GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEER.
NIEEWS- EN ADVERTENTIE-BIAD VOOR DE
BINNENLAND.
1872.
ZE VE N-E N-T WINTIGSTE J
11 DECEMBER
WOENSDAG
Coöperatieve Vereenigingen.
i No. 99.
e
winkelver-
schot ten bate der inleggers alleen.
dr Nuyens)
Het letterlievend genootschap Demosthenes te
Deventerzal Multatuli's jongst meesterstuk
«Vorstenschool” den 30sten dezer ten too-
neele voeren.
k
e
r
Professor Vreede wil, dat de vraag shoe moet
ons Land verdedigd worden niet behandeld
worde in openbare zittingen onzer Kamers, maar
in comilé-generaal.
De volksvertegenwoordigers behooren in dezen
alle orateurs-ijdelheid te verloochenen.
De Eerste Kamer der Staten-Generaal is bij-
eengeaoepen tegen Woensdag den 18 dezer, des
avonds ten 8 ure.
De wet, betreffende de besmettelijke ziekten
is door den konmg bekrachtigd.
L’ Ami du Limb, meldtdat binnenkort zal
verschijnen eene brochure, gericht aan den Com
missaris des Konings in Limburg en welke den
titel zal voeren: »P. J. A. M. de Willebois,
Commissaris des Konings in Limburg ontmas
kerd in zijne daden en handelingen door een ont
slagen burgemeester.”
f Terwijl t
heeft en zonder haar
De Nieuwe Noord-Ilollander (van dr Nuyens)
heeft ontdekt, dat de censuswet een middel zal
zijn in de hand der radicalen om niet ’s lands
belangmaar hun partijbelang te bevorderen.
De conservatieve par tij zou dan ookmeent het
blad indien zij de wet aannam, «op eene lum
melachtige wijze” handelen.
Wij bevelen (zegt de Telegraaf) deze opmer
king in de bijzondere aandacht der conservatieve
vrienden.
Te Utrecht was het op St. Nicolaas-avond op
straat zeer druk maar het vroeger huiselijk
feest, het kinderfeest bij uitnemendheid, ontaart
toch vreeselijk zegt iemand in ’t Utrechts Dag
blad en krijgt meer en meer een nationaal
karakter, dat is: wordt een «dronkenmansboel.”
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
De minister van buitenlandsche zaken roept op
jongeliedenNederlandersdie in aanmerking
wenschen te komen voor klerk by het departe
mentvoor’shands op een tractament van /500.
Schoonschrijven (calligraphic) is een hoofdver-
kinderen, welke opvoeding of onderwijs ten doel
hebben. De provinciale besturen stelden daarop
reglementen vast; die van Zuid-Holland den 16e
Augustus 1825, van Groningen den 20sten Sept.
1855, van Utrecht den 23sten December 1825
van Gelderland den 7den Juni 1826, van Fries
land den 4den September 1832 van Overijssel
25 Juni 1834. Schier overal werd de koepok
inenting verplichtend voorgeschreven voor het toe-
la'en van kinderen op de scholen. Dit werkte
gunstig op de pokziekte. Van lieverlede zijn de
voorschriften of bepalingen ingetrokken of in on
bruik geraakt. Alleen in Friesland zijn ze ge
handhaafd. En wat heeft men gezien dat, ter
wijl de pokkenepidemie van 1870 en 1871 in Ne
derland 16,493 inwoners er aan stierven, dat is
1 op 230 inwoners, de sterfte in Friesland slechts
67 bedroeg of 1 op 4499 inwoners terwijl van
de 253 gevallen 74 er van buiten de provincie
waren ingebracht.
Dat de verplichte koepokinenting voor kinde
ren door gemeentelijke verordeningen reeds voor
lang is voorgeschreven, zonder dat er de gemoeds
bezwaren zoo door zijn opgewekt, is reeds op
gemerkt.
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7’/a Cents. Alle brieven en stukken,
de uitgave of redactie betreffende, worden franco ingewacht.
geen betoog. Daarenboven kan hij de beste
waar koopen tegen den laagsten prijs en behoeft
voor geen bedrog in wegen of meten te vreezen.
Op de meeste dagelijksche behoeften kan het
coöperatie-systeem worden toegepast en waar ’t
geschiedtzijn de resultaten er van allen even
schitterend schoon.
Niet alleen winkelwaren zijn geschikt voor de
toepassing van het beginsel, maar ook op 't groot
ste gedeelte der landbouw producten is het toe
te passen zeer zeker althans op aardappelen
gedroogde peulvruchtengranen vele groenten,
z. a. knol- en wortelgewassen op zuivel, ge
zouten en gerookt dierlijk voedselja alle artike
len, die niet aan dadelijk bederf of mode on
derhevig zijnkunnen in de winkelvereeniging
worden verkocht.
Onder de laatste brengen wij bijv, gekleurde
stoffen, onder de eerste bijv, versche visch.
Het beginsel van coöperatie is voor groote uit
breiding vatbaar en wordt zelfs toegepast op ar
tikelen van weelde, d. i. van geene eigenlijke be
hoefte.
Wij hebben hierbij ’t oog op de cantine van
’t Werfdepot te Harderwijk.
Daar heeltwel is waar, geen directe coöpe
ratie plaatsmaar genieten zijdie er iets koo
pen bijna dezelfde voordeelenals of zij zich
vereenigd hadden.
Uit het tarief schrijven wij de volgende prij
zen af
1 kop koffie 1 ct.idem met suiker 2 cl.
1 kruik (zeer goed) bier 15 ct.; 1 groot glas id.
6 ct.1 broodje 2% ct.; idem met boter 4 ct.
idem met boter en kaas 5 ct.1 portie worst
(ongeveer 12 centimeter lang en 10 in omvang)
6 ct.boter voor eene snede brood 2 ct.kaas
voor id. 1 ct 1 beschuit 1 ct.met boter 2
ct.met boter en kaas 3 ct.1 groot glas groc
(van rum of cognac) of punsch 15 ct.1 groot
glas jenever 5 ct., of brandwijn 5 ct.
Wat daar verkocht wordtis overvalscht en
de dranken zijn er le qualiteit.
De koffie bestaat uit cichorei, gebrande stroop
en koffie en is beter dan in de meeste herber
gen wordt geschonken.
De jenever is zoo als zij uit de distilleerderij
komt, zonder toevoeging van de gebruikelijke 4
liter water.
’t Vaderl herinnert, dat de voorschriften om
trent de verplichte koepokinenting hier te Lande
niet zoo vreemd zijn, als de opgezweepte agita
tie daartegen wel zou doen vermoeden. Voor
Amsterdam werd den 27sten Oct. 1823 de koe
pokinenting voor alle kinderen bepaald voorge
schreven. De bepaling is er steeds in stand ge
bleven; men heeft daar intusschen ’t ergst gewerkt,
alsof men de inenting wel bij plaatselijke veror
dening niet krachtens de wet wildeDen 31e
Maart 1825 richtte de minister van binnenland-
sche zaken een circulaire aan de gouverneurs der
provinciënwaarbij werd gezegd dat de bepa
ling, volgens welke geen kinderen tot de scholen
mochten worden toegelaten, dan die voorzien zijn
van een bewijs van koepokinenting, toepasselijk
was op alle scholen, bij art. 6 van ’t Koninklijk
besluit van den 18 April 1818 omschreven, dus
ook voor naai- en breidwinkels, speel- en kinder
schooltjes, in een woord alle verzamelingen van
nigte artikelen van eerste levensbehoefte is de
prijs in veel grootere mate gestegen, dan het
loon verhoogd is. In ’t algemeen kan men zeg- 25%ja meer goedkooper zal hebben, behoeft
gendat de landbouw-producten, en vooral die
van het vee, in dezelfde verhouding duurder zijn
geworden als die van fabrieksnijverheid goed
kooper.
Vermeerdering van bevolking doet de vraag
naar bouwgronden toenemen en bij gevolg den
prijs er van stijgenvermeerdering van bevol
king doet het aanbod van arbeidskracht grooter
worden, en derhalve de betrekkelijke waarde er
van verminderen.
Nogtans zijn de loonen verhoogd.
De verklaring van dit oogenschijnlijk niet mo
gelijk geval is hierin te vindendat ook de waarde
van het geld, ten gevolge van de veel grootere
en goedkoopere productie van edel metaal (Ca-
lifornie, Australië, Nevada) gedaald is.
Om onze verklaring duidelijk te makenstel
len wij, dat vóór een zeker aantal jaren één gul
den loon daags een goed bestaan gaf en dat
om datzelfde te hebben, thans 50 meer noo-
dig is.
Ten gevolge van het grootere aanbod van ar
beidskracht, zou, volgens de leer van vraag en
aanbod, het loon van één gulden thans eenige
percenten minder moeten zijndoch de meer
dere en goedkoopere voortbrenging van het
ruilmiddel heeft de waarde er van op zich
zelf, afgescheiden van wat men er voor koopen
kan, doen verminderen, en daarom zijn de loo
nen gaandeweg verhoogd geworden.
Dat de loonen niet voldoende zijn voor de be
hoeften van den werkman, is voor een groot deel
zijne eigene schuld.
De wet van coöperatie wordt overal in alles
toegepastalleen de arbeider negeert haar
of kent haar niet.
Terwijl ieder ander er op uit is, om zoo goed
en goedkoop mogelijk de benoodigdheden voor
de dagelijksche behoeften in te slaan en dus naar
de beste gelegenheid en den geschiktsten tijd uit
ziet, volgt de werkman den ouden sleur en doet
zijne inkoopen in het klein uit de 1001e hand.
Eer de artikelen, die hij koopttot hem zijn
gekomen, is er door verschillende personen reeds
winst op behaald en zyn de waren, die er voor
vatbaar zijn door evenveel personen vervalscht.
De werkman betaalt het meeste en ontvangt het
slechtste. Dat alles is eigene schuld. Wat een
ander met een gulden betaalt en goed is, dat
Nu weten wij wel, dat eene coöperatieve ver-
eenigirg niet op eens met alle waren kan be
ginnen en dat er geld eene woning, opstal enz.
noodig is; maar men kan in 't klein aanvangen
en van de behaalde winst bijv. 5% besteden, om
het noodig meubelair uil te breiden.
Schalen en gewichten, benevens eenige waren,
leggen den grond voor eene groote zaak.
Om daarmede te beginnen, moeten eenige ar
beiders zich vereenigen en liefst zelven in voor
schot zijn bij de vereeniging. Kan dat niet, dan
zie men naar wat renteloos of zelfs rentevorde-
rend voorschot om, en bestede de behaalde win
sten (die matig moeten zijn) tot aflossing van het
geleende.
Het ware te wenschen dat zoogenaamde phi-
lanthropen, tractaat- en afschafïïnggenootschap be
vende lieden, eens de handen uit den mouw sta
ken en voor den werkman ’t initiatief namen.
Winkelvereenigingen zijn de meest gemakke-
lijke in praktijk te brengen coöperatie-toestan-
den.
Er zijn er meerdere, zoo als bouwverenigin
gen eet- en slaaphuizen, inkoop voor gemeen
schappelijke rekening van andere dan huishoude
lijke zakenenz.waarop wij later wel eens te
rug zullen komen.
De geheele maatschappij maakt gebruik en
trekt voordeel van het coöperatie-beginsel, alleen
de arbeider nieten daarvan is voor hem ’l ge
volg, dat hij niet zelden juist door de toepassing
van dit voor anderen zoo heilzaam beginsel ge
drukt wordt.
Het gaat hem als iemanddie in tijd van
spoorwegen niet anders wil reizen dan per veer
schip en daardoor lang onder weg blijft, veel lijd
verliest en overal te laat komt.
De adv.-gen. Römer heeft bij den Hoogen Raad
geconcludeerd tot vernietiging van het arrest van
het Hof in Groningen, waarbij notaris Victor te
Winschoten tot ƒ10 boete is veroordeeld wegens
het in eene acte gebruiken van andere benamin
gen voor eene maat dan de wettelijke en tot
verwijzing naar een aangrenzend Hof. Uitspraak
27 Dec.
men op bijna elk gebied samenwerking
eene menigte zaken onmoge
lijk zouden tot stand kunnen worden gebracht
mist de arbeider haar zoö goed als geheel. Hel
^eendracht maakt macht" is hem bijkans onbe
kend. Slechts in één opzicht heeft hij ’l op en
kele plaatsen toegepast, waar het gold de ver-
hooging van de loonen.
Dat de loonen over ’t algemeen te laag zijn
zal wel niemand, die der zake kundig is en zich
niet wil bedriegen, ontkennen. Van eene me- worden omgezet, en komt het voordeelig
.51 1 - I I. L fi 5~. Jo/'bnt Inn l,n f r. n 11 a a*.
Dat de werkman op die wijze zijne winkelwaren
kost hem de helft of een derde meer en is slecht.
Daargelaten nog of hij ’t gewicht en de maat
wel krijgt, wat niet altijd het geval is.
Een eerste stap op het terrein van lotsverbe
tering is het in ’t leven brengen van
eenigingen.
Deze kunnen van tweeërlei soort zijn t. w.
alleen toegankelijk voor de leden, of ook open
staande voor anderen. In 't eerste geval kunnen
de waren worden verkocht zonder of met winst,
en wordt deze, pro rata parte van inleg of in
koop door de leden onder hen verdeeld. In
het andere geval moeten zij met eenigen winst
over-
r
r
i
f
6
v
a
t
T
r
e
i.
SNEEkER COURANT
