Vreemdelingenverkeer in Gaasterland.
DE WORKUMER KRANT
en
Nieuws- en Advertentieblad voor de gemeenten Workum, Hindeloopen
Zuidwesthoek van Friesland
Hinderwet.
Vijf millioen dagen
Toelating leerlingen
Openbare Lagere School
UEME DE BOER, Autoverhuur
BEL 170
I
I
Uitgave
Zaterdag 1 Augustus 1953
No. 30
76ste Jaargang
Fryske Brief XI.
plaatselijk nieuws.
van do voor
is ten aanzien
Aboanêmèntsprijs: f 1.10 per kwartaal
per post f 2.40 per halfjaar
1
De bromfiets en z’n plaats
in het verkeer.
met en zonder chauffeur
Ook Uw adres
voor grote en
kleinere ritten
-
Sa kaem it dan dat er healwei tsjienen al klear stie. Him tocht
ik gean fuort mar nei de aide minsken ta, dan bin ik der mar. Noch
mar amper stie er by Rinse foar de doar, of de beide aide minsken
kamen al op ’e stoepe. Nei ’t hja elkoar goemoarn winske hiene, sei
Wiersma: „Kom jimme stiene al klear sjoch ik. Nou wy hawwe neat net
hastich to wezen, hwant it is noch mar goed healwei tsjienen".
Hy krige fuort gjin andert, mar it like him ta, Jets seach nou just
net sa fleurich. In gesicht as seis dagen min waer. En it die ek al gau
bliken hy hie net al hielendal mis sjoen. Hwant mar frijhwat sneu sei hja:
„It barnde üs al raer yn. Wy seine al, as dy üs mar net sitte litte". En
Rinse foei har by mei to sizzen„Ja ik hie al in kearmanich op ‘e stoepe
stien üt to sjen, hwant wachtsjen forfeelt oarnaris gau". Wiersma seach de
beide minsken ris oan en andere: „Hoe haw ik it nou? Der wie êfpraet
ik moast hjir om tsjien üre wêze en nou Fierder kaem er nethwant
Jets sei: ,,‘t Moat mei jimme ek altyd op ‘e menüt óf. En dan jeije en
fleane oars is ‘t net moai". Rinse dy ‘t de foardoar ticht dien hie, bigoun:
„Jou moatte net forjitte wy sieten om goed fjouwer üre al by de tafel en
hawwe sadwaende al sahwat in dei efter ‘e rêch". Wiersma wie süverpür.
Waerd him hjir sa ‘t leksum opsein ynsté dat hja bliid wiene. Hy stie yn
bistan en spring yn ‘e auto en rydt fuort. Dat duorre lykwols mar efkes,
hwant hjir stiene twa aide minsken dy ‘t moai grif to nacht gjin wink yn‘e
eagen hawn hiene. Dy ‘t al wit hoe ier my de pronk oan by de tafel sieten.
Hy die it portier iepen en freonlik frege er: „En wolleminhearenmefrou
dan nou mar ynstappe". Nou it greate eagenblik dan einlings oanbrutsen
wie, skiende Jets har forkeard sin ek sa mar oer hwant laeitsjende wei
sei hja: „Ei man hwat mankearret jo, minhear en mefrou, siz mar lyk as
altyd Rinse en Jets hear. Jo moatte net sa‘n geskyt hawwe".
De beide aldtsjes joegen har noflik yn ‘e kjessens del en Wiersma
settehim efter itstjür. Hy draeide oan in stikmanich knopkes en doe
Jets sprong bast oan ‘e kap fan ‘e wein ta en rêp: „Goede Grytsje en gjin
ein hwer komt dat musyk nou sa ynienen wei Mar Rinse hwat better
mei ‘t spul op ‘e hichte sei „Ei ju Wiersma hat hjir radio yn ‘e auto".
„It gyng har bipaeld dochs hwat boppe it forstan, hwant hwat skruten
sei hja: „Hwa hat soks earder heart, radio yn in auto. It wurdt ek hoe
langer hoe malder".
Doe ‘t hja by Teake kamen, stie dy ek al op ‘e stoepe.
Der wie bisletten men soe om healwei alven by ‘t gemeentehüs wei
ride. Dan om toalve üre yn hotel „Boslust" kofjedrinke. Mar ynsté fan
healwei alven, wie ‘t in goed heal üre letter wurden ear‘t men öfsette. Om
nou lykwols noch net al tofolle to let yn Boslust oan to kommen, hie de
kommisje oarder jown; hwat hurder ride. Sadwaende kaem men der mar
in goed ketier to let oan.
Mar hoe gyng it mei Wiersma syn reisgenoaten Teake in man fan
net folie wurden siet by him foar yn. Oan ‘t bigjin fan ’e reis, hie Jets it
skoan pratende haldde kinnen. Lang hie it lykwols net duorre, hwant..
Hja hiene sahwat in tweintich menuten riden, doe sei Teake tsjin
Wiersma: „Jo moatte ris sjen, hja sitte allebeide to sliepen En sa wie ‘t.
„Neat sizze. Stil gewurde litte", andere Wiersma. Sa kamen hja by Bos
lust. Wiersma bitsjutte Teake, hy moast in stikmanich lju helje cm de
aide minsken wekker to sjongen. En sa is ’t bard ek.
Sprong in hiele kloft om ’e auto „lang zullen ze leven" sengen hja,
It sprekt dat Rinse en Jets greate eagen opskuorden. Jets sei net folie,
mar Rinse rédde him der aerdich üt. Witte jimm’ hwat er sei ,,’t Hat in
moai reiske west. Ik haw yn gjin nachten sa goed sliept as nou yn Wier
sma syn auto. Ik soe sizze hy moat üs sa middei's nei iten mar in ürke
ride”. Of Wierma soks dwaen sil, wit ik net.
FRISO.
De bromfiets
rang met een wielrijder gelijk gesteld.
Hieruit blijkt dat de ponsionruimte niet
Verschijnt eenmaal per week
Telefoon Redactie
OFFICIËLE MEDEDELINGEN
NOORD D 61
KERKDIENSTEN
a.s.
Zondag 2 Augustus 1953.
WORKUM, 2 Juli 1953.
uur
uur
a.
Leesdienst. Nam.
nam.
b.
mag geen groter cy-
.en nam. 1.30
e.
dan
onze
aan
Workum, 23 Juli 1953.
dat
be-
..Na -A,
Advertentietarief: 7 cent per m.m.
Advertenties van buiten Friesland 9 et.' per m.m,*
Contracten volgens algemene regeling
c.
d.
De Secretaris,
VAN DER GOOT.
De Secretaris,
VAN DER GOOT.
rem
van
een
ter
do
ons
vele
waterwegen door de
gebruikt worden,
dient, ’s Av. 7.30
van Molkwerum.
(Doopsgez.) ’s Av. 7.30
Hoekema van Haarlem.
Wethouders voornoemd,
'J. RUSSCHEN
wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
J. RUSSCHEN
ook
on-
den,
De
de
vans Fa. T. GAASTRA Bz.
Boekhandel en Drukkerij, Workum
1956 af een
of schijfrem
Van verslagen, berichten enz. gaarne
spoedige opgaaf!
Burgemeester en
aan
waarvan de belang-
1 tenminste één
(geen handrem) moet heb-
1 Januari
trommel.
WORKUM. Bij de examens gehouden in
de week van 2025 Juli slaagden voor
Patroon Vakbekwaamheid in het Schilders
ambacht onze plaatsgenoten, de heren J.
Veldman en P. Veldman.
uur ds R. Hofman.
uur ds P. E.
Molkwerum (Herv.) Voorm. 9 uur
1.30 uur ds A. J. ffchneider.
Warns (Herv.) Voorm. 9 uur
uur ds A. J. Oostenrijk.
Staveren (Herv.) Voorm. 9.30 uur ds B. J.
Riemersma (H. Doop). ’s Av. 7.30 uur ds
B. J. Riemersma.
(Doopsgez.) ’s Av. 7.30
Zijpp van Terschelling.
(Geref.) Voorm. 9.30 uur
2 uur ds Bonda van Staveren.
en nam.
Een blik in vogelvlucht over vijftig jaar
tuberculosebestrijding in Nederland is ook
een beetje geschiedenis van het sociale ge
voel. Toen in het begin dezer eeuw de eerste
Nederlandse sanatoria werden opgericht en
pok aan particulieren hiervoor een bijdrage
werd gevraagd, schetste een boze meneer
dit in een artikel als „eene ziekelijke .philan-
tropie”. „Want”, zo g;ing hij voort, „wat
den strijd van het bestaan niet kan volhouden,
moet niet kunstmatig gesteund worden,’ doch
moet liever vallen...”
Maar ondanks dit cynische geluid zijn
de sanatoria er tóch gekomen. Koningin-
Moeder Emma gaf een vorstelijk voorbeeld:
bij het neerleggen van het regentschap stond
zij het landgoed Oranje Nassau’s Oord in
Renkum af om het tot sanatorium te doen
inzichten. En nu vindt U in ons land
sanatoria in soorten. Er zijn er, die speciaal
ingericht zijn voor kinderen en we kennen
ook het Nederlands Studentensanatorium. D®
vakbeweging heeft eigen sanatoria en
het spreekt vanzelf, dat er ook speciale in
richtingen voor protestanten en rooms-katho-
lieken zijn.
In 1952 hadden de gezamenlijke Nederlandse
sanatoria vijf millioen verpleegdagenbijna
14.000 patiënten, die drie honderd vijf en
zestig dagen werden verpleegd. En daarbij
rekenen wij dan hog niet di* patilntea, die
Koudum (Herv.) Voorm. 9.30 uur en
2 uur ds J. Brouwer.
v. d.
En toch schijnt de teelt van mais goede
resultaten te geven, want de percelen met
mais beplant nemen in aantal en grootte toe.
Zo biedt Gaasterland aan de vreemde
lingen, die er hun vacantie doorbrengen,
aan natuurschoon zeer veel. Aan ontspan
ning wordt ook de aandacht besteed; elke
week worden te Rijs concerten gegeven; op
vacantiecentrum Sondel concerteren de Trou
badours, worden films vertoond enz., ter
wijl ook mooie wandel- en fietstochten ge
organiseerd worden. Voor hen die willen
varen, gezelschappen bijvoorbeeld is een flin
ke boot ter beschikking, waarmede men op
het Ijsselmeer of op de mooie Friese meren
tochten kan maken. De vriendelijke bevol
king helpt gaarne en als nu door ge
meenschappelijk oparbeiden van gemeentelijke
autoriteiten en burgerij enkele zaken, die de
mogelijkheid van remmend werken op het
gebied van vreemdelingenverkeer in zich dra
gen, worden weggenomen, dan kan dat slechts
ten voordele van allen komen. We be
doelen hiermede ®en soepele toepassing der
gemeentelijke voorschriften.
Wel dient men tegen excessen te waken,
maar daartegenover ook begrip te hebben
voor de mening van anderen, dfe rn o gel ijk
op sommige terreinen iets vrijer is dan de
onze.
Zonnebaden in een goedsluitend badpak
mag geen reden tot ergernis zijn en heeft
tenslotte niets uitstaande met onzedelijke of
aanstootgevende manieren.
Ook met andere, het vreemdelingenverkeer
rakende voorschriften zij men zo soepel mo
gelijk. Aantrekken, niet afstoten, zij de leu
ze! De gemeente vaart er wel bij, omdat de
burgerij er geld aan verdient. Het is zeker te
betreuren dat Gaasterland (met uitzondering
van ’n gedeelte van Rijs) nog steeds ver
stoken is van waterleiding. De toeristen
zijn natuurlijk allen, waarvandaan ze
mogen komen, gewend aan deze bijna
en dan komt het
zonder te moeten stel-
wat
elk jaar weer
te genieten
te vertoeven
waar
en Oudemirdum ruim-
Burgemeester en Wethouders van Workum
brengen ter openbare kennis, dat ingevolge de
op 1 Februari 1953 in werking getreden
nieuwe Hinderwet vergunning is vereist
tot het oprichten, in werking brengen, in
werking houden, uitbreiden of wijzigen van
inrichtingen bestemd tot:
Indien voor een der bovengenoemde op
1 F ebruari 1953 bestaande inrichtingen niet
reeds ingevolge de oude, thans vervallen
hinderwet of ingevolge de daaraan vooraf
gaande wetten of Koninklijke besluiten ver
gunning is verleend, is degene die de in
richting drijft verplicht voor 1 Augustus 1953
aan Burgemeester en Wethouders de beschei
den over te leggen, bedoeld in artikel 5,
lid 2, der nieuwe hinderwet. Van de over
legging van deze bescheiden wordt een ver
klaring afgegeven welke voor de toepassing
van de hinderwet als vergunning wordt aan
gemerkt.
Formulieren en nadere inlichtingen worden
verstrekt ter gemeente-secretarie.
een
groeiend getal vreemdelingen dat hier lan
ger of korter tijd in pension komen,
loopt het aantal dagjesmensen in de dui
zenden.
Schier elke dag staan
tal luxe wagens
bij de diverse ui
berekend is op het toenemende vreemdelingen
verkeer, hoewel steeds meerderen zich gaarne
in de zomermaanden iets behelpen en
een of meer kamers verhuren.
Ook op boerderijen volgt men soms deze
methode, omdat het een aardige bijverdienste
is, in een dure tijd als deze niet te ver
smaden.
Toch zou men vooral te Rijs én mogelijk
ook in andere plaatsen van de gemeente ge
baat zijn bij een flink aantal zomerhuisjes.
Weliswaar heeft dit zijn bezwaren ook, maar
toch mogen die voordelen ongetwijfeld ho
ger worden aangeslagen dan de nadelen.
Zijn wij wel ingelicht dan gaat het bouwen
van dergelijke huisjes in deze gemeente met
moeilijkheden gepaard. En toch, wil men
het vreemdelingenverkeer behouden dan dient
men naast alle mogelijke service ook zorg
te dragen dat er plaats is voor de mensen.
Het is funest als de mensen moeten worden
afgeschreven omdat de V.V.V. ze niet aan
onderdak helpen kan. De Gaasterlandse be
volking is vriendelijk en voorkomend, zij
staat gaarne de mensen uit andere streken
van ons land die hier tijdelijk verblijven met
raad en daad terzijde.
Het verdient alle toejuiching dat, zoals
momenteel op Rijs gebeurt, excursies worden
gehouden, tochten georganiseerd om de men
sen te wijzen op het vele schone dat zij
mogelijk zelf nog niet hadden ontdekt. Want
er zijn prachtige intieme plekjes te vinden,
zowel in het Rijsterbos als in de uitgestrekte
gemeentebossen onder Oudemirdum. Het Jol-
derenbos aldaar met aan de zuidelijke rand
een pracht uitzicht op het IJsselmeer moge
dan in hectares niet zo groot zijn toch is
het de moeite waard; ook Kippenburg heeft
een mooie omgeving. Sondel met het vacan-
tie-centrum heeft reeds een klank van be
tekenis in alle provincies van ons vader
land. Daarom is het geen wonder, dat men
er zo gaarne vertoeft. Naast de bossen, de
heide en de stranden wordt het oog ge
boeid door de goed onderhouden bouwlan-
die een goede oogst beloven,
aardappelvelden staan in volle bloei,
rogge pronkt met zware, volle aren,
evenals de haver en de gerst. Daarnaast
groeien bieten die op deze lichtere gronden
bij een goede bemesting toch uitstekend ge
dijen en als men dan plotseling voor een
perceel hoog opgeschoten mais staat dan zal
dit zeker een verrassing zijn, omdat men hier
allicht deze uitheemse plant niet verwacht.
Burgemeester en
Inzending van advertenties uiterlijk
Donderdagsmorgens, familieberichten desnoods
Vrijdagsmorgens voor 10 uur
Burgemeester en Wethouders van WOR
KUM brengen ter kennis van de ouders en
voogden, dat per 1 September 1953 nieuwe
leerlingen kunnen worden toegelaten tot do
openbare lagere school alhier.
ds P. E. van
en Administratie 45
Postrekening 82259
nam. 2
ontbeerlijke waterbronnen
vreemd aan het er
len.
In elk geval de V.V.V. is paraat en zal
haar best doen om de goede naam van
deze gemeente in nog wijder kring bekend
heid te geven.
thuis of in een ziekenhuis werden verzorgd,
waarvoor ook nog ruim 2.000.000 dagen wor
den gerekend.
Was vroeger het verblijf in een sanatorium
vrijwel uitsluitend een langdurige rustkuur,
gepaard met goede voeding om tbft (genezing
te komen, nu spreekt ook de chirurgie en de
behandeling met de modernste geneesmid
delen een duchtig woordje mee om de ge
vreesde ziekte onder de knie te krijgen. De
kansen op genezing zijn dan ook zéér groot.
Maar nog steeds geldt, dat de sanatorium
patient geduld moet hebben: de verpleging
duurt lang.
Niet minder dan 11 sanatoria in ons land
hebben scholen voor lager onderwijs. De
kinderen raken op deze wijze door hun
ziekte niet achter bij hun gezonde leeftijds
genoten en bovendien zijn bezigheid en ont
spanning van groot belang voor het herstel.
Dit geldt evenzeer voor volwassenen.
Een tienjarig patiëntje uit-het Rotterdams
Zeehospitium in Katwijk aan Zee heeft in
zijn bed een mooie rebus ontworpen
ere van het vijftigjarig bestaan van
georganiseerde tuberculose.bestrijding in
land. Voor de goede oplossers zijn
mooie en kostbare prijzen beschikbaar. Kaar
ten met deze rebus kunt U gratis en franco
toegezonden krijgen op aanvraag bij de Ne
derlandse Centrale Vereniging tot bestrijding
der tuberculose, Riouwstraat 7, Den Haag.
In vijftig jaar is de sterfte aan tuberculose
van 189 per 100.000 inwoners afgenomen tot
12. Maar de Nederlandse tuberculosebestrijding
zal eerst tevreden zijn als de tuberculose
tot het verleden behoort, zoals thans reeds
in West Europa het geval is met cholera,
melaatsheid en andere besmettelijke ziekten.
tische rijwielpaden”, tenzij onder dat bordje
een tweede rechthoekig blauw bord is aan
gebracht met het opschrift: „rijwielen met
hulpmotor toegestaan”.
Verplichte rijwielpaden, dit zijn de rijwiel
paden, aangeduid met het ronde blauwe
bord met witte fiets, moeten door de brom
fietsers worden gebruikt, tenzij in uitzon
deringsgevallen bij de rijbaan het bord „rij
wielen met hulpmotor toegestaan” is aan
gebracht, in welk geval de bromfietsers
ook van de naast het fietspad gelegen rij
baan gebruik mogen maken, eventueel ge
durende de op het bord aangegeven uren.
Hierbij zijn de gevallen in het oog gevat,
dat wegens tijdelijk overmatige drukte het
rijwielpad practisch niet voldoende capaci
teit zou hebben.
Voor de bromfietsers op het rijwielpad
is, mede met het oog op de moeilijke
controle, geen maximumsnelheid voor
geschreven. Het is bromfietsers echter
verboden op het rijwielpad te rijden met
een zodanige snelheid, dat door het voor
bijrijden van de overige fietspadgebrui-
kers deze meer hinder ondervinden dan
in verband met de omstandigheden ter
plaatse toelaatbaar is.
Bestuurders van rijwielen met hulpmotor
mogen niet meer dan één persoon mede
voeren. Berijders van tweewielige rijwielen
met hulpmotor, ingericht voor één of meer
berijders buiten de bestuurder (tandems
met hulpmotor) worden niet als medege
voerde personen beschouwd.
Voorts zijn nog enige technische eisen
de bromfiets gesteld,
rijkste zijn dat ieder wiel
goedwerkende
ben en dat
der remmen
moet zijn,
een wettelijke rege
nten
heeft te verstaan en
de bromfietser zich
uur da. T.
Op 1 Augustus gaat
ling in, waarbij wordt omschreven wat
onder een bromfiets
naar welke regelen
heeft te gedragen.
De bromfietsmotor
linderinhoud hebben dan 50 c.c. De brom
fietsen worden gelijk gesteld met rijwielen
en mogen en moeten soms gebruik maken
van het rijwielpad, tenzij anders is bepaald.
Op het fietspad gelden geen maximumsnel
heden, maar de snelheid mag geen hinder
opleveren.
Het is bestuurders van bromfietsen verbo
den met een aanhangwagen te rijden, een
andere fietser of bromfietser voort te du
wen of een dier te geleiden.
Bromfietsen worden, wat hun gedragingen
op de weg betreft, gelijkgesteld met rij
wielen, d.w.z. zij moeten in beginsel ge
bruik maken van het rijwielpad. De brom
fietsen op meer dan twee wielen, geen in-
validewagens zijnde, moeten zich gedragen
als onbespannen wagens.
Bromfietsen mogen met ingeschakelde mo
tor geen gebruik maken van rijwielpaden,
aangeduid met het rechthoekige zwarte
bordje „rijwielpad”, de zogenaamde „toeris-
C. P.
W orkum (R.K.) Voorm. 7.30 uur Vroegmis.
10 uur Hoogmis. Nam. 3.30 uur Lof.
(Herv.) Voorm. 9 uur ds E. J. Beker.
’s Av. 7.30 uur ds D. J. Spaling.
(Doopsgez.) Voorm. 10
(Geref.) Voorm. 9 uur en
ds Attema van Den Haag.
(Bapt.) Voorm. 9.30 uur ds B. Fabrie.
Heidenschap (Herv.) Voorm. 9 uur ds D.J.
Spaling. Nam. 1.30 uur ds E. J. Beker.
Fcrwoude (Herv.) Nam. 1.30
van Ooijen.
Gaast (Herv.) Voorm. 9
Ooijen.
Hindeloopen (Herv.) Voorm. 9.30 uur Lees
uur ds A. J. Schneider
uur ds
er een groot aan-
en autobussen geparkeerd
litspanningen.
Tochten van schoolkinderen en ouden van
dagen doen geregeld Rijs aan en uit de
mooie speeltuin achter hotel Jans klinken
de luide blijde stemmen van de jeugd 9p.
Maar ook de oudjes gaan nog wel eens
„Naar de speeltuin”.
Naar wij van de secretaris van een V.V.V.
ter plaatse vernamen zijn de pensions alle
reeds volgeboekt, ja er is helaas ruimte
te kort; tot zyn spijt moest hij enkele
aanvragers, waarbij één voor een behoorlijk
langeduur, ook een flink groot gezin, be
richten dat er geen plaats meer was in de
aangevraagde periode. Jammer!
De kinderen moeten op 1 October
de leeftijd van 6 jaren hebben bereikt.
Aangifte bij het Hoofd der School, de
heer Th. Breukelaar.
Gaasterland, Juli ’53. Met het vreem- 1
delingenverkeer gaat het de laatste tijd in I
onze gemeente in opwaartse lijn. I
Honderden mensen, die vroeger nauwelijks
wisten waar Gaasterland lag en wat er te
zien viel, komen nu elk jaar weer naar
gemeente om er te genieten van de
rust in de prachtige bossen of
de boorden van het IJsselmeer,
ook bij Rijs, Mirns
schoots gelegenheid voor is.
N atuur-reservaten
klif
„It
als het Oudemirdumer
en het Rijsterbos, beide eigendom van
Fryske Gea” worden gaarne bezocht,
ook door personen die aan hun vacantie do
lust tot onderzoek paren.
Mooie wegen voeren in de onmiddellijke
omgeving naar het oude stadje Sloten met
haar bezienswaardigheden of naar Hemelum
en het mooie dorp Koudum met de goed on
derhouden kwekerijen. Men komt dan langs
de Galamadammen en heeft vandaar, maar
ook vanaf het Hemelumer hoog een prach
tig gezicht op de Friese meren: de Morra
en de Fluessen, waarop in de zomermaanden
de witte zeilen van de plezierboten blinken
in de zon.
Jammer dat deze
scheepvaart weinig meer
doordat deze zich meer verplaatst over Lem
mer en dus onze meren in de Zuidwesthoek
niet meer behoeven te passeren.
Ja, over gebrek aan belangstelling mag
Gaasterland niet meer klagen; naast
het uitsluitend of in hoofdzaak bak
ken van voedings- en genotmiddelen in
oliën of vetten (patates-frites, vis, cro-
quetten), met uitzondering van die in
richtingen, welke geen vaste standplaats
hebben;
het bewaren, bewerken of verwerken of
vernietigen van oud papier of voor de
sloop bestemde automobielen;
de beproeving van verbrandingsmotoren;
het herstellen van verbrandingsmotoren
en motorvoertuigen;
machinale houtbewerking.
