1
Workum en omliggende gemeenten
De trip naar Indië
van de Workumer ploeg.
Raadsvergadering Workum
19 Februari 1946.
Nieuws- en Advertentieblad voor
AANVULLENDE BONNENLIJST
I
Zaterdag 23 Februari 1946
No. 8
9ste Jaargang
hJ
Fryske Brief XXXII.
BURGERLIJKE STAND
A
PREDIKBEURTEN
j.
i
10 uur ds
PLAATSELIJK NIEUWS
Zorgen
Oosterzee.
Plaatst Uw familieberichten
in „Friso”
Uitgave vanFa. T. GAASTRA Bz.
te Workum - Tel. 45
Verantwoordelijk voor de geheele inhoud
B. GAASTRA, D 36, Workum
Bonkaarten LD, LË 602.
D 08, E 08 5 liter melk
551
552
553
554
Verschijnt eenmaal per week
051
052
053
054
055
Correspondentie.
De berichten, verslagen en artikeltjes
konden deze week helaas niet alle geplaatst
worden. Met vroegtijdige inzending hadden
we een beter overzicht kunnen krijgen en
dringen daarop dan ook voor ’t vervolg nog
maals aan. Voor opgaaf van advertenties
geldt datzelfde verzoek.
Uitg. „FRISO”.
Bonkaarten LA, LB, LC 602.
A 08 l’/2 liter melk
B 08, C 08 3 liter melk
geldig van 17 Febr. t.m. 2 Maart *46.
Bonkaarten KA, KB, KC 603.
250 gram jam, stroop enz.
100 gram cacao
100 gram koffie
plm. 112 gram huishoudzeep
2 doosjes lucifers
31 Dec. 1945. Oudejaarsavond....
Wat is er véél, ontzettend veel ge
beurd in dit, bijna voorbije jaar.
Zooveel herinneringen, mooie en droe
vige, komen je bestormen De
gebeurtenissen zijn elkaar ook in zoo’n
overweldigend tempo opgevolgd. En
nu dat jaar van zooveel en zoovelerlei
emoties scheiden gaat, ontkom je toch
niet aan de weemoed van dat scheiden.
Half acht is er een kerkdienst in
het gebouw dat voor hospitaal zal
worden ingericht. Daarna viert de
Stafcompie bij de keuken nog eens
het oudejaar. De andere compies zijn
hier en daar verspreid ook aan ’t
vieren. Een kampvuur wordt aangelegd,
verhalen worden worden verteld, afge
wisseld door zang en voordrachten.
Lt. Bonnema en Heit geven ver
dienstelijke solo’s. Vooral de fenome
nale stem van Heit wordt gewaar
deerd 1111 ’t Koortje zingt »it Aldershüs»,
»de Waldsang», »it Heitelan», en meer
Friesche versjes. De avond is gauw
om. Als het tegen 12 uur loopt,
begint er een soort van «tijdstrijd
Er zijn hier n.l. evenveel verschillende
tijden, als er jongens zijn, die een
horloge hebben. Is het nu b.v. bij de
één twaalf uur, dan zegt de ander dat
het nog 10 voor 12 is, terwijl een
derde ten stelligste beweert, dat het
minstens al 6 a 7 minuten er over is,
wat een vierde weer bestrijdt door te
zeggen dat het precies 11 minuten
over 12 is. Daarom volgen wij wijlen
Salomo, en nemen ongeveer het ge
middelde als juist, wat met algemeene
stemmen ook wordt goedgekeurd
Met elkaar het allerbeste toe te
wenschen, beginnen we het nieuwe
jaar. De getrouwden voegen meteen
hun vurige wensch de hereeniging van
het gezinsverband in het pas begon
nen jaar hier nog aan toe. Heit, die
ondanks zijn vaderschap de kwajongens
streken nog maar nooit heelemaal
kwijt is (’t is toch wat 1 z’n dunne
haren grijzen reeds) neemt een sten
en schiet vlot op de heele houder
leeg. Overigens correct militair hoor 1
De loop zuiver omhooggericht, en het
wapen precies volgens de voorschriften
van de laatstgegeven theorie in zijn
handen.
Maar nauwelijks heeft hij dit expe
riment uitgevoerd, of een schildwacht
komt aanrennen en zet Heit, die nu
als een onbeholpen schooljongen met
kromme knieen terzijde staat op de bon.
Heit moet voor zijn uitgelatenheid
boeten met vier dagen binnen het
kamp blijven. Maar als een goed
soldaat draagt hij z’n straf met waar
dige gelatenheid.
De eerste week al wordt met de
training begonnen. Nou, eerlijk gezegd,
die valt om de drommel niet mee.
Direct al maken de jongens behoorlijk
lange marschen, die elke dag nog
Bonkaarten KD, KE 603.
250 gram jam, stroop enz.
100 gram cacao
plm. 112 gr. huishoudzeep
2 doosjes lucifers
Tabakskaarten enz.
T14 2 rantsoenen tabaksartikelen
V14 100 gram chocolade of suikerw.
X14 100 gram chocolade of suikerw.
WORKUM. Door de Ned. Herv.
Gem. alhier is toezegging van beroep
in de a.s. vacature van Ds. J. Loos
gegeven aan Ds. J. van Zorgen te
Nederhorst den Berg.
Benoemd tot hoofd der Chr.
school alhier, de heer J. Boeijenga te
Och, as wy sa smout en smük byenoar sitte op üs Kritejounen, en
it allegearre sa echt Frysk om üs hinne is, dan forbyldzje wy üs
wolris dat wy al hast binne hwer ’t wy wêze wolle. Dan miene
wy, dat it Frysk al sofolle earmslach krige hat, dat alle doarren
foar har iepen steane, en dat wy üs tael, frij ta alle dingen brüke kinne.
Ja, dat tochten wy hast al, mar it waeit üs oars op it dak. Der komme
my forskate Fryske kranten, forline wike al, mei it nijs, dat de Min. fan
Oarloch gjin tastimming jown had, ta it brüken fan it Fryskopingrêfstien.
Foar dyjinge dy ’t dat net lézen hawwe, folget hjir yn ’t koart de
saek hwer it oer giet. Yn de oarlochsdagen fan 1940 sneuvele, as ien fan
de earsten, in jonge heit üt ien fan de Fryske klaeidorpen. Syn léste
wurden wiene: „Mannen, as wy fjochtjse moatte, tsjüge wy net tobek.”
Óm syn neitins to earjen, hawwe syn doarpsgenoaten in stien op syn grêf
sette litten mei dit opskrift: „Rêstplak fen üs ljeave man, soan en broer
BêrneSneuveleYn tankber oantinken fen syn Doarpsgenoaten.”
Dit wie op it militaire tsjerkhof Grebbeberg, de ienige stien mei in
Frysk opskrift. In moanne of hwat foar it ein fan de oarloch, is der yn
dy omkriten opnij fjuchte, en waerd de grêfstien troch in granaet fornield.
De neibisteanden fregen doe oan de Minister om wer in selde stien op it
grêf sette to meijen, mar dat mocht üt noch yn net. Hja dy ’t der it libben
litten hawwe, wiene Nederlanders en derom tsjinnet der op dy grêfstienen
Hollansk to stean.
Né, op dat tsjerkhof, past dy platte boerefryske tael net. Dat soe de
ienheit der forbrekke. Elts dy ’t der komt, moat léze kinne hwat der op
dy grêfstiennen beitele stiet. Mei it gefoel en de winsken fan de famylje
en freonen wurdt gjin rekken halden. As hja, sa hiel inkeld de fiere reis
der hinne noch ris dogge, om in eagenblik to wêzen op it plak hwer ’t hy
biierdge leit, dan sille hja op dy stien wurden léze dy ’t harren frjemd
binne. WTurden yn in oare tael, as sines wie en dy ’t syn léste west
habbe. Wurden dy ’t oan de neibisteanden neat, mar dan ek neat sizze.
De wegering fan de Minister is net allinne in slach yn it gesicht
fan de famylje, mar treft mei ien it hiele Fryske folk. Én elts sil dit
hele moatte as ünrjocht.
It skynt wol dat de hearen der yn den Haech, net witte hwat der
libbet yn it Fryske folk. Sjogge hja dan net yn, dat troch dit dwaen, de
Friezen hja dat tige nei nimme? En dat de Friezen it rjocht hawwe wolle,
om de neitins fan har deaden, to earjen sa ’t hja seis goed liket
Wy witte op dit stuit noch net hwat de neibisteanden en de Fryske
Biweging yn ’t algemien, yn dizze saek fan doel binne. Mar fêst stiet
wol, dat it léste wurd hjir oer, noch net sprutsen is.
It is foar üs in warsköging om op üs iepenst to wêzen. Wy binne
noch lang safier net as wy tochten.
Dit gefal biwiist üs, dat der altyd noch minsken skine to wêzen, dy’t
mei ien inkelde pennestreek, miene dat hja de rjochten fan oaren mar
troch krasse kinne.
It sil er nou mar om gean of wy üs der ünder deljaen wolle, of üs
mei man en macht to war stelle, tsjin dit dwaen.
FRISO.
Gecombineerde vergadering
„Jongerein” en B.V.O.L. Workum
Op Dinsdag 12 Febr. hielden
de >Jongerein< en de B.V.O.L. voor
’t eerst weer een gecombineerde ver
gadering.
De lezing van den heer Witteveen,
over «Friesche Bouwkunst» was heel
mooi. Spr. is deskundige op ’t gebied
van de boerdeiijbouw en hij liet ver
schillende plattegrondteekeningen zien
vaneen nieuwe boerderij. Deze nieuwe
constructie is zeer practisch, terwijl
volgens den heer Witteveen de bouw
kosten ook belangrijk lager zijn dan
van andere boerderijen. Allerhande
mooie beelden van oude gebouwen,
als kerken en torens, toonden aan op
welk een hoog peil de bouwkunst in
Friesland vroeger stond.
Te oordeelen naar het applaus dat
den heer Witteveen ten deele viel,
waren alle aanwezigen zeer voldaan.
Vergadering C.B.T.B.
18 Februari. Met het laten zin
gen van Ps. 282, gebed en het
lezen van Neh. 21220 en Neh.
4 1 6 wordt de vergadering geopend.
De voorzitter heet den heer H. M.
Gerbrandy van Nijland en alle belang
stellenden van harte welkom en geeft
dan het woord aan den spreker.
Deze wijst eerst op het ontstaan
der Friesche Landbouwstichting. Haar
werkterrein is de behartiging van de
technische belangen van het agrarisch
bedrijf, een taak die voorheen de
Friesche Maatschappij van Landbouw
Workum
Van 14 t. e. m. 20 Februari ’46
Geboren Hinke dv Gerlof Koopmans en
Wijtske de Jong. Gerardus Nicolaas zv Doede
Graafsma en Antonia Elisabeth Galerna.
Gehuwd: Jan Stormer 25 jr te Bolsward
en Margje de Jong 21 jr te Workum.
Overleden Eelk Sikkes, 88 jr, wed. van
Sybolt de Boer.
Muziekuitvoering.
HINDELOOPEN. Op Vrijdag 15
Februari beleefden wij alhier een
muziekuitvoering die in meerdere op
zichten merkwaardig mag heeten. Het
in Nederland bijna onbestaanbare ge
schiedde de beide plaatselijke muziek
verenigingen hadden elkaar n.l. «ge
vonden» En we zullen meteen de -
hoop uitspreken dat zulks in lengte
van dagen zoo mag blijven tot heil
van het muziekleven en vooral voor de
samenleving in het algemeen. Het is
voldoende bekend dat de kerkelijke
onverdraagzaamheid in Nederland op
sommige plaatsen hoogtepunten had
bereikt, die voor velen het leven een
voudig vergalde het is gebleken dat
de muziek een bij uitstek geschikt
bindmiddel is en Hindeloopen is een
van de allereersten die dat middel
heeft aangegrepen. Met groote voldoe
ning hebben we kunnen constateeren
dat dit vooral voor kleine plaatsen
de eenige weg is om op artistiek ter
rein iets te bereiken. Het is toch een
te groote luxe en tevens absurd dat
in een gemeente of dorp van nog
geen duizend zielen, twee vereenigin-
gen een noodlijdend bestaan voeren,
terwijl ze in de grond van de zaak
een zelfde ideaal trachten te ver
wezenlijken.
Intusschen is voor ons gevoel ook
meteen het bewijs geleverd dat de
samenwerking, door van weerskanten
het gezonde verstand te laten werken,
zeer goed mogelijk is.
Het tweede merkwaardige was, dat
de uitvoering ook inderdaad een mu
ziekuitvoering was. Eigenlijk moest
zulks niet merkwaardig zijn, maar men
ziet heden ten dage nog geregeld
muziekuitvoeringen aangekondigd met:
«Opvoering van het tooneelstuk dit
of dat» of «reciteerwedstrijd zus en
zoo.« Muziek- en zangvereenigingen
Respecteer uzelf en maak van uw
uitvoeringen op het platteland wat van
u verlangd wordt n.l. een concert en
waak daarbij voor een overladen
programma.
Het derde merkwaardige was, dat
de dirigent de aardige gedachte heeft
gehad van de muzikanten op een
gegeven oogenblik een mannenkoor te
vormen, dat op zeer verdienstelijke wijze
twee humoristische nummersliethooren.
Het was voor de toehoorders een
verrassende en aangename afwisseling,
terwijl wij hopen dat de muzikanten
zullen inzien hoe nuttig zulks is voor
de ontwikkeling van het gehoor 1
Bovendien wordt het de hoogste
tijd dat de blazers het oor leggen te
luisteren naar de zangers en strijkers,
terwijl zangers en strijkers het omge
keerde doen. In de meeste gevallen is
zoowel muzikant als zanger hopeloos
eenzijdig georiënteerd.
De een heeft weinig interesse voor
de ander, men doe van weerskanten
moeite, opdat zulks verandere. Ons
muzikaal uitdrukkingsvermogen wordt
toch in hoofdzaak geleverd door
strijkers, blazers, zangers en toetsin-
strumentalisten. Ieder heeft op zijn
gebied het noodige te zeggen, en met
weinig moeite grijpen ze inelkaar.
Intusschen kan men zich de vraag
stellen of het groote aantal muziek- en
zangvereenigingen op het Friesche
platteland alle wel reden van bestaan
hebben. Als men ze opvat als gezel-
ligheidsvereenigingen wel, doch uit
artistiek oogpunt zou 75 pCt. beslist
moeten verdwijnenhet is maar de
vraag welk doel men zich stelt, maar
als men het laatste op het oog heeft,
dient men de kernen van vereenigin-
gen te combineeren, de rest kan zich
dan wijden aan de gezelligheid zonder
meer. Bovendien zal ieder zoo zoetjes
aan wel opgemerkt hebben dat het
voor dit veel te groote aantal vereeni-
gingen mangelt aan goede leiders, een
begrip waarmee iedere vereeniging
valt of staat.
En nu de uitvoering zelf, we mogen
gerust zeggen en we hadden ook niet
anders verwacht, dat het geheel op
een hoog peil stond, in aanmerking
nemende dat de koperen blaasinstru
menten met de lippen en drie ventie
len altijd nog tot de primitieve instru
menten behooren, hoe geniaal de uit
vinding overigens ook is. Eigenlijk
moet men er zich over verwonderen,
dat er nog zoo veel bereikt kan worden,
Zondag 24 Februari
Workum (R.-K.) Voorin. 7.30 uur Vroeg
mis. 10 uur Hoogmis. Nam. 3.30 uur Lof.
(Herv.) Voorm. 9 en 10.30 uur ds
van Veen. Nam. 5 uur ds J. Loos.
Alle Diensten in de verwarmde kerk.
(Doopsgez.) Nam 5 uurds. G.de Groot.
(Geref.) Voorm. 9.30 uur en Nam. 2 uur
dr D. S. Attema.
(Bapt. Gem.) Voorm. 9.30 en Nam. 4.30 uur
student Jut van Groningen.
Heidenschap (Herv.) Nam. 1.30 uurds
J. van Veen.
Ferwoude (Herv.) Geen dienst.
Gaast (Herv.) Voorm. 9 uur ds L. Brink.
Hindeloopen (Herv.) Voorm. 9.30 uur ds
S. J. Wouda (H. Doop) Nam. 2 uur ds
S. J. Wouda.
(Doopsgez.) Voorm. 10 uur da S. Treffers.
(Geref.) Voorm. 9.30 uur ds C. Jansen
Nam. 2 uur Leesdienst.
Koudum (Doopsgez.) Voorm.
G. de Groot.
Voorzitter de heer Mr. W. M. Oppe-
dijk van Veen, burgemeester.
Secretaris de heer D. van der Goot.
Als de heer Haytema tijdens de
vergadering nog binnenkomt, is de
Raad voltallig.
Na de gebruikelijke opening worden
de notulen van de vorige vergadering
onveranderd goedgekeurd.
Bij de ingekomen stukken was een
bericht van den heer Th. Breukelaar
te Enschede, dat hij de benoeming tot
hoofd der openbare lagere school aan
neemt en op 1 April a.s. in functie
kan treden.
Op een verzoek van «Dorpsbelang»
te Nijhuizum om de weg van de tol
huisbrug tot de boerderij van K. Bokma
te verbeteren, wordt gunstig beschikt,
d w.z. zoodra het noodige materiaal
beschikbaar is, wordt bedoeld wegge
deelte in betere conditie gebracht.
Aan een door de gemeente Stan-
daarbuiten (N.B.) tot de Tweede Kamer
der Staten Generaal verzonden adres,
waarin gevraagd wordt de vergoeding
van de oorlogsschade zoodanig te her
zien dat de schaderegeling wordt ge
baseerd op de werkelijke kosten van
herstel en niet op de basis van de
prijzen van 1940, wordt de gevraagde
instemming betuigd.
Uit een schrijven van Gedeputeerde
Staten inzake regeling van de wethou-
dersjaarwedden blijkt, dat een ontwerp
regeling is samengesteld, welke de
Friesche gemeenten naar hun inwoner
tal in negen klassen verdeelt, waarvan
onze gemeente alleen klas IV vormt,
voor welke klasse de jaarwedden van
de wethouders bepaald zijn op f 325
(thans f 250). Conform B. en W.’s
voorstel zal aan Gedep. Staten bericht
worden, dat die regeling ’s Raads in
stemming heeft.
Het bedrag dat voor het gewoon-,
voortgezet- en uitgebreid lager onder
wijs per leerling over 1946 beschikbaar
zal worden gesteld, wordt berekend
naar de geraamde kosten voor het
openbaar onderwijs in dezelfde ge
meente. Voor het gewoon- en voort
gezet lager onderwijs wordt dat be
drag thans vastgesteld op f 14.91 (50
cent administratiekosten per leerling
inbegrepen) en voor het uitgebreid
lager onderwijs op f 16.per leerling
(de belooning van een vakonderwijzer
in de lichamelijke oefening wordt voor
taan afzonderlijk aan het schoolbestuur
vergoed).
Deze genoemde «bedragen per leer
ling» vermenigvuldigd met het ge
middeld aantal leerlingen over 1945
geven afgerond de grootte van de
voorschotten op de exploitatievergoe
ding voor 1946. De volgende voor
schotten worden alzoo toegekend
Herv. school f 3025, Geref. school
f 1925, R.-K. scholen f 2440, School
Heidenscbap f 960, U.L O school f1155.
Bij de rondvraag verklaart de heer
Dijkstra dat hij de gestorte voorschot
ten van de turfregeling toch wel voor
de volle 100 pCt. terugbetaald wilde
zien en meent daarmede de tolk te
zijn van meerdere ingezetenen.
De voorzitter antwoordt dat de oor
zaken voldoende bekend mogen wor
den geacht en tenslotte onvermijdelijk
bleken te zijn, hetgeen nogmaals in
den breede wordt uiteengezet.
Hiermee schijnt deze kwestie afge
handeld te zijn, doch de heer de Vries
maakt als kleine opmerking, dat hij
toen de heer Dijkstra de turfregeling
ter sprake bracht, een woord van dank
had verwacht aan het gemeentebestuur,
in het bijzonder aan den burgemeester
voor de vele bemoeiingen met deze
zoo welkome brandstofvoorziening. Spr.
wil hier z’n dankbaarheid dan ook
betuigen.
Uit het gesprokene bleek wel dat
de Workumer meerturf dus niet uit
sluitend was een bron van warmte,
maar evenzeer van last, ergernis, mis
noegen en ontevredenheid, waaraan
de abnormale omstandigheden natuur
lijk niet vreemd zijn geweest.
De openbare vergadering wordt dan
gesloten, waarna de Raad nog bijeen
blijft voor het bezoek van den nieuwen
Commissaris der Koningin, die heden
ochtend op het vastgestelde uur arri
veerde en zich ten stadhuize met Raad
en verdere aanwezigen belangstellend
heeft onderhouden.
worden opgevoerd en aangevuld met
gevechts- en veldoefeningen tijdens
de marsch. Maar ze houden zich
prachtig. Als een compagnie binnen
komt van een zware oefening, zien ze
er soms uit, alsof ze zoo uit het
water gehaald zijn, zoo drijfdoornat
zijn ze van ’t zweten. Maar wanneer
de tenten in zicht komen, wordt de
rug nog eens extra recht getrokken,
de hakken stampen in de grond, en
het lied van Madelein, die in de deur
opening staat en een openbaring is,
schalt helder en krachtig door het
kamp. De gezichten zijn zwart van de
zon en het stof, maar de oogen stra
len van voldoening. Als het comman
do «halt» over de hoofden klettert,
is er één forsche stamp op de grond.
In alles is de vaste wil duidelijk
merkbaar, om zoo spoedig mogelijk
volwaardig soldaat te zijn.
verrichtte. Doch er zijn ook cultureele
en geestelijke belangen, welke de be-
zinningsorganisatiesde C.B.T.B., de
A.B.T.B. en de tegenwoordige Fr.
Mij. van Landbouw behartigen. De
materieele kwesties van alle bedrijfs-
genooten zijn gelijk, doch de princi-
pieele en cultureele zaken moeten
gediend worden volgens de levensbe
schouwing die men heeft. Dat is de
positief Christelijke, de moderne of
vrijzinnige, of de Roomsch-Katholieke
en nu spreekt de C.B.T.B. uit, dat zij
deze vraagstukken wil bezien bij het
licht van Gods Woord en daarom is
de plaats van de positieve belijders
van den Christus, in onze organisatie,
zoodat spr. allen die nog niet zijn
aangesloten opwekt dit alsnog te doen.
Na het uitspreken van deze rede,
geeft de voorz. gelegenheid om vragen
te stellen en met den spreker van
gedachten te wisselen. Hiervan wordt
ruim gebruik gemaakt en het bleek
dat de meeniugen niet precies eender
zijn, doch wel dat de C.B.T.B. de
positief Chr. bezinningsorganisatie is.
Den heer Gerbrandy wordt dank
gezegd voor zijn betoog, terwijl op
een vraag van den voorz. zich nog een
10 tal aanwezigen als lid opgeven.
Verkiezing van het bestuur en ver-
deeling der functies heeft tot uitslag
dat gekozen zijn de heeren J. K. de
Boer, voorzitterE. van der Valk,
secretaris L. Bouwman, penningmees
ter J. J. Bootsma, 2e voorz. en S.
Tjalma, 2e secr.
Hierna worden nog de candidaten
voor het Kritebestuur gekozen, nl. de
dubbeltallen J. K. de BoerL, Bouw
man en E. van der ValkS. Tjalma.
De rondvraag brengt geen bijzonder
heden. waarna de voorz. de vergade
ring sluit met dankgebed.
Tooneeluitvoeringen.
21 Febr. Vorige en deze week
heeft de Tooneelver. «Het Masker» met
het blijspel «Het gouden kalf» veel
succes geoogst. In Workum werden 3
en te Makkum 2 opvoeringen gegeven.
Hoewel de intrigue direct erg door
zichtig was, heeft men van spel en
inhoud van dit stuk volop kunnen ge
nieten. Enkele rollen waren in één
woorddenderend 1
De jury, die ter beoordeeling van
dilletanten-tooneel aanwezig was, had
vooral wat de uitspraak betreft, weinig
kritiek.
