I
s
3
Ouders,
êi
i
Nieuws- en Advertentieblad voor
Workum en amliggende gemeenten
Jndië
Zal Friesland industrie tot zich trekken
bedoeling groote fabrieken met dui
zenden arbeiders te stichten, maar
kleinere eenheden, welke passen op
het land en in de kleine steden.
No. 21
69ste Jaargang
Zaterdag 25 Mei 1946
Kamer in 1937 en de Gemeenteraad in 1939.
TOTAAL
1946 1937 1939
1946 1937 1939
1946 1937 1939
1946 1937 1939
1.
Joekes
238
178')
1502)
200
1389
1222)
123
100')
712)
12
18')
142)
573
434')
3572)
2.
Stockman
95
87
88
39
25
29
314
289
285
44
30
30
492
431
432
3.
Schouten
131
117
102
142
115
114
82
90
75
31
35
386
34
357
325
4.
Tilanus
145
151
165
208
242
234
109
103
113
101
78
97
563
574
609
Partij van de Vrijheid
5.
Bierema
15
7
13
15
6
6
4
3
38
31
Communisten
6.
17
3
7
7
4
1
29
10
7.
Protestantsche Unie
9
9
18
13
4
7
8
6
39
35
Staatk. Geref.
8.
1
2
1
2
75
Vrije lijst
62
40
3
180
TOTAAL
650
552
580
627
555
561
643
595
584
201
172
178
2121
1874
1903
1929
12
24
7
3
1933
14
10
4
28
22
1
6
7
3
5
100
1937
17
8
3
31
4
2
23
6
4
2
100
1946
13
8
10
32
t
29
6
2
100
PREDIKBEURTEN
INGEZONDEN
Wordt nader bekend
te
j
Anti Rev. Partij
Chr. Hist. Unie
Partij van de Arbeid
R.-K. Volkspartij
Zandt
AndriesVisser
Wagenaar
Krijger
Uitgave van: Fa. T. GAASTRA Bz.
te Workum - Tel. 45
No. der lijst met
Naam der Partij
Naam van den
eersten candidaat
der lyst
Stemdistrict I
Stemdistrict III
Verantwoordelijk voor de geheele inhoud
B. GAASTRA, D 36, Workum
Vanaf heden luidt het devies
Bestrijdt den kever met alle midde
len, waarover U kunt beschikken.
Stemdistrict IV
Verschijnt eenmaal per week
s
wijst Uw kinderen op ‘t gevaar
om de rijweg als speelplaats
te gebruiken.
11
3
Is
100
30
8
Welke industrieën?
De verkeerswegen in Friesland, en
met name de waterwegen zullen bij
een verdere industrialisatie moeten
worden verbeterd. Kustvaartuigen zul
len in de toekomst meer dan ooit
gebruikt worden en zij moeten langs
de belangrijkste vaarwaters de indu-
striebedrijven kunnen bereiken.
Spr. acht vooral de metaalverwer
kende industrie voor Friesland van
belang. Aanvankelijk zal een gebrek
aan vakarbeiders zich doen gevoelen,
maar scholing kan snel geschieden.
In het bijzonder werktuigen voor de
landbouw kunnen hier worden gemaakt.
Tot nu toe betrok men deze uit
Duitschland, Engeland en Amerika,
'maar waarom zou men ze niet zelf
fabriceeren Waarom zouden wij niet
een groot gebied buiten ons eigen land
van machines voorzien Spr. wees in
dit verband op België, waai een kans
op afzetgebied is.
Spr. noemde verder o.a. de blik-
warenindustrie bij een te verwachten
grootere uitvoer van gecondenseerde
melk, op een uitbreiding van de hout
verwerkende industrie, met het oog
vooral op de noodzakelijke woning
bouw.
Let op en bestrijdt den
Coloradokever.
Op verschillende plaatsen worden
thans in meer of minder ernstige
mate Coloradokevers gevonden. Ook
zijn reeds eitjes afgezet.
De bestrijding van den Coloradokever
moet thans beginnen.
Afgezien van alle verder te nemen
maatregelen dient iedere teler thans
het volgende te doen.
1. Geregeld en nauwkeurig zijn
aardappelgewassen en plaatsen waar
aardappelopslag voorkomt of kan voor
komen nagaan.
2. Iedere kever te vangen en direct
onschadelijk te maken (Art. 3 van
het Coloradokeverbesluit 1941). Ook
eihoopjes moeten direct vernietigd
worden.
Wij vestigen tevens de aandacht op
de binnenkort vanwege de Burgemees
ters officieel bekend te maken rege
lingen inzake de bespuiting van het
aardappelgewas.
De controle op de naleving van
een goede bestrijding zal spoedig een
aanvang nemen.
Van kwaad tot erger.
Het treft ons, dat er meer en meer
een streven in ons land wakker wordt,
waarbij de mobilisatie- en oorlogs
slachtoffers (gewezen militairen en
hunne nabestaanden) het voorwerp
dreigen te worden van liefdadigheids-
betoon.
Zo konden wij verleden week in de
pers zelfs een advertentie lezen dat in
het City Theater te Amsterdam om
12.30 uur een nachtfeest werd geor
ganiseerd ten bate van de oorlogs
slachtoffers en Dinsdagavond werd er
tijdens een radiouitzending van de
A.V.R.O. weer ten bate van deze
slachtoffers een beroep op de beurzen
van het publiek gedaan.
Mogen wij daarom door dezen me
dedelen, dat onze Bond en Stichting
geen nachtfeesten organiseren en der-
gelijken. Onze leden wensen geen
liefdadigheidsbetoon enz., geen gaven
te ontvangen uit enige bedelnap of
te parasiteren op de beurzen van
nachtfeestvierders, Dit is nu eenmaal
in strijd met hun waardigheid.
Wat onze leden wensen is recht-
doening door de Regering. Onze
Bond en Stichting die neutraal
zijn op alle ander gebied willen
de ernst van hun rechtsstrijd niet
CORRESPONDENTIE.
Ingevolge papiertoewijzing voor de ver
kiezingen verschijnt Friso” deze week met
een royaal blad.
Terwyl we van onze jongens, die naar
Iiïdië gingen en die onze lezers van hun
lotgevallen op de hoogte houdens, het relaas
ontvingen van hun tocht naar Bandoeng,
hetwelk in gedeelten geplaatst moet worden,
kwam inmiddels een kort na hun aankomst
aldaar geschreven brief binnen, inhoudende
een overpeinzing, die we liefst in één keer
opnemen en daarvoor is deze week meer
ruimte beschikbaar dan straks. Storend voor
de volgorde behoeft-dat na deze mededeeling
niet te zjjn, omdat die laatste brief als een
aparte bijdrage beschouwd kan worden. Elders
in dit blad vindt U dan opgenomen„Indië
zooals ik het zie”.
Uitg. „Friso”.
Friesland moet klaar zijn!
Wanneer over eenige jaren begonnen
wordt met de industriespreiding, moet
men in Friesland klaar zijn. Er moeten
nu reeds industrieterreinen worden ge
zocht en uitbreidingsplannen worden
gereed gemaakt. Ook gebouwen zijn
van veel belang; aan het planelogische
gedeelte zal grootere aandacht worden
besteed. Bij de spreiding van de industrie
zal straks het oog gericht zijn op het
Noorden. Aan het Noorden de taak
om de industrie tot zich te trekken.
In de komende 25 jaren zal in Fries
land een even groote revolutie op in
dustrieel gebied kunnen en moeten
komen, als we in de afgeloopen jaren
op het gebied van de landbouw hebben
gezien.
Hylpen yn 1622.
Pierius Winsemius, landhistory-
skriuwer fan Frysland en letter
prefester te Frantjer, jout yn syn
„Chronique van Friesland” üt ’t jier
1622 ek ’n biskriuwing fan Hylpen
yn dy tiid. Der komt ’t volgende yn
för.
Hetzelve (do‘s Hylpen) is meeren-
deels in de Zee gelegen ende is na
het Oost en Zuydoosten alleen aan
het vaste Landt geknoopt ende moet
derhalven door zware paelwercken
en sterckte van zylen (welke de
Stadt opnieuws aldaer in den Jare
1619 heeft doen maken) behouden
worden. Alzo dat niet alleen van
zeewater maar ook van de stroomen
der naestleggende Meeren perijckel
is. Daerom ook de nabuyrige plaatsen
(welke mede tot onderhoudinghe der
paelwercken ende Dijckagien contri-
bueeren moeten) bij tijden van Keyzer
Carel (de vijfde van die name) zeker
Request aan den hooghen Raedt te
Brussel ghepresenteert hebben, in
hetzelve verzoekende, dat zij den
Dyck zouden moghen innewaerts leg
gen om met minder oosten ende ghe-
vaer van de Zee de zelve Dyck
onderhouden.
Dan sulcx is bij ’t Hoff afgheslaghen
ende wierde verstanden, dat men den
Zee niet zouden toegheven, die bij
alsulcken ghelegentheyt zwaerder in
val in ’t binnenst van het Landt doen
zoude als voren ende dat derhalven
men blijven zoude bij de voorighe
ghewoonte ende de Stadt Hindelopen
verstercken na de ordonantie van
Dijcken, daer toe staende.
(Wod fefolge.)
M. P. v, d. K.
Overzicht.
Zooals uit bovenstaand staatje blijkt
hebben de ruim 5 millioen ter stem
bus opgeroepen Nederlanders (J^ 43/4
millioen geldige stemmen werden uit
gebracht) in de Tweede Kamer gekozen
29 leden van de Partij van de Arbeid,
32 van de Kath. Volkspartij, 13 Anti-
Revolutionairen, 8 Chr. Hist., 6 leden
van de Partij van de Vrijheid, lOCom-
munisten en 2 Staatk. Gereformeerden.
De grootste winst boekten dus de
Communisten. Het zetelaantal van de
Partij van de Arbeid blijft beneden de
verwachtingen van de meeste menschen.
In 1937 veroverden de S. D. A. P., de
V. D. en de C. D. U., uit welke 3 par
tijen de Partij van de Arbeid grooten-
deels is ontstaan, resp. 23, 6 en 2 zetels.
Niet alle leden van deze drie partijen
hebben dus gevolg gegeven aan de
oproep van het nieuwe Partijbestuur.
Waarschijnlijk heeft de linkervleugel
van de oude S. D. A P. zich geschaard
achter de Communistische Partij, enkele
Vrijz. Democraten zullen bij de Partij
van de Vrijheid zijn terecht gekomen,
terwijl een gedeelte van de C. D. U.
zich bij de Chr. Hist, zal hebben aan
gesloten. Hieruit valt voor een deel
Met onze jongens
6 naar
Hallo, hier Bandoeng.
Dat is een beetje opschepperij, maar
wij zijn er toch dichtbij.
Ik hoop U echter niet te vermoeien
met waar we zijn, maar hoe we hier
gekomen zijn.
’t Is Dinsdagmorgen den negenden
April 1946, 's morgens Wart over
drie en we moeten opstaan,ongegeneerd
vroeg. Kwart voor vier aantreden en
dus vlug grondzeil opgerold, dekens
er tusschen en in de rugzak, koppel
om, sten om, en inderdaad zijn we
klaar. Gelukkig waren de plunjezakken
als bagage reeds vooruitgegaan en
hadden we daar geen gesjouw mee.
Dan heb je nog een broodtasch, een
veldflesch en twee stentasschen met
gevulde stenhouders aan je lichaam
bengelen.
Toen stonden we dan klaarin
ploegen van 24 man. Met nog een
paar fietsen en een paar kisten »rations<.
Voor elke 24 man twee wagens dus
ruimte genoeg. Ploeg voor ploeg in
stappen. Een Engelsche M.P., motor
ordonnans, controleerde of alles inge
stegen was en daar ging de eerste
ploeg van 240 man, dus 20 auto’s,
voorafgegaan en gevolgd door een
jeep, ook met M.P, (Military Police)
om het verband te bewaren. De mo
torordonnans reed, als er een weg-
kruising in 't zicht was, vooruit om
daar eventueel het verkeer stop te
zetten, wat echter zelden noodig was
om dat op dit uur van de dag er
haast nog geen verkeer was.
Daar gingen we weer, voor onge
veer de 7e maal verhuizen.
Maar dat went ook allang en we vinden
het heelemaal niet erg meer. In de,
dank zij de auto's, frissche tropische
nacht, zeiden we Batavia voorloopig
weer vaarwel. In de lichten van de
koplampen gingen de bekende gebou
wen langzaam verdwijnen. De bekende
en prachtige gebouwen als de Ned.
Indische Bank en de Javasche Bank
en het gebouw van de Ned. Handels-
maatschappij N.V. die allen in Oud-
Batavia staan, maar hyper-modern
zijn. Dan verder het postkantoor,
waar onze tallooze brieven verwerkt
worden.
Dan komen we in de stillere straten
en buitenwijken van de stad, om na
een halfuurtje reeds het vliegveld te
bereiken, (in colonne rijden de wagens
betrekkelijk langzaam.)
UITSLAG van de stemming voor de Tweede Kamer op 17 Mei 1946 met vergelijkend overzicht van de uitslagen der stemming voor de Tweede
Lijsten S.D.A.P., Vrijz. Dem. en Chr. Dem. Unie samengeteld.
2) Lijsten S.D.A.P. en Vrijz. samengeteld.
Zondag 26 Mei en Hemelvaartsdag
Workum (R.-K.) Voorm. 7.30 uur Vroeg
mis. 10 uur Hoogmis. Nam. 3.30 uur Lof.
(Herv.) Voorm. 8.30 en 10 uur ds J. van
Veen. Nam. 5 uur ds Romyn, van Warns
Hemelvaartsdag Wordt nader bekend
gemaakt.
(Doopsgez.) Voorm. 10 uur ds d. de Groot
(Geref.) Voorm. 9uurLeesdienst. ’s Avonds
7.30 uur ds Lindeboom van Aduard.
Hemelvaartsdag. Voorm. 10 uur dr D. S.
Attema.
(Bapt. Gem.) Voorm. 9.30 en Nam. 2.30 uur
ds H. Visser, van Sneek.
Dinsdagavond 8 uur Bidstond
Hemelvaartsdag Voorm. 9.30 uur ds F. E.
Huizinga, van Leeuwarden.
Heidenschap (Herv.) Nam. 1.30 uur J. van
Veen.
Hemelvaartsdag
gemaakt.
Ferwoude (Herv.) Nam. 1.30 uur ds de Loos
van Parrega.
Gaast (Herv.) Geen dienst.
Hemelvaartsdag Voorm. 9 uur ds L. Brink.
Hindeloopen (Herv.) Voorm. 9.30 uur en
nam. 7.80 uur ds S. J. Wouda.
(Doopsgez.) Nam. 2 uur ds Broer van
Warns.
(Geref.) Voorm. 9.30 uur Leesdienst. Nam.
7.30 uur ds Batelaan, van Staveren.
Koudum (Doopsgez.) Geen dienst.
laten afleiden door liefdadigheidsbetoon.
Onze leden wensen onafhankelijk
te zijn.
Wij doen derhalve een beroep op
allen, die het met ons eens zijn, hun
invloed in deze richting aan te wenden.
Eist daarom met ons een verbeterde
militaire pensioenwet en een eerlijke
toepassing hiervan, rechtsbijstand en
afdoende rechtsherstel voor alle mobi
lisatie en oorlogsslachtoffers.
De besturen van de Bond van
Mobilisatie-Invaliden en
Hunne Nabestaanden en de
Stichting
>De Nederlandse Soldaat
de winst van de oude Vrijheidsbond
te verklaren en ook het feit, dat de
Chr. Hist. Unie zich heeft kunnen
handhaven.
De achteruitgang van de A.R. partij
werd vrij algemeen verwacht. De spe
ciale >Colijn<-stemmen van 1937 zijn
nu verloren gegaan en voor het grootste
deel terecht gekomen bij de Partij van
de Vrijheid.
Welke combinaties zijn mogelijk
Er zijn verschillende mogelijkheden
tot blokvorming. Een kabinet van de
oude regeeringspartijen (R. K., A. R.,*
C.H.) zou over een meerderheid be
schikken (53 zetels, plus in de meeste
gevallen de beide Staatk. Ger.) De
oppositie staat dan vrij sterk met 29
zetels van de Partij v.d. Arbeid en 10
van de Communisten.
Een andere mogelijkheid is een samen-
gaan van de Partij v. d Arbeid en Kath.
Volkspartij. Deze partijen beschikken
samen over 61 zetels, met tegenover
zich een rechtsche en een linksche
oppositie.
Welke oplossing er ook zal komen,
uit alles blijkt de belangrijke positie
welke de Katholieke Volkspartij in
neemt.
In een drukbezochte bijeenkomst te
Leeuwarden heeft de minister van Han
del en Nijverheid, ir. H. Vos in het
kader van de Friesche dagen een
belangwekkende inleiding gehouden
over de mogelijkheden van industrie-
uitbreiding in Friesland.
Wij meenen goed te doen een samen
vatting te geven van deze rede.
Spr. begon met er op te wijzen, dat
in ons land een snelle ontwikkeling
van de industrie gewenscht zal zijn,
vooral wanneer de bevolking in dezelfde
mate zal blijven toenemen als thans
het geval is, n.l. met 100.000 zielen
per jaar of 40.000 arbeidskrachten per
jaar.
Landbouw, tuinbouw, verkeer en
handel zullen al deze arbeidskrachten
niet kunnen opnemen alleen industrie
zal voldoende mogelijkheden bieden
voor deze tienduizenden. Bij alle misère,
welke de oorlog ons gebracht heeft,
is ot althans één lichtpunt, n.l. dat de
Duitsche industrie voorloopig practisch
is uitgeschakeld. Dit is een voordeel
tegenover het nadeel, dat wij de eerste
jaren een belangrijk achterland voor
onze tuinbouwproducten zullen missen.
Het decentraliseeren van de industrie
is verre te verkiezen boven een nog
grootere centralisatie in het Westen
des lands en men heeft daartoe het
oog gericht op Brabant, Limburg en
in de tweede plaats op de achterhoek
en Twente. Sedert korten tijd is ook
aandacht besteedt aan het Noorden.
Met vertegenwoordigers van de Philips-
fabrieken is bijvoorbeeld een bespreking
gehouden over de industriespreiding
en men bleek daar zeer veel voor te
voelen.
De trek naar het Zuiden is al groot
genoeg, maar anders staat het met de
drie noordelijke provinciën.
Zijn de Friezen geschikt
Tusschen 1850 en 1890 zijn heel
veel Friezen naar den vreemde ge
trokken, omdat het buitenland meer
mogelijkheden bood dan »it heitelan<.
Emigratie kon toen ook nog op ruime
schaal geschieden. Een gunstig gevolg
van de moeilijke negentiger ïjaren was
de concentratie op landbouw en zuivel
gebied, maar dit werd toch buiten de
industriesfeer om bereikt. Friesland toont
in de laatste jaren geen bevolkings
aanwas, hetgeen weer moet worden
geweten aan de geringe mogelijkheden
welke de provincie biedt.
De industrie is nog weinig ont-
wikkèldl* Spr. wees op de metaalver
werkende industrie.de houtverwerkende
industrie en scheepswerven als belang
rijkste takken. Hij vroeg zich af of
deze geringe ontwikkeling moest
worden toegeschreven aan het volks
karakter. Zijn de Friezen zulke typische
buitenmenschen, dat zij hun leven niet
in een fabriek willen slijten en zeker
niet in een fabrieksstad Er is wel iets
van waar, maar men moet dit niet
overdrijven. Vele Friezen zijn in andere
provincies in de industrie werkzaam.
Opvallend is echter, dat zij bijv, meer
in de metaalindustrie dan in de
textielindustrie werkzaam zijn. Zij
hebben een voorkeur voor een indu
strie, die vakmanschap vraagt. Spr.
juichte dit toe, want voor Nederland
is het straks gewenscht, dat men over
een prima kwaliteit vakarbeiders be
schikt.
Ir. Vos betoogde verder, dat de
omstandigheden zoo zullen worden,
dat door de industrie het karakter
van het land en de mensch niet
worden vernield. Het is niet de 1
Stemdistrict II
zuid
1946 1937 1939
Verkiezingsuitslagen TWEEDE KAMER
- x
2
JAAR
MARKT
NOORD
HEIDENSCHAP
O
a
.2
a
-u
Ph
«2
<D
Qc
uP
O
.2
c
S
u
O
ei
8
o
‘•'.Z
5- N
CS
P<
O
rd1”}
HO
Oo
Q
Partij v.d. Arbeid
S
H o
