Nieuws- en Advertentieblad voor
Workum en omliggende gemeenten
Zaterdag 26 October 1946
No. 43
69ste Jaargang
V 56
BONNENLIJST
BURGERLIJKE STAND
OFFICIËELE MEDEDEELINGEN
1.
45—3 boter
PREDIKBEURTEN
45-6B
reserve
46—1 melk
men
komen tot eén
PLAATSELIJK NIEUWS
Uitgave van: Fa. T. GAASTRA Bz.
te Workum - Tel. 45
T 55
Workum
Van 17 Oct. tot en met 23 Oct. 1946.
Geboren: Wiebrigje letje dv Rienk Har-
kema en Hinke Smits. Ëeltje zv Gerben
Zwerver en Eelkjen Muizelaar.
Gehuwd: Jacob Reinstra 32 jrteKoudum
en Hiltje IJska 28 jr te Workum.
Overleden: Geene.
Verantwoordelijk voor de geheele inhoud
B. GAASTRA, D 36, Workum
100 gram bloem
1600 gram brood
800 gram brood
ABONNEERT U OP „FRISO”
Verschjjnt eenmaal per week
Zaterdagmiddag om kwart over drie
speelt Workum I« thuis tegen Zee
meeuwen I«, welke club geen slecht
figuur slaat in de competitie, want
onlangs wist ze met 72 van Zwa
luwen te winnen. Opgepast dus jongens l
Onze junioren A zijn nu in de com
petitie ingedeeld bij Bakhuizen, IJ.V.C.
(Ijlst) en Heeg. Er wordt nog gewerkt
om deze competitie uit te breiden. De
junioren B zitten nog op indeeling te
wachten-
snede de
te veel
Bonkaarten KA, KB, KC 612 (Strook 1)
45—1 brood 800 gram brood
45—2 brood 400 gram brood
451 boter
45—2 boter
46—1 algemeen
46—1D reserve
46—IE reserve
46-2D reserve
562E reserve
reserve
reserve
reserve, 45—5C reserve
3 liter melk
100 gram kaas
X 55
X 56 100 gram chocolade of suikerw.
Tabakskaarten enz.
2 rantsoenen tabaksartikelen
200 gr. chocolade- en/of
suikerwerken
2 rantsoenen tabaksartikelen
geldig van 27 Oct. t/m 9 Nov. 1946.
Feestavond v.v. >Workum«.
In verband met het onder de wapenen
gaan 5 Nov. as. van een zes-tal leden
van onze club, waarvan eenige in de
revue meespelen, moesten onze feest
avonden een week vervroegd worden.
Er moet nog hard gewerkt worden om
deze revue te doen slagen. In Warga
waar de voetbalclub dezelfde revue
speelde, en welke feestavond door
eenige Workumers werd bijgewoond,
was het een groot succes. Extra opvoe
ringen moesten gegeven worden in
verband met de groote toeloop. Laat
Workum hiervoor niet onder doen.
Voor een goede regeling is ’t nood- “Z va“
zakelijk, dat de leden van 15 jaaren ouder
(met opgaaf voor welke uitvoering) hun
vrijkaart afhalen bij F. M. de Boer op
Zaterdagavond van 7 tot 10 uur. Een
ieder werke mee tot het welslagen van
onze feestavonden 1
Fryske Brief 60.
Sa binne dan nou Sneins, de doarren fan Warkums „Kathedraal” op
’e skoattel. Der sil yn de aide greate tsjerke, de earste tiiden gjin
preek mear wêze. Stuollen en banken dy ’t oars jimmerwei sa kreas
yn ’e rige stiene, steane nou yn en opelkoar loege yn ’e hoeke. De
preekstoel, dy ’t ieuwen oanien op it selde plak stie, is fan boppe reage
en oan ’e kant lein. It oargel, hwat sa lange jierren tsjinst dien hat, is it
swijen oplein en Ofbrutsen. Hja dy ’t har hiele libben went west hawwe
om Sneins it tsjerkepaed op to gean, rinne der nou foarby of komme sa
fier net. Yn de kommende wintertiid, sil Sneintojouns gjin Ijocht mear
troch de hege bógefinsters skine, mar it sil tsjuster bliuwe oer ittsjerkhof,
it skil en de merk. En de aide rüten, foar sa fier hja der noch ynsitte,
sille wêze as eagen hwer ’t gjin Ijocht mear yn is.
Wie der oars allinne Sneins mar droktme yn en om it aide gebou
en seis dagen rêst en stiltme, nou is ’t krekt oarsom. Nou Sneins stil en
fredich en deis slope en brekke. Mar as ienkear de moker en it brekizer
har wurk dien hawwe, bigjint it bouwen om de tsjerke 3yn aide gloarje
wer to jaen. Ja ik doar hast wol to sizzen, dat as men ienkear klear is
mei de plannen sa ’t dy hjir foar my lizze, dat dan it gebou hechter,
sterker, mar ek kreazer wêze sil, as it ea west hat. Hwant hwa ’t hwat
fan de skiednis fan de aide Parochietsjerke wit, kin witte dat it jimmerwei
earmoede en skraebjen om ’e kant west hat, mei it bouwen en Onderhuid.
Foar dyjinge, hwa fan de skiednis net folie wit, liket it my wol aerflich
oer to nimmen, hwat immen, dy fan of komst in Warkumer is, der in
jiermanich lyn oer skrean hat. Ik nim it sunder foroaring oer.
De tsjerke fan myn berteplak.
Mids griene greiden, leit net fier fan ’e aide sédyk óf, myn berteplak.
Heech boppe de hüzen üt, sjocht men it dak fan de aide krüstsjerke,
dy ’t tawijd wie oan de Hillige Geartrüde. Hoe aid de tsjerke krekt is,
is netfens de skiedskriuwers net nei to gean. Wol is men it der oer iens,
dat it bouwen om sahwat 1420 bigoun is. Yn earder tiiden skynt er al in
houten gebou stien to hawwen, hwant yn in oarkonde fan Okt. 1343 is al
sprake fan„Priesters,' Advocaten, Burgemeesteren, enz.” Ut letter tiden
is üs bikind, dat de 30ste Maeije fan it jier 1515, tsjerke en toer, troch de
Saksers yn bran stutsen waerden. Yn 1523 wurd de toer mei de groun
lyk makke, omdat men dy as „fort” brükte. Jierren bleau it spul lizzen
sa’t it lei. Jildkrapte skynt wol it greatste biswier west te hawwen, om
mei de opbou te begjinnen. Om 1550 hinne, bigoun men der lykwols dochs
oan en op ’e fundearing fan de aide, soe de nije tsjerke komme. Mar folie
haest hie men bipaeld net, hwant yn 1555 komt der fan hegerhan in
warskóging, dat men soargje moast dat de tsjerke klear kaem. Der gyng
in briefke üt Warkum hwerom, dat men seis ik neat Ijeaver woe mar it
mankearre him oan ’e sinten. Hjir wist kening Filips wol rie op. Hy die
de tasizzing, dat men tsien jier lang rekkenje koe op in bepaelde somme,
great genoch om mei it bouwen troch to gean. Nou soe men sa sizze,
as der sa’n jier of tsien oan sa’n karwei arbeide wurdt, der wol aerdich
hwat üt ’e wei set wurde kin. Dat skynt doe al hwat oars west to hawwen
as nou, hwant tsien jier letter wie de tsjerke noch op gjin fuotten en
flemen nei klear. Jitris frege men de Kening om stipe en wer waerd der
foar tsien jier in stik jild tasein. Dat wie yn Maeije 1566.
Mar doe ’t yn 1579 de greate tsjerke-reformaesje kaem, lei it wurk
al wer in jiermanich stil. Wol waerd er yn ’e tsjerke preke, mar it wie
en bleau in heal spul.
Yn nije wike it léste. FRISO.
Zaterdag 26 October, ’s avonds 8 uur Inter
kerkelijke Samenkomst in het kader der
Gezinsweek in de Geref. kerk te Workum.
Zondag 27 October
Workum (R.-K.) Voorm. 7.30 uur Vroeg
mis. 10 uur Hoogmis. Nam. 3.30 uur Lof.
(Herv.) Voorm. 8.30 en 10 uur ds A. de
Jonge. Nam. 5 uur ds A. de Jonge.
Donderdag 31 October (Hervormingsdag)
’s avonds 7.30 uur ds A. de Jonge.
(Doopsgez.) Geen dienst.
(Geref.) Voorm. 9 uur dr D. S. Attema
(H.A.) Nam. 2 uur dr D. S. Attema (dankz.)
(Bapt. Gem.) Voorm. 9.30 uur Lezen. Nam.
2.30 uur Dienst.
Donderdagavond 8 uur Zusterhulp.
Heidenschap (Herv.) Nam. 1.30 uur ds J.
van Veen.
Donderdag 31 October (Hervormingsdag)
Nam. 1.30 uur ds A. de Jonge.
Ferwoude (Herv.) Voorm. 9 uur ds L. Brink.
daast (Herv.) Nam. 1.30 uur de heer J. La
Brijn van Tjjnje.
Hindeloopen (Herv.) Voorm. 9.30 uur ds
S. J. Wouda. Nam.
(Doopsgez.) Voorm. 10 uur ds W. Broer
van Warns.
(Geref.) Voorm. 9.30 en ’s avonds 7.30 uur
ds 0. Jansen (afscheid).
Koudum (Doopsgez.) Geen dienst.
125 gram boter
125 gram margarine
of 100 gram vet
250 gram margarine
of 200 gram vet
4 liter melk
i 100 gram vleesch
WORKUM. In den ouderdom van
71 jaar is te Alkmaar overleden Ds.
S. Idema, em. pred. der Geref. Kerk,
vroeger alhier.
Ds. Idema werd 31 Jan. 1909 aan
de gemeente van Workum verbonden,
totdat hij in Mei 1918 afscheid nam,
wegens vertrek naar IJsselmonde.
Nog slechts enkele maanden geleden
heeft hij hier in Workum het Woord
bediend.
Begrafenisrechten.
De Burgemeester der Gemeente
WORKUM brengt ter kennis van be
langhebbenden, dat er in de maand
November ter Secretarie in de
gewone kantooruren, gelegenheid be
staat tot het betalen der grafrechten.
Na dien tijd zal over het bedrag
per postkwitantie worden beschikt.
Workum, 25 October 1946.
De Burgemeester voornoemd,
W. M. OPPEDIJK VAN VEEN.
GEZINSWEEK.
Van 20 tot 27 October wordt een
door het I.K.O. geprojecteerde gezins
week gehouden Deze gezinsweek be
oogt de waarden van het gezinsleven
centraal te stellen als grondslag van
onze maatschappij. De vragen en zorgen
voor het gezin zijn vele, waarbij de
Nederlandsche Kerken de helpende
hand willen bieden.
de te ver urtgeloopen keeper in het
net verdwijnt. Toch heeft ook Workum
succes na hard zwoegen van de midden-
linie met Slootjes aan het hoofd. De
bal komt bij Zweep, doorgegeven aan
Groenhof, die met een zuiver en hard
schot de stand op 1— 1 brengt. Doch
twee minuten voor het einde neemt
Blauw-Wit uit een corner de leiding
en met een verdiende 21 overwinning
sleept deze club haar eerste punten iff
de wacht. Twee kostbare puntjes gingen
voor Workum verloren.Middenlinie en
de achterhoede, vooral de Jong, waren
goed op dreef. De voorhoede miste
het doortastende spel van Slootjes die
vandaag de spilplaats moest bezetten,
waar hij veel en nuttig werk heeft
verricht.
Workum IIIdskenhuizen I.
In een rommelige wedstrijd is het
Workum II gelukt de puntjes thuis te
houden. Idskenhuizen scoorde direct;
dit werd Workum zeker te erg, en na
6 minuten spelen was de stand reeds
21. Voor de rust maakten onze
jongens nog 3, waar de tegenpartij 2
tegenover stelde. Wanneer er in die
periode meer geschoten was, dan had
de score aanmerkelijk hooger kunnen
zijn, want de keeper liet geenszins een
betrouwbare indruk achter. Na derust
werd Workum eerst overspeeld, wat het
ergste deed vermoeden, maar spoedig
kwam eenig herstel.
De eindstand van deze niet op hoog
peil staande wedstrijd werd 76 in het
voordeel der thuisclub.
Bonkaarten KD, KE 612 (Strook 1)
46—1 brood
46—1 boter
46—2 boter
Voor de week van 3 t/m 9 Nov.
zullen nog bonnen worden aange
wezen voor tabak, suiker, waschpoe-
der en zoo mogelijk cacao.
Deze week is wederom 100 gram
vleesch extra beschikbaar, zoodat
men in totaal 500 gram vleesch per
veertien dagen ontvangt.
Graslandcultuur in Friesland.
Over den Regionalen Omroep Noord,
in de rubriek >Op het land« is onlangs
een rede gehouden door den heer Ir.
H. van der Moleo, njkslandbouwconsu
lent te Sneek, over de graslandcultuur
in Friesland, waaraan we het volgende
ontleenen.
De slooten en greppels zijn over 't
algemeen goed onderhouden en de
kleur en de glans van het land wijzen
op een goede zode en een goede be-
mestingstoestand. De kostprijs van de
melk ligt in Friesland momenteel on
geveer 5 cent per liter lager dan in
het weidegebied van Zuid-Holland en
Utrecht, welk verschil men veelal ver
klaren wil door de betere kwaliteit vee
en als gevolg daarvan de hoogere
productie per koe en het hoogere
vetgehalte. Dit betere vee is echter
niet in de laatste plaats een product
van het Friesche grasland en zou deze
hoogere opbrengsten niet in die mate
leveren, indien aan de behandeling van
de zode en aan de winning van dit
grasland niet zooveel zorg werd besteed.
In Friesland wordt vroeger gemaaid
dan elders, waardoor weliswaar iets
verloren gaat van de kwantiteit, doch
veel wordt gewonnen op de kwaliteit,
hetgeen den Frieschen greidboeren reeds
lang uit ervaring bekend is, want voor
niets is men banger dan voor ver
groeid gras«. Ook het inkuilen is in
dit verband van beteekenis. Deze
methode van voederconserveering wordt
in Friesland op een veel grootere
schaal toegepast dan in Zuid-Holland
en Utrecht. Het hoogere rendement
aan zetmeelwaarde en het sappige, de
melkproductie stimuleerende voeder,
dat men hierdoor krijgt, zullen ook
vrij zeker bijdragen tot de relatief
gunstige resultaten van het Friesche
bedrijf.
Ziet hier enkele in de graslandcultuur
gelegen oorzaken, waardoor men in
Friesland in staat is om met behulp
van minder krachtvoeder, méér melk
te winnen. Vóór den oorlog, toen dit
krachtvoer goedkoop en in overvloed
te krijgen was, viel dit niet direct op,
maar nu de verhoudingen wat dit
betreft zijn omgekeerd, treedt de
Friesche voorsprong duidelijk aan het
licht.
Het einde van dit werkzame leven
is zeer snel gekomen. Ds. Idema zou
Zondag 20 Oct. nog voor de gemeente
te Alkmaar een preekbeurt vervullen,
maar werd Dinsdag 15 Oct. naar het
Ziekenhuis vervoerd wegens hersenvlies
ontsteking en overleed Vrijdag 18
Oct. d.a.v.
Al deze lofzangen mogen ons er
echter niet blind voor maken dat van
gunstige perspectieven op de buiten-
landsche markt allerminst gesproken
kan worden. Om bestaansmogelijkheid
in het veehoudersbedrijf te kunnen
houden moet men
1 ageren kostprijs.
Een belangrijk middel om hiertoe
te geraken, is productieverhooging,
gepaard aan een relatieve daling van
het kostencijfer.
Theoretisch is het geen groote kunst
om de melkproductie per ha. aanmer
kelijk op te voeren door net als vóór
den oorlog groote hoeveelheden
krachtvoer in het veehoudersbedrijf
te verwerken, doch dit artikel blijft
de eerste jaren schaarsch. Men zou
echter ook kunnen probeeren om het
voor de hoogere productie benoodigde
veevoeder voor een grooter deel in
het eigen bedrijf te winnen, waarbij
niet alleen op méér, maar ook op beter
voeder gelet moet worden. Met de
gewone graslandproducten als hooi
en kuil kan men nl. geen rantsoenen
samenstellen, die geschikt zijn voor
hooge melkgiften, dus moet van het
grasland een product gewonnen wor
den, dat het krachtvoeder kan ver
vangen.
Het middel nu om tot hoogere en
betere graslandopbrengsten te komen,
is de bemesting met stikstof.
Vóór den oorlog werd in den greid-
800 gram brood
250 gram boter
125 gram margarine
•of 100 gr. vet
12 liter melk
46—1 vleesch, 46—2 vleesch
100 gram vleesch
100 gram kaas
800 gram brood
250 gram rijst
100 gram bloem
300 gram bloem
Kapitale boerderij afgebrand.
19 Oct. Vrijdagavond j.l. tegen
achten is brand uitgebroken in de
boerderij bewoond door den heer K.
Werumeus Buning te Workum en
eigen aan den heer Tj. de Jong te
Leeuwarden.
Deze week was een partij stroo
ontvangen, welke in de schuur op
geslagen stond en hier is de brand
door onbekende oorzaak ontstaan.
Koeien stonden gelukkig niet op stal
en ook onder de paarden en ander
vee vielen geen slachtoffers. In een
minimum van tijd stond de heele
boerderij in lichte laaie, zoodat behalve
enkele stoelen, een ledikant met matras
en een paar kleine meubelen de heele
inboedel en kleeding verloren ging.
Toen bij het in veiligheid brengen
van enkele familiestukken, zooals een
oorijzer enz., zelfs al enkele brand
wonden opgeloopen werden, staakte
men de pogingen om nog iets waar
devols te redden.
Bij het arriveeren van de brandspuit
viel aan blusschen niet meer te denken.
In zeer korte tijd was de heele boer
derij uitgebrand, hetgeen op grooten
atstand zichtbaar geweest moet zijn,
want van heinde en ver was men,
zelfs op motoren of per auto, toege
sneld om getuige te zijn van deze
felle brand.
Alles was verzekerd bij de Assurantie-
Mij. >Achlum« te Franeker,
Nieuws v.v. „Workum”
Workum I verloor verdiend te
Leeuwarden.
Workum kwam door bijzondere
omstandigheden met vier invallers op
het veld, en toen na plm. vijf minuten
ook rechtsbuiten Zweep op halve toeren
draaide, in verband met een knietje*,
stond het er wel zeer donker voor. Toch
wisten onze jongens af en toe nog
eenige gevaarlijke aanvallen op te
bouwen, doch steeds over rechts, wat
foutief was, want onze r.buiten bracht
er zeer weinig van terecht, in tegen
stelling met onze 1.buiten, die feitelijk
de eenige was in de voorhoede die met
vuur en enthousiasme speelde.
Workum mocht van geluk spreken
dat de rust met 0 0 ingiag.
Zeer gevaarlijke oogenblikken voor
de vesting van keeper van Goslinga
speelden zich af, daar deze een slechte
middag had. Dat zijn we beter gewend,
Binke.
Direct na de rust weet Blauw-Wit
te scoren met een hooge bal. die over
45—1 melk
45-1 vleesch
45—2 vleesch 400 gram vleesch
45—1 algemeen 200 gram kaas
452 algemeen
45-4B
45-4C
45-5B
Openbare Vergadering
van de Partij van de Arbeid.
Dinsdag, 22 October j.l. belegde
de Partij van de Arbeid te Workum
een openbare vergadering in de Doops
gezinde Kerk, waar als spieker optrad
de heer J. Roorda, oud-Indisch
onderwijzer, Lid van de Commissie
«Indonesië*.
Na een kort openingswoord van den
voorzitter den heer R. Harkema, werd
het woord gegeven aan den heer
Roorda.
In een goed gedocumenteerde rede
gaf hij weer, het Indonesische wan
trouwen in onze Regeering, mede in
verband met de rede van Hare Majesteit
de Koningin van December 1942 en
de thans tot stand gekomen wapen
stilstand.
Allereerst wees spreker op de z.g.n.
November-beloften van 1918 gedaan
aan de Indonesiërs door onze toen
malige Regeering, waarin Indië meer
democratische rechten zou verkrijgen.
Dit zijn echter beloften gebleven, tot
daden is het niet gekomen. Na 1927
trachten de Indonesiërs zich politiek
te groepeeren. Dit lag echter niet in de
lijn van de steeds gevoerde koloniale
politiek, om welke reden dit onmogelijk
werd gemaakt. Hierdoor braken opstan
den uit welke door ons koloniaal leger
in Indië werden onderdrukt. Vele
Indonesiërs lieten hierbij het leven.
Een ware politieterreur ontstond en
de concentratiekampen in Indië raakten
vol. In 1936 werd door Indonesische
intelectueelen een ronde-tafel-confe-
rentie gevraagd, om te komen tot een
snellere zelfstandigheid in een zéér
bescheiden vorm. Dit verzoek werd
door onze toenmalige Regeering afge
wezen, op grond dat hiervoor de tijd
nog niet gekomen was. In het jaar
1938 werd dit verzoek herhaald, doch
afgewezen.
In begin 1940 wetd opnieuw een
verzoek tot deze Regeering gericht,
doch wederom werd hier niet op
ingegaan.
Ook hebben in 1939 de politieke
en cultuteele organisaties in Indië
nog een petitionnement aan de Regee
ring gezonden, waarin men om meer
democratische rechten vroeg. Dit
petitionnement werd voor kennisgeving
aangenomen. Voor het laatst in 1941
heeft Sjahrir nog een brief gezonden
aan onze Regeering, welke toen zetelde
in Londen, om meer zeggingschap
in het Regeeringsbeleid- Als antwoord
kreeg hij, dat hierop gezien formeele
bezwaren, niet kon worden ingegaan.
Ziehier de gang van zaken; waar-
- - .j waarom
de Indonesiërs, zoo wantrouwend staan
tegonover de afgelegde verklaring van
onze Regeering van December 1942.
Vervolgens bracht de spreker naar
voren, hoe door de verschillende
maatschappijen voor de petroleum
winning, rubber, thee en tabak de
Indonesische bevolking werd behandeld.
hoek gemiddeld niet meer dan 20 kg.
zuivere stikstof per ha. gebruikt.
Indien men nu in aanmerking neemt,
dat de stikstofbemesting zeer hoog
kan worden opgevoerd, alvorens de
wet van de afnemende meer-opbreng-
sten in werking treedt, volgens moderne
onderzoekingen wel tot 200 kg. zuivere
stikstof per ha., dan zal het duidelijk
zijn, dat hier nog een groot terrein
zoo goed als braak ligt.
Door deze meststof nu wordt de
grasgroei zeer sterk aangezet en wij
komen dus tot de begeerde hoogere
opbrengst. De stikstofbemesting stelt
ons echter ook in de gelegenheid om
een beter product te winnen, ja, zij
dwingt ons hier zelfs min of meer toe,
omdat men bij het gebruik van deze
meststof eerder moet maaien. Doet
dit niet, dan zal het heel dik
wijls gebeuren, dat de tweede snede
het laat zitten, omdat door den ster
ken groei in de eerste
ondergrassen en de klavers
zijn verstikt.
Door vroeger te maaien krijgt men
gras van betere kwaliteit en om nu
ook veevoeder van betere kwaliteit te
krijgen, moeten de conserveerings-
methoden verbeterd worden.
Bij het inkuilen zal men moeten
afstappen van de warmen pershoop
en over moeten gaan tot het ensilee-
ren in silo’s, met gebruikmaking van
A I V. zuur of melasse. Vooral de
verliezen aan eiwit zullen hierdoor
sterk beperkt kunnen worden.
Friesland heeft op dit gebied een
achterstand, doch uit het groote aan
tal silo’s, dat reeds na de bevrijding
is gebouwd, blijkt, dat wij ook hier
mede in de goede richting gaan.
De hooiwinning kan nog verbeterd
worden door gebruik te maken van
ruiters. Door het gras spoedig na het
maaien op ruiters te zetten, krijgt
men vooral in perioden met wis
selvallig weer hooi van betere
kwaliteit. Goed gewonnen ruiterhooi
heeft bovendien het voordeel, dat het
weinig vatbaar is voor hooibroei,
waardoor een tweede bron van ver
liezen wordt uitgeschakeld. Uitbreiding
van deze methode is daarom aan te
bevelen.
(Wegens plaatsgebrek slot in volgend no.)
