GEMEEMK E.\ lllil ARRONDISSEMENT ML
MELWS- EN \IIVEI{TLVril'-l!i.UI VOOR DE
BINNENLAND.
N.
1871.
71
N G.
O SEPTEMBER.
"\’v OE IN" S D AG
X
I
3.
*4
V.
A
SNEEKER COURANT
inlje
HET ULTRA MONTANISME.
des
lijke ziekten.
roodvonk epidemisch verspreid zijn
Dagen.
Wijken.
Datums.
5pf.
De ongeregeldheden te Zaandam,
Husaren dat ter handhaving van orde
a.
ge»
b.
onder het volk.
roeiwedstrijd die
Pierson zelfs,
belang is laat
En wat van niet minder
onze
Proclameeren wij geen wijsgeerig
Laat ons geene
Het ontbreekt
Z. M. heeft benoemd bij de geneesk. dienst
der landmacht in Oost-Indie: tot apotheker 3de kl.
den heer T. Risselada, op zijn verzoek eervol ontsla
gen apotheker 3de kl. van de landmacht in West-
Indie.
6
7
8
9
11
13
13
15
16
gegeven
1 er
een wels-
besmelte-
intjq
jr-.
ënga
1— 5
2— 5
2—5
2—5
2
2—5
2—5
2—5
2-6
2
kome,
.tha-
IJpe
idrik
sz.
belh
,24
37
45
56
.9
26
35
44
50
reit,
lap-
,800
16—
5,20;
gere
frie-
1.
2.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
1/
4
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarenbo’ven 7/a Gents. Alle brieven en. stukken
de uitgave of redactie betreffende, worden franco ingewacht.
aandacht verdient Pierson niet, ’t Is waar dat
men spoedig in ons land een wijsgeer is, doch
onze wijsgeeren zijn er wijsgeeren naar.
Het logische zal eenmaal al
het onlogische overwinnen
en alleenheerscher zijn.
Hartmann Philosophic
Unbewussten 1870
4 Sept.
Te Amsterdam bestaat nu ook een commissie
tot het verspreiden van democratische traetaatjes
40(bj
35
3
Het Gemeentebestuur van SNEEK;
Gelezen hebbende het besluit van heeren Ge
deputeerde Staten van Friesland, van den 24
Augustus 1871, no. 127, (Prov. blad no 103);
Brengt ter kennis van de ingezetenen dat, ter
provinciale griffie te Leeuwardenverkrijgbaar
thans meer dan ooit
voor ultramontaansche woelingen te vreezen heb
ben gelijk beweerd wordt is eene moeie-
lijk te beantwoorden vraag. Tot zekere hoogte
is het veld winnen der ultramontaansche richting
daaruit te verklarendat hel katholicisme in ’t
algemeen gevaar looptaan kracht en invloed
verliest.
Een katholiek, die natuurlijk den bloei zij-
I ner kerk wenschtdoch daarom nog geen ultra-
montaan is geen man van uitersten
een
zijn gesteld voor den prijs van 50 cent per exem
plaar afdrukken van no. 104 van het Provinciaal
blad van Frieslandinhoudende
het door den koning goedgekeurde besluit
der staten van die provincietot vaststel
ling van het bedrag der ontvangsten en
uitgaven van de rekening der enkel pro
vinciale en huishoudelijke inkomsten en
uitgavendienst 1869.
die rekening zelve.
Sneek 4 September 1871.
HAMERSTER DIJKSTRABurgem.
H. FENNEMASecretaris,
Volgens het Vaderland zal hoogst waarschijn
lijk de beroemde romanschrijver Berthold Auer
bach in den aanstaanden winter ons land bezoe
ken en in eenig genootschappen letterkundige
voordrachten houden.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS,
Abonnementsprijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
geen man van uitersten steunt
wellicht de ultramontanen daar hij opmerkt dat
zijne kerk fiiet meer is wat zij was en allengs
minder kans heeft te worden wat zij volgens
hem behoort te wezen. Waarschijnlijk ge
looft hij niet aan het bloedende beeld van den
heiligen Januarius of aan de verschijning van onze
Lieve Vrouw te Lourdes fin de Pyreneën) en in
andere omstandigheden ware ’t mogelijk dat hij
zijn stem verhief tegen zulk bijgeloof en tegen
de schandelijke exploitatie daarvan, nu echter zal
hij zwijgen en hij is ver van keurig als hij de
soldaten monstert die strijden of beloven te strij
den voor de alleen zaligmakende kerk. Hij vraagt
niet of de soldaten woest of karakterloos zijn en
hel is hem onverschillig of hunne wapenen be-
hooren lot de «oneerlijke wapenen”; slechts kracht
vordert hijgeweld of list en moed. Men zou
f kunnen zeggen: aangevallen katholicisme gaat nood
wendig over in ultramontanisme. En zeker is het
dal de katholieke kerk hevig is en wordt aange-
Omtrent dezen schrijver vindt men in
dr. Feringa’s Democratie en Wetenschap o. a.
de volgende scherpe maar verdiende woorden:
^Hoogstwaarschijnlijk heeft Pierson nooit van
wetenschap een goed begrip gehadjaren lan
ge verontreiniging der hersenen met dogmatiek,
zij het moderne en langdurige grove misken
ning der logica laten steeds diepe sporen na.”
Ook dr. Land loopt niet hoog met Pierson
maar wij vinden dat Land’s brochure van on-
Men leest in de Heraut Zoo we wel onder
richt zijn zal door de heei en van Wassenaer
van Catwijck en van Loon, in de heifstziltiug
van de Tweede Kamer der Staten-Geueraaleen
voorstel worden ingediend ter Grondwetsherzie
ning, voor zooveel artikel 194 betreft.
Sommige katholieke auteurs redeneerer. aldus:
«Op zuiver wetenschappelijke gronden moge de
waarheid van het katholicisme niet te bewijzen
zijn het is toch zeker dat alleen het katholieke
geloof den mensch tevreden en gelukkig maakt
en geluk goed begrepen, is het ware.” Van
der. anderen kant zeggen zij »het is onjuist te
meenen dat de mensch niet aansprakelijk is voor
zijne overtuiging want ’s menschen overtuiging
is goeddeels afhankelijk van zijnen wil. Hij kan
desverkiezende de oogen sluiten voor de waar
heid.” Soortgelijke redeneeringen zijn geliefkoos
de themas der katholieken en somwijlen gelukt
het hun een zwakke ziel voor hunne kerk daar
door te winnen. Er is dan ook een kern van
waarheid in die thema’s.
Vermeende zekerheid is voor de meesten aan
genamer dan twijfel rust gelukkiger dan onder
zoek. Daarenboven maakt hoogere ontwikkeling
vatbaarder voor smart en stellig heeft een var
ken minder verdriet dan een paard.
Een plantenleven is in dien zin gelukkiger dan
Let leven van een dier. Desniettemin is het ge
luk deel uit te maken der katholieke kerk óf il
lusoir óf verkregen ten koste der hoogere ont
wikkeling als mensch. En alwie de waardij kent
van hoogere ontwikkeling zal ze niet willen prijs
geven. Wat betreft de invloed van den wil op
's menschen overtuiging ook hierin ligt waar
heid.
Buiten den geheel indirectendoor niemand
ontkenden, invloed van dien wil, is hel een ziel
kundig feit, dat men b. v. door (willekeurig)
lang achtereen te liegenop het laatst dikwerf
de leugen niet meer voor leugen houdtmaar
(en onwillekeurig dan) voor waarheid. Het is de
ze omstandigheid waarvan door de theologen van
elke kleur met of zonder opzet voor zich zelven
en voor hunne leerlingen veel partij wordt ge
trokken doch zij berust geheel op eene vergis
sing van t menschelijk verstand eene vergissing
als alle vergissingen.
Onfeilbaar is het verstand nietmaar het blijft
onmogelijk te gelooven naar willekeur.
Intusschen onthouden wij onsom ons niet te
vergissenvan elke leugen elke overdrijving
elke «frase
SlotsomZoeken wij niet geluk voor den
mensch in het animale of zelfs vegetale en veel
min in het mystieke levenmaar in het intellec
tueel. Wil de katholieke kerk den vooruitgang
keeren wij niet. Doch zoeken wij dien voor
uitgang niet alleen in uitwendige dingen als
telegrafenspoorwegen en kruppkanonnen
maar vooral in vooruitgang op zedelijk, verstan
delijk en sociaal gebied.
Maandag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Maandag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
En op dat zulks ter algemeene kennis
zal deze worden afgekondigden geplaatst in de
Sneeker Courant.
Sneek den 29 Augustus 1871.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
HAMERSTER DIJKSTRA.
De Secretaris
H. FENNEMA.
vallendoor hare’ telkens krachtiger vijanden
de wetenschaphet onderwijs en de verbetering
der communicatie-middelen. Daartegen voert zij
aan onfeilbaarheid van haar opperhoofd (wat wei-
I nig beteekent) en eene goede organisatie (wat
veel zegten te meeromdat bij bare partij
l(uiterst weinig organisatie wordt gevonden, de
Tijd moge nog zooveel schrikbeelden voor zich
zelve en hare lezers maken, van eene «vrijmet
selarij met vertakkingen heinde en ver”) Wij
voor ons gelooven maar gelijk wij zeidenhet
j is moeielijk de wederzijdsche strijdkrachten te
wegen of te meten dat het katholicisme be
stemd is, hoe militant het zich betoone en hoe
veel moeite het doe om zijn natuurlijke vijanden
tot overloopen te bewegenom onder te gaan.
Wy gelooven zulks op geschiedkundige en we
tenschappelijke (zoo men wil wijsgeerige) gron
den doch deze of dergelijke geheel theoretische
geruststelling mag niet leiden tot practische toe-
passingtot onachtzaamheid en verzuim Toe
passing hier zou juist de waarde der motieven
waarop de geruststelling steuntverminderen
ja nul doen worden Laat ons, als de Zaan-
landsche Courantgerust zijn maar waakzaam
en strijdvaardig tevens. Geven wij in geen ge
val het onderwijs prijs aan de kerk, en bekom
meren wij ons niel om het getier van ultramon
tanen of van drijvers der orthodoxie (welke laat- langs had kunnen achterwege blijven. Zooveel
sten slechts inconsequente ultramontanen zijn en
(.enkel in graadmaar niet in soort van hen ver-
1 schillen)al kunnen zij het gezag inroepen van
In de Hoop des Vaderlands komt een bericht
voor en wordt door dit blad bevestigd dat ds.
van Dijk te Doetinchem eene christelijke hoogere
burgerschool tracht op te richten en zijn doel
zeer waarschijnlijk bereikt zal worden.
Dat in de Katholieke kerk de ultramontaansche
richting gedurende de laatste jaren meer en meer j
veld heeft gewonnen is een niet te loochenen 1
feitof echter de mannen van den vooruitgang
en zelfs zij die slechts het behoud wenschen
l der tegenwoordige maatschappelijke en politieke
toestanden en inrichtingen thans meer dan ooit
4—
liden
ci.
stuk
per
4.
•oral
om.
Bij de Tweede Kamer is ingekomen
ontwerp houdende voorziening tegen
Onder de bepalingen in dit wets
ontwerp merken wij bij eene vluchtige inzage op:
verplichte oprichting in de gemeenten van ver-
plegingslokalen voor besmettelijke zieken en van
een lykenhuisje voor aan besmettelijke ziekten
overledenen op ieder kerkhof; verbod om kermis
te houdenwaar Aziatische cholera pokken of
roodvonk epidemisch verspreid zijn en bevoegd
heid der landsregeering om bij besmellehjke ziek
ten de kermis te schorsenverbod aan perso
nen uit besmette huizen om scholen fabrieken
en werkplaatsen te bezoeken tot 8 dagen na hel
wijken der ziekte; de scholen ontzegd aan ieder,
die geene verklaring heeft van welgelukte vacci
natie door een geneeskundige afgegeven perso
nen die in liefdadige gestichtengevangenissen,
of in kazernen of op oorlogschepen opgenomen
worden, worden binnen 14 dagen allen gevacci
neerd; kenmerking der huizen, waar gevallen
van besmettelijke ziekte voorkomen Artt. 25
tol 35 der wet handelt over de cholera-commis-
siëndie onmiddelyknadat de regeering de
nadering der cholera bekend en die artikelen van
toepassing gemaakt heeft in iedere gemeente
benoemd worden.
KENNISGEVING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
de Gemeente SNEEK maken aan alle gebrui
kers van maten gewichten enz. binnen deze ge
meente bekend, dat alhier, voor den herijk
zal worden gevaceerdin een locaal der firma
LOUWMANS Go. aan de Pol, in orde als volgt:
Uren
voor- na
middag.
8—12
8—12
8—12
8—
10—12
8—12
8—12
8—
wetenschap ware weten
schap zijn. F
stelsel tot volstrekte waarheid."
hypothesen verwarren met feiten.
I der katholieke woordvoeders waarlijk niet aan die
scherpzinnigheid welke noodig is om de fouten
en hiaten van wijsgeerige stelsels of de voorba
righeid van natuurvorschers te bespeuren. Men
leze eens b. v Pourquoi l’on ne croit pas van
LaforetLeuven 1868. Zoover wij weten zijn
alle tol dusver bedachte wijsgeerige stelsels al
even gewaagd en oobewezen als de katholieke
hypothese. Niet wijsbegeerte (in engeren zin)
maar natuurkundephysiologie en zielkunde zul
len het katholicismealthans het ultramontanis
me vernietigen. Geen opgeschroefde theorien al-
zoo maar de aankweeking van waarheidszin en
de studie der waarschijnlijkheidsrekening.
ue ongeregeiuneuen te Zaandamwaarvan we
in ons vorig nummer reeds met een enkel woord
melding maakten, hebben later nog tot een treu
rig incident aanleiding gegeven, liet detachement
Husaren dat ter handhaving van orde en rust
uit Haarlem was ontboden is op ernstige wijze
met het volk in contact gekomen na aankomst
van een feestlrein uit den Haag. Eén persoon
werd bij de charge gedood enkelen gewond en
1 Schijnt nog niet
tot die geweldadige maatregelen of dal er hier
i aan overdreven dienstijver
De lezingen, door onder
zijn
een
van
De uitslag van den zeil- en roeiwedstrijd die
Zaterdag op het IJ te Amsterdam heeft plaats
gehadis o. a. geweestNo. 9 scherpe vaar
tuigen van 9,50 meiers en daarboven premie
door Telegraaf van den heer T. W. Stam te
Sneek no. 13 kleinere jachtenprijs door de
Zwijger van den heer Sleeswijk te Lemmer, pre*
eenigen geraakten te water, ’t Schijnt nog niet
recht helder te zijn of er aanleiding gegeven werd
gedacht moet worden
van den commandant.
scheidene bladen over deze zaak g-
zeer verschillend, ’t Is te wenschen dat
nauwkeurig onderzoek worde ingesteld.
De burgemeester der gemeente Z. heeft
meend zijn ontslag te moeten vragen.
