—72.
It ien en oar oer de Post-tsjinsten yn ’e Sudwesthoeke.
Okkerdeis hat in fleanmesine fen de K L M. in „Postvlucht”
nei Transvaal makke. Det betsjutte dos, det brieven üt üs lan
wei, yn in dei manich, troch de loft nei it oare ein fen ’e wrald
brocht waerden.
Wij hawwe der it iene en oar fen troch de radio heard er
hwet fen yn 'e kranten lézen en er printsjes fen sjoen, mar
fierders, nou ja wier it ek al neat gjin bijsünders. Hwent ommers
giet in pear kear yn ’e wike op’e selde wize de post nei de «Oast»,
Wy witte al net better as it heard sa. Itselde is it mei de
telefoan en tillegrammen. As ’t nedich is, kinne wy mei immen
dy ’t op 't oare ein fen ’e wrald sit, prateen tillegrammen wit
hwer wei binne yn in hiele koarte tiid oer.
De «techniek» is wol hird forut gien yn de léste jieren. Of-
stannen besteane er langer net mear en grinzen binnen wei fallen.
Hwet in wünders hat it minselik forstan al üt tocht. Spitich det
er safolle fen dy utfiningen brükt wirde tsjin de minsken, ynsté
hjar ta «nut» to wêzen.
Sa wirdt nou yn üs dagen by de post gebruk makke fen de
auto, it spoarde fleanmesinede fyts troch yn ’t koart sein
yn alles hwet mar hird giet wirde de postsekken laden, om de
brieven en al det spil mar sa gau as ’t kin fen ’t iene plak nei
't oare to bringen.
Froeger wier der oars net as it skip, de wein en de minske.
Ja det is al hwet foroare. Ho 't it allear gong mei it oerbringen
en it besoargjen fen de brieven, deroer fyn ik yn de Friso’s fen
187172 hiel hwet beskreaun en alles hwet hjit folget haw ik
_j ut dy jiergongen by en oar socht.
n
itn
s
I
1
J
