I
WORKUMER KRANT
Pypskoft
Nieuws- en Advertentieblad voor de gemeenten Workum, Hindeloopen
en Zuidwesthoek van Friesland
IJEME DE BOER, Autoverhuur
met en zonder chauffeur
Het platteland is karig bedeeld met leidingwater
EFKES
BEL 170
S.V.W. AGENDA
PLUIMVEE - VARIA
Zaterdag 11 December 1954
No. 49
77ste Jaargang
dy stien, mar der is mear hwat dy kant üt wiist.
FRISO.
Fryske Brief LXXIV.
FAN TREKSKIP TA STOMBOAT
Wij kinne der net oars yn sjen as in stAl foar de hynders fan it
trekskip Warkum—Boalsert. Hwant it stiet foar my fêst, dat sünt dy
tiid it trekskip is bigoun te farren. Nou is it net allinne it jieital op
kipper mar dwaen en litte koe hwat him
ob Net allinne dat it stedsbistjQr, yn oer-
liz mei Boalsert de tsjinstregeling fêststelde. mar hy hie him ek mar to
halden oan it tarief" sa ‘t de beide gemeentebistjflrt n it fêstlein hiene yn
it: „Reglement van Vragtloonen voor de Trekschippers, varende van Bols
ward op Workum en van Workum op Bolsward."
Wy sille dat hjir net alhielendal oernimme, foral ek om ‘t de skriu-
wer fan Warkums Erfskip der alris it iene en oar oer skreaun hat. Mar
wy wolle it dochs ek net foarby rinne.
Nije wike fierder.
Honden onder appèl
In 1964: nog 122.000 boerenbedrijven
zonder aansluiting
Neffens in aide oarkonde, dy’t nei ik mien to witten, noch yn it
gemeentearchyf biwarre wurdt, krige Warkum yn 1647 tastimming ia it
oanlizzen fan in trekwei, of trekdjk, fan Warkum nei Boalsert.
In krewei hwat in slompe jild kostje moaste en de stedspong wie sa
goed as leech. En dochs is de trekdyk oanlein wurden en ek noch al
ridlik gau.
Hoe't men dat doe klearspile hat, kinne wy léze yn „Geschiedenis
van de stad Workum", fan Ds. T, H. Siemelink. Om ‘t net eltsenien dat
boek by de hAn hawwe sil, moasten wy mar oerskriuwe hwat ik bidcel.
It stiet op «iede 168/69.
„De landwegen waren minder ruim in getal. De zeedijken naar
Makkum en Hindelopen bleven tot 1648 de hoofdwegen vormen en
dan nog bij zomer- en wintertijd aan Gods genade oveigelaten. Doch
de ijver om te verbeteren, die in den aanvang der 17e eeuw’ magi
straten en vroedschappen aangreep, sloeg ook op de verbindingen
te land over. Den 17en Maart van het genoemde jaar nemen
de magistraten in deliberatie „het maken van een treckwegh van
Worcum tot Bolswert volgens hun octroy, „waarop zij’ hebben ge-
resolveert en resolveren mits desen dat men met den aldereersten
en bequaamste gelegenheijt het maken van de treckwegh sal bij de
handt (nemen) en dat men om ‘t selve werk te effectueren en ut te
wereken voor de helft sal inlaten onse eigenen borgeiije tot sodanige
parten off delen ‘t sij twee en dartichste parten, vier en zestichste
parten off half 64e parten nae dat een yder lust heeft ofte believen
sal te avonturen en dat men de andere helft sal maken tot last van
de stadt dewelcke stadt en participanten elck pro rato nae elck sijn
deel de profijte van de tollen en andere gerechtichheden incomen
sullen genieten."
Aldus werd Workum in verbinding gesteld met den weg, die bij Bols-
ward liep naar Sneek en Harlingen en werd in 1652 zelfs plan gemaakt
en octrooy verleend tot het graven van een vaart en het maken van
een trekweg naar Stavoren”
As wy dos de tiid fan it trekskip op 1649 stelle, binne wy grif net sa
fier mis.
Foar sa fier ik neigean kin, hat it trekskip altyd eigendom fan 'e
stêd west. De stêd liet it skip bouwe en soarge foar it ünderhald. Mar de
skipper moaste seis foar hynders soargje. Der koe de stêd gjin dwaenmei
hawwe. De trekskipper sil yn de measte gefallen wol de „pachter" west
hawwe. Hwant krektlyk as tolhüzen, de brêggen ensfh. waerd ek it trek
skip forpachte.
Nou wie it net sa, dat sa’n ski
seis goed tochte. Né, sa wie ‘t net.
Ve»aohijnt eenmaal per w«*k
1—1
11
i
BURGERLIJKE STAND
KERKDIENSTEN
en
ds J. T. Nielsen
Dat
I
tnej. da
uur en nam.
nam.
en
PLAATSELIJK nieuws
Workum.
OverledenGeen.
Administratie 45
Postrekening 82259
AbonnarnftiMBpriia: f 1.15 par |gwa*ta*l
per post f 2.50 per halfjaar
Wees voorzichtig bij het aankopen
van voel^iiddelen.
Ook Uw adrM
voor grote en
kleinere ritten
NOARD D 61
Advertentietarief: 7 cent per m.m.
Advertenties van buiten Friesland 9 otj per tn,m;
Contracten volgens algemene regeling
WORKUM. Benoemd tot onderwijzer (7e
leerkracht) aan de School met don Bijbel
alhier, de heer A. C. Kramer te Heeg.
Inzending van advertenties uiterlijk
Donderdagsmorgens, familieberichten desnoods
Vrijdagsmorgens voor 10 uur
Van verslagen, berichten enz, gaarne
spoedige opgaafl
zonder voedsel en drinken en bij dag
voldoende te nuttigen
van
aan
HET WAS WEER VOOR GIRO 51.00.
Door het personeel van de N.V. Kaas,
en Roomboterfabriek Workum” voorheen
Tjebbes Co., is de actie van hot Comité
Vluchtelingenhulp 1954 gesteund met een be
drag van f 59,hetwelk intussen door de
Directie werd verdubbeld.
Ook van kleinara bedrijven, die uiteraard
KNAP STAALTJE VAN HUISVLIJT.
Op de van 1 tot en met 5 December
j.l, gehouden huisvlijttentoonstelling te Kou-
dum verwief onze stadgenoot de heer W.
Visser met zijn inzending miniatuur water
molen een eerste prijs met lof.
Voor deze molen was onlangs op do histo
rische tentoon» lel-ing van „Warkuins Erfskip’’
een opvallende plaats ingeruimd en dit mees
sterlijke werkstuk had toen ook veler be
wondering.
Senioren
Zeerobben 1Workum 2 Vertrek 1.30 nuf
Workum 3Hielpen 2 Aanvang 2,30 uur
Junioren:
Heerenveensche Boys IAWorkum 2A
Vertrek 1-30 uur
Workum IB—Woudsend 1B
Aanvang 2.30 uur
Zeerobben 1BWorkum 2B
Vertrek 1.30 uur
Hielpen 1BWorkum 3B
Vertrek per fiets om 2 uur
De sa-
ver-
meld. In het algemeen moet worden aange
raden, geen voermiddelen aan te kopen waar
van men het gehalte niet kan opgeven.
Vooral met onbekende voedermiddelen dient
men voorzichtig te zijn. Zo wordt b,v. m»men'
teel aangeboden, moAerdzaadschrootmeel, Er
zullen weinig boeren zijn, die dit product
kennen, zelfs niet bij name. Het wordt ver
kocht tegen een prijs van f 35.per 100
kilo. Een analyse wordt niet altijd verstrekt,
zodat men dan omtrent de waarde volkomen
in het duister tast, De reden van aankoop
is hier blijkbaar alleen het feit, dat dit
meel enige guldens goedkoper is dan de
gebruikelijke meelsoorten van bekende samen
stel ing. Het is immers niet mogelijk, te be
oordelen of een dergelijk product bij do rant
soenen past die men verstrekt. Bovendien heeft
men geen enkele waarborg, dat dit voeder-
middel geen giftige stoffen bevat. Doorgaans
bevat mosterdzaadschrootmeel min of meer
al'.yl-mosterdolie, een giftige en bittere stof.
Men zij dus voorzichtig met dergelijke onbe
kende voedersoorten.
Verder wordt o.a. aangeboden lijnzaadkaf,
ook wel bolkaf genoemd. Zit hier nog wat
lijnzaad in, hetgeen niet altijd het geval is,
dan is men spoedig geneigd er een vrij hoge
De Ned, Ver, tot Bescherming van Dieren
deelt ons mede
Nu bijna alle koeien op stal zijn gezet,
rust er een extra plicht op alle eigenaren
van honden, vooral op het platteland, om deze
dieren streng onder appèl te houden. Immers
de schapen, die nu alleen in het land ver
blijven, vinden in de koeien geen bescher
mers meer tegen loslopende honden.
Van verschillende zijden komen al weer
klachten dat honden, eerst speels, maar dan
in volle ernst achter de schapen aanjagen
en vaak de dieren op ernstige wijze verwon
den, ja zelfs verscheuren.
Eigenaren van honden zijn verantwoordelijk
voor hun viervoeters, De schade, welke zij
veroorzaken, kan dus op hen worden ver
haald, maar zwaarder weegt bij ons het
onnodig leed dat aan de schapen wordt be
rokkend, Met een beetje goede wil kan dat
leed voor mens en dier zeker worden voor
komen;
waarde aan toe te kennen. Men bedenke
echter, dat het kaf is en geen lijnzaad of
lijnmeel. Wat de zetmeel waarde betreft ligt
het beneden haverkaf en iets boven haverstro.
Vergelijkt men nu de prijs van dit bolkaf,
nl.’ f 20.per 100 kilo, met die van haver
stro en -kaf, dan mag het eerste wel van
uitzonderlijke kwaliteit zijn, zal de aankoop
verantwoord zijn|
Ook meel en koeksoorten, waarbij een zgn.
analyse is vermeld, laten zich soms moeilijk
op hun waarde taxeren. Wanneer bij dergelijke
producten vermeld wordt, dat zij 25 delen
„diversen” bevatten, dan kan dit laatste
vierdepart zowel waardeloos als waardevol
zijn.
Vooral nu er grote behoefte is aan aange
kochte producten, worden er vele voermidde
len van onbekende kwaliteit aangeboden. Men
zij hiermee voorzichtig. Koop bekende voedcr-
middelen aan bij een vertrouwd adres. Bij
twijfel raadplege men de Landbouwvoorlich-
tingsdienst. En bedenk, dat de prijs spreekt,
maar dat de kwaliteit het laatste woord heeft.
Als men een paar dubbeltjes bespaart maar
men ontvangt een paar gulden minder aan
melkgeld, dan zullen de moeilijkheden, die
toch al groot genoeg zijn, nog toenemen.
R.L.V.D., Snoek J. K.
Telefoon Redactie en
Op tal van vergaderingen van pluimvee
houders komt de vraag: wat is het beste de
kippen in de winter los te laten lopen of
vasthouden. On» antwoord kan uiterstkort
wezen: beschikt U over een goede piuimvee-
stai, dan absoluut vastnouden. Wij kunnen
ons het pluimveehouden van plm. 30 jaar
geleden nog zeer goed herinneren. Bij de
boer_pluimveehouder zagen wij vaak bij slecht
weer, met regen en wind, de dieren nauwelijks
door de rui, een modderpoel am en voor
het hok en een lekkende dakbedekking, al
thans wanneer wij over een dakbedekking
kunnen spreken. De wind giert door de
naden en reten en de verzorging liet als
regel veel te wensen over. Wij, die geregeld de
boer opgingen, hebben het genoegen genoten,
dat de vooruitgang vooral wat de hokken-
bouw betreft, meer en meer veld won. De
oude krotten zijn grotendeels opgeruimd
voor in de plaats
uur en
Een oceaan van drinkwater wordt iedere dag via buizennetten van duizenden
kilometers lengte kris kras door ons gehele land gepompt naar keukens en
badkamers en fabrieken en werkplaatsen. Honderdduizenden Nederlanders
krijgen er, door middel van een kraantje, net zoveel van thuisbezorgd als
zij maar willen gebruiken en..v betalen. Nog niet overal is de waterleiding
doorgedrongen. In ongeveer 400.000 percelen in ons land behelpt men zich op
andere wijze. Maar 82 pCt, van alle percelen in ons land kent wél het
comfort van het geduldige kraantje en dat percentage is hoog, wanneer
men het met andere landen vergelijkt. Bovendien: er wordt hard gewerkt
om het nog verder op te voeren. Dit jaar is men begonnen met de uitvoering
van een 10-jarenpIan, waardoor het Rijk grote kapitalen beschikbaar stelt.
Als in 1964 dit plan zal zijn verwezenlijkt, zullen nog ongeveer 150-000 per-
aterleiding, dat is minder dan 7 pCt. van het totaal.
steld van het aantal Nederlandse percelen,
dat nog niet op een waterleidingnet was
aangesloten. Het bleken er, zoals gezegd,
400.000 te zijn. Voor ongeveer 80.000 perce.
len was een aansluiting in voorbereiding of
in uitvoering. Van de ruim 300.000 overige
percelen is de commissie de aansluitkosten
per perceel gaan berekenen. De uitkomst
wa», dat ruim 160.000 percelen zouden kun
nen worden aangesloten voor minder dan
f 1000.per stuk. De 150.000 resterende
percelen zouden aan aansluitkosten meer vra
gen dan f 1000.per stuk. Berekend werd
bovendien, dat het aansluiten van do eerste
160.000 percelen voor de waterleidingbedrijven
een jaarlijks exploitatietekort tot gevolg zou
hebben van ongeveer 5 millioen gulden.
De Minister van Sociale Zaken besloot een
subsidieprogramma te ontwerpen, met behulp
waarvan de 160.000 goedkope” percelen in
10 jaar tijd op een waterleidingnet zouden
kunnen worden aangesloten. In 1954 werd
voor het eerst een bedrag voor dit doel
op de begroting van sociale zaken geplaatst.
Het jaarlijks tekort, dat deze aansluitingen
aan de waterleidingbedrijven zullen oplevcren
zal voor 2/3 door het Rijk en voor
1 3 door provincie, gemeente en verbruiker
zelf worden betaald. De provincies moeten
uitmaken hoe de kosten over deze drie par
tijen moeten worden verdeeld.
Uit de studie die de Stichting voor de
Landbouw aan dit onderwerp gewijd heeft,
blijkt dus, dat de waarde van dit grote
10-jarenplan voor de landbouw maar betrek
kelijk gering is. Wel zullen er in de periode
tot 1964 ongeveer 50.000 bedrijven op een
waterleidingnet worden aangesloten, maar voor
agrarisch Nederland is veel belangrijker het
antwoord op de vraag, wat er gedaan zal
worden om de resterende ruim 122.000 be
drijven van leidingwater te voorzien. Een
moeilijkheid is, dat men, wetenschappelijk ge
sproken, nog niet precies weet wat voor
landbouw of veeteelt nu goed water of slecht
water is. Er zijn nog geen feiten bekend
over de ipvloed van het gebruik van leiding
water op de bedrijfsresultaten in landbouw
en veeteelt,
De Stichting voor de Landbouw heeft zich
voorgenomen deze vraag te laten onderzoeken.
Maar vooruitlopend op het resultaat van dat
onderzoek, dat nog wel enige tijd op zich
zal laten wachten, heeft de Stichting zich
ook tot doel gesteld: waterleiding overal,
waar niet op goedkopere wijze in de behoefte
aan goed water kan worden voorzien. Aan
de Minister van Sociale Zaken is gevraagd
het 10-jarenplan in versneld tempo te laten
uitvoeren en aan de Minister van Landbouw
is verzocht om subsidie voor de aansluiting
van de grote rest van 122.000 landbouwbe
drijven, Zo wordt, op hoog niveau, gepleit
voor een zo snel mogelijke uitbreiding van
de waterleiding tot werkelijk élle uithoeken
van het platteland. Dat doel: overal goed
drinkwater voor mensen en voor vee, zal
eerder bereikt kunnen worden, naarmate men
ook op het platteland vooruitstrevendheid
aan de dag legt en zich niet laat beïnvloeden
door het nog al te vaak gehoorde argument:
het is al eeuwenlang goed gegaan zonder
waterleiding, waarom moet het dan nu anders?
(Nadruk verboden).
Nu de voederpositie op de meeste vee
houderijbedrijven niet rooskleurig is en soms
zelfs verontrustend genoemd moet worden,
dient iedere aankoop met zorg te geschieden.
Doorgaans zal veel meer moeten worden aan
gekocht dan andere jaren, zodat hiermee
grote bedragen gemoeid zijn, In dergelijke
gevallen gaat men op de dubbeltjes letten,
in de meest letterlijke zin. Wanneer een voer.
middel wordt aangeboden, waarvan de prijs
een paar dubbeltjes lager ligt dan van een
ander, is dikwijls spoedig de beslissing ge
vallen, De lagere prijs spreekt direct aan,
want er moet zoveel en zovaak worden ge
kocht.
Nu is vooral bij voedermiddelen de waarde
niet gemakkeiijk te beoordelen. De werkelijke
waarde is onzichtbaar. Men kan aan een vee-
koekje of aan een partij grasmeel niet zien
welke voederwaarde er in schuilt. Men dient,
in ieder geval het gehalte te kennen. Pas
dan kan men zich enigszins een voorstelling
maken omtrent de waarde en de prijs,
menstelling wordt echter niet altijd
celen verstoken zijn van wi
Dit is een hoopvol toekomstbeeld, tenminste,
voor wie het bekijkt door een algemene bril.
Er komen heel andere cijfers voor de dag
wanneer men nagaat hoe het op de Neder
land e landbouwbedrijven met de drinkwater
voorziening is gesteld. De Stichting voor de
Landbouw heeft dat gedaan en onlangs een
rapport gepubliceerd over „De drinkwater
voorziening op het platteland”. En wat blijkt
daaruit? Als in 1964 het 10-jarenplan ge
heel zal zijn uitgevoerd, dan nóg zal onge
veer de helft van de landbouwbedrijven in
ons land niet op een of andere waterleiding
zijn aangesloten. Van de 150.000 percelen,
die in dat jaar nog overschieten, zijn er
nl. niet minder dan ruim 122.000 landbouw
bedrijven, Er is dus, wat de landbouw betreft,
een grote achterstand. Hoe komt dat, en
waarom wordt in het 10-jarenplan niet me®r
aandacht aan de agrarische belangen ge
schonken?
Enkele jaren geleden heeft een commissie,
samengesteld uit vertegenwoordigers van ver
scheidene departementen, een balans opge-
Zondag 12 December 1954
Werkum (R.K.) Voorm. 7.30 uur Vroegmis
10 uur Hoogmis, ’s Av. 7.30 uur Lof
(Herv.) Voorm. 9.30 uur ds E. J. Beker.
Avonds 7.30 uur ds D. J. Spaling.
(Doopsgez.) Voorm. 10 uur mej. da M,
J. van Hamel. Extra collecte.
11.30 uur Westhill-Zondagsschool,
(Geref.) Voorm. 9.30 uur Leesdienst. ’s Av,
7.30 uur ds H. C. Endedijk.
(Bapt.) Voorm. 9.30 uur ds G. Visser.
11.30 uur Zondagsschool Oudste klas.
Nam, 2 uur Zondagsschool jongste klas.
Heidcnschap (Herv,) Voorm. 9.30 uur ds D.
J. Spaling. Nam. 1.30 uur ds E. J. Beker
Ferwoude (Herv.) Voorm. 9 uur ds Fokkema
van Exmorra.
Gaast (Herv.) Nam. 1.30 uur 'ds D. J. Spa
ling van Workum.
Hindeloopen (Herv.) Voorm. 9.30 uur «n nam.
2 uur ds H. de Wolf.
(Doopsgez.) Av. 7.3o uur
(Geref.) Niet ontvangen.
Kaudum (Herv.) Voorin. 9.3o uur en nam. 2
uur ds J. Brouwer,
(Doopsgez.) Avonds 7.30 uur
M. 'J, van Hamel.
Mulkwerum (Herv.) Voorm. 9.30
2 uur ds W. L. Dekker.
Wai-us (Herv.) Voorm. 9.30
2 uur ds mr Q. Rovers.
Staveren (Herv.) Voorm. 9.30 en nam. 2.15
uur ds B. J. Riemersma.
Gemeente Workum
.Vanaf 3 tot en met 9 December 1954
Geboren: Ijsbrand, zv Cornells van den
Akker en Willemke Boorsma. Foekje, dv
Christiaan Draijer en Berendina de Boer.
Jetske, dv /Eebe Miedema en Jitske Folkorts.
Gehuwd: Ids Piekema, 27 jr te ’s.Graven.
hage en Sieberta Agatha Muller, 22 jr te
prima verblijven zijn er
gekomen.
Zie zo, dit is de eerste stap in de goede
richting, doch wil bedenken dat het bezit
van een goed hok geen waarborg is om in
deze tijd meer dure eieren te rapen,
alleen is nog niet voldoende.
De hoenders hebben met dit gure weer een
groot warmteverlies; de dagen zijn te kort,
laat licht en vroeg donker. Ergo een te
korte dag en te lange nacht. Ongeveer 15
uur
nauwelijks de tijd om
Voor levensonderhoud. Een verlenging
de dag door verlichting in de hokken
te brengen, is dan ook raadzaam.
Wanneer wij de dieren binnenhouden
zulks doen wij reeds jaren, dan beseffen wij
dat aan de verzorging en verpleging hoge
eisen worden gesteld. Ondanks dat er in ’t
hok een aangename atmosfeer behoort te
heersen, zorge men toch vooral voor een
goede ventilatie. De meest nauwlettende rein
heid dient in het oog te worden gehouden.
Iedere morgen do mestplanken absoluut
schoongeveegd. De bodem moet droog wezen
en blijven. De bedekking bestaat uit een
laagje scherp zand, waarop een flink® laag
turfstrooisel en daarop een laagje stro.
Hoeveel kippen mogen wij in een goed
hok plaatsen? Vroeger noemde men vier op
een vierkante meter, tegenwoordig houdt men
meestal met drie op.
Do ramen, draairamen, mogen gerust, wan
neer de wind er niet op staat, gedeeltelijk
open blijven staan, doch let vooral op tocht.
Een enkele maal hebben wij mogen constateren
dat bij een zonnige winterdag allo ramen
werden opengeworpen. De nadelige gevolgen
bleven als regel niet uit, De plotselinge over,
gang was te groot en stagnatie in de leg.
Eerst in het vroege voorjaar kan men ge-
leide'ijk de ramen langer en wijder openen.
Wij zouden eindigen, doch menen goed te
doen U te adviseren: verstrek de dieren
tijdens de winterdagen drie delen graan tegen
twee delen ochtendvoer en wat zeer zeker
aan te bevelen is, een weinig levertraan. Na
tuurlijk groenvoer mag niet ontbreken. Of
wij hiermee in ons advies juist zijn, daar
twijfelen wij zelf aan, In ’t ochtendvoer
zitten bestanddelen welk® de vitaminen in
het groenvoer vervangen en de levertraan
werkt ook zeer heilzaam;
slechts luttele guldens bijdroegen, werd die
personeelsbijdrage minstens verdubbeld of tot
een hoger bcurag afge-oad. Vrij zeker zullen
bij allerlei branches en instellingen, ook al
mocht het uitsluitend administratief personeel
betreffen, hierin niemand ten achter blijven;
zodat aangenomen mag worden dat Workum»
bedrijfsleven en burgerij goed uit do hoek
zal komen, voorzover er niet reed» parti
culiere giften zijn gestort op het bekend»
gironummer 51.00.
ST. NICOLAAS IN DE O.L.S.
6 December, Hedenmorgen om half tien
arriveerden Sint Nicolaas en Zwarte Piet,
gezeten in een rijtuig, bespannen met twee
prachtige schimmels en bestuurd door een
ervaren pikeur bij de Openbare Lagere School
te Workum,
Na in de school te zijn toegozongen door
de kinderen, ontving Sint eerst de kleintjes
waarbij deze verblijd werden met pepernoten
en een zakje lekkers. .Daarna begon de rond
gang door de school.
Door de Sint werden verscheidene kinderen
bij zich geroepen, omdat bleek, dat er in
het dikke boek een aantal verkeerde daden
van d® slachtoffers was opgeschreven.
INadat de kinderen beterschap hadden be
loofd, streek de Sint over zijn goede hart
en gaf Piet opd acht hun een handvol peper
noten uit te reiken.
Vervolgens kregen alle kinderen een ge.
schenk en snoep en vertrok de Sint, om
naar aller hoop het volgende jaar terug M
karen,
Uitgave van: Fa. T. GAASTRA Bz.
Boekhandel en Drukkerij, Workum
