Nieuws- en Advertentieblad
RYPMA, Noard, larknm
4
f
I
PU ROL
voor de Gemeenten Workum, Hem. Oldeph. en Noordw., Hindeloopen, Stavoren, enz. enz
Pasportretsjes
BOLDOOT’8 Artikelen f
Beleefd nodig ik U
tot kopen uit
Het ophoogen van een gedeelte
67ste Jaargang
ZATERDAG 22 MAART 1941,
No. 12
Officieel Gedeelte
Ut de aide Friso’s
AANBESTEDING.
ONS WEEKPRAATJE
TÜINBOUW
0
Gemengd Nieuws.
Adverteert in
I
0
o
o
o
o
o
o
o
o
Friso”
Uitgave van Fa. T. GAASTRA Bz. te WORKUM Telefoon No. 45
1
foun
Schepen
DIXI.
Freark fen ’t Noard.
1[
J[
de
i
life van ileï
I
Bestekken verkrijgbaar ter secre
tarie a f 0.10 per exemplaar.
Workum, 17 Maart 1941.
De Ned. Roeibond naar Friesland.
De Ned. Roeibond zal in de week van
12—19 Juli een gemeenschappelijke
roeitocht naar Friesland houden Men
hoopt op een centraal punt een hotel
af te huren en van daaruit tochten
te ondernemen.
Correspondentie bestemd voor het
Nederlandsche Roode Kruis
oan
jaen
Lier
De „Inthiema’s.”
II
*-
>fr
«-
«-
«-
«r
«-
«-
«-
«-
«-
«-
«-
*-
«-
«-
eg
de
ior
in
Od
an
>ld
en
>m
en
eg
9e
:h-
en
de
de
»n-
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
W. M. OPPEDIJK van VEEN.
De Secretaris,
v D. GOOT.
iw
ar
>m
10-
ng
irs
in-
an
rp
an
de
im
L
Burgemeester en Wethouders van
WORKUM zullen op Maandag 24
Maart 1941 onder ingezetenen der
Gemeente aanbesteden:
o
en
in,
iet
f.
•kt-
rp
IS-
iet
en
rts
sr-
sr-
de
Ok
en
de
en
us
iet
iet
en
tef
Bij Verwonding
iiiiiiiiiidadelijk iiiuiiiin
De prfls der Advertentiën
is van 1—5 regels 60 cents,
elke regel meer 7 cents
Grootere letters naar plaats
ruimte. Buiten Friesland,
uitgezonderd Familieberich
ten, 10 cents per regel.
Bij abonnement belangrijk
lager
Het departement van sociale zaken
deelt het volgende mede:
De mededeellng in de dagbladen
van Verordening no. 44 van 5 Maart
1941 betreffende de bevoegdheid van
het departement van sociale zaken
op het gebied van de Roode Kruis
werkzaamheden heeft tot misverstand
aanleiding gegeven.
Door deze verordening zQn slechts
de bemoeiingen, die de overheid met
betrekking tot het Roode Kruis
heeft, van het voormalige departe
ment van defensie op het departe
ment van sociale zaken (afdeeling
Volksgezondheid) overgegaan.
Het Roode Kruis en zQn bureaux
en onderafdeellngen blijven echter
volledig in werking, zoodat men de
daarvoor bestemde correspondentie
rechtstreeks moet blfjven richten tot
die bureaux en niet tot het departe
ment van sociale zaken.
Arme kleine moordenaar
Het drama te Soest.
Al is ons volk ook vervuld van
groote en zware zorgen en al zQn
ft we bijna gewend geraakt aan de
0 --
n.l. alleen
soort blijft zeer goed
wecken.
Ook heb ik hier bij een particulie
wel eens witte aardbeien gezien. He
waren geurige, sappige witte vruchte
heerlijk van smaak.
Vragen over Groenteteelt onder
motto >Tuinder< in te zenden aan
Bureau >Friso«, Workum.
TUINDER.
Het eerste kievitsei
Volgens een bericht in de Tel" is
te Grevenbicht
(Limb.) een kievitsei gevonden door
den kommies b(j de douane K. Bakker,
aldaar.
Hoe men heeft te handelen
B(j luchtaanvallen en -alarm.
Er bestaataanlelding, nogmaals met
nadruk op het volgende de aandacht
te vestigen:
Bij luchtalarm en bij aanvallen uit
de lucht moet onder alle omstandig
heden de straat vrij worden gemaakt.
Allen, die zich in de open lucht be
vinden, dienen zich onverwijld naar
de meest nabfjzQnde schuilplaats te
begeven of op andere w(jze een
geschikte dekking te zoeken.
Het is ten strengste verboden, ra
men of deuren zoodanig open te heb
ben, dat eenig licht naar buiten uit
straalt. Meestal geschiedt dit uit
nieuwsgierigheid van bewoners. Zij,
die bQ luchtalarm of luchtaanvallen
om die reden ramen of deuren open
zetten of zich op straat begeven om
vliegtuigen enz. waar te nemen,
brengen niet slechts zichzelf in ge
vaar, doch handelen bovendien on
verantwoordelijk tegenover hun me-
demenschen.
Tegen zulke handelingen zal in de
toekomst met de strengste straffen
worden opgetreden.
In verband hiermede wordt erop
gewezen, dat ook dan, wanneer lucht
alarm voor 24 00 uur wordt gegeven
en tot rA middernacht aanhoudt, de
straten en wegen onder alle omstan
digheden vrijgemaakt en de schuil
plaatsen niet verlaten moeten worden.
Voortzetting van het naar huis gaan
daarna geldt in zulke gevallen niet
als overtreding van het uitgaansver
bod.
Dus nogmaals: bij luchtalarm en
Weg van de straat!
Beschutting of dekking opzoeken
Geen raam openen
Onder geen enkele omstandigheid
licht naar buiten laten uitstralen
Eltse del fen 1 ta 7 ure stean wi
foar jimme klear om
jimm’ op te nimmen.
Dy’t om syn wirk oer dei net best kin,
kin Sneins ek klear komme.
Freed to moarns is er ek gelegenheid
ta om ’t bütenvolk ta wille to wêzen,
As ik thus bin, kin 't eltse foarmiddei
ek, mar dot is net altyd wis, omdet
ik den gelegenheid ha, om aldere
ljue dy net best fen bus kinne, thus
op te nimmen.
Wy meitsje 2 aerdiche portretsjes
foar 37 sinten, en driuwe net op om
trije to nimmen. Elts kin krije sa folie
as er wol.
Kom dan oan by ’t aide en
fortrouwde adres
voor haar taak van ingrijpen heeft
getrokken. Er kwamen den laatster*
t(jd b(j de politie reeds vele klachten
over het tweetal binnen, dat het den
ordentelflken burgers lastig begon
te maken. Helaas beslisi niet het be
lang van het kind over de tusschen-
komst der overheid ipjake de op
voeding anders waren die stum-
perds reeds eerder veiliggesteld!
maar het belang der burger^. Voor
deze laatsten en voor den betreffen-
kn» un;.lnnnnknn den hnaap deed zich nu helaas het
WegOO in het Heioenscnap. verrassende geval voor, dat de grens
te plotseling en in een ongedacht
groote en snelle etappe werd over
schreden. Arme kleine moordenaar!
et zQn b(j voorbaat vernietigdleven..
Deze jongen heeft alles tegen zich
gehadb(j zfln geboorte kreeg hij
waarschijnlijk reeds een verkeerden
aanleg mee. Dat komt méér voor,
ook in gezinnen, welke „keurig" z(]’r.
en keurig blijven, omdat de goede
sociale omstandigheden een schutse
zijn tegen verval Maar deze knaap
miste ook de bedoelde goede sociale
omstandigheden. HQ groeide op in
verwaarloozlng „voor galg en rad",
zooals de volksmond zegt. Nu is hfl
een geteekende, voor heel het verde
re leven en de arme jongen kan er
eigenlijk zelf niets aan doen.
Arme kleine moordenaar... Je eene
broertje na het andere, je eene zusje
na het andere verdween uit je ellen
dige omgeving en kreeg de kans op
het gewone menschengeluk, met
jou waren ze net te laat. J(j vaat naar
een tuchtschool, want je hebt heel
erg misdaan. Later pas zul je beseffen,
dat je leven vernietigd was, voor het
goed en wel begon. Op jouw onschul
dige hoofd worden de zonden van je
ouders geboet
Va
groote rampen, welke de menschheid
op heden van dag tot dag teisteren,
toch z(jn we allen fel bewogen
geweest bij het vernemen van de
bijzonderheden over den kindermoord
te Soest. Natuurljjk ging onze deernis
in de allereerste plaats uit naar het
onschuldige slachtoffertje, vervolgens
naar de zwaar beproefde ouders en
tenslotte misschien ót>k nog een
oogenblik naar den jeugdigen dader.
Maar als het hart was uitgesproken
en het verstand te oordeelen kwam,
z|jn toen niet velen tot het inzicht
geraakt, dat ons medelijden zich
eigenlijk in een verkeerde volgorde
heeft geopenbaard? M|j is het althans
zoo vergaan. Het arme vermoorde
5 jarige meisje heeft eigenlijk slechts
enkele seconden van benauwenis
gekend; de diepte van de ellende,
welke zij onderging, heeft ze niet
eens ten volle beseft, toen was
alles „over". Ze leed niet meer; Volgens een b
mogelijk hebben de enkele tellen Maandagmorgen
van maar half begrepen geweld haar
behoed voor een lang leven, dat vol
kan zijn van druk en ellende. Het
leven kan soms zwaarder zQndande
dood. Zfjn er op heden niet vele
menschen, die enkele jaren geleden
jammerden om het verlies van dier
baren en die thans deze gestorvenen
benijden, omdat ze zijn heengegaan
uit een land van vrede en vrijheid?
Niemand blijft voor leed en smart
gespaard, maar het is de duur er van
welke de ellende zoo moeilijk te dra
gen maakt. In dat opzicht is het lot
van de ouders van het vermoorde
meisje zeer droevig. Jaren achtereen
zal de herinnering aan de vreeselQke
omstandigheden van het verscheiden
van hun kleine lieveling levendig
blijven en nooit zullen ze geheel ge
troost zijn.
Onze deernis behoort in het bij
zonder echter uit te gaan naar den
zeer jeugdigen dader, het kind, dat
voor altQd het moordenaarsstempel
met zich zal moeten meedragen. Het
lot van den onschuldigen moordenaar
is veel harder dan dat van het even
eens onschuldige slachtoffertje. „On
schuldige" moordenaar? Ja!!
We hebben gehuiverd van de bij
zonderheden, welke bekend zjjn ge
maakt in zake het gezin, waaruit de
10 jarige dader stamt. Dat gezin
huisde in een „noodwoning" en leef
de dus blikbaar aan den zelfkant der
beschaving. Vader en moeder hadden
zich de zorg aangehaald over twaalf
kinderen en ze waren zoo slecht tot
die zorg berekend gebleken, dat hun
reeds de uitoefening van de macht
over zes der kinderen was ontnomen.
Die zes kleine boefjes waren door
de „maatschappij" elders onderge-
bracht, waar men zou trachten om
het goede weer naar boven te bren-
un gen, dat in elk menschenklnd sluimert, aanvallen
maar hier door verwaarloozlng was
onderdrukt. De jongen die nu moor
denaar werd en zijn 9 jarig broertje
waren bijna toe aan de grens van het
kwade, welke de maatBChappQ zich
is, wol eat bütengewoans.
>Wij Borgemeesteren, Schepen ende Raden der Stede
Worckum, in West Frieslant doen cond, belijen ende bekennen,
certificeren mitsdesen, voor de gerechte waerheijt, hoe ten versoeke
van Alger IntbJma. uijten name ende van weghen den Hoocb
geleerden Doctor Frederic Inthjima, sijnen broeder nu woonende
tot Lier in Embder land, rechtlijken sijn voor ons verdaghvaart
geweest, den eersamen Mannen ende getuijgen als Hemme
Hauxkens, onse medeborgemeester ende broeder in den Rade,
oudt omtrent vijff ent seventigh jaeren, Liolofif Hermansz. oudt
omtrent drie ent seventigh jaer, Hidde Jarichs ende Albert
Jacobs, oudt over de tseventich jaer, Borgers, alle ook mannen
met eeren, Lofweerdigh om de waerheijdt ghetuijgenisse te geven,
nopende de afkomste van de voornoemde Fredericus Infhjima,
dewelcke alle ende elcks van hun bisonder eendrachtelijk hebben
gheattesteerd, verklaart ende geofifirmeert, attesteeren, verklaren
ende offirmeeren mitsdesen ende op Mannenwaerheijdt, in plaetse
van den Eede, waerachtigh, nooir, ende openbaer te wesen, dat
de voorschreven Inthjima echtelijcken geboren is van den geslachte
Inthjima, uijt Worckum, van Vader, Grootvader, ende over
Grootvaders, jae boven menschen memorie, ende sijnen Grootvader
Tiberius ofte Tiebbe Inthjima binnen der Stadt Worckum, aan
den steinen post, een vast Casteel Stens, ofte Huijs gehadt heeft,
opgetimmert van grauwen Duijfsteen binnen ende buijten, met
Vlinten ende gegoten Kalck opgevullet, de muijren wel omtrent
een vadum dick sijnde, ’t welk in ’t viercant seer Hoogh is
geweest.
Letter mear
It measte fen hwet ik nou skriuwn haw, helle ik ut it boek
fen Ds. Siemelink en is sadwaende for dy 't dat kinne aid nijs.
Mar hwet witte wij fierders noch mear fen de Inthiema’s Dat is
earlik wier net sa folie. Omdat, en dat is al earder sein en
skriuwn, der yn Warkum üt it archief fen de Stêd mar ek üt
dat fen oare ynstellingen, hiel hwet weiwirden en net bijhalden is.
Dat wier yn earder tiiden alhiel grousum. En yn üs tiid
Wis it is stikken better dan it west hat, mar of it oeral wol yn
oarder is der gean ik earlik wier net sa grif op.
Ik kin mar nea forjitte, ho 't in jiermanich lyn, troch it
bistjür fen in bepaelde „ynstelling" yn üs stêdsje, opromming
balden waerd. Spillen jierèn en jieren aid, dy ’t dochs net mejr
brükt waerden binne fen 't plak helle en... foart er mei. Mar yet
eltse kear as ik bij dat hüs lans rin, moat ik tinke oan hwet er
mülk do hwer weirekke is, hwet nedich bewarre bliuwe moatten hie.
Doch ik reitsje alhielendal it paed bjuster. Of ’t er folie of
net folie oer de Inthiema’s skriuwn is wit ik net. Foar sa fier
ik der wolris mei oaren oer praten haw scoe it net folie wêze.
It hat mij derom goed dien yn in aide Friso hwet to fynen hwet
wol eat bysünders neamd wirde kin. Bysünders, omdet it üs hiel
hwet oer de Inthiema’s forhellet.
Hwet ik foun scil ik oernimme, mar earst in wirdmanich
j x
p Een grote sortering van
J t is binnen geëtaleerd
A Eau de Cologne
J in luxe en eenvoudige flacons
Liters’ flessen en per maat
BRILLANTINE t
PASTOL
foaróf,
't Wier yn 1586, dat Alger Inthjima wenhaftich to Warkum,
Magistraat en Vroedschap freget, om him in „Attestatie”
to wollen for syn broer Doctor Frederik van Inthjima to
yn East Fryslan. It is dizze „Attestatie” dy 't wij yn 'e
Friso ófprinte fine, in stik, hwet de tael en wize sa 't it opsteld
XIII
Aardbeien
Augustus is de beste tijd om aard
beien te planten, dit wordt algeme< i
gezegd. Óp lagere gronden kan men
echter beter in April planten. En or>-
dat velen tengevolge van de tijdsomsta
digheden straks voor het eerst beginnea
te tuinieren, zou ik die volkstuintjes-
bezitters willen aanraden om ee: s
een bedje aardbeien aan te leggen. La t
u niet door theorie tuinders wijs maker
dat dit in ’t voorjaar niet kan en d t
men dit jaar dan geen vruchten zcu
oogsten I Op zwaardere gronden
klei zal het eerste jaar misschien
de oogst niet groot zijn, maar op
lichtere grond zand valt d t
mee. Ik weet dit uit tientallen jaren
ondervinding Wij verbouwden al e
tijden door aardbeien in verschillende
soorten onder zeer verschillende om
standigheden. Over dit alles zou wel
een boekdeel vol te schrijven zij
maar het zou een leek misschien me< r
afschrikken dan aanmoedigen om eer s
een proef met een honderdtal jonge
aardbeiplanten te nemen. Desgewensci t
wil ik gaarne alle gewenschte inlich
tingen verstrekken, maar ik zal hier
thans in ’t algemeen iets meededen
Men koope een honderdtal aardbe -
planten van de soort Madam Lefèbr
als zijnde een van de beste vroege
soorten. Noodig is een voldoende
vochtigheid van de bodem. Door flink
wat stalmest te geven wordt de water-
houdendheid niet weinig verhoogd.
Nog beter dan een bedje aan te
leggen is het planten van één lange
rij. Een amateur kan dan beter zijn
aanplanting in bedwang houden. Het
wordt anders zoo gemakkelijk een
verwilderd hoekje. Op de rij kunnen
de planten 20 cm. uit elkaar gezet
worden.
Tijdens de oogst bescherme men de
planten met oude vischnetten an
sjovis galen, want de spreeuwe
zijn verzot op aardbeien.
Als slot wil ik nog even aanstippen,
dat er behalve de gewone roode, ook
witte en zwarte aardbeien zijn, alsmede
bloedroode, Wonder van Cothen. -
Ik weet liefhebbers hier ter plaats-.;
die van deze laatste soort planten pc
postpakket van een groote kweeker
uit Berlijn ontvingen. Ze waren daa
maar verkrijgbaar. Dez
van kleur bij he
u-
Dit blad verschuilt des Za
terdags en kost per kwartaal
50 cents; franco per post
80 cents. Enkele Nos. 5 ets.
Ingezonden stukken Donder
dags voorm. in te zenden. Ad
vertentiën tot uiterlflk Don
derdagsmorgens 12 uur, uit
gezonderd familieberichten
i
■j
«-
«-
k
5
3I
