MEWS- EN ADVERTENT1E-RLAD VOOR DE
GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEER
N.
B 1 N N E N L A N I).
1873.
No. 14.
N G.
ZATERDAG
13 FEBRUARI.
e v i n
Drie Hoogescholen.
K e n n i s
Bekend in akin g.
I
II.
(Slot.)
kt.
an-
Febr
WETHOUDERS
van
55,00
keur
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7’/2 Cents. Alle brieven en stukken’
de uitgave of redactie betreffende, worden franco ingewacht.
van strafvordering,
Van politie-
Adminislratief
zijne verplichtingen ten
zoover die te vervullen
een goed zedelijk gedrag
ta
ir. te
jland
hem.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
Balk
ij c kei
Balk
't 46
eren,
Z-,
Var-
irden
in.
hij nooit iets.
10,a
’4
*4
van
jiljen
urjen
lans
Pie-
An-
k.
Nije-
:T/
1
r
BURGEMEESTER en
de gemeente SNEEK
Gelet op artikel 117 der algemeene politie
verordening voor deze gemeente, vergunnen door
deze op den 19en dezer maand, zijnde de ge
boortedag van Zijne Majesteit onze geëerbiedig
de», Koning zwervers en voetzoekers af te ste
ken, doch niet vóór zeven uur des avonds.
En za! deze worden afgekondigd, geplaatst in
de Sneeker Courant en in afschrift gezonden aan
den Commissaris van Politie, om te zorgen voor
de naleving.
Sneek den 14 Februari 1873.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
RAMERSTER DIJKSTRA.
De ’Secretaris
II. FENNEMA.
De kiesvereeniging «Burgerplicht” te Amster
dam heeft na belangrijke debatten, mgeleid door
mr. van Nieropmet 54 tegen 4 stemmen aan
genomen de volgende motie »Du Vereeniging
volhardende bjj hare vroegere besluitenvindt
de aanneming van liet Regeerings-onlwerp tot
verlaging van den cencuswaf Amsterdam be
treft, hoogst wenschelijk."
De Tweede Kamer, is, tol hervatting harer
werkzaamheden, bijeengeroepen legen Woensdag
26 Februari.
er nog
worden aangenomenmoet men ongehuwd of
kinderloos- weduwenaar en ingezeten wezen, voor
den dienst geschiktminstens 1,56 meter lang
op den Islen Januari van het jaar der optreding
ais vrijwilliger het 20ste jaar ingetreden zijn en
het 35ste jaar niet volbracht hebben, tot op het
tijdstip der optreding aan
aanzien van de Militie
waren voldaan en
hebben geleid.
Het bezit van die vereischten, met uitzonde
ring van de lichamelijke geschiktheid en van de
gevorderde lengte, wordt bewezen door een ge
tuigschrift van den Burgemeester der woonplaats,
verkrijgbaar op plaats en tijd boven vermeld.
Hij, die voor de Militie is ingeschreven, wordt
slechts als vrijwilliger toegelaten voor de Gemeen
te, in welke hij ingeschreven is, tenzij hij geene
verplichtingen ten aanzien van de Militie meer te
vervullen heeft.
Hij die bij de Zeemachtbij het Leger hier
te Lande, of bij hel Krijgsvolk in ’s Rijks Over-
zeesche Bezittingen heeit gediend, wordt niet als
vrijwilliger bij de Militie loegelaten, tenzij hij
bij het verlaten van den dienst, behalve een be
wijs van ontslag van den bevelhebber, onder wien
hij laatstelijk heeft gediend een getuigschrift
heeft ontvangen, inhoudende, dat bij zich gedu
rende zijn diensttijd goed heeft gedragen.
Hij kan heeft hij dit ontvangen, tot dat zijn
veertigste jaar volbracht is, als vrijwilliger bij de
Militie worden toegelaten.
Sneek den 14 Februari 1873.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
HAMERS TER DIJKSTRA
De Secretaris
II. FENNEMA.
ten een vak van onderwijs kunnen worden op
gedragen, waarin hjj uitmunteen vak, dat ge
zegd kan worden zijn vak te zijn.
Op die wijze zou men goed en volledig on
derwijs krijgen.
Aan het hooger onderwijs wordt van Staats
wege jaarlijks ongeveer 460.000 gulden besteed,
welke som voldoende kan geacht worden’ voor
één hoogeschool maar geenszins voor drie.
De vereeniging van museabibliotheken en
andere hulpmiddelen bij het hooger onderwijs,
zou zeer veel goeds kunnen uilwerken. Aan elke
der drie hoogescholen zijn belangrijke verzame
lingen verbonden, doch geene er van is voltallig
en te zamen vormen zij geen geheel.
Het getal studenten, die zich aan de drie hooge
scholen te zamen bevinden, is omstreeks 1200,
en die allen aan ééne akademie te vereenigen zou
verkeerd gaanzoo spreken sommige tegen
standers, die echter vergeten of niet weten dat
voor ruim 1 */2 eeuw er te Leiden juist zóóveel
studeerdenwaaronder vele buitenlanders in de
geneeskundeterwijl het getal studenten te Ber
lin thans 4200 bedraagt. Een groot getal stu
denten bij elkander is zeer nuttig, zoowel voor
de ontwikkeling van en de kritiek voor de rich
tingen, als om den ijver, beide van zeer vlugge
en zeer middelmatige studenten, te prikkelen.
Een groot getal is voor den omgang onder
ling en de opvoeding van den geest, verre te ver
kiezen boven een klein.
Ten gevolge eener zoo wenschelijke vereeni
ging, zou het studeren minder duur kunnen ge
maakt worden.
De hoogleeraar heeft een klein tractement
(ƒ2200 a 2500) van den Staal; wat hij meer
inkomen heeft, komt uit de college-gelden.(')
Wie veel studenten heeft, ontvangt veel beloo-
ningwie weinig heeft naar rato.
De coilege-gelden zouden tot op de helft kun
nen verminderd worden terwijl de hoogleeraren
nogtans van betere conditie waren dan thans.
Voor een college, dat 4 of 3 maal ’s weeks
gedurende 1 uur (d. i. ^z4) gegeven wordtbe
taalt de student ƒ30; voor 2 maal ƒ15 en voor
1 maal f7'/a.
Latijn en Grieksch moet door ieder student
betaald worden, zoodat de hoogleeraar in beide
vakken jaarlijks 60 maal zooveel studenten
als er jaarlijks aankomen, ontvangt.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
de gemeente SNEEK,
Gelet op zijner Majesteits besluit van den 17
December 1861 (Staatsblad no. 127).
Roepen bij deze op zoodanige ingezetenen, die
verlangen als vrijwilligers bij de Militie op te
treden, om zich daartoe bij hen aan te geven ter
Secretarie der gemeente, telken voormiddag van
9 tot 12 ure.
De voordeelen, die in deze Gemeente aan hel
voor haar als vrijwilliger optreden verbonden
worden, zijn bepaald op eene premie van hon
derd guldenin eens te voldoen na de finale
goedkeuring en indeeling.
Om als vrijwilliger bij de Militie te kunnen
jammerlijker uit, en staat het akademisch on- i
derwijs in gehalte en omvang inderdaad verre
ten achter bij hetgeen op hoogere burgerscholen
met 5 jarigen cursus gegeven wordt.
Het is dan ook vrij wat gemakkelijker in de
natuurkunde te promoveren, dan een akte van
bevoegdheid tot het geven van middelbaar on
derwijs er in te verkrijgenvan meetkunde geldt
hetzelfde.
Het middelbaar onderwijs in beide wetenschap
pen is veel uitgebreider en beterdan hel hoo
ger.
Wij spreken hier natuurlijk alleen van die
leeraren welke examen hebben afgelegd
geenszins van dezulken, die bij overgang zijn toe
gelaten of, liever gezegd, binnengesmokkeld. Van
dezen toch is geblekendat zij, examen afne
mende, door de examinandi zijn vastgezel o. a
nog op een examen in de gemeente Sneek ge
houden waar de examinandus den examinator
aantoonde, dat hij het glad mis had, tot groole
hilariteit van dat publiek ’t welk op de hoogte
was.
De letterkundige faculteit aan onze hooge scho
len is een fragment; een ding zonder kop of
staartzonder ribben of hart.
Over de theologie zwijgen wijzij behoort
niet te huis aan de akademie. De theologie
daarenbovendie op de hoogeschool geleerd
wordtis de Nederduitse!) hervormde, en reeds
daarom is het onderwijs in strijd met de uit
drukkelijke bepaling der Grondwet.
Aan de drie bestaande hoogescholen zijn 10
docenten in de theologie20 in de geneeskunde,
20 in de wis- en natuurkunde; 24 in de lette
ren 13 in de rechtente zamen 75 gewone
4 buitengewone, 3 titulaire hoogleeraren en 5
lectoren.
De hoogeschool te Berlijn heeft een personeel
van 119 docenten, en is evenwel nog niet voltallig.
Meer behoeven wij, dunkt ons, niet te zeggen,
om aan te toonen, dat hel hooger onderwijs aan
onze akademiën niet goed kan zijn.
De drie hoogescholen vereenigd tot ééne, zou
eene goede inrichting kunnen worden. Eendracht
zou op die wijze macht kunnen worden; lei wijl
thans, ten gevoige van versnippering van krach
ten, slechts erbarmelijke fragmenten bestaan.
Men beweert, dat zoo er slechts ééne hooge
school ware, de richting eentoonig zoude zijn
uit gemis aan concurrentie. Zoo zoude bijv.
en daarop wordt vooral gewezen de theolo
gie óf bepaald modern óf volslagen orthodox
worden. Nogtans is die bewering onjuist. De
hoogleeraar leidt wel maar richt niet.
De richting der hoogleeraren in de theologie
te Utrecht is ultra orthodox; uit Utrecht zijn
nogtans de meest geprononceerd-moderne pre
dikanten gekomen.
Eene of vele hoogescholen doet weinig tot
de richtingen, omdat de wetenschap niet aan
plaats of persoon gebonden is en hij, die zich op
de wetenschap toelegt, in het algemeen als een
vrij denkend wezen mag beschouwd worden.
Indien van de drie bestaande hoogescholen
ééne wierd gemaakt, zou aan ieder der docen-
*Be veelheid mag niet verkregen worden ten
koste der volledigheid, en der deugdelijkheid.
»Dat nu heeft in Nederland plaats.”
Zoo eindigden wij ons laatste hoofdartikel en
nu willen wij aantoonenctat dit inderdaad ’t ge
val is.
Van de 3 hoogescholen, die wij hebben, is er
geen eenedie aan het doel beantwoordt. Er
worden onderdeden onderwezen, maar geen ge
heel. Dit geldt voor ieder der vijf faculteiten.
Enkele gedeelten van de rechts-wetenschap wor
den gedoceerd, van de overige is geen sprake.
Wij zullen dit duidelijk maken.
Ons burgerlijk recht is voornamelijk aan twee
bronnen ontleendaan het Romeinsch recht en
aan het Germaansch of, beter gezegd aan hel
Bourgondische recht. Het onderwijs in het Ro-
meinsche recht is vrij volledig, maar in het
dere deel ontbreekt het ten eenenmale. Onder
wijs in Nederlandsche rechtsgeschiedenis wordt
niet gegeven, wel in die der Romeinsche wetten.
De m beide rechten gepromoveerde, weet in den
regel niets van de manier van procederend. i.
van burgerlijke rechts- en
want hij doet er geen examen
recht verneemt
recht ligt braak; internationaal recht is alleen
bij name bekend. En zoo zijn er nog een tal
van rechtsvakken, die aan de hoogeschool be
hoorden geleerd te kunnen worden, doch niet
voorkomen op de lijst der colleges.
Een mensch gaal maar één gang, is, ten aan
zien van het akademisch onderwijs, niet waar.
Dezelfde hoogleeraar is bijv, belast met straf
recht strafvordering staatsrecht volkerenrecht
natuurrecht. Eén vak is natuurlijk zijn fort.
Wat is dus een natuurlijk gevolg van de com
binatie dat de professor-criminalist het staats-
volks- en natuurrecht op den strafrechterlijken
leest schoeitm. a. w. er slecht college over
geeft. Het kan niet anders. Een hoogleeraar
moet speciaiileit zijn, zal zijn onderwijs goed we
zen. Daarin ligt vooral bet onderscheid tusschen
hooger en middelbaar onderwijs.
Te Amsterdam zijn voor de geneeskundige
vakken 11 hoogleeraren, 5 lectoren en 6 privaat
docentente zamen dus 22 leeraren; en nog
klaagt men er over, dat het personeel niet groot
genoeg is en de klacht is gegrondniet in alle
vakken wordt onderwijs gegeven.
Te Leiden bestaat de geneeskundige faculteit
uit 8 titularissenUtrecht telt er 9 Groningen
5.
Indien een onderwijzend personeel van twee-
en-twintig niet voldoende is voor ééne inrich
ting, hoe moet het onderwijs er dan wel uitzien,
zoo een even groot getal, minus één, verdeeld is
over dkie
Met de natuur- en wiskunde ziet het
OI JR A N
i
O’
n
v.
>3S
O
