VULPENNEN Nieuws- en Advertentieblad voor de Gemeenten Workum, Bern. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz. Tegemoetkoming in de kosten van aansluiting aan de Waterleiding. ZATERDAG 24 JUNI 1939 No. 26 65ste Jaargang Officieel Gedeelte. in GAASTRA’S Boekh. Algemeen weekoverzicht Binnenland. de beste merken Uitgave van T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45 oogen DA erover een volgende keer méér I onder volle garantie Col^n 70 jaar. Onder weinig opwekkende politieke ek In en ar ft- »n el k- ti te id r- et id ie r- te e- >r ir it e k H«- r it i- e Q e Dit blad verschgnt des Za terdags en kost per kwartaal 50 cents; franco per post 80 cents. Enkele Nos. 5 ets. Ingezonden stukken Donder dags voorm. in te zenden. Ad- vertentiën tot uiterlflk Don derdagsmorgens 12 uur, uit gezonderd familieberichten Donderdag zQn 70en x erjaardag. Die omstandigheden deden nochtans niets af aan de waarlik algememe sympa thie, waarvan men hem heeft doen bljjken. Coign is een fi?uur welke hoog uitgroeide boven de tegenstel lingen, welke vriend en tegenstander scheiden. In zijn „bonte en ruige leven aldus lazen we over Coign in de Arbeiderspers liggen eenvoud en degelijkheid, breedheid van opvatting De prijs der Advertentiën is van 15 regels 60 cents, elke regel meer 7 cents Grootere letters naar plaats ruimte. Buiten Friesland, uitgezonderd Famllieberlch ten, 10 cents per regel. Bij abonnement belangrijk lager is, hoe de steun aan de werkloozen en groote gezinnen zich er in hoofd zaak beperkt tot de aalmoezen en pannen eten, welke aan kloosterdeu ren worden uitgereikt; toen ik ervoer, dat een groot deel van de jeugd er als voortgetrapt bedeltuigj kinderen opgroeit en is aangewezen om ook in het latere leven schooierend en vegeteerend rond te komentoen ik de vunze hokken heb gezien en geroken, waarin waarlijk niet alleen in Napels de massa in het zonnige Italië, door duisternis, vocht en kilte verschimmelt; toen ik al die monniken en kloosterzusters in straten en op pleinen smeekende en met opgehouden hand zag rondleuren om kleinigheidjes te verzamelen voor hun barmhartigheidshuizen, om dat de staat, de wereldlijke overheid, de armoe enkel bestrijdt door de armoedigen te laten krepeeren, toen heb ik mijn hart gelucht in mijn reisbrieven en heb ik het met ont steltenis beschrevenhoe vreeselQk arm het Italiaansche proletariaat is. Maar toen ik Tunis doorreisde en ’s avonds in den donker struikelde over Arabische kinderen en vol wassenen, die zich met hun lomplge I 1 De periode van droogte heeft velen In ongelegenheid gebracht door ge brek aan goed drinkwater. Dit is in atrQd met de eischen der Volksge zondheid. Om herhaling van dit euvel zooveel doenlijk vrijwillig te voorkomen heeft het Gemeentebe stuur tot 1 September a.s. gelegen heid geboden bij aansluiting op de waterleiding deaanlegkosten vergoed te krijgen tot een maximum van f 25.—. Dit geldt niet voor nieuw bouw. De bewoners van bestaande perceelen, die het ongerief juist nog ondervonden hebber, kunnen van deze gelegenheid profiteered Perioden van droogte zal men ge regeld kunnen verwachten. Neemt dus tijdig Uw maatregelen om U te vrijwaren voor tekort aan deugdelijk drinkwater. Het wordt U nu gemak kelijk gemaakt. Workum, 15 Juni 1939. Het Gemeentebestuur van Workum, W. M. OPPEDIJK VAN VEEN, Burgemeester. v. d. GOOT, Secretaris. Colijn-nmtner van »De Standaarde De minister-president, dr. H. Colijn heeft gister, 22 Juni, zijn 70ste ver jaardag gevierd. Het lijdt geen twijfel, dat aan dit feit op velerlei wijze de aandacht is geschonken, maar even min kan men betwijfelen, dat het a.r. dagblad „De Standaard” in dit opzicht de kroon spant. Dit heeft z{jn vroegeren politieken hoofdredac teur een grootsche hulde bereid in de vorm van een feestnummer van liefst 96 pagina’s. Dit is op zichzelf al een prestatie, die groot respect afdwingt. Van de waarde van een dergelfjke krant zegt dat uiteraard nog niets. Van meer beteekenis wordt zulks, wanneer men let op de inhoud van dit nummer. Deze is zeer goed. Tal van personen hebben er bijdragen voor geschreven en daarin wordt de persoon Coign telkens weer op een andere wijze belicht, zoodat men een indruk krggt, niet alleen van de eigenschappen van den minister van algemeene zaken, maar ook van de vereering en bewondering, die door allen die hem kennen, jegens hem worden gekoesterd. Het spreekt vanzelf, dat in deze krant, die toch in de eerste plaats een huldebigk is van de eigen partg- genooten jegens den „van God gege ven leider” dit woord op den fl;uur van Kuyper toegepast, kan zeker ook voor dr. Coign van kracht worden geacht - en dat dus ook voor alles de voormannen uit de a.r. beweging aan het woord komen. Echter heeft de redactie, die dit nummer samen stelde, een lof waardige veelzgdigheid betracht; vele anders denkenden hebben de gelegenheid gekregen een artikel te schrgven. Zoo treffen we bgdragen aan van de ministers mr. J. A. N. Patgn en Ch. Welter; de oud-mlnister jhr. mr. R. de Marees van Swinderen en mr. P. J. Oudde gezant dr. II. D. van Broekhuyzen (of is deze in de politiek ook antl-revolutlonair de Kamer leden prof. jhr. mr. B. C. de Savor- het oud-Kamerlid mr. A. baron van Wgnbergende gouverneur van Suriname prof. mr. J. C. Ktelstra en de journalisten mr. Joh. J. Belinfante en D. Hans. In de levensloop van den staats man worden we ingeleld door een tropische schets van de hand van zgn broeder, den heer P. A. Coign, terwgi zgn nicht, Marianne Coign een bgdrage heeft geschreven over dr. Coign thuis, waarin hethuiselQke loven, en vooral de toegewgde steun, die mevrouw Coign aan haar man geeft, op zeer fijngevoelde wgze worden geschetst. Natuurigk is er ook een overvloed van foto’s, terwgi vender twee pagina’s caricaturen een indruk geven, hoe men in het heetst van de politieke worsteling de strgd tegen den minister en zgn daden aanbond. In Palestina, Syrië, Turkfie, den Balkan, ik zou er de sociale ver houdingen niet veel beter hebben gevonden. En daarom ben ik thans diep doordrongen van het besef, dat we ten onzent in Nederland op een welvaartselland leven. En willen we in socialen zin behouden wat we hebben, dan zullen we onze aandacht niet In de eerste plaats moeten concentreeren op wat we tekort komen, maar op wat de overige wereld tekort komt. Want als wg maar doorgaan met onze begeerte te bevredigen ten aanzien van wat we tekort komen, dan zullen we een levenspeil be reiken, dat onmogeigk te handhaven Is In de groote wereld van armoede en ellende; deze laatste zal tenslotte een druk leggen op onze welvaart, zóóianlg, dat al ons geluk Ineen stort. Den solledsten grondslag van het geluk heb ik bg de Zwitsersche be volking aangetr* ff^n. De Zwitser igkt me te leven uit de gedachte: hoe kan Ik zoo gelukkig mogelfik zgn in mgn (betrekkeigk*) armoe? En door altgd het antwoord te zoeken en te zeggen op deze vraag, zfin de Zwitsers de rgkste armen, het volk dan ook energiek, meestal vermomd als handelaarfje in het een of anderen, in het bijzonder var sieraden, of als aapj eskoetsier, schoen poetser, bedelaar, lotenvei kooper enz Tal van menschen en zeer vele i wonen enkel „op straat”, slapen langs kaden, op de trottoirs en in plantsoenen. De eenige hygiëne welke men ze ziet toepassen, is da dageigksche afwikkeling van de hoofddoeken en het te binnenste bulten keeren van de vodden, die ze op het igf dragen. Een en ander om alle levends, dat daarin voorkomt, zorgvuldig en met nadruk tedooden. Dat is een bezigheid, die men vaak midden op den dag kan waarnemen in de plantsoenen, by voorkeur op de bankjes Als de lapperg weer om het hoofd is gewikkeld en de „kleeren” in orde zgn gebracht legt zoo'n stakker zich in het gras en gaat een du'je doen In het zonnetje. By voor keur zóó, dat het gelaat naar het Oosten Is gekeerd, want Alla Is groot en Mohammed is Zgn Profeet. De enkele vredige gedachte, welke ik in dit land kon koesteren, werd me gewekt door de kleine kruisjes, welke men hier en daar in de leemen hutten massa’s ziet stralen op een klein, ook al weer leemgrgs koepeltje, dat zich temidden van een hutten complex bescheiden verheft, arm afstekende tegen de ranke minarets van de moskee, die, hoe arm het dorp ook is, schoon en rgk moet zgn, want deze rgkdom Is de eenige, waarin het proletariaat deelt. De allerergste nooden van het lichaam, de honger en de pgn, die worden gestild door Europeesche mannen en vrouwen, die zich aan zendings- en missie werk hebben gewgd. Zg prediken er de christelfiko leer, door barmhartigheid te beoefenen. Dat is een taal, welke elke mensch verstaat. Ook de Egyptenaar. Het Christendom vindt in Egypte een goeden voedingsbodem; deKoptische kerk is er bepaald welvarend, maar ook de Anglikaansche kerk en de Grieksch Orthodoxe breiden haar arbeidsveld met succes uit. Evenals de Katholieke kerk, deze laatste vooral in de steden. op de trottoirs te slapen hadden gelegd, omdat de straat hun huls is èu hun eenige toeverlaattoen ik er vaststelde, hoe ziekte en onzedelyk- heid er duizenden volksmenschen vroeg ten gronde richtte; hoe de menschen er „leven” moeten van een gemiddeld daginkomen, waarvan ik nauweigks een behoorigke sigaar kan rooken, toen heb ik mfio indruk uit Italië aangevuld met de mededeeling, dat in Tunis de ellende van het proletariaat-nog minstens zoo groot was. Daarna kwam ik in Tunis en... ik dacht, als ik nou véér als mgn dlep- sten indruk de armoede en hulpeloos heid van de massa weergeef, dan zullen de lezers gaan denken: die makker weet niks anders te vertellen, dan dat de menschen het daarginds zoo beroerd hebben. Maar de waar heid gebood me te getuigen. En in Egypte ik kan er eigen igk niet zonder huivering aan denken. Ik hoop, dat ik er niet een bevriende mogendheid mee beleedlg en dat mgn schrgven geen Nederlandsch- Egyptischen oorlog tengevolge zal hebben, maar: Egypte is een groot dievenland. Ze leven er, zoo igkthet me toe, van de uitplundering der vreemdelingen en voorzoover dezen in behoorigk getal ontbreken, plun deren ze elkaar. De meeste volks- menschen hebben ééa vak, dat ze behoorigk verstaan: het zakkenrollen. En als toerist moet men daarom met de handen in z’n zakken loopen en voor zoover er dan zakken over en open bigven, moet men deze dicht naaien. De ambtenary Is uitgebreid en de ambtenaren zgn streng: om het juister te zeggen; ze zgn orbe hoorigk. Het inlandsche volk bewer ken ze met hun laarzen en vuisten, met stokken en bezemsde vreemde lingen snauwen ze af of ze gedragen zich jegens hen beslist onwelwillend. Maar ééo middel is er om deze ambte naren te kunnen kneden als was: trek je portefeuille of portemonnaie en laat eenige tientallen piasters van eigenaar verwisselen. Dan Is in Egypte alles mogeigk Overal en voortdurend hoort men met geld klinken, want bet meeste geld schgnt valsch te zgn. Als ik Egyptenaar was, nou ja, -■»-- ik donk, dat ik dan óók wel een die ik op mgn reis heb aangetroffen, groote gauwdief zou zgn. Wantik kan niet zien, hoe je in dat land op een eerigke manier aan den kost moet komen. Op het platteland, in het vruchtbare, maar moeizaam te bewerken Ngigebied (irrigatie met hand- en ossen- of kameel-kracht) is misschien de eenige eerigke, maar stinkende armoe. Men kan er ten minste andgvie rauw is deze „de” omstandigheden vierde Dr. H. Coign volksspgs eten van eigen grond en ró» een enkel gewas (artisjokken b.vmaar overigens sigt de bevolking daar het leven mét de beesten in vieze, mestlge, donkere stallen van leem. En ik weet niet, wie van deze twee, mensch of dier, er het slechtst aan toe is. De stad echter biedt de inboorlin gen massa geen ander bestaan dan te vegeteeren op de Europeesche kolonie en te stelen. En dat doet Latente regeeringscrisis. We hadden het over de weinige opwekkende politieke omstandighe den, inderdaad, we weten het thans, dank zg een openhartige verklaring van Coign, dat we finan cieel in de put zitten. We leven met 80 millioen per jaar boven onze inkomsten en nou heeft Coign het gezegd: hy wil en kan en mag Liet langer de verantwoordeigtheid voor ’8 lands gang van zaken dragen, als dit tekort niet wordt weggewerkt. En de minister van defensie kan niet n éér bezuinigen, zegt hg, Rename van sociale zaken óók niet Onderwgs aldus min. Slotemaker, daar weet jullie alles van I Gaat óók niet. Enz. En aldus... Dan is er ook altgd de zaak Oss nog. Althans ze was er deze week nog. De Kamer heeft ze weer eens van alle kat ten bekeken. Als deze regelen onder de oogen der lezers komen, dan... Laten we ons niet aan voorspellingen gaan wagen. Zelfs de Blltsche vakmenschen komen met voorspellingen vaak bedrogen uit. De raadsverkiezingen. De groote steden van ons land waren Woensdag aan de beurt voor de raadsverkiezingen. Ook dear waren de politieke veróchuivingen niet zeer aanzienigk zooals te ver wachten was, ofschoon de erfpachts- kwestie in de hoofdstad haar invloed heeft laten geldende extremisten sponnen er garen bg. De sociaal democraten troffen het wel slecht, dat hun lystaanvoerder zoo vlak vóó<- den stemdag in ernstige mate werd gecompromitteerd door de con clusies van het rapport der Inter- fractioneele onderzoekingscommissie inzake de kwestie voornoemd. De N S.B. doet in September a s. baar intrede in de Amsterdamsche vroedschap, wat de tegenstellingen van inzichten moet verscherpen en de onderlinge sentimenten zal bigken te prikkelen. Hoe de samenstelling der N.S.B.- sche vertegenwoordiging precies zal zgn, is nog niet bekend, vant onder de gekozenen is ook dominee Ekering, en de Kerkeraad der Herv. Gemeente blijkt er niet op gesteld te zgn, dat een der voorgangers zich temidden der politieke golven stort. De Kerkeraad heeft met groote meerderheid ’n motie aangenomen, waarin wordt uitgesproken, dat het ongewenscht is dat een predikant zgn ambt verbindt, met het lidmaat schap van den gemeenteraad. Actie van oud burgemeester. Er zgn ambten en sympathieën, welke zich moeiigk met elkaar verhouden, wat ook de niet eervol ontslagen burgemeester van Ootmar- sum heeft ondervonden. Door zgn superieuren werd hg beschuldigd van een onrationale houding; hg zou zich eenige malen in het openbaar hebben verheugd over het hypothe tische vooruitzicht van een binnen- marcheeren van Duitsche legers in I ons land, waarbg hg de bevrgders juichend tegemoet dacht te treden. De ex burgemeester ontkent dat bg zich zóó kras zou hebben uitgelaten, maar wat dezer dagen overigens kwam vast te staan bg de behandeling van zgn beroep op het Ambtenaren gerecht was... erg genoeg. Langs de Kruislijnen der Europeesche Imperia. Enkele nabeschouwingen III. Ik heb nu zoo’n mooi», groote reis mogen maken en ik ben daar uiterst dankbaar voor. Met een vriendeigk verzoek aan degenen, wien dat aangaat, om bg een volgende gele genheid nog eens aan mg te willen denken, want je leert en ervaart gedurende zoo’n reis méér dan in jaren van boekenstudie. Ik heb nu zooiets meegemaakt, maar.... als de gelegenheid niet ware voortgekomen uit de mogeigk- heden, welke mgn vak me biedt, dan zou ik waarschgnigk nooit zoover van mgn Nederlandsche vischwatertje, waar ik mgn ontspanning pleeg te zoeken, zgn afgedwaald. Eu daarom behoor ik ook, wat buitenlandsche reiservaringen betreft tot een niet al te groote groep van uitverkorenen. En dat vind ik jammer, want een van de sterkste indrukken, welke ik heb meegebracht en behouden, is deze: we moeten allemaal op onze beurt voorloopig alle Nederlanders eens’n reisje om de wereld maken, burnoes over het hoofd getrokken, En waarom zouden we dit verlangen niet verhfffsn tot ’n eisch? Ik heb geleerd om al datgene tot „levens behoefte” te bevorderen, wat ons geesteigk en materieel nuttig is. Het samenstel van levensbehoeften, waarvoor ik van mgn jeugd af heb zien strgden niet alleen, maar waar voor ik mede heb gevechten, heeft zich regelmatig verruimd. Toen ik een jongen was, ging het proletariaat nog op klompen en in lompen, om het met een klein beetje overdrgvlng te zeggen. En alle sociaal-voelenden (waaronder ik me schaar): vroegen In die dagen: heeft ook't proletariaat geen recht op een menschwaardlg bestaan? En als ik, met anderen,dat vroeg, dan dacht ik aan behoorigke kleeren en aan voldoende boterham men. Die werden gelukkig verkregen. Maar de sociaal voelenden hielden en ook dat is gelukkig niet af van het stellen van hun vraag. Want voor een menschwaardlg be staan dachten we ook aan een goede en gezonde woning, aan beperking van den arbeidstgd, de gelegenheid tot ontwikkeling en ontspanning en, in verband met al het voorgaande, aan booger loon. Er werd veel van dat alles ver kregen en naarmate daarvan ont dekten we, eerigk en gerechtvaardigd, nieuwe levensbehoeften. Waar zou een grens ten deze zgn, ja kunnen zgn? Ik weet niet, of het mogeigk zal bigken, dat de grens van socialen welstand ten onzent nog verder wordt uitgelegd, maar bigven, altgd bigven zal ons inzicht in wat we tekort komen omdat elke vermeer derde welvaart nieuwe voorloopig weer onbereikbare, z.g. levensbe hoeften binnen onzen gezichtskring brengt. En daarom acht ik het geenszins denkbeeldig, dat we ééns voor de massa de middelen zullen opelschen om den geest te gaan verrgken met datgene, wat de overige wereld aan de menschheld, voor zoover deze in Nederland is samengepakt, te zien geeft en te leeren. En dAn zoo weet ik zeker gaan we den weg terug. Ik bedoel niet enkel „terug naar huis” maar ook: den weg terug van ons begeeren. Dan komen we misschien zelfs tot nin Lohman en dr. J. van der Tempeldeelen. Want pas als we de wereld hebben gezien, beseffen we, hoe rgk we zgn. Alles in verhouding natuurigk. We zgn niet rgk, als we aan ons zelf denken en aan al datgene, wat we nog tekort komenal datgene, wat we nog met meer of minder juist gevoel van recht begeeren. Maar we gevoelen ons rgk, als we beseffen,wat anderen tekort komen. Die „anderen” zgn geheele volke ren. Toen ik in Frankrgk reisde, heb ik in mgn brieven, als ik me goed herinner niet gewaagd van den socialen achterstand daar, want in Frankrgk was ik reeds eerder ver scheidene malen en ’n toestand, dien men kent, maakt helaas geen of hoogstens een toevalligen indruk opnieuw. Maar toen ik door Italië reisde en het overal moest vaststellen, hoe verpauperd daar het proletariaat en blik, en hunkering naar grootheid en avontuur, op wonderigke wgze dooreengestrengeld." Calvinist, soldaat, koopman en politicus, alles van groot formaat. Een man, op wlen meerderen en minderen alt(jd hebben vertrouwd een man, van wien vele duizenden, ondanks zyn 70 jaar, nog zeer veel voor de toekomst verwachten. Moge die toekomst hem ook de persoonigke voldoening schenken, welke vriend en tegenstander hem toewer schen. ss a 8 8 If 3 t I J Hr Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- 3* (Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- Hf- k FKXSO. I!- I

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Friso nl | 1939 | | pagina 1