B
Nieuws- en Advertentieblad voor
Workum en omliggende gemeenten
AANVULLENDE BONNENLIJST
Jndië
No. 28
Zaterdag 13 Juli 1946
69ste Jaargang
i
INGEZONDEN
BURGERLIJKE STAND
FRISO.
PREDIKBEURTEN
PLAATSELIJK NIEUWS
GEMENGD NIEUWS
Uitgave van: Fa. T. GAASTRA Bz.
te Workum - Tel. 45
Workum
Van 4 tot en met 10 Juli.
GeborenKatharina Maria, dv Saekle Walta
en Catharina A. M. Conens. Pietje, dv Klaas
Postma en Jantje Hiemstra. Gerardus Wou-
terus, zv Albert Heins en Aagje We(j.
Gehuwd en Overleden: Geene.
WORKUM. Vorige week slaagde
aan de Gem. H. B. S. te Leeuwarden
voor het eindexamen A onze stadge
noot, de heer P. N. Visser.
De j.l. Zaterdag alhier gehouden
reclasseerings-collecte heeft f 102.98
opgebracht.
Intrede Ds. de Jonge.
De nieuwe Herv. predikant, Ds.
de Jonge, hoopt Zondag 21 Juli z’n
intrede te doen, na in de eerste morgen
dienst bevestigd te zijn door Ds. Alten a
Jr. De officieele intreedienst wordt
’s middags half drie gehouden.
Zondag 14 Juli
Workum (R.-K.) Voorm. 7.30 uur Vroeg
mis. 10 uur Hoogmis. Nam. 3.30 uur Lof.
(Herv.) Voorm. 9 uur ds J. v. Veen (H. Doop)
Nam. 5 uur ds J. van Veen
Bonkaarten LA, LB, LC 608.
A 68 2 liter melk
B 68, C 68 3>/2 liter melk
Bonkaarten LD, LË 608.
D 68, E 68 6 liter melk
Verantwoordelijk voor de geheele inhoud
B. GAASTRA, D 36, Workum
Verschijnt eenmaal per week
geldig van 7 Juli t.m. 20 Juli ’46.
Zomerdienst LemmerA’dam.
Vanaf eind deze week varen de
booten LemmerAmsterdam v.v. weer
in de dagdienst. Deze dienst wordt ge
varen over de maanden Juli en Aug.
Boekenzondag 14 Juli 1946.
Door de Herv. Gemeenten in het
geheele land wordt Zondag 14 Juli
een inzameling van boeken gehouden
met het doel onze soldaten in Indië,
Engeland, Duitschland en Nederland
goede lectuur te verschaffen.
Postduivennieuws.
P. V. «De Luchtbode» hield haar
tweede wedvlucht en ditmaal van
Wolvega. Er was een dikke tegenwind,
maar toch is de vlucht goed verloopen.
Er waren deze maal 7 duiven mee. Er
is een tijd gemaakt door de duiven-van
ongeveer 950 M. per minuut, wat voor
jonge duiven heel goed is.
De uitslag wasGebr. Rekers 1 en 4;
Jac. Wiersma 2 en 3 IJ. Flapper 5 en 7
Jan IJntema 6.
Voetbal.
Zaterdagavond speelde «Workum
II» te Hindeloopen tegen «Hielpen II».
Door een veldoverwicht behaalde «Wor
kum» een 4 0 overwinning. Zeer
jammer was het dat het spel soms te
ruw werd laat bij voetbal de sporti
viteit het hoogste zijn.
Dinsdagavond speelde «Workum I»
tegen «Oranje Nassau I» van Sneek,
welk elftal niet volledig was. Het was
een weinig interessante wedstrijd, welke
«Oranje Nassau», niettegenstaande hun
meerderheid verloor met 20.
(Doopsgez.) Voorm. 10 uur dsG.de Groot.
(Geref.) Voorm. 9.30 uur dr D. S. Attema
H.A. ’s Avonds 7 uur dr D. S. Attema
H.A. en Dankz.
(Bapt. Gem.) Voorm. 9.30 uur en Nam. 2.30
uur Lezen.
Dinsdagavond 8 uur bidstond.
Heidenschap (Herv.) Nam. 1.30 uur ds J.
van Veen.
Ferwoude (Herv.) Voorm. 9 uur ds L. Brink
H.A.
Gaast (Herv.) Nam. 1.30 uur ds L. Brink
(Nabetr. H.A., bediening H.D. Cat. Zondag 6
vr. 19).
Hindeloopen (Herv.) Voorm. 9.30 uur ds S.
J. Wouda. (H.A.) Avonds 7.30 uur ds S.
J. Wouda. (dankz. H.A.)
(Doopsgez.) Voorm. 9.30 u. da S. E. Treffers.
(Geref.) Voorm. 9.30 uur Leesdienst.
’s Avonds 7.30 uur ds C. Jansen.
Koudum (Doopsgez.) Nam. 2.30 uur ds G.
de Groot.
Bonkaarten KA, KB, KC 608.
B 82 reserve 1 ei
MOLKWERUM. De data van het
alhier te houden twee-daagsch muziek-
en zangconcours beginnen te naderen,
Volgende week Woensdag en Donder
dag zullen dan de plannen en voor
bereidingen op de proef worden ge
steld. Er is een groote deelname van
vereenigingen en voor inrichting van
het feestterrein etc., ontvangst van- en
verstrooiing voor de bezoekers, zijn
sinds lang voorzieningen getroffen,
waarvoor de dorpsgenooten hun spon
tane medewerking toezegden, zoodat
we een ieder gerust tot een bezoek
kunnen opwekken. De aangekondigde
bijzonderheden en vroegere ervaringen
zijn er ons borg voor dat dit concours
bij goed weer een enorme, verdiende
belangstelling zal trekken.Dus: Molkwe-
rum vraagt volgende week aller aan
dacht.
STAVEREN. VoorhetMiddenstands-
diploma slaagden 7 van de 9 cursisten
van de afd. LM.O. (opleiding van de
heeren A. Feenstra en J Uittien). De
geslaagden zijn de dames M. Bleeker
en T. van der Werf en de heeren E.
Hoffman, G. Brouwer, W. Draaijer, P.
Bakker en T. van der Meulen.
Ds. A. van der Heij alhier, heeft
het beroep naar de Ned. Herv. Gem.
te Nederhorst den Berg aangenomen.
De collecte «Fonds Noodgebie-
den» bracht te Staveren op f 503.45.
HINDELOOPEN. Ds. C. Jansen,
Geref. pred. alhier, heeft bedankt voor
het beroep naar SchraardExmorra
tevens ontving hij een beroep van de
Geref. Kerk uit Bellingwolde.
De heer J. Epema alhier, is met
ingang van 16 Juli a.s. benoemd tot
adspirant politieagent te Den Haag.
12 zooals ik het zie.
Ter inleiding.
Het volgende (in drie gedeelten te
plaatsen) werd geschreven toen wij hier
nog slechts enkele weken waren. Thans
is er al weer veel verandert vaak.
De Bragaweg bijv, is herschapen in
een drukke winkelstraat, waar restau
rants en andere gelegenheden als
paddestoelen uit de grond rijzen.
’k Zal probeeren U iets van Bandoeng
te laten zien.
Voor hen, die hier nog nooit geweest
zijn zegt het weinig.
En zij, die hier langen tijd hebben
gewoond, zullen misschien hun hoofden
schudden over de manier waarop ik
van een en ander een voorstelling pro
beer te geven. Dat de laatsten mij dat
niet kwalijk nemen. Nog geen 2 maan
den zitten wij in Indië en slechts enkele
weken in Bandoeng.
En buitendien, dit is een persoon
lijke beschouwing, zooals ik het zie.
Geslaagd voor het diploma Ge
meente-Administratie I de heer A.
Meines alhier, thans werkzaam te Sneek.
als we tenminste af kunnen gaan op
de wegen hier in Bandoeng-Zuid. Na
tuurlijk zijn, of waren voor kort, de
(Chineesche) kampongs, die dit Zui
delijk gedeelte vormen, allen onbe
woond, En veel huisjes liggen in puin,
veel afgebrand en veel beschadigd.
En alleen militairen wagen zich hier,
maar sinds de laatste weken komen
er hier ook al weer Chineezen, want
die zijn niet zoo bang als er wat te
halen is. En dat is er allicht met al
die onbewoonde huizen waar vaak het
huisraad nog aanwezig is. Langs de
Regents-weg komen we op een pleintje,
groot verwaarloosd grasveld als plant
soen in den midden, Aloon-Aloon, heet
het. Links ligt een onopvallende Mo-
hammedaansche Moskee, zoo te zien,
weinig beschadigd. Daartegenover aarr
de andere kant van het plein en ook
aan de andere zijde is veel beschadigd.
Een verwrongen en verroest stalen
geraamte geeft een vroegere bioscoop
te zien. Groote gebouwen zijn hier
en ook verder vaak uitgebrand en
doen denken aan gebouwen als het
«Weeshuis» in Leeuwarden.
We gaan verder en komen in de
winkelstraten, waaronder de «Bragaweg»
wel de voornaamste is, of was is mis
schien beter. Tot voor kort waren alle
etalages nog met planken dichtgespij
kerd uit vrees voor extremistische
benden. Vroeger woonden in deze
winkels Hollandsche kruideniers of
andere winkeliers. Nu worden ze zoo
langzamerhand weer bewoond, maar
door Chineezen.
Ons Bataljon ligt in Zuid-Bandoeng
zelfs even er buiten of net op de grens.
Wij, de Staf, liggen in een vroegere
opleidingsschool voor Indische bestuurs
ambtenaren met bijgebouwen en het
kamphospitaal is ondergebracht in een
vroegere omroepstudio. Tegenover ons
ligt een groot, doch verwaarloosd sport
veld, aan de overkant van de weg,
met een kleine tribune en links van
ons, een eindje verder, het vroegere
radiolaboratorium, waar ook nog enkele
radiomasten omhoogprikken en een
der Compagnieën is gelegerd. Wij
liggen mooi, twee bij twee in kleine
kamertjes, terwijl in het groote hoofd
gebouw met zijvleugels de bureaux en
de officieren zijn ondergebracht. Aan
een van de groote zalen is duidelijk
te zien dat het vroeger een natuurkunde-
lokaal geweest moet zijn. Aan de wanden
staan nog groote kasten, vol met wellicht
kostbare toestellen, waaraan echter
altijd wel iets ontbreekt of vernield is.
Alleen de scheikunde-kast met z’n
tallooze potten en fleschjes, waarvan
de inhoud soms voldoende is om ons
geheele Bataljon te vergiftigen, hebben
de extremisten, gelukkig, links laten
liggen.
De omgeving heet hier «Tegallega»,
d.i. groote tuin.
Als we naar de stad gaan, volgen
we eerst de Kebonklapaweg, letterlijk
«klappertuin-weg». De wegen zijn over
het algemeen heel slecht hier in Indie,
Fryske Brief 50.
Sje sa, dat is dan de 50ste Fryske brief dy ’t ik skriuwe moat. Fyftich
kear hwat byelkoar krasse om de brief fol to krijen. Nouoanünder-
werpen derta mankearret it my nea en ek dizze kear net. Hwant
hwer ’t ik nou oer begjin soe ik de hiele „Friso” wol meifolkladsje
kinne. It sil to ’n earsten by ienkear bliuwe en hwa wit, as ’t goed foldocht,
letter noch ris in kear. Okkerdeis hearde ik hiel tafallich forhalen oer
dingen dy ’t sa’n fjirtich jier lyn bard wiene. Der wie doe ien dy sei
„Och men forjit dy dingen oarnaris, mar hwat gyng it er yn dy tiid soms
om wei." Ik haw der doe neat op sein, mar ik hie fuortdaliks myn plan
ré, en wol: Hwat ophelje üt de tiid fan fjirtich jier lyn. En sa geanewy
dan mei üs tinzen nei it jier 1906. Der wurdt yn de winter fan 1905 op 6
tige klage oerbaldadigheid en ruwe tooneelen. De pelysje hat sa jouns
de hannen fol, omdat binammen troch in stikmannich jongfeinten, hiel
hwat kwea bidreaun wurde. Süpe, en dan heal of faek ek stomdronken,
de boel forniele, om fan folie slimmer dingen mar net ienris tosprekken.
Ek al stoppe men de greatste fjüroansetters in nacht yn ’e toer, of men
joech har in pear goune boete ofsafolle dagen sitte, it brocht gjinforoaring
yn ’t spul, Né, derta moast hwat oars dien wurde, en wol ditde drank
stean litte. Just yn dy tiid bigjint de geheelftnthaldersbiweging hwat mear
foet to krijen. Al wie it tal minsken hwat mei de „blauwe knoap" op ’e
jas doarst to rinnen noch net sa botte great, hja koene dochs frij en
ünbihindere op strjitte rinne, en dat wie al in bulte woun. Hwant der hie
in tiid west, nou dan wiene dy lju fan de blauwe knoap, lang netfeilich.
Inkelde fan dy aide foarmannen binnen der noch yn Warkum en dy soene
der hiel hwat oer fortelle kinne. Yn 1906 bistie der in Warkum al in
jiermanich in ófdieling fan de Nat. Chr. Geh. Ver. en krekt oprjochte wie
de s.n. Neutrale Ver. Mar der siet aksje yn ’t spul. Sa sjogge wy, dat de
13e Jan. Pater Ermann üt Rotterdam, ynv’e Minniste tsjerke sprekt oer:
„Waarom drankbestrijding". In deimanich letter wurde oprjochte: „Het
Kruisverbond” en de „Maria-vereeniging”.
Sa wurdt oan alle kanten de striid tsjin „Skiedam” oanboun. Sprekkerij
mei lichtbeeldenprogaganda en feestjounenMeetings, ja wat wurdt er
al dien om de minsken oan de blauwe to krijen. Ek de 'nije ütfining „de
levendige beelden” (wy neame it dan nou bioscoop) waerd brftkt om
propaganda to meitsjen. En it lit him tinke, as deryn itlekael „Rehoboth”
in film draeit fan mar efkes 400 meter, der twa jounen efter elkoar gjin
stoel leech stean bliuwt. Op ien sa’n joun fleach der in petroalje lampe
yn ’e bran. Lokkich dat de minsken rêstich op har plakken bleauwen,
hwant oars, nou der hie gjin riedens ein oan west.
Bigjin Febrewaerje wurdt op „de Theems” in Warkumer ielaek,
skipper Auke de Groot, troch in stienkoalboat oanfearn. De averij is sa
great, dat de aek nei it dok sleept wurde moat.
De 3e Maert is Hindrik Tiesma, 50 jier hellingsfeint. It bysündere
op dy dei is, dat T. syn mem it feest mei bilibbet.
De flearmüsbranders reitsje üt ’e tiid. Yn Maert is men der mei
bigoun om nije lantearnen to setten, mei gaskousjes er yn. It is nou sa
jouns in sé fan Ijocht oer ’e stêd, sa seit men. In pear jongfeinten, forniele
oan de spoardyk in pear lantearnen en slaene 13 rüten yn.
It aide panwurk hat dien wurk krige. Der foar yn’t plak komt nou
de „Cementsteen en dakpannen fabriek".
Op de Hearenkunst stiet it Earste Fryske Hynstespul. Neffens der
yn Warkum sein wurde, hie ien fan dy lju de pokken. Sadwaende bleau
jouns de tinte leech. De baes fan it spul liet in dokter komme en dy sei,
dat er gjin sprake fan pokken wie. Twa jounen efter elkoar wie it spul
„utforkoft”.
Der hawwe har 30 jongelingen opjoun foar de „eksersysje".
De fytsen bigjinne ho langer hoe mear algemien to warden. In pear
Warkumer jongfammen mei in ütfanhüzer üt Ljouwert, soene op ’e fyts
nei Riis. Op‘e Dammen hiene hja efkes opstutsen en sa mei de fyts oan ‘e
han rounen hja de Damsterbrêge oer. De ütfanhüzer lykwols, seachbipaeld
safolle nijs, dat hja yn sté oer de brêge, der krekt by tusken rekke. De
fyts bleau op 'e wal lizzen, mar it Ljouwerter fanke rekke der kop en
earen ünder. Lokkich koe men har noch redde.
Op 22 July bistie it „Nut" krekt 100 jier.
Yn it „Staatsblad" fan 25 Juty wurdt bikind makke, dat „Plaatselijk
Belang" „rechtspersoonlijkheid" krige hat.
Atema, de post, giet nei Ljouwert. Hy had 27 jier de brieven ensfh.
yn Warkum bisoarge.
Oan safier ta dan, hwat er fjirtich jier lyn barde.
in ons gewest bovendien een groote
rem. Onlangs lazen We een beschrijving
van de woningtoestanden in verschil
lende achterbuurten van Leeuwarden,
toestanden die het bewonen van varkens
stallen en kippenhokken vrijwel be
naderen. En de opruiming van krot
woningen is practisch onmogelijk zoo
lang er niet op uitgebreide schaal
nieuwbouw ter had kan worden ge
nomen.
In Workum kennen we dergelijke
woningtoestanden gelukkig weinig,
maar waar we wél mee hebben te
worstelen is een belangrijk tekort aan
woningen. Tientallen gezinnen zoeken
tevergeefs naar woonruimte, hetgeen
tot zeer ongewenschte vormen van
samenwonen leidde. En dan te be
denken dat Workum voor nieuwbouw
slechts een paar woningen istoegewezen.
Dus peinst men welke gebouwen met
geringe verbouw voor meerdere be
woning geschikt knnnen worden ge
maakt en hoewel we nu van ons onder
werp gaan afdwalen, komt onwille
keurig het vroegere, thans verdwenen
N A.D.-kamp in onze gedachten.
We zijn blij met de plannen voor
plantsoenaanleg op het voormalige
kampterrein, maar hadden we met de
vrij gemakkelijk bewoonbaar te maken
barakken geen groote kans gehad voor
industrievestiging? Want zonder woning-
probleem heeft men ontegenzeggelijk
een flinke voorsprong, terwijl Workum
aan het water wel zeer gunstig gelegen
is. Het voor sportveld bestemde ge
deelte van het kampterrein zou des
noods aan het plantsoen toegevoegd
kunnen worden, want een best sport
terrein bezitten we immers op het
«groene strand», al is het dan wat
open en veraf gelegen. Toegegeven,
dat een sport- en feestterrein voor vele
doeleinden geschikt (maar dan ook van
royale afmetingen) toch nog eens op
een andere plaats gevonden moest
kunnen worden. Een oplossing hiervoor
zou echter aan vereenigings- en ge-
meentefinanciën een gevoelige slag
toebrengen.
Maar het laten samenhokken van
gezinnen in woningen, die daarvoor
niet geschikt zijn of het onmogelijk
maken van gezonde gezinsontplooiïng
van jonge huwelijken brengen tenslotte
het gezins- en volksherstel een nog
gevoeliger slag toe.
Tabakskaarten enz.
T 38 2 rants, tabaksartikelen
plus 2 rantsoenen sigaren van
18 cent of minder of een pakje
tabak van 40 gram.
Bon T 38 van de tabakskaart geeft
recht op twee rantsoenen tabaks
artikelen, terwijl bovendien als extra
rantsoen op deze bon gekocht kunnen
worden twee rantsoenen sigaren van
18 cent of minder per stuk of een
pakje kerftabak van 40 gram. In
totaal zijn dus op deze bon vier rant
soenen verkrijgbaar.
Woningnood.
Nederland worstelt met vele proble
men en een daarvan, zeker niet het
minst belangrijke is het nijpend
tekort aan woonruimte, Op de eene
plaats is het grooter dan in de andere,
maar overal is dit tekort een feit en
stelt het talloos velen voor ernstige
problemen. Aanvaarding van werk in
een andere stad of gemeente wordt
door dit woningtekort ten zeerste be
lemmerd en voor paartjes, die in het
huwelijksbootje willen stappen is het
woningprobleem, naast de véle andere,
als aanschaffing van meubelen, bedden,
dekens, uitzet en alle mogelijke huis
houdelijke artikelen, er een van de
hoogste orde. Men wordt zelfs ge
dwongen om maar vast te gaan trouwen
vóórdat men een woning heeft, anders
komt men er heelemaal niet voor in
aanmerking.
Toch zijn bovengenoemde gevallen
de meest schrijnende nog niet. Veel
grooter en van ernstiger aard is het
probleem van het huizen in krot
woningen en nog erger.
Dezer dagen stonden in vele bladen
beschrijvingen van de woningtoestanden
in de verwoeste gebieden van Brabant
en Limburg, die werkelijk ten hemel
schreiend zijn. Men huist daar in
een overschot van wat eens een
varkensstal was, een koestal of in de
resten van kippenhokken. Aan het
meest noodzakelijke meubilair is
schreeuwend gebrek en de sanitaire
toestanden zijn onbeschrijflijk. De
vrouwen hebben 'n dagelijksche strijd
te voeren tegen het ongedierte. De
laatste schamele restjes kleeding wor
den door de ratten en muizen kapot
geknaagd. Geld om nieuw te koopen
bezitten ze niet, zoodat een extra
toewijzing textiel betrekkelijk weinig
waarde heeft. Ze kunnen vaak niet
eens van de gelegenheid profiteeren
om hun kinderen naar een vacantie-
kolonie te zenden, omdat ze geen
kleeren voor hen hebben om aan te
trekken.
De nood in de geteisterde gebieden
is wel zeer groot. Directe hulp kan
alleen maar worden geboden door
schenkingen van kleeren en huisraad
waar Nederlands Volksherstel dan ook
prachtig hulp mee verleende, zij het
nog lang niet in voldoende mate. Meer
definitieve hulp moet echter worden
gezocht in versnelde woningbouw en
versnelde aanschaffing en opbouw van
noodwoningen.
Deze urgentie voor herstel in ge
teisterde gebieden maakt de oplossing
van het woningvraagstuk in de rest van
het land echter weer buitengewoon
moeilijk, voor het vrijwel ongeschon
den Friesland wel in 't bijzonder en
dat beteekent voor industrievestiging
Wereldpetitionnement Esperanto.
Over de geheele wereld, in alle
landen waar Esperantisten zijn, wordt
op 't oogenblik het publiek gevraagd
of dit van meening is of het vraagstuk
van een internationale taal een belang
rijke en practische zaak is, waaraan de
Organisatie der Vereenigde Volkeren
onmiddellijk ernstig aandacht behoort
te schenken.
Hierbij wordt gedoeld op een inter
nationale hulptaal naast de bestaande
nationale talen en wordt speciaal de
aandacht gevestigd op Esperanto, dat
reeds over de geheele wereld gebruikt
wordt en de eenige hulptaal is, die
opmerkelijke successen boekte.
Indien men nu van meening is, dat
de Organisatie der Vereenigde Volkeren
hier de ernstige aandacht aan behoort
te schenken, kan men dit toonen door
een verklaring te teekenen, die in dien
geest is opgesteld en voorzoover moge
lijk door Esperantisten ter teekening
wordt aangeboden.
Ook hier in Workum wordt Uw
handteekening gevraagd. Mocht er dus
iemand bij U komen met het verzoek
zoo’n verklaring te willen teekenen,
toon dan dat ge met den tijd meegaat
en doe zooals vrijwel iedereen doet
TEEKEN.
Alleen zij, die 18jaar of ouder zijn,
mogen teekenen, doch niet meer dan
ieder 1 exemplaar.
Werkt dus allen mede tot een beter
internationaal wederzijdsch begrip, het
geen ook mede door een internationale
hulptaal kan worden bewerkstelligd.
Esp.-club «Eta Komenco«, Workum
Donderdagavond liet oud-«Storm
vogels» zien dat zij eenige jaren terug
geen gemakkelijke tegenstanders waren.
De oude glorie gaf soms nog fraaie
staaltjes voetbal ten beste en beheerschte
vooral in de verdediging de situatie
nog vrij aardig. Het was tot kort voor
het einde een gelijk opgaande strijd,
toen de stand voor «Workum» 32
was, tnaar daarna lieten de veteranen
het even zitten, zoodat «Workum»
dank zij haar doortastender spel ten
slotte een 52 overwinning behaalde.
Van weerskanten goed gewerkt 1
Geslaagd te Utrecht voor het
aanvullend examen clinisch analiste
onze plaatsgenoote mej. J. Witteveen.
Benoemd tot assistent aan de N.V.
Kaas- en Roomboterfabriek «Workum»
de heer G. Piekstra te Hardegarijp.
f
WONSERADEEL. In enkele dorpen
in deze gemeente waren vorige winter
verschillende evacué’s gehuisvest Er
bestaan nu plannen om een 2-daagsch
bezoek aan Limburg te brengen.
