I
I
WORKUMER
KRANT
Hindeloopen
3
n
n
;t
H
Nieuws- en Advertentieblad voor de gemeenten Workum,
en Zuidwesthoek van Friesland
radio en televisie
fa. Westerhuis
JEME DE BOER, Autoverhuur
met en zonder chauffeur
Libelle Nylons
Raadsvergadering Workum
S.V.W. AGENDA
RADIO HINGST
BEL 306 b.g-.382
RADIO EN TELEVISIE
MAISON IRENE
Stemmen bij volmacht
No 6
82ste JAARGANG
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1959
laat
Workum, 13 februari 1959.
e
n
n
1
Süd 72-74
Van verslagen; berichten enz;
gaarne spoedige opgaaf!
Advertentietarief: 7 cent per m.i
Adv. van buiten Friesland 9 ct. p! r.
Contracten volgens algemene regeling
Telefoon Redactie en Adm. 05151-314
Postrekening 882259
Abonnementsprijs f; 1.25 per kwartaal
per post f 2.75 per halfjaar
Inzending van advertenties uiterlijk
donderdagsmorgens
Familieberichten desnoods
vrijdagsmorgens voor 10 uur
Ook uw adres
Vdor grote en
kleinere ritten
k
•t
t,
n
P
e
n
:r
De spelregel testwedjstrijd is nader
vastgesteld pp dinsdag 24 febr.
Toegang vrij boven de 15 jaar
Lt
d
n
FRÉ DE BOER
Meubelhuis Inconé
st
n
ït
le
NOARD 69
ALLEEN bij
2.95 tot en met 5.50
e
;t
De burgemeester voornoemd,
J. RUSSCHEN
De burgemeester van Workum brengt
ter openbare kennis, dat ter secretarie
kosteloos verkrijgbaar zijn de formu
lieren voor de verzoekschriften om bij
de a.s. verkiezing van de leden van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal
bij volmacht te stemmen.
Het verzoekschrift moet uiterlijk
op 26 februari a.s. door de kiezer
worden ingediend bij burgemeester en
wethouders der gemeente in welker
kiezersregister hij op de dag der kan
didaatstelling (28 jan. j.l.) was opge
nomen.
Een kiezer mag niet meer dan twee
aanwijzingen als gemachtigde aanne
men.
Verkiezing van de leden van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal.
I
-
De heer Jonkman zou als oudste in
zittingsjaren namens de raad hartelijk
willen danken voor de uitvoerige nieuw
jaarsrede en voor de daarbij uitge
sproken goede wensen. Het is ons een
behoefte U mijnheer de burgemeester
en aan allen die ter secretarie werk
zaam zijn, een zegenrijk 1959 toe te
wensen, aldus spr. Op verschillende
tekenen van achteruitgang werd ge
wezen en daarom mag niets worden
nagelaten om een verdere achteruit
gang te remmen. Bepaalde landsdelen
trekken vele krachten tot zich. De
onvoldoende werkgelegenheid hier in ’t
noorden is het grote probleem voor
nu en de komende jaren. Zal de am
bachtsman een bestaan hebben, dan
moet hij zijn een manusje van alles,
in welk geval hij de zak vol diploma’s
moet hebben en dan vestigt hij zich
liefst niet in een plattelandsgemeente.
In de dertiger jaren is de daling van
de bevolking begonnen, maar na de
oorlog in versneld tempo. Spr. zou alle
ingezetenen op het hart willen druk
ken: Betrek niet van elders wat men
in eigen plaats kan krijgen. Verder zul
len we er goed aan doen de aandacht
te vestigen op de recreatie mogelijk
heden, speciaal wat de watersport-be-
treft. Vergroting van de werkgelegen-
De burgemeester van Workum brengt
ter kennis van belanghebbenden, dat
een kiezer op zijn verzoek kan wor
den toegestaan te zijner keuze aan de
a.s. stemming ter verkiezing van de
leden van de Tweede Kamer der Sta
ten-Generaal deel te nemen, hetzij in
de gemeente, in welker kiezersregister
hij op de dag der kandidaatstelling is
opgenomen, hetzij in een door hem
bij het indienen van dat verzoek aan
te wijzen gemeente.
De kiezer, die van deze bevoegd
heid gebruik wil maken, moet daar
van uiterlijk op de veertiende dag vóór
de dag der stemming (dus uiterlijk
op 26 februari a.s.) in persoon me
dedeling doen ter gemeente-secretarje.
Maandag 9 februari, ’s avonds half
acht was de raad in openbare zitting
bijeen. De plaats van de heer R. J.
Ketelaar bleef alleen onbezet. Voor
zitter de heer J. Russchen, burgemees
ter; secretaris de heer D. van der Goot.
Na de gebruikelijke opening hield
de voorzitter een gedegen toespraak en
de voornaamste feiten hieruit waren
des morgens in een persconferentie
reeds aan een aantal vertegenwoordi
gers van dag- en streekbladen meege
deeld met het verzoek om aan die feiten
en conclusies enige bekendheid te geven,
want in de allereerste plaats werd ge
waarschuwd tegen deprimerend geklaag
De toespraak van de burgemeester
luidde woordelijk als volgt:
Uw adres voor
Verschijnt éénmaal per week
Uitgave: Fa T.' Gaastra B.zn
Drukkerij en Boekhandel - Workum
Meubelen van Incone
traan een mensenleeftijd mes
Inconé voor kwaliteit
Voordeel en gezelligheid
n
de firma Jansen
O
it
's
De juiste bril versterkt
fe. Uw zelfvertrouwen
de cijfers
dat het
L-
UW
VERZORGEN
DE BEKENDE
OFFICIËLE MEDEDELINGEN
- 7*.
De gewoonte getrouw wil ik bij de aanvang
van onze eerste vergadering in dit jaar een
ogenblik uw aandacht vragen voor een over
zicht van hetgeen het afgelopen jaar heeft ge
bracht en daarbij dan enkele opmerkingen ma
ken die ook in de toekomst van belang kunnen
worden geacht. In het voorbije jaar is er zo
op het eerste gezicht niet veel spectaculairs
gebeurd, maar bij nadere beschouwing blijkt,
dat er enkele voor ons toch belangrijke beslis
singen zijn gevallen, welke dit jaar eerst een
zichtbaar resultaat zullen opleveren.
Het bouwrijp maken van ons bouwterrein
aan de Aldewei kon worden gerealiseerd er
verrezen reeds twee woningen, plus een bank
gebouw. Met de bouw van 10 woningwetwo
ningen is reeds een begin gemaakt en we ho
pen dit jaar 18 gezinnen met een nieuwe wo
ning blij te kunnen maken.
Reeds enige jaren heb ik steeds weer de aan
dacht moeten vestigen op de grote woningnood
die ook hier heerst. Helaas is hierin nog geen
Groolzand 18
BETERE, OPTIEK-
Deelnemen aan de stemming
in een andere gemeente
plaats in de omgeving, mag niet over het hoofd
worden gezien.
We kunnen mijns inziens met een zekere vol
doening op het afgelopen jaar terugzien hoe
wel ik anderszijds erken dat ook wij nog wen
sen hebben en er op bepaalde punten verbete
ringen mogelijk en dus nodig zijn.
Het stellen van deze beperking behoeft ons
niet te verontrusten, want wij dienen te beden
ken dat tevredenheid leidt tot stilstand. Indien
wij echter bij deze jaarwisseling besluiten om
in dit nieuwe jaar de tekortkomingen onder ogen
te zien en tevens besluiten om in goede samen
werking te trachten hieraan tegemoet te komen,
dan ben ik overtuigd dat wij op de goede
weg zijn.
Ik dank allen die in het afgelopen jaar hun
diensten aan de gemeentelijke huishouding heb
ben verleend en doe ook bij deze voor dit jaar
een beroep op aller medewerking.
Dit woord van dank geldt in het bijzonder
voor de heren wethouders, de secretaris en de
directeur van gemeentewerken.
Ik wil eindigen met de hoop uit te spreken
dat God u zowel in uw persoonlijk leven, als
in het werken voor de gemeenschap rijkelijk
moge zegenen.
Ik heb gezegd.
De firma wed. Bakker, waar kleinere land
bouwwerktuigen worden gemaakt, hoopt ook
haar afzetgebied te vergroten door naast ver
koop aan particulieren, ook aan wederverko
pers in wijder omtrek haar produkten af te
zetten. Hier werken 11 personen, terwijl ze
van flinke orders voorzien is.
Het carrosseriebedrijf van de heer W. IJnte-
ma heeft tengevolge van de bestedingsbeper
king een slecht jaar achter de rug, maar her
stelt zich gelukkig weer, zodat het personeel
weer van 5 tot 8 man kon worden uitgebreid.
Voorlopig is daar weer volop werk.
In het garagebedrijf van de heer Speerstra
hebben 6 personen druk werkook hier gaat
men de toekomst vol goede verwachtingen te
gemoet.
Het timmerbedrijf van de firma Beuker zou
gaarne meer werk hebben. Tengevolge van de
bestedingsbeperking en de veranderde maat
staven bij de toewijzing van bouwvolume aan
de gemeenten kan deze firma haar vleugels niet
zo uitslaan als zij dit graag zou willen doen.
Noodgedwongen moest zij haar personeel in
krimpen van 54 tot 19 man.
In het timmerbedrijf van de Jager werken
momenteel 9 man.
Het bedrijf van de heer Holkema ondervindt
min of meer hinder van de stremming van de
scheepvaart door de Dolte, terwijl voorts de
bestedingsbeperking hier haar schadelijke ge
volgen nog laat voelen. Om de gevolgen van
de stremming te ontlopen, vestigde Holkema
een nevenbedrijf in Sneek. We hopen van
harte dat volgend jaar de zaak hier weer op
volle toeren kan draaien. In dit bedrijf werken
momenteel 9 personen.
De z.g. sagofabriek van de firma Jansen en
Lohman verschaft gemiddeld ruim 10 personen
werk en produceert geregeld artikelen voor
haar winkels in Holland.
Onze jonge textielindustrie van de firma
Govers en Striethorst, waar ±12 dames werk
zaam zijn, heeft volop werk. Daar de mutaties
bij vrouwelijk personeel nu eenmaal groter zijn
dan bij mannelijk, heeft men hier nog al eens
moeite om alle machines bezet te houden. Als
gemeente kunnen we blij zijn met de vestiging
van dit bedrijf en naar ik meen te weten, zijn
ook de firmanten in hun verwachtingen alhier
niet teleurgesteld.
Dan zou ik nog willen noemen de wasfabriek
„Sirius”, waar ook altijd nog 10 personen
werken, ondanks het aanschaffen van wasma
chines door veel gezinnen.
De coöp. grasdrogerij alhier, de grootste in
het noorden, heeft ’s zomers 30 personen in
dienst. 5 man vinden er doorlopend werk, ter
wijl er aan loon 100.000,— wordt uitbe
taald. Per jaar wordt er ongeveer 3J^ duizend
ton gedroogd produkt verwerkt, zodat deze in
dustrie haar bestaansrecht meer dan bewezen
heeft.
De belangrijkheid van de spoorweg voor
Workum moge blijken uit de volgende cijfers.
De personeelssterkte bedraagt 12 personen. In
1958 werden bijna 44.000 plaatskaarten ver
kocht, waarvoor ontvangen werd 115.820,69.
Hiervan zijn 40 weekkaarthouders en 26 tra-
jectkaarthouders. Deze personen werken elders.
89 jeugdkaarten (scholieren). In datzelfde jaar
kwamen 344 wagonladingen goederen aan, er
vertrokken 41. Aan stukgoederen kwamen bin
nen 6819 zendingen, wegende 302.309. kg. en
gingen uit 1765 zendingen, wegende 195.404 kg.
De coöp. boerenleenbank had een geldomzet
van lü miljoen gulden. De verschillende am
bachtslieden in onze gemeente zitten over het
algemeen onder het werk en dat de winkeliers
ook niet bij de pakken neerzitten, blijkt wel uit
de vele verbouwingen en moderniseringen de
laatste tijd. De natuurlijke sanering heeft hier
veel verbeterd.
Tengevolge van concentratie van enkele bak
kerijen, komt die van de heer De Vries leeg te
voldoende verbetering gekomen. De officiële
berekening van het totaal aantal woningen in
onze gemeente is een statistische leugen, want
uit die statistiek zou n.l. moeten blijken dat
wij een overschot hebben van 12 woningen. De
werkelijkheid is, dat op onze lijst nog 50 ge
gadigden staan ingeschreven voor een nieuwe
of betere woning. Het kan gewoon struisvo
gelpolitiek worden genoemd, wanneer men uit
gaat van dat zogenaamde woningoverschot en
nu de geldmiddelen in ons land veel ruimer zijn
dan een jaar geleden het geval was, ben ik
van mening dat het geoorloofd is, een groter
bedrag van het totaal der beschikbare natio
nale middelen aan te wenden ter bestrijding van
de woningnood. En mocht dat niet mogelijk
zijn, dan zal niets mogen worden nagelaten
om een voor Friesland gunstiger verdeling van
het totaaal te bouwen woningwetwoningen in
ons land, te verkrijgen. De slechte toestand
van een groot aantal woningen hier is onlos
makelijk verbonden aan de ontvolking van het
platteland. Wil men die ontvolking met suc
ces bestrijden, dan is o.a. het bouwen van
woningen, een machtig wapen.
In „Wymertshof” werd begonnen met een
aantal verbeteringen in de huisvesting aan te
brengen we hopen daar dit jaar mee door te
gaan opdat hier ook na de voltooiing werkelijk
van een „tehuis” voor onze bejaarden gespro
ken kan worden. Het medeleven van particu
lieren, die reeds een televisietoestel en nieuw
meubilair schonken, doet weldadig aan. Dat de
ingezetenen van Workum onze oudere inge
zetenen een goed hart toedragen blijkt ook nog
uit de zo juist opgerichte bejaardensociëteit,
welke door samenwerking der bevolking een
keurig verzorgd onderdak kon krijgen.
Dat de jeugd ook niet vergeten wordt, blijkt
uit het gereedkomen van een zwembad. Hoewel
dit nog enigszins primitief is ingericht, blijkt
toch wel, door het veelvuldig gebruik, dat hier
een stap in de goede richting is gedaan.
Het „tige, tige tofreden” van ons raadslid
v. d. Wal, toen de gelden beschikbaar werden
gesteld voor de electrificatie van het Heiden
schap, was ook voor ons allen een reden tot
grote blijdschap. Naar alle waarschijnlijkheid
zal deze zomer dit object klaar komen, waar
mee wij in dit opzicht gerekend kunnen wor
den bij de gemeenten met het hoogste percen
tage aansluitingen op het provinciaal electri-
citeitsnet.
Met de werkzaamheden ter vernieuwing van
de Beginebrug werd een begin gemaakt. We
hopen ook hiermee in de loop van dit jaar
klaar te komen, zodat dan ook weer een einde
komt aan de narigheden, die tijdelijk aan deze
arbeid verbonden zijn.
Tengevolge van het uitvoeren van deze,
voor ons, grote kapitaalvragende objecten,
moesten verschillende minder belangrijke wer
ken uitgesteld worden. O.a. de verbreding van
de Spoardyk en de Heidenskipsterdyk. We
hopen dat deze op zichzelf zeer wenselijke ver
beteringen ook spoedig verwezenlijkt kunnen
worden. Ook de situatie bij de noodbrug over
de Pothuiswijk vraagt een spoedige oplossing.
De verbetering van de weg WorkumBols-
ward moet tot de urgente werken worden ge
rekend, daar dit één van de eerste voorwaarden
is voor de ontsluiting van de Zuidwesthoek.
Overleg hierover met Wonseradeel is reeds
gaande.
Tot de minder aangename dingen van 1958
behoorde het uitbreiden van de wegenbelasting
tot de ongebouwde eigendommen. Aangezien
de electrificatie van het Heidenschap in ge
vaar zou komen als we dit niet deden, konden
we niet anders.
Twee leden verlieten onze Raad, n.l. de he
ren Haijtema en Oosten. Met dankbaarheid ge
denken we hun arbeid, in het belang der ge
meente verricht, en we hopen dat de beide
nieuwe leden, de heren Hofman en Limonard,
eveneens hun beste krachten zullen geven in
het belang onzer gemeente.
De verwachtingen omtrent ons gasdistributie
bedrijf zijn in vervulling gegaan. Het jaarlijks
tekort is verdwenen, terwijl de gasafname met
25% is toegenomen.
In 1958 vestigden zich helaas geen nieuwe
industrieën in onze gemeente. Over de gang
van zaken bij de bestaande industrieën berei
ken ons geen ongunstige berichten. De aarde
werkfabriek van de firma de Boer, die haar
nieuw bedrijfspand aan de Emmabuert betrok,
is met de fabricage van draineerbuizen en
bloempotten begonnen. Men schijnt daar nu de
normale kinderziekten te boven te komen, ter
wijl men volop van orders is voorzien. Onge
veer 30 man zijn in dit bedrijf werkzaam. Bij
de heer G. de Boer, uitvoerder van waterbouw
kundige werken, bedraagt de personeelsterkte
op het ogenblik 22 man.
De coöp. zuivelfabriek „De goede verwach
ting" verwerkte tengevolge van de gunstige
grasgroei in 1958 één miljoen K.G. melk meer
dan vorig jaar en kwam daardoor op ±27'g
miljoen K.G. melk, waarvoor 8 miljoen gul
den werd uitbetaald, dit is miljoen gul
den meer dan vorig jaar. Ongeveer 100 perso
nen zijn bij deze fabriek werkzaam, waaraan
340.000,werd verloond.
De firma Nauta, waar 10 man werken, ging
over tot het fabriceren van een paar nieuwe
landbouwwerktuigen, waarvoor grote belang
stelling bestaat en waardoor hun orderporte
feuille zo bezet is, dat ze moeite heeft tijdig
aan de vraag te voldoen.
staan. De Vries Jr. hoopt hier nu een fabriek
voor het maken van koek en aanverwante arti
kelen te stichten. Hij zal voorlopig klein begin
nen, maai- het laat zich aanzien dat hier veel
perspectief in zit, zodat het niet onmogelijk is,
dat hier een behoorlijke industrie uit groeit,
waar enkele tientallen personen tewerkgesteld
kunnen worden.
We zijn ook blij, dat we hier een bijkantoor
van de coöp. centrale landbouwboekhouding
hebben gekregen, waar weer 4 personen hun
brood kunnen verdienen.
Al deze zaken komen echter geregeld bij ons
om woningen voor hun personeel, omdat het de
grootste moeite kost geschoold personeel te
krijgen als geen goede woning aanwezig is. Dit
zal steeds onze aandacht moeten hebben en het
is te hopen dat de hogere instanties zich goed
bewust mogen zijn, dat er niet alleen een gun
stig klimaat geschapen moet worden voor nieu
we industrieën in bepaalde kernen, maar dat
het van even groot belang is dit te doen voor
reeds jaren bestaande. De nog steeds geldende
gemeentelijke classificatie laat hier ook haar
remmende en voor het platteland ongunstige
invloed gelden.
Bekijken we het inwonertal van de gemeente
Workum vanaf het jaar 1880 tot heden dan
zien we dit aantal na 1882 geleidelijk stijgen
tot 1888, in welk jaar het inwonertal 4245 be
draagt. In 1890 daalt dit aantal echter plotse
ling tot 4146. In de jaren daarna schommelt het
bevolkingscijfer tussen 4059 en 4198 totdat in
het jaar 1911 het aantal inwoners weer toe
neemt. Op 31 december 1916 is het bevolkings
cijfer gestegen tot 4320, een cijfer dat nadien
niet meer bereikt is. s
Weer daalt het aantal inwoners, stijgt in
1923 nog tot 4229, maar daalt daarna opnieuw
tot zelfs 3786 in het jaar 1936.
Langzaam herstelt het inwonertal zich en na
in 1944 het cijfer 4000 weer te hebben over
schreden, bereikt het in 1949 nog een aantal
van 4206.
Opnieuw neemt dit echter af en
over de laatste twee jaren zeggen ons
aantal inwoners weer beneden de 4000 ligt n.l.
3982 op 31 december 1957 en 3949 op 31 de
cember 1958.
Gaan we na welke mensen er deze gemeente
in de laatste twee jaren hebben verlaten dan
zien we dat in 1957 van de 325 vertrokken
personen er 130 een beroep uitoefenden. Var.
deze 130 vertrokken er 69 naar een plaats in
de provincie Friesland (8 onderwijzers (essen):
17 veehouders (knechten); 6 kantoorbedienden-
3 zuivelarbeiders 17 dienstboden 7 bouwvak
arbeiders e.a.5 verpleegsters en 6 overige be
roepen) en 57 naar een plaats buiten de pro
vincie (7 onderwijzers essen4 veehouders
(knechten); 8 kantoorbedienden; 8 zuivelarbei
ders 11 dienstboden 7 bouwvakarbeiders
e.a.; 2 verpleegsters en 10 overige beroepen).
Naar het buitenland vertrokken er 4.
In 1958 vertrokken er 231 personen 100
minder dan in 1957) waaronder 99 die een be
roep uitoefenden. 51 personen vertrokken naar
een plaats in de provincie (2 onderwijzers (es
sen); 6 veehouders (knechten 8 kantoorbedien
den 4 zuivelarbeiders16 dienstboden9
bouwvakarbeiders e.a. 2 verpleegsters en 4
overige beroepen) en 44 naar een plaats buiten
de provincie (3 onderwijzers (essen); 1 veehou
der (sknecht); 10 kantoorbedienden; 3 zuivel
arbeiders; 12 dienstboden 5 bouwvakarbeiders
e.a.; 3 verpleegsters en 7 overige beroepen).
Naar het buitenland vertrokken er weer 4.
We zien dus dat van de vertrokken personen
ongeveer de helft in de provincie blijft. De trek
binnen de provincie richt zich voornamelijk
naar de grotere plaatsen.
Mijne heren. Ik heb u misschien vermoeid met
zoveel cijfers te noemen, maar ik meende dit
toch eens een keer te moeten doen, om te laten
uitkomen dat we hier helemaal niet wonen in
een dood stadje, maar dat hier nog volop activi
teit is. Men kan haast geen krant in handen
krijgen of er staat weer iets in over de ont
volking van het platteland. En vooral over onze
Zuidwesthoek zou mem de indruk krijgen dat
alles er op sterven na dood is. Het spreekt
vanzelf dat, wanneer dit zo was, niemand er
aan zou denken naar dergelijke plaatsen toe te
gaan. Maar zulks geldt zeker niet voor Wor
kum. Ook op cultureel terrein kunnen we nog
meedoen. Ik denk hierbij aan de traditionele
uitvoering van de Matthaus Passion, een bloei
ende sportvereniging, verschillende zangvereni
gingen, muziekverenigingen en toneelclubs. Met
de onvolprezen meren in de nabijheid, de
Waard voor vogelliefhebbers en de vele mooie
oude geveltjes is Workum een uitermate ge
schikt recreatieoord, dat voor velen nog onbe
kend is. Maar eens zal toch de tijd komen dat
we door de overbevolkte randstand Holland
ontdekt zullen worden en ik ben er van over
tuigd dat een bezoek hier, steeds weer tot her
nieuwde kennismaking zal leiden.
Het is te hopen dat men in Den Haag bij
het toekennen van gelden voor het stichten van
bepaalde inrichtingen, b.v. op onderwijsgebied,
eens rekening hield met het historisch gegroei
de, inplaats van alleen rekening te houden met
de geografische ligging, met de passer een cir
keltje te trekken en zodoende nieuwe centra te
vormen. Wanneer men de passer op Workum
zet is inderdaad bijna de halve cirkel Ijssel
meer, maar dat was vroeger ook al water. Dat
er zich desondanks in Workum toch een cen
trum heeft gevormd, meer dan enige andere
Groolzanc/ 18’
n r t r n r dt l
