Nieuws- en Advertentieblad
s
ra
I
TH. A. KOOPEN
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw, Hindeloopen, Stavoren, enz. enz.
Overal gezocht
71
I
STAALWAREN
x
i t
VOOR:
IS UW ADRES
By ald-Warkumers op besite.(2)
ZATERDAG 7 DECEMBER 1940,
66ste Jaargang
No. 48
II
Adverteert in
F
DE ZAAK
Algemeen weekoverzicht
Friso”
maar
Uitgave van Fa. T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45
J[
en
just yn
Freark fen ’t Noard.
Letter mear.
J
Dit blad verschQnt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents; franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad-
rertentiën tot uiterlQk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
j
voor een goedpassende
BRIL - BUIKGORDEL of
CORSET - BREUKBAND
Elastieken kousen
Verplegingsartikelen is:
fc-
s<-
K-
H-
k-
Andere benoemingen.
Andere belangrijke benoemingen
zijn die ’an Gemachtigde voor de
Prezen, als hoedanig de heer Mr
M. G. Schokker is aangewezen en
van een Directeur van het Perswezen,
In welke functie de beer N. Ooster-
baan is benoemd Deze laatste is lid
van de N.S.B.
Contrêle op loonsverhooglng.
Een nieuwe regeling, collectieve
contracten betrrffende, bepaalt o.m
dat bij verhooging van salarissen
de goedkeuring vooraf moet worden
verkregen van Sociale Zaken.
Binnenland,
De prijs der Advertentiën
is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
By abonnement belangrijk
lager
Commissaris van N. Holland
overleden.
Op 75 jarigen leeftijd overleed plot
seling te Haarlem Mr. Dr. A. baron
Rcëll, commissaris der provincie
Noord Holland, een bekwame en mar
kante figuur uit het Nederlandsche
openbare leven.
GROOTZAND 18 - SNEEK
Onze jarenlange ervaring waarborgt U
pasvorm en kwaliteit tegen
de laagst mogelijke prijzen
Ziet geheel vrijblijvend eens in de
winkel ook onze groote sorteering
Vervreemding van landbouw
gronden.
Erkennende de primaire rechten
van den land verbruiker op den grond,
dien hfj bearbeidt, bspaalt voorts een
andere nieuwe verordening, dat geen
grond onder bezwarende titel aan
anderen mag worden overgedragen
zonder een schrtfteiyke verklaring
van een erkend Pachtbureau, waar
uit blijkt, dat er geen bezwaar be
staat tegen de geë'.schte tegenpresta
ties en dat de algemeene landbouw-
bedrijfsbelangen niet worden ge
schaad.
J bij:
De Friesche zeevaart en
binnenvaart.
Het weekblad ,,Schuttevaer” publi
ceert een artikel over de zeevaart
van Friesland, welke, zooals de
schrQver opmerkt, et ns bestond, doch
allengs vrijwel geheel is te niet ge
gaan.
Aan Stads en Drrpskronlek van
Friesland, 1700—1800 ontleent de
schfflver het volgende:
1703. 15 Jan. Het aantal Hindelooper
zeeschepen wordt geschat op meer
dan 100
1703 3 Dec. De Hindelooper koop
vaardijvloot treft het zware verlies,
dat 23 schepen voor de stad liggende,
van hun ankers slaan waardoor te
tusschen Zurich en Ferwoude op het
strand geraken.
1710. 29 Maart. Octrooi verleend aan
de smakschippers van Workum,
Makkum en Hindeloopen tot het op
richten van een gemesne kiste of
beurze onder hun gilde.
1747. 31 Maart. Gedurende deze
maand zfln uit Stavoren uitgezeild
dertig smak- en kofschepen, meest
naar Frankrflk. De scheepvaart hier
neemt toe, daar er goede gelegenheid
is voor equipage, ballast en reparatie
op twee nieuwe kanthellingen, voor
weinige jaren aangelegd.
1752. Van 28 Juli tot 31 Dec. varen
337 Friesche koopvaardijschepen door
d« Sont.
1760. 20 Maart. In de haven van
Lemmer en op de reede liggen 31
kofi'm, galjoten en andere zeesch pen
waarvan 15 bestemd naar Frankrijk
Voorts lezen we er nog van een
Groenlandsvaarder te Harlingen,
van sociëteiten en gilden onder va
renden, van verkoop van zeeschepen
en van ’t bestaan van scheepswerven.
Zelfs hebben we nog gekend, zegt
de schrijver, de levendige houtvaart
op Harlingen, en staat or,s nog voor
oogen het dichte bosch van masten
en ra’s in de Zuiderhaven aldaar, ten
tijde dat er voor den winter was
opgelegd. Uit dit een en ander moge
blijken, dat eens de eigen zeevaart
hier niet zonder beteekenls was
Zooals gezegd is daar vrijwel niets
van overgebleven, zoodat in dit op
zicht van een groote verandering kan
worden gasproken.
Een groote ommekeer beeft zich
dit jaar ook op het binnenwater vol
trokken.
Men kent de lijdensgeschiedenis
van het laatste tienjarig tijdperk,
de werkloosheid, kommer en nood,
waaronder een groot deel der schip
perij, iQ 't bjjzonder die der kleine
vaart, gebukt ging. Op de bevracht
tingsplaatsen togen de schippers ter
beurze, zagen dag uit, dag in hun
hoop op een vrachtje in rook opgaan
en keerden teleurgesteld en mismoe
dig telkens naar boord terug Te
Leeuwarden werden soms gemiddelde
wachttijden van meer dan 100 dagen
genoteerd.
De oorlog kwam, en evenals in be
gin Augustus 1914 scheen ook nu
plotseling de gansche binnenvaart
met lamheid geslagen.
Thans, in den peeëatjjd, vernemen
we, dat hier en daar een dringend
tekort is aan schepen, en dat er tel
kens ter beurze tal van reizen moe
ten blijven liggen. Dat de vaart hier
thans druk is, werd tijdens dit najaar
wel geïllustreezd door af en toe een
nieuw record der wekelQksche be
vrachtingen in het district Friesland.
De totaalsom van ruim 72 000 gulden
aan vrachtloon in een week aldaar,
zooals opgegeven in no 33 van dit
blad, beteekent meer dan het vier
voud der gemiddelde weeksom in de
campagnetgden van vorige jaren.
Hoe druk het wel vaart, is voorts
o.a. te merken aan de nieuwe groote
sluis te Gaarkeuken, die, naar we
van schippers hooren, soms nauwe
lijks in staat is, den toevloed van
schepen tijdig te verwerken.
Wat de toestand van thans betreft
is er voor de binnenvaart aldus een
verandering ten goede Ingetreden.
Jammer alleen, dat er een oorlogs
toestand voor noodig schijnt te zQn,
om dergeigke misschien tijdelijke
verbeteringen te brengen. De hoog
conjunctuur van twintig jaren gele
den was immers ook een uitvloeisel
van oorlogstoestanden.
Van hoe langen of korten duur de
huidige opleving zal z{jn, is niet te zeg-
Distributlenieuws.
Tenslotte kwam er een heel® reeks
nieuwe distributiebepalingen af. De
geldigheidsduur van de kolenbonnen
van Nov is met 14 dager» verlengd
voor huisbrand geldig verklaard. Som
mige bonnen van d» boter of vetkaart
zal men kunnen gaan gebruiken voor
het koopen van 2 ons gesmolten vet,
voor zoover de voorraad strekt. Op
bon 21 krijgt men, onder hetzelfde
voorbehoud, binnenkort desgewenscht
een halve liter slaolie. Kaasbonnen
worden voortaan met vier tegelijk,
dus voor een gebruik over vier we
ken, aangewezen, waardoor het mo
gelijk zal zfln om zich een heel kaasje
aan te schaff-n. Vleesch blijft
schaarsch bekend gemaakt werd, dat
levers, nieren, tongen, harten e. d.
eveneens slechts op bon mogen wor
den verstrekt. De veehouders kregen
een aanmaning om meer slachtvee
aan te bieden, daar anders tot op
vordering zal worden overgegaan.
Men krQgt in dezen tQd wel respect
voor de taak van de huisvrouw, die
heel wat aan haar hoofd heeft ge
kregen Ze heeft een prettig nieuw
tje voor de kinderen t in Rotterdam
zQn de eerst® wagens met bonvrije
sinaasappelen uit Italië aangekomen
en verwacht mag worden, dat deze
zendingen zullen aanhouden.
bepaalt dit besluit dat de verkoop,
de aflevering, de verstrekking en het
gebruik van sterken drank in het
klein in localise ter, waarvoor ver
gunning voor den verkoop van ster
ken drank in het klein is verleend,
tusschen 19 uur en 4 uur verboden is.
Het besluit treedt op 5 December
1940 in werking.
Blauw licht in de duisternis.
Herziene verduisteringsvoorschrif
ten leggen ons o.m. den plicht op om
donkerblauw licht te gebruiken in
die ruimten van woningen, als gan
gen en vertrekken, die een directe
verbinding met de buitenlucht heb
ben, waar het licht naar buiten komt
te schenen, als er een deur of iets
dergelöks wordt geopend. Overigens
bljjft de verplichting gehandhaafd
om deze vertrekken normaal af te
schermen ter verduistering Rjjwfel
lantaarns mogen de opening niet
meer in het onderste deel hebben,
maar in het bovenste deel en de
lichtsleuf mag nog maar 3 cm. bfl
0,4 cm. groot zQn. Bovendien moet
het licht naar boven worden afge
schermd. Men is echter overal van
af en kan z|jn lantaarn normaal
gebruiken, als men een Philips ver
duisteringslampje inschroeft. Winkels
mogen aan den buitenkant in blauw
licht een aanduiding geven van naam
en aard der onderneming Er zjjn
voorts nieuwe bepalingen afgekondigd
inzake het gebruik van voetgangers-
lantaarns. D« ze mogen ook nog maar
enkel blauw licht voeren en niet naar
boven worden gericht.
Het dansverbod opgeheven;
na's avonds 7 uur tapverbod.
In het Verordeningenblad Is opge
nomen een besluit, volgens hetwelk
het dansverbod is opgeheven. Voorts
Figuurzaaggpreedschappen
Figuurzagen
Boortjes - Bankschroef jes
Klemmen - Voorbeelden
Triplex hout enz. enz.
MARKT Ijzerhandel
gen. Ingeval we weer eens 'n vredigen
tQd mogen beleven, waarin het nor
male leven weer «enigszins wordt be
naderd, zal ook zoo goed als zeker
het vervoer per as zich gaan herstel
len opnieuw misschien ten koste
van de scheepvaart. Maar dat alles
ligt gehuld in de nevelen van bet
verschiet. En in afwachting van dl®
toekomst mogen wa ons al vast ver
heugen in d^ verbeterde situatie van
het heden, al Is de groote scheep
vaartdrukte van dit oogenbllk mede
een gevolg van den bletentfld, die
straks weer tot het verleden zal
behoorer,.
Sinterklaasverrassingen.
De Sinterklaastijd, welken we nu
zoo juist weer hebben besloten, heeft
verschillende verrassingen gebracht
en ze waren niet alle van even
prettlgen aard. Hopen we er het
leste van voor de toekomst
Nieuwe departementen.
Het departement van Onderwijs, K.
en W. werd in tweeën gesplitst en
het is de heer Dr. Goedewagen, een
vooraanstar.d lid der N S B., aan
wien de volksvoorlichting en cultuur
vorming werd toevertrouwd. Onder
hem zal o a. pers en radio ressortee-
ren. H(j stelde op het radio gebied’n
belangrijke wyalging In het omroep
stelsel In het vooruitzicht. Prof, van
Dam zal onderwas en opvoeding
onder tjjn hoede nemen By de aan
vaarding van ryn ambt richtte hfi
zich in een inhoudvoll» rede tot de
leerende en studeerende jeugd, haar
wijzende op haar taak in het heden
N ten bate van een eigen gelukkige
toekomst. Bij verklaarde voorts de
noodzaak, welke zich heeft laten
gelden, dat een aantal leerboeken
voorloopig bulten gebruik zfln gesteld
om ze te zuiveren van teksten, en n<J£ nieuwe bonnen
q welke beleediglng worden geacht
voor het Duitsche volk en een ver-
X broederlng met dit volk in den weg
R staan.
i.
Hwa ’t yn de léste jieren it Frysk Museum to Ljouwert
besocht hat, scil der ek sjoen hawwe >de Warkumer keamer< of
neffens it boerdsje hwet by de yngong hinget»Geboortekamer
van den beeldhouwer Tjipke Visser te Workum 12 Dec. 1876
Do’t ik fen 'e simmer ris yn dy keamer stie, moeide it my
danich dat ik der net folie bysündeiheden fen wiste. Ja, ik hie
wolris heard dat dit spil hjir in plak yn Ljouwert krige hie, mar
fierders ek al neat. Sa fielde ik my der einlings as in kat yn in
frjemd pakhüs. Mar do’t ik der wei gong, stie it by my fêst, dat
ik prebearje scoe om der hwet mear fen to witten to kommen.
Nuver, dat dizze keamer, dy’t hast twa ieuwen in plak yn Warkum
hawn hat, for folie Warkumers frjemd is. Dochs sa giet it mar
al to folie. Wy witte oarnaris hiel hwet to fortellen fen alles
hwet fier en frjemd is, mar fen it eigene, ten datjinge hwet by
en om üs hinne is, witte wy aimeast mar in hiel lyts bytsje of
alhielendal neat.
It lit him wol tinke, dat by de nammen fen de ald-Warku
mers hwer ’t ik hinne scoe, ek wier dy fen de wiid lorn earn de en
bekinde byldhouwer Tjipke Visser. De man dy’t op 12 Des. 1876
yn dizze keamer to wrald kommen wier, scoe my moai grif wol
bysünderheden forhelje kiene.
Sa kaem it dan dat ik de reis nei it moaie en oars sa
fredige Bergen makke. Om ’t wy dei en ure dat ik komme scoe,
fêst steld hiene, trof ik de Hear Visser thus. En lit ik nou foart-
daliks mar sizze, dat ik eagen en earen goed iepen hawn haw,
om datjinge hwet ik krige to sjen en to hearen, yn my op to
nimmen. Ik wier torjuchte kommen by in man dy’t hiel hwet
wit to ferheljen oer it Warkum by aids, mar dy’t yn syn hus
ek sa rnanich oantinken üt aide tiiden bewarret.
Om nou sa sunder mear, it petear hwet ik mei de Hr. Visser
hawn ha, oer to nimmen, dan scoe it grif for de lêzers net sa
düdlik wêze. Lit my derom begjinne mei in beskriuwing en de
skiednis fen de Warkumer keamer*. De bysünderheden haw ik
fen de Hr. Tj. Visser, mar ek inkelde dingen haw ik sa hjir
der opsocht.
It hus hwer ’t allear Tjipke Visser syn alden wennen en
hwet forskate ieuwen femylje eigendom wier, stiet op it Süd
of op syn Warkums sein, it Suijen, en is nou Wijk nommer B 122
Do't de femylje Visser al forskate jieren üt Warkum wei
wier, besleat de eigneresse Mej. Itsk Visser, ek to Bergen, it hus
mar to forkeapjen. Mar de efterkeamer, wier foar de femylje as
oantinken oan de foaralden, noch al hwet fen waerde. Sadwaende
waerd de betimmering* oerdien oan >Het Friesch Genootschap*
to Ljouwert. Yn de hjerst fen 1919 is it houtwirk en de tegels
under >deskundige* lieding ütbritsen en nei Ljouwert brocht.
Al wier dos it spif net op it aide sté bliuwn, it wier dochs
for it neiteam bewarre en yn fortroude hannen. En ik scoe wol
sizze, hwer hie men ea better plak fine kinnen as just yn it
Museum
Hwent wier is it, dat er sa troch de jieren al hiel hwet üt
Warkum weisleept is, hwer ’t neat mear fen to ftnen wêze scil.
Sa besjoen is it dwaen fen mej. Visser to priizgjen. Mar sa toch
ten alle minsken er net oer. It ütbrekken fen dizze keamer skynt
lang eltsenien net nei ’t sin west to hawwen. Hwent by it nei-
gean fen hwet er oer skriuwn is, foun ik yn it: »91ste Jaarver
slag v.h. Fr. Genootschap van Geschiedk. Oudheid en Taalk. te
Leeuwarden, 1918-1919* it neifolgjende>De opmerking is mij
ter oore gekomen, dat het beter geweest ware, dat dit gedenk
stuk van oud Friesche Kunst nijverheid op zijn oorspronkelijke
plaats was gelaten en zonder nader onderzoek werd het bestuur
van het Fr. G. verweten dat het zich aan vandalisme had schul
dig gemaakt, door dit werk uit eigen omgeving weg te rukken.
Dit verwijt zou eenigen grond gehad hebben, indien niet bij koop-
acte, reeds voor mijn eerste bezoek aan Workum, verleden voor
den Notaris Tjebbes aldaar, dit huis verkocht geweest was, waar
bij de tegelkamer buiten den koop was gehouden. Indien het
Friesch Genootschap dit stuk dus niet voor de provincie behouden
had, was het evenzeer uitgebroken en had het zijn weg gevonden
naar een antiekveiling of antiquairs-magazijn en wellicht vandaar
naar het buitenland. Zouden de bedillers, die ik beter had ge
waardeerd, wanneer zij mij in mijn gezicht en niet in mijn rug
hadden aangevallen, dit dan beter gevonden hebben
Dit stik is fen Notaris Nanne Ottema.
Nou, nei safolle jieren, scil de stoarm wol bedarre wêze, en
scil men ek ynsjoen hawwe, dat alles mar goed torjuchte
kommen is.
1
1
HOFSTEDE
L
l
a
ISO.
j
j gekocht
v;
