Landkaart van Canada
Pypskoft
Nieuwjaarswens
in „Friso”
oudsher HET gezinsblad
voor Workum en omgeving
TAXI
Nieuws- en Advertentieblad voor Workum en omliggende gemeenten
Gaastra’s Boekhandel
Rattenbestrijding.
EFKES
Een goede gewoonte
Zaterdag 15 December 1951
No. 50
74ste Jaargang
6 persoons
dan naar
ds E.
P.
ds E. P.
en
FRISO.
Uitg. „Friso”.
voetbal.
rium „Het Licht der Wereld".
Advertentietarief: tot 5 mm. 60 cent
elke mm. meer 6
van buiten Friesland 8
Contracten volgens alge», regeling
Vttsektfat eenmaal per week
UitgaveFa. T. GAASTRA Bz
te Workum - Tel. 45
Postrekening 82259
voorzien van register
van de voornaamste plaatsen
Prijs slechts f 1.40
Oplage beperkt
Inzending van advertenties uiterlijk
Donderdagsmorgens
Zo juist ontvangen de uitgebreide
f 2»*r
per post f 2.20
IJEME DE BOER
Noord A 47 - Telef. 138
Ook verhuur zonder chauffeur
WORKUM. DeChr.Zangver.„Zingt
den Heer” houdt we kunnen wel
zeggen oudergewoonte op2e Kerst
dag een uitvoering in de Geref. Kerk
alhier. Doch deze keer verlenen bo
vendien medewerking het „Herv.
Kerkkoor" te Koudum en „Doarps-
sang ta Gods eare“, Ferwoude.
Uitgevoerd wordt het Kerstorato-
MELDING GEVRAAGD VAN
GEVALLEN VAN OPLICHTING.
Fryske Brief 233.
Doe 't ik forline simmer in dei by ien fan myn goekunden op bisite
wie, hawwe wy de middeis in üre manich insyn wenplakrounswalke.
Net troch de nije strjitten, mar yn de aide stêd mei syn sierlike aide
gebouwen, lans de grêften mei withoefolle stiennen brêgen en troch
smelle strjitsjes.
Ik bleau stean foar in great, aid gebou, mei in gevel sa ’t men mar
hiel komselden sjocht, sa moai. „Hwat soe ik dat gebou ek fan binnen yn
ris graech bisjen wolle. Soks sil grif de muoite wêze", sei ik tsjin myn
freon.
,,’t Soe dy raer öffalle jongkje", wie syn biskie. „Fan büten liket it
hiel hwat, mar as ‘t der yn komste, is ‘t ien greate, keale romte. Jierren
lyn is de hiele brot der üt sloopt. De bitimmering, skoarstienmantels, ja
alles is foar goed jild forkoft, ik leau hast oan in Amearikaen”.
’k Ha letter wol wit hoe faek tocht, it is ek rounom gelyk. Oeral
krekt it selde. Sa gau der jild op ’t kleed komt, wurdt alles hwat los en
fêst sit, forkwansele. Jild is noch altyd de siel fan de negoasje. As sa hjir
of der sa’n skatrike Amearikaen komt en hy sjocht hwat fan syn gading,
nou dan is ’t al sa. Mei de dollars dy ‘t er yn ’e büse hat, kin er wünders
ütrjochtsje. Dollars binne kaeijen, [al sizze in bulte minsken dan ek fan
„sleutel"], dy ‘t süver op alle doarren pasje. It „Sesam open u“, hoecht der
net ienris by sein to wurden.
Foar in wikemanich hawwe wy it noch yn ‘e Friso léze kinnen,hwat
der hjir sa foar en nei forkwansele wuiden is. Dollars, ei jonge ja, foralyn
dizze tiid binne alle minsken en alle lannen der slij nei. Dat binne em
mers „deviezen".
Nou al in deimanich skriuwe bast alle kranten oer in aide toerklok
dy ‘t Amearika graech keapje wol. Neffens de birjuchten is derinhiel kap
tael bean foar in ieuwen aide toerklok fan in doarp yn N.Hollan, nammentlik
Utgeest. It giet hjir om in s.n. „Hamony“klok üt 1650. Fan dat soarte binne
der mar inkelden mear yn üs lan De „Alfrid University" to New York,
hat in bod dien, né hast nét to leauwen. Hja jowe foar de aide klok, twa
nije, fan itselde’gewicht en mei deselde toan. Boppedien tsien tüzen goune.
Dat wol dos noch al hwat sizze. En it skynt dat de tsjerkeried der hiel
wol earen nei hat, foral om ‘t hja dy sinten moai skoan brdke kinne. Hja
soene hwat men neamt: Mei ien sé oan lan wêze. Of de keap al of net
sletten wurde sil, ha ’k noch net lézen.
De ünderskate kranten güle moart en bran oer dizze skande died.
Skünde, sa skriuwt men, om „dit onvervangbaar nationaal cultuurgoed aan
het buitenland te verkopen". Nou der is ek wol hwat fan oan.
Mar, dy tsjerkeried hat jild brek. Wis hja wolle de klok ek leaver
h&lde, dochs hwa helpt harren oan it jild hwat nedich is?
As ik sa de kranten lés hwat hja oer dizze kwesje-skriuwe, dan leau
ik dat der de léste jierren hwat foroaie is. Ik leau dat sa njonkenlytsen
de eagen iepen geane, om mar net alles fan kulturele waerde, to forkeapjen.
Ek wy yn Warkum bigjinne dat yn to sjen
It bleau hjir nou wol oer, as it Stêdsbistjür lyk as yn 1837 en 18h
aide toerklokken to keap oanbiede soe.
As yn 1837, hjir forkoft wurdt: In aide Angelus klok mei it jiertal
A.D.M.D.V. (1505); of yn 1877 in toerklok, dan hat der yn dy tiid nimmen
west dy ’t der ek mar ien wurd tsjin ynlei. Hwat mealde men yn dy tiid
om „kultuurguod". Hwat doe koe, kin nou net mear.
Wis, Warkum Wol Warkum Wêze en ek bliuwe.
Nederlandse Vredesraad.
MRDEDEJUNG«N
PREDIKBEURTEN
E.
ds B. Fabric
uur
uur
uur
uur
van
uur
van
dat sluipende
ds R. Hofman.
uur
uur
PLAATSELIJK NIEUWS.
I
i
t
dat
reserve
de plaatselijke politie
dus
t
c
i
s
I
1
1
1
oorlog brengt
verwaar-
culturele
uur
ds E.
ds II.
van
r
n
f
S
t
a
f
9
r
e
e
s
e:
ds
J.
is het
bekenden
9.30 uur ds J.
ds A. J. Schneider
van
allen moet tot één kracht worden aan-
il, verenigd met die
we-
Stalmest bewaren of metéén uitrijden?
Het dagelijks uitrijden van de mest heeft
veel aantrekkelijkst Hoewel Winters de
Avonds 7.30 uur
en aan
Geef vooral deze advertenties voor ons laatste
nummer in dit jaar vroegtijdig op, liefst vóór
of volgende week, doch in elk geval vóór
de Kerstdagen.
uur ds
een ver-
van de Partij
een goede be-
Dooi- de politie wordt medegedeeld,
elders in het land is aangehouden een per
soon zich onder anderen noemende: VRIND-
LING, VAN HEST, LAMERS, WINANDA en
WIJMAN.
Deze persoon heeft tijdens ,zijn verhoor
verklaard, dat hij zich te WORKUM en
STAVEREN eveneens aan oplichting heeft
schuldig gemaakt. Aangezien van een der
gelijk feit geen aangifte is gedaan bij de
politie, verzoekt de Groepscommandant der
Rijkspo’.i.ie te KOUDUM, eventuele benadeel
den alsnog kennis aan de plaatselijke politie
te willen geven.
(Geref.) Voorm. 9.30 uur leesdienst. ’s
Av. 7.30 uur ds A. J. Janssens van Kou
dum.
uur ds L. Lau-
cn nam. 2
en ’s
bij normale grootte
direct bij opgaaf te
De speciale rubriek
of verenigingen over
voor gewoon formaat
naar plaatsruimte
(Doopsgez.) ’s Av. 7.30 uur
Molkwerum (Herv.) Voorin. 9.30
ds A. J. Schneider.
Warns (Herv.) Voorm. 9.30
ds A. J. Oostenrijk.
Staveren (Herv.) Voorm. 9.30 en nam. 2
ds B. J. Riemersma.
(Geref.) Voorm. 9
Verburg.
(Bapt.) Voorm. 9.30
Heidenschap (Herv.) Voorm. 9.30
D. J. Spaling. Nam. 1.30
Beker.
onze na-
Amsterdam tot
ARJOS.
De Anti Revolutionaire Jongeren Stu
dieclub kwam Vrijdagavond bijeen onder voor
zitterschap van de heer W. Mundt.
Na de gebruikelijke opening werd gis eer
ste onderwerp naar voren gebracht
handeling over het program
van de Arbeid. Hierop volgde
spreking.
Het politiek maandoverzicht werd beheerst
door de spanningen in het Oosten. Ook tijdens
het stellen van vragen concentreerden zich
daar de gedachten. Tot slot werd nog even
gesproken over de Friese kwestie, welk on
derwerp deze winter nog wel een ter tafel
aal komen.
dagen kort zijn, kan men er meestal gemak
kelijk de tijd voor (vinden terwijl in het
voorjaar en zomer allerlei andere arbeid de
aandacht vraagt. Men verkrijgt Mus, door
meteen de mest te verwerken, een betere ar
beidsverdeling. Bovendien meent men soms
dat er bij directe aanwending minder voedings
stoffen voor het gras verloren gaan.
Deze laatste mening is beslist niet juist.
Stalmest, die niet in volkomen afgesloten
ruimte bewaard wordt, kan op verschillende
manieren plantingsvoedingsstoffen verliezen.
Stikstof kan verloren gaan door vervluchti
ging. waarbij deze stof dus in de lucht
ontwijkt, en door uitspoeling, waarbij ze
door het bodemwater wordt meegevoerd naar
voor de plant onbereikbare plaatsen. Dit
laatste kan ook gebeuren met de kali, die
in stalmest voorkomt. Hoe groter nu de op
pervlakte is, waarover men de mest uitspreidt,
hoe groter ook de verliezen, zowel „op
waartse” als de „benedenwaartse” zullen zijn.
Vooral ’s winters zijn de uitspoelingsver-
liezen groot. De neerslag overtreft dan de
verdamping, zodat veel vocht, met de daar
in opgeloste voedingsstoffen, naar de onder
grond moet afzakken. De planten, die in
rust zijn, laten deze stroom rustig langs hun
wortels trekken, zonder er practisch wat van
op te nemen. Gelukkig wordt er door de bo
venste grondlaag, de zode dus, nog wel iets
van vastgehouden, maar veel is dit piet.
Ook de vervluchtiging’ gaat bij de lagere
winterteinperaturen, zij het wat fyertraagd,
geregeld door. De stoffen fjiit de stalmest die
aan de winteromstandigheden weerstand bie
den, en die dus in het voorjaar nog aanwezig
zijn op het grasland, zijn nu juist niet de
meest waardevolle. Het zijn de stro- en hooi-
resten die bij de lage wintertemperatuur niet
willen verteren en allerlei andere stoffen,
die met de slijmige spijsverteringsstoffen tus
sen en op het gras geplakt zitten. Het is
dan ook nodig, zodra in het voorjaar de
bodemgesteldheid het toelaat, met een ketting-
eg deze resten te verkruimelèn en de zode
open te krabben om voldoende ventilatie te
verkrijgen.
In de mesthoop opgetast, zouden vele van
deze stoffen door verschillende omzet
tingen nog plantenvoedsel hebben geleverd.
Daarbij komt nog, dat het dikwijls moeilijk
of onmogelijk is, verschillende percelen met
de mestwagen te bereiken. Deze blijven dus
voortdurend van stalmest verstoken. De andere
percelen, die wel stalmest krijgen, worden niet
van voor tot achter op dezelfde tijd, en dus
ook niet onder dezelfde omstandigheden be
mest. Vooral bij invallende vorst of bij
sneeuwval kunnen de tijdsverschillen aan
zienlijk zijn. De gevolgen zijn een volgend
voorjaar meestal wel te zien: het gewas is
lang niet egaal.
Er zouden, tegenover de niet te onderschat
ten voordelen van directe mestaanwending,
wel meer bezwaren geplaatst kunnen worden.
Maar de volgende cijfers maken dit o.i. over
bodig.
Bij een «talmestproef op zandgraslaud, be-
Daarom wensen wij de vrede.
Wij allen volgen in spanning de debatten
in de UNO over ontwapening en verbod van
de atoombom en de onderhandelingen over
een wapenstilstand op Korea.
Zal de UNO terugkeren tot zijn oorspron
kelijke taak, die van waker over de vrede
en de veiligheid der volkeren?
Zal de oorlogshaard in Korea gedoofd wor
den en het Koreaanse volk zijn eigen weg
kunnen gaan?
Zal door vermindering der bewapening meer
geld beschikbaar komen om aan allen voed
sel, werk en een woning te verschaffen?
Landgenoten, dat hangt alles mede van ons
af.
Want de vrede komt niet vanzelf. Hij moet
door strijd verworven worden.
Daarom richten wij ons vanuit
tionale vredesconferentie in
het gehele Nederlandse volk.
Wij, vrouwen, mannen en jongeren uit heel
het land, mensen van uiteenlopende opvat
tingen, vragen van U Uw inspanningen met
de onze te verenigen.
Wij roepen U op: sluit U bij ons aan opdat
wij, verenigd in een machtige beweging die
heel ons volk omvat, de eeuwenoude droom
der mensheid helpen verwezenlijken: ont
wapening.
Volgt het voorbeeld dat reeds 600 millioen
mensen over heel de wereld, waaronder
330.000 Nederlanders, gaven, en tekent voor
i een vredespact van de Grote Vijf, dat de
gecontroleerde, gelijktijdige, internationale
ontwapening moet regelen, de atoombom moet
uitbannen en de grondslag zal vormen voor
het herstel van de UNO.
Weest waakzaam tegen het steeds verder
prijsgeven van onze nationale zelfstandigheid,
want nationale afhankelijkheid en gebonden
heid aan militaire pacten vergroten het ge
vaar, dat ons land in een wereldoorlog zal
worden meegesleept.
Verzet U tegen iedere vorm van herbe
wapening van Duitsland, tegen machtsherstel
van het Duitse militarisme.
Eist een wettelijk verbod van
volksgif, de oorlogspropaganda.
Kunstenaars, wetenschapsmensen en allen,
die het bestaan van de cultuur ter harte
gaat, werkt mede aan de verbetering van de
culturele betrekkingen tussen de volkeren.-
Nederlanders, in dit uur, waarin leven en
toekomst van ons land en ons volk op het
spel staan, mag niemand meer zwijgen, nie
mand meer terzijde staan. De vredeswil
ons
eengesmeed. Deze vaste wi
van honderden millioenen over heel de
reld, moet en zal de oorlog keren.
Hij zal de vrede doen zegevieren.
Koudum (Herv.) Voorm.
Brouwer. Nam. 2 uur
van Molkwerum.
Ferwoude (Herv.) Nam. 1.30
van Ooijen.
Gaast (Herv.) Voorm. 9
Ooijen.
Hindelopen (Herv.) Voorm. 9.30
Altena. Nam. 2 uur ds T. J. Drent
Parrega.
(Doopsgez.) Voorm. 9.30
rense.
Burgemeester en Wethouders van WOR
KUM maken bekend, dat de actie tot be
strijding van de bruine rat in deze ge
meente zal worden gehouden in de week van
1421 December 1951.
Do porties lokaas zullen in de bebouwde
kom vanwege de gemeente worden uitge
legd en zijn overigens gratis aan het z.g.n.
siadsmagazljn (Bagijnestraat) verkrijgbaar.
WORKUM, 12 December 1951.
Burgemeester en Wethouders van Workum,
J. RUSSCHEN
De Secretaris,
VAN DER GOOT.
Zondag 16 December 1951.
Workum (R. K.) Voorm. 7.30 uur Vroegmis
10 uur Hoogmis, Nam. 3.30 uur Lof.
(Herv.) Voorm. 9.30 uur ds. E. J. Beker.
’s Av, 7.30 uur ds D. J. Spaling.
(Doopsgez.) Voorm. 10 uur ds R. Hofman.
11.30 uur Westhill-kinderdienst.
Kali-bemesting.
Met iedere hoeveelheid gras, die van het
land gehaald wordt, hetzij door beweiding
of door maaien wordt ook kali af gevoerd,
omdat dit een bestanddeel is van het gras.
Nu wordt lang niet alle kali, die een weidende
koe opneemt, door het dier verbruikt. Een
groot deel daarvan komt dan ook weer met
de urine op het land terecht. Toch blijft
van de kali zoveel in het lichaam van het
dier achter of wordt met de melk afgevoerd,
dat het kaliverlies bij weiden gesteld kan
worden op ongeveer 30 kg. per jaar en per
ha. grasland.
Wanneer men echter gaat maaien en de
oogst in het hooivak of in de silo opbergt,
onttrekt men zeker 100 kg. kali per ha.
aan de grond. Bij een normaal gebruik van
het grasland kan men rekenen op een kali-
onttrekking van 150 a 200 kg. per ha.
Zware gronden behoeven bij normaal ge
bruik geen of weinig kali, veengronden ver
langen een matige gift en zandgrasland moet
een flinke kalibemesting hebben. De vraag,
hoe zwaar de bemesting voor elk dezer drie
moet zijn, hangt nu verder af van het gebruik
dat van het land gemaakt wordt (weiden of
hooien) en van de aanwezige kalivoorraad
in de grond. Omtrent deze laatste kan men
alleen ingelicht worden wanneer grondonder
zoek wordt toegepast.
Op de zware gronden zal de gift kunnen
variëren van 0100 kg., op lichte gronden
van 40200 kg.
De kali, die ’s winters met de urine wordt
afgescheiden en die dus hoofdzakelijk in de
gier terecht komt, zou men eigenlijk weer
terug moeten brengen naar de percelen die
gehooid of gekuild zijn. Hierbij moet men
er rekening mee houden dat elke kubieke
meter i -r 10 a 12 kg. kali-bevat. Het tekort
moet aangevuld worden met kalikunstmest-
stoffen, bijv, in de vorm van kali 20, kali 40
of kaïniet. Is kaïniet met een behoorlijk
percentage magnesia verkrijgbaar, dan geve
men deze meststof op zandgrond, omdat hier
meermalen een magnesiumtekort voorkomt.
Op de zware gronden is het nu tijd voor
kalibemesting. Op zandgrond kan men beter
wachten tot Februari, uiterlijk Maart. Strooit
men daar nu reeds de kali, dan bestaat er
kans ’at een gedeelte is urtgespoeld, vuur de
groei van het gras begint.
-----
Uw familie, vrienden,
cn cliëntèle bij de
jaarwisseling alle goeds toe te
wensen. Ook dit jaar kunt U
dit weer op de meest geschikte
wijze doen door een
Zaterdag werkte het weer niet mee
om het vastgestelde programma voor de voet
ballers af te werken. Slechts enkele wedstrij
den gingen in Friesland door waaronder die
van Workum 2 die thuis de strijd tegen
Nijland 1 aanbond.
Het vertoonde spel was natuurlijk niet
van grootse allures, daar de harde wind
goed voetbal onmogelijk maakte. Trouwens
wie even de ranglijst bekeek behoefde geen
profeet te zijn om de bezoekers ver weg
de grootste kans te geven. Dat het tenslotte
maar 01 werd, komt voor een groot gedeelte
op rekening van de hechte verdediging van
Workum, die het hoofd koel hield en maar
een keer zich liet passeren. Workum heeft
daarentegen ook veel kansen gehad, die echter
niet werden benut. Ja Workum was absoluut
niet de mindere in spelsterkte. Wel waren
de aanvallen van onze stadgenoten iets min
der gevaarlijk. Al met al een resultaat dat
zeker heel goed is te noemen.
Voor a.s. Zaterdag is de wedstrijd van de
ploegen van O.N.S. en Workum. vast
gesteld. Zo op het eerste gezicht zijn de
Snekers zeker van hun punten, maar nu
Workum er de laatste weken beter in komt,
kan het er nog wel eens om spannen. In de
3e klas B ontvangt Hielpen 2 Workum 3.
Op de ranglijst ontlopen ze elkaar niet
veel. Misschien dat het terrein voordeel de
balans even ten gunste van Hielpen laat door
slaan. In de Jun. A afd. A komen Workum
1 en 2 tegen elkaar uit. De koploper en de
rode lantaarn-drager zullen beiden hun plaats
wel weten te handhaven. Het zal wel een
goede overwinning voor het eerste worden,
wat het trouwens ook aan haar stand ver
plicht is.
Dit is natuurlijk een prognose die door de
regenval wel eens geheel onnodig gemaakt kan
zijn. Wordt er al gespeeld, dan kan door
•nkele glijpartijtjes wel een heel andere uit
slag verkregen worden dan in normale ge
vallen mag worden verondersteld.
tnestte men op verschillende tijdstippen, van
begin December tot begin April, om bij de
hooiwinning het resultaat te bepalen. De uit
komst was als volgt. Per 1000 kg mest,
uitgestrooid op 5 Dec. kreeg men 16 kg
hooi meer dan zonder bemesting. Op 23 Jan.
uitgestrooide mest leverde 55 klg. hooi meer,
terwijl de mest, die op 3 April werd uit
gereden een oogstvermeerdering van 122 kg
hooi gaf. De laatste aanwending leverde dus
een bijna acht maal zo grote oogstvermeer
dering als de eerste.
Slechts als er dwingende redenen zijn, brenge
men de stalmest ’s winters direct over het
land. Heeft men bij huis geen gelegenheid een
mesthoop aan te leggen, zet dan de stalmest op
het te bemesten perceel aan een hoop.
Sneek. R. L. V. D.
van
aaalrekkolijkh Hoewel
9 December jl., en
en genodigden uit
Nederland aanwezig waren,
zijn de volgende telegrammen aan de Algemene
Vergadering van de UNO en aan de Neder
landse regering verzonden:
Aan de UNO:
Als tolk van gevoelens Nederlandse
volk, dat zwaar gebukt gaat onder
lasten der bewapening, dringt Ne
derlandse Vredesconferentie van 8 en
9 December met kracht aan op snel
besluit inzake ontwapening en ver
bod atoombom. Adviseert daarvoor
als grondslag te nemen voorstellen
Wereldvredesraal van 7 November jl.
Aan de Nederlandse regering:
Vanuit Nederlandse vredesconferentie
heden volgend telegram verzonden
aan Algemene Vergadering Verenigde
Naties
Als tolk van gevoelens Nederlandse
volk, dat zwaar gebukt gaat onder
lasten der bewapening, dringt Ne
derlandse Vredesconferentie van 8 en
9 December met kracht aan op snel
besluit inzake ontwapening en ver
bod atoombom. Adviseert daarvoor
als grondslag te nemen voorstellen
Wereldvredesraad van 7 November jl.
Vragen van Nederlandse regering
alles te doen wat binnen haar ver
mogen ligt om deze wens van de
conferentie, samengesteld uit verte-
tegenwoordigers van de meest uit
eenlopende bevolkingsgroepen, te hel
pen verwerkelijken.
De conferentie heeft voorts een oproep
aan het Nederlandse volk goedgekeurd, waar
van de tekst als volgt luidt:
Een nieuwe oorlog zou over Nederland
ongekende verschrikkingen brengen. Bombarde
menten, veldslagen en overstromingen zouden
ons land verwoesten en ons volk treffen met
ziekte, verminkingen en dood.
Reed», de voorbereiding tot een
armoede, werkloosheid, woningnood,
lozing v.ui de gezondheidszorg en
afbraak «nat aioti mede.
Nieuwe Keizersgracht 61, Amsterdam C.
10 December 1951.
Vanuit de nationale vredesconferentie, die
door de Nederlandse Vredesraad te Amster
dam gehouden is op 8 en
waar 800 afgevaardigden
alle delen van
nam. 2 uur
Ook bereikt U met zo’n Nieuwjaarswens
diegenen, voor wie in de vreemde ons week
blad „Friso” mede nog de band vormt, die
hen met „it Heitelën” verbindt.
De kosten zijn slechts 80 cent
en gaarne
voldoen,
voor zaken, bedrijven
dubbele kolom f 1.50
en overigens berekening
