-J
Kankeronderzoek
DE WORKUMER KRANT
S52SS2SS3SS3S83SS2S53
Nieuws- en Advertentieblad voor de gemeenten Workum, Hindeloopen
en Zuidwesthoek van Friesland
TAXI
Oer de ielhannel, de lelaken en it Aeksfolk XIII.
Zaterdag 19 April 1952
No. 16
75ste Jaargang
6 persoons
dan naar
IJEME DE BOER
Noord A 47
Telef. 138
EMMABLOEM - COLLECTE
Ook verhuur zonder chauffeur
Hoe staat het met het
is Uw adres
•Het Bloemenhuis», Tel. 112, Workum
Voor een
modern
rutcfó&ouaue/
VEEHOUDERS
denk aan de bestrijding van de runderhorzel
Fryske Brief 249.
De Warkumer aeken.
Der waerd alle war dien om de beide mannen los to krijen en aek en
lading frij. Nei in goed wike kaem der foroaring. Dat wol sizze de aek
waerd frij jown, mar de feinten bleauwen hwer ‘t hja wiene, dos etter it
slot. Hja soene foar ‘t rjoeht forskine möatte. En al hoe ‘t de skipper krim-
menearre dat hy sünder folk dochs net farre koe, it wie omdoch. Endings
en to‘n léste wie ‘t dan safier dat pake en syn maet foar de griene tafel
kaemen. Nou it lok wie harren net mei hear. De jongste feint krige in hege
boete to biteljen en koe doe nei board gean en pake? Waerd foroardiele
ta 15 moanne sitte. Wis in swiere straf. Dat wie foar beppe, it goede sloof,
in rare tiiding. De aek thüs en pake yn ’t tichthös. En doe 't de baes op
'e Gaestmar hearde hwat er bard wie, joech er wol sok raer guod op. Mar
dit hie er wol foar t forsten, dat skip en lading sparre bleaun wiene troch
de straf dy ‘t pake opknappe moast.
Beppe krige al hiel gau in boadskip fan ‘t kantoar dat hja it lean
troch bitelle krye soe. Heit, yn dy tiid in jonge fan in jier of njoggen,
boksele dan ienkear yn ‘e moanne fan Warkum nei de Gaestmar om ’tjild
to heljen. As er dan by de baes kaem wie ‘t stefêst: „Soa bist der wer?
Nou sjoch earst marris by de frou yn ‘e keamer, dy sil noch wolhwatfoar
dy hawwetink.44 Defrou,in boppestbést minskeseiheit altyd, wie jimmerwei
freonlik. Heit krige der dan to iten en to drinken en ek noch hwat mei
foar ünderweis. Dan waerd him it jild yn 'e klean bispjelde, en mei „foral
de groetnisse oan mem“, sette heit dan wer op Warkum ta.
Doe ‘t pake nei 15 moanne wer thus kaem, wie 't silver in aid man
wurden. En neat gjin wünder. Hy hie it der yn IngelSn tige min hawn.
Min fan iten en drinken en derby alle dagen safolle üren oan ien stik yn
in trêdmoune rinne. Hwat krekt de bidoeling west hat wit ik net, mar ik
leau bast, dat men mei dy moune wetter oppompe. En dan tusken fjouwer
muorren opsletten to sitten foar in man dy ‘t syn hiele libben op it wetter
omswalke hie, wie op him seis al in straffe.
Doe ‘t pake goed en wol thüs wie, sei er: „Mar dat sil de Ingelskman
my werom bitelje“. En dat is bard ek.
Oan safier ta hwat ik oernaem üt dat brief.
Dit wie dos in hiel forhael oer it slükjen. Ik sil jimme noch ien for-
telle. Ik haw dit fan ien fan de „Side garde“ en de man dy ‘t my dit for-
helle libbet noch.
Der wiene fan dy kommiezen dy ‘t alles en alles neisneupten. Jamei
in skepnet yn ‘e bun omreagen of ‘t der faeks neat yn bisküle wie. Mar
hwat fine, né hear. En dochs barde it mar al to faek dat der just yn ‘ebun
hwat siet.
Wis yn en ünder wetter. Ik leau grif dat it slükjen net allinne gie
om ‘e fortsjinst mar datitek wurden wie in „sport". Hwat die itaeksfolk?
Hja lieten trompen en bossen meitsje, stoppen der de slüke waer yn en dat
kaem yn ‘e bun. Nou koe sa'n kommiis der yn omskeppe sa ‘t er woe, hy
krige dochs gjin byt. Hwant it aeksfolk soarge der wol foar dat de man in
skepnet mei in rjochte stok krige. Hy koe sadwaende net ünder it dek
komme, hwer ‘t de büt forstoppe wie. En nije wike dan it forhael.
F RISO
Verschijnt eenmaal per week
FRISO
Administratie 45
Postrekening 82259
Van verslagen, berichten
kan
voorz.
goed
van
om
we
NADRUK VERBODEN.
PLAATSELIJK NIEUWS
Pastoor van Hofslot
Ds. Verburg
Ds. Hofman
Ds. Fabrie
Ds. Spaling
Ds. Beker
het
een
de
de Jun. A kwam
wist met 42 te
thnsMi.mMWprypw Icwarta«i
per post f 2.40 per halfjaar
[■zending van advertenties uiterlijk Donder
dagsmorgens, familieberichten desnoods Vrij-
dagsmorgans voor 10 nur.
enz. gaarne
spoedige opgaaf
De Lagere Landbouwschool mag zich steeds
in een gezonde groei verheugen. Er werden
weer 32 leerlingen ingeschreven, terwijl het
totaal aantal ruim 110 bedraagt.
DAM-SUCCESSEN.
Bij het op Paasmaandag gehouden dam-
tóurnooi te Leeuwarden behaalden enkele
le'den van onze plaatselijke damclub O.G.
dfe volgende prijzen:
O. Postma een eerste prijs in de 2e klas;
T. de Boer tweede prijs in dezelfde klasse.
1D. Tjerkatra Dzn. eerste prijs in de 3e klas,
waarin Tj. Dijkstra Dzn. beslag op de tweede
prijs wist te leggen.
Prijs en premie, zowel in de 2e als in
de 3e klasse is voorwaar een mooie prestatie I
G. Brouwer
leerlingen
EINDLES LANDBOUWSCHOOL.
16 April. Toen de Chr. Lagere Land
bouwschool alhier officieel geopend werd,
was het juist de dag waarop Nederland de
nationale bevrijding herdacht. Dit jaar kon
voor het eerst aan leerlingen het einddiploma
worden uitgereikt en ook nu was het be
vrijdingsdag voor ons stadje, daar het van
daag precies zeven jaar geleden was dat de
eerste Canadese gevechtswagens ons stadje
binnenreden.
Het rood-wit-blauw dat zich voor de school
ontplooide had dus tweeërlei betekenis: de
grote heugelijke gebeurtenis vaa 16 April
VOLKSONDERWIJS.
10 April. Gisteravond werd in
lokaal achter de Doopsgezinde kerk
huishoudelijke vergadering gehouden van
afdeling Workum van „Volksonderwijs”.
Nadat de voorzitter, de heer R. Hoekema,
de aanwezigen hartelijk welkom had geheten,
gaf de heer S. Schotsman namens de kas
commissie een financieel verslag. Daarna werd
van de federatievergadering te Leeuwarden
door de heer P. Vlieg rapport uitgebracht.
Besloten werd ook dit jaar weer deel te
nemen aan de Landdag, welke deze keer te
Beetsterzwaag zal .worden gehouden. Ver
schillende punten betreffende „Volksonder
wijs” en openbare school werden besproken.
Het was dan ook ruim 10 uur toen de voor
zitter deze gezellige vergadering sloot.
Advertentietarief: 7 cent per m.m.
Advertenties van buiten Friesland 9 ct. per m.m.
Contracten volgens algemene regeling
Vroegtijdig doden van de larven een eerste eis.
De komende maanden zijn bij uitstek gun
stig voor de ontwikkeling van de runder
horzel, de parasiet, die, zoals bekend, een
enorme schade onder de veestapel kan te-
wij Uw aandacht op boven-
dit jaar op a.s.
onze gemeente zal
Gaarne vestigen
gemelde collecte, welke
Maandag 21 April in
worden gehouden.
Het doel van deze landelijke coRecte mag
overbekend worden verondersteld. Immers,
de T.B.C.-bestrijding is iets, waarvan ieder
wel eens heeft gehoord of gelezen. Gelukkig
komen in de plaats onzer inwoning thans
geen ernstige gevallen voor, maar nog on
langs is bij de doorlichting in het naburige
Hindeloopen gebleken, dat daar op een klein
inwonertal een betrekkelijk groot aantal ge
vallen van lijders aan deze zo zeer gevreesde
ziekte bleken te zijn. Ook kan plotseling
deze ziekte optreden, zodat altijd gewaakt
moet worden tegen de verschijnselen.
Voorkomen is altijd nog beter dan genezen!
De opbrengst van deze collecte komt ge
heel ten bate van de plaatselijke afdeling van
de vereniging „Het Groene Kruis”, weshalve
wij deze zeer bij U aanbevelen.
Namens het bestuur van
genoemde afdeling
J. ROBIJNS,
B. SMID, adm.
die overigens op grond
wettelijke voorzieningen verplicht is,
een
Telefoon Redactie en
(van onze medische correspondent)
Op deze veelomvattende vraag werd, tijdens
een uiteenzetting voor de pers in het Antoni
van Leeuwenhoekhuis te Amsterdam door
enkele vooraanstaande figuren, die op dit
gebied in ons land werkzaam zijn, een ant
woord gegeven.
Dat Koningin Wilhelmina in 1948 haar
jubileumgeschenk ter beschikking stelde van
de kankerbestrijding, weet iedere Nederlander.
En was dat nog niet tot hem doorgedrongen,
dan is er toch in iéder geval door het
enorme succes van de Haak-in-actie wel
iets bij hem gaan dagen. Maar hoe de vork
nu eigenlijk verder in de steel zit, is voor
ons allen een groot raadsel. Vooral omdat
er blijkbaar twee instanties naast elkaar werk
zaam zijn.
Zo ingewikkeld is het nu echter ook weer
niet. Het is hier net als in het dagelijks
leven bij ons thuis. Papa vult de schatkist
en mama maakt hem weer leeg. Het vullen
gebeurt in dit geval door de Vereniging
Koningin Wilhelminafonds”. Met mama is
de „Stichting Koningin Wilhelminafonds” te
vergelijken. En deze toont zich een wijze
huisvrouw, want ze is voorzichtig vóór ze
het geld gaat besteden. Er is dan ook tot
nu toe slechts in hoofdzaak voorbereidend
werk verricht.
Niet alleen moet er getracht worden deze
verschrikkelijke ziekte, die in 1948 bijna
20 pCt. van de sterfgevallen in ons land ver
tegenwoordigde, zoveel mogelijk te voorkomen
en te genezen. Neen, wij moeten er ook
achter zien te komen, wat kanker eigen
lijk is. Eu daarvoor is nog zeer veel weten
schappelijk onderzoek noodzakelijk. Voor dit
onderzoek zijn in de eerste plaats natuurlijk
mensen nodig, die op dit gebied hun opleiding
hebben gehad en die daarvoor ook voldoende
enthousiast zijn. Maar ook meer laboratoria en
meer instrumenten. Dit alles moet dus eerst
verwezenlijkt worden en dan pas staan wij
aan het grote begin. De onderzoekers zullen
dan kunnen sameuwerken met de universitei-
ten waar ze de jongeren het enthousiasme
kunnen bijbrengen. En met elkaar, opdat
de kennis van een ieder vruchtbaar op de
anderen zd kunnen inwerken. De eerste ont
moeting tussen deze super-specialisten zal
waarschijnlijk in Juni a.s. gehouden worden.
Wat dit „research-werk” betreft, aldus
Professor Westenbrink, komt het eigenlijk
hier op neer, dat er momenteel nog geen dui
delijke concrete voorstellen zijn. Wij moeten
voor'opig alleen maar trachten om zoveel
nogelijk van de kanker te weten te komen
en streven naar een goede samenwerking op
uit gebied. Vijftig jaar geleden zag men
de tuberculose als een ongeneeslijke volks-
plaag. Nu lijkt het, alsof we deze ziekte
binnen afzienbare tijd zullen uitroeien. Zo
moet het met de kanker ook!
De Lekaudellug en genezing is natuurlek
Uitgave van: Fa. T. GAASTRA Bz.
Boekhandel en Drukkerij, Workum
wel een geheel ander hoofdstuk uit het grote
nog onbegrijpelijke boek „kanker”, maar,
zoals ook Dr. Wassink betoogde, wij moeten
niet vergeten, dat de research uit iedere
patient die in de kliniek verpleegd wordt,
iets leren kan en dat omgekeerd de kliniek
onmiddellijk gebruik zal maken van wat men
in het laboratorium ontdekt heeft. Er is
dus een verband tussen deze beide hoofd
stukken uit het duistere boek der kwaadaar
dige gevallen. Dit verband moeten we terug
vinden in de samenwerking tussen super-
specialisten op kankergebied enerzijds en alle
andere specialisten anderzijds.
Tot een zo hecht mogelijk team-work zal
men echter pas goed kunnen komen, wanneer
er een nieuw Centraal Kankerinstituut met
bijbehorende kliniek kan worden ingericht.
Van niet te onderschatten betekenis ten
slotte, zal ook zijn het samenstellen van
een algeme ziektestatistiek van de kanker.
Zo kunnen wij komen tot een grondige kennis
over de bereikte resultaten met als gevolg
een verbetering van het onderwijs over dit
vraagstuk. Een onderwijs, dat niet alleen
bestemd zal zijn voor alle toekomstige kanker-
specialisten, maar ook voor het grote publiek.
De voorlichting zal hierdoor dus beter kun
nen worden. Een ieder zal, door middel van
lezingen en films iets meer over deze veel
besproken ziekte te weten kunnen komen.
Men zal er zich van kunneh overtuigen, dat
het hi r geen wetenschappelijke hoogdraverij
betreft; dat het niet zo maar iets is wat
voor hem of haar van geen belang is. En
de angstigen onder U. die bij het geringste
knobbeltje denken, dat ze nu een ongeneeslijke
ziekte hebben, zullen dan ook weer rustig
kunnen ademen en dadelijk naar de dokter
stappen om het, nu onschuldig gebleken ge-
zwelletje te laten verwijderen. Al was het
alleen maar omdat het zo lelijk staat
En vergeet U het niet Papa is de
„Vereniging Koningin Wilhelminafonds” en
mama kan het huishouden niet bedruipen
als papa niets verdient.
SPORTNIEUWS.
I Zaterdagmiddag trad Workum binnen
Je lijnen tegen C.V.V.O. uit Lemmer voor
h^t spelen van de eerste bekerwedstrijd. Zoals
in de lijn der verwachting lag, konden de
gasten zich niet tot gelijkwaardige tegen
standers ontpoppen en moesten dan ook
genoegen nemen met een 102 nederlaag.
Het spelbeeld was eenzijdig, zodat het geen
grootse wedstrijd werd. Workum scoorde er
Rustig op los en dit kan dus een goede
oefening zijn geweest voor de komende zware
'wedstrijden, want ;naast de verdere ont
wikkeling van de bekerwedstrijden staat de
competitie om het Noordelijk kampioenschap
Zaterdagmiddagvoetbal nog voor de rood-
Hemden op het programma.
Maandagmiddag trad het eerste al weer
aan en nu tegen het Fries elftal. Onder ideale
weersomstandigheden werd begonnen en het
vrij talrijke publiek heeft van een aardige
en vlotte wedstrijd kunnen genieten.
Na ongeveer een kwartier spelen wist Wor
kum dank zij Wouda een nuttige 10 voor
sprong te behalen. De fraaie boogbal ver
dween in het doel, die de overigens uitsteken
de doelverdediger volkomen verraste. Wesse-
lius probeerde even later de talenten van
deze keeper, maar hoewel een ieder dit
puntje al had geteld, werd het met een fraaie
safe uit het doel geranseld. Midvoor Siemon-
WORKUM. Naar wij vernemen is een
aantal ingezetenen van Workum bereid ge
vonden ter aanbeveling van de te houden
Bazar voor het Groene Kruis een Ere-Comité
te vormen.
Het zijn de heren:
Burgemeester Russchen
Notaris Niemantsverdriet
A. Gaastra
D. van der Goot
Dr. Noordhoff
Dr. Mulder
schade onder de veestapel kan
weegbrengen. Met het oog hierop worden de
veehouders er aan herinnerd, dat een vroeg
tijdige bestrijding veel onheil kan voor
kom en.
De bestrijding,
van
dient te geschieden door met een niet te
harde borstel een emulsie van Rotenon-
houdende stof (derris- of lonchocarpuspoeder
vermengd met water) op de huid van de aan
getaste runderen te brengen en wel zodanig
dat de korstjes op de gaatjes, waarin de
horzels zich bevinden, worden verwijderd.
Er moet nadrukkelijk op worden toegezien,
dat men niet te hard borstelt, aangezien
anders de larven onder de huid worden stuk-
gedrukt, of in het andere geval de etter,
die zich altijd om de larve bevindt, in de
omringende weefsels wordt geperst, waardoor
zich ontstekingsverschijnselen kunnen ontwik
kelen. Een behandeling in drie keer, nl. re
spectievelijk in April, Mei en Juni is vol
doende om alle horzellarven, die zich bij
het rund ontwikkelen, te doden.
Wordt de bestrijding door de eigenaar zelf
uitgevoerd, dan dient men de voorschriften
van de Provinciale Gezondheidsdienst nauw
keurig op te volgen. Aan een behandeling
door een geroutineerde uitvoerder moet ech
ter in alle opzichten de voorkeur worden
gegeven. De kosten, die hieraan zijn verbon
den, wegen niet op tegen de resultaten, die
door een meer doeltreffende bestrijding kun
nen worden verkregen.
De Nederlandse veestapel dient zo
mogelijk „horzel-vrij” te worden gemaakt.
Daarbij is de medewerking van alle vee
houders onontbeerlijk.
1945 voor onze gehele bevolking en een
heuglijk gebeuren voor de leerlingen, die
hun volledige opleiding aan de Landbouw
school hadden genoten.
Na het lezen van Ps. 19, ging de voorzitter,
de heer G. Brouwer van Greonterp, de
ouders van leerlingen en genodigden voor
in gebed.
Het openingswoord was kort, ter wille
van de tipi, maar natuurlijk optimistisch,
omdat tot nu toe zulke goede resultaten door
dit onderwijs behaald werden.
Het hoofd der School, de heer Rozendal,
kwam op z’n gewone plaats te staan om de
eindles te geven. Vragen werden de leer
lingen (aan wie reeds door een commissie
het diploma was toegezegd) van de meest
uiteenlopende zaken gesteld. De een ging het
antwoorden iets beter af dan de ander, maar
grove fouten werden gelukkig niet gemaakt.
Sommigen hadden wel even last van de
zenuwen en ze waren dan ook heel blij
wanneer ze de opgaven tot een goed einde
hadden gebracht.
De projectielantaarn kwam op tafel en
aan de hand van deskundige voorlichting
kwamen de eigenschappen van het Friese
paard volledig uit. Verschillende beroemde
hengsten, die tot het verhogen en ver
edelen van dit type hadden bijgedragen, wer
den in ogenschouw genomen, waardoor zowel
goede en minder goede eigenschappen naar
voren kwamen.
Als voorzitter van de commissie van toe
zicht kwam onze .pirgemeester voor de lesse
naar om de gelukkigen het diploma van de
school uit te reiken. Spr. memoreerde het
behaalde resultaat, maar wees er nadrukkelijk
op dat de jongeren nu niet moesten denken
dat ze volleerd waren. Vroeger meende men
dat vakonderwijs voor de boeren van geen
betekenis was. Thans hebben de resultaten
bewezen, dat men terdege onderlegd moet
zijn, om in deze tijd mee te kunnen doen.
Door het kunstmatige opvoeren van de groei
van allerlei gewassen, zal veel zorg moeten
worden besteed aan het land en in de practijk
moest het eigenlijk zo zijn, aldus spr., dat
na een. jaar of twintig (wanneer deze jonge
mensen zelf de teugels in handen hebben ge
nomen) het op een bedrijf te zien is: dat is
een boer die vroeger landbouwonderwijs heeft
genoten; het land ziet er keurig verzorgd uit
maar ook de opbrengst is zo groot, dat er
goede bedrijfsresultaten worden geboekt. Spr.
wekte op om nog meer onderwijs te volgen,
want da wetemchap die men 'opdoet, brengt
in de practijk haar geld meer dan op. Met
woordqn van waardering reikte de heer
Russchen aan de volgende leerlingen het
diploma van de Chr. Lagere Landbouwschool
uit, t.w. in alfabetische volgorde de heren:
Folkert Bakker, Nijhuizum; Jeep Bakker,
Heidenschap; Feike Buma, Heidenschap; Ger
lof Buwalda, Workum; Jelle Feenstra, Hinde
loopen; Klaas Folkertsma, Hindeloopen; Sjou-
ke Haijtema, Koudum; Ypke Hornstra, Mol-
kwerum; Anne de Jong. Gaast; Petrus Jorrit-
sma, Ferwoude; Johannes Kampen, Hinde
loopen; Melle de Koe, Molkwerum; Rients
Rienstra, Idsegahuizen; Jan Ruardy, Workum;
Douwe Stellingwerf, Ferwoude; Jouke van
Wieren, Nijhuizum en Yke de Wit, Ferwoude.
Aan twee leerlingen kon het diploma niet
worden uitgereikt.
Namens de leerlingen vroeg Klaas Folkert
sma het woord, die met enkele woorden de
heer Rozendal dank bracht voor het gegeven
onderwijs. De prettige verstandhouding, die
er steeds is geweest, werd door hen die deze
school nu gaan verlaten, gedemonstreerd in
een geschenk, dat aan het hoofd werd aan
geboden. Een fraai uitgevoerde serveerwagen
werd binnengebracht en deze zal straks in
de woonkamer van de familie Rozendal aan
deze dag dus ook aan de eerste volledige
cursus blijven herinneren.
Dankbaar werd deze spontane gift aanvaard
en dat het onderwijs steeds met ambitie ge
volgd wordt, blijkt ook hier wel uit, dat van
deze jongens niemand deze winter ook maar
één keer heeft verzuimd, wat toch wel als
het beste bewijs kan worden aangevoerd, dat
er met ijver en toewijding is gewerkt.
Na het slotwoord van de voorzitter, ging
het hoofd van de school voor in dankgebed
en hadden de eerste 17 leerlingen voorgoed
deze school achter zich.
sma van Makkum was aan de andere kant de
gevaarlijke schutter en zond ook een zeer
verrassend schot in, wat te machtig bleek
voor keeper van Gosliga. Voor de rust kwam
geen verandering meer in de stand, zodat
beide ploegen na de thee weer met gelijke
kansen begonnen. Het W.-doel kwam eerst
onder druk te staan en de spelers van het
Friese elftal hadden niet geluk met hun
schoten, daar de paal nogal eens redding
moest brengen. Bennie Faber was binnen de
lijnen gekomen wegens uitvallen van Wesselius
en maakte spoedig na z’n entree er 21
van, hoewel z’n schot zeker in de veilige
handen van de keeper terecht was gekomen,
wanneer de back deze niet op het laatste
nippertje van richting had doen veranderen.
Uit een kopbal wist midvoor Siemonsma de
gelijkmaker achter van Gosliga te plaatsen
en hoe beide ploegen het ook nog probeerden
het was en bleef 22.
Het eerste elftal van
uit tegen Froonacker en
winnen. Door deze uitslag staan onze jon
gens er goed voor, daar alleen O.N.S. nog
gelijk met hen kan komen, maar al winnen
.die de resterende wedstrijden nog (W is
uitgespeeld), dan is een beslissingswedstrijd
nodig om uit te maken wie de ere-plaats
dit jaar inneemt. Volg het voorbeeld
de grotere broers maar.
A.s. Zaterdag komt voor de beker naar
ons stadje O.N.S. en het zal er wel geducht
spannen. Workum moet winnen, daar bij
een gelijk spel de thuisclub wordt beschouwd
als de ploeg die verloren heeft. Dergelijke
wedstrijden zijn altijd een dubbeltje op de
kant en aan een voorspelling wagen
ü(ns niet.
"Workum 3 ontvangt Oeverzwaluwen 2 en
dit zal wel niet zover van een gelijk spel
afliggen. Workum 2 van de Jun. A gaat
op bezoek bij Froonacker en zal proberen
een even goed resultaat mee naar huis te
nemen als het eerste vorige week deed,
maar of hun tegenstanders het zover laten
komen is nog een vraag. Workum 3 Jun. B
krijgt Q.V.C. op bezoek en hier trekken ze
aan het kortste eind.
