NIEUWS- EN ADVERTENTIE-BUAD VOOR DE
Paardenmarkt.
GEMEENTE EN RET ARRONDISSEMENT SNEER.
B 1 N N E N L A N I).
1873.
A C II T-K N-T WINTI G S T 15
No. 73.
10 SEPTEMBER.
WOENSDAG
Kennis
PAARDENMARKT
J A A R G A N G.
Nalezing op het provinciaal verslag
over 1872.
e v i n g.
even
t.
2 Ameland
De gemeenteraad van Maastricht heeft aan het
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
m
en
Z. M. heeft aan rnr, R. L, A. Hamersler Dijk
stra op zijn verzoek eervol ontslag verleend als
burgemeester der gemeente Sneek.
<r
de
■je
v
d
te
th
us
an
>ot
na
ts.
m-
lil-
z.
m-
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van de
gemeente SNEEK maken hiermede bekend dat
de najaars
dit jaar zal plaats hebben op Woensdag den 17
September e. k.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
T. van der WEERDTL. Burg.
De Secretaris
II. FENNEMA.
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7 ’/2 Cents. Alle brieven en stukken,
de uitgave of redactie betreffende, worden franco ingewacht.
De burgemeester van ’s Gravenhage heeft open
lijk bekend gemaakt, dat Zaterdag jl. een geval
van Aziatische Cholera in die gemeente is voor
gekomen.
Waaggelden
Marklgelden
Begrajenisr.
Leges
(3) De niet trekkende gemeenten zijn: Fra
neker, Leeuwarden, Sloten, Wurkum Baarde-
radeel, Barradeel, ’t Bildt, Franekeradeel, Hen-
naarderadeel, Lemsterland, Ulingeradeel.
(4) Te Harlingen ƒ5885, 2541,59 en 1357,99
of t. z. t 9784,48 tegen f 7358,57 te Sneek, d. i.
2425,91 meer.
De gedane oproepingen van jhr. Beyma thoe
Kingma, schoolopziener te Heerenveen, om bij
dragen voor den onderwijzer Camstra te Langen-
dijke, hebben rnim ƒ4000 opgebracht.
Huishouding der Gemeenten.
Van de vereeniging van het in drieën gesplitste
Heerenveen tot ééne gemeente is evenmin iets ge
komen als in 1828, '30, ’37 en ’40.
Het getal kiezers voor de 2e Kamer bedroeg
9346 of 6 minder dan in ’71, voor den Gemeen
teraad 16,164 d. i. 210 meer.
Buitengewone verkiezingen van raadsleden hadden
plaats te Harlingen, Franeker en in Haskerland
ten gevolge de vermeerderde bevolking en in de
eerstgenoemde gemeente ook nog eene op grond
van art. 26, lid 2 der Gemeentewet. Het gemeen
teraadslid L. Houtsma had in strijd met de Wet
middelijke levering aan de gemeente gedaan en
werd ten slotte van zijn lidmaatschap vervallen
verklaard. Over die zaak is indertijd veel ge
schreven en ’t verslag wijdt er drie groole blz.
aan. Alhoewel die zaak zoo helder als de dag
was, had toch de Raad van Ilarlingen den heer
H. in ’l gelijk gesteld en was’s konings tusschen-
komsl noodig, om die helderheid helder te doen
uitkomen.
In de gemeenten, waar ’t noodig was, werden
de bezoldigingen van burgemeester en secretaris
verhoogd. Voor Sneek is die van den eersten
van ƒ600 op ƒ900 gebracht en van den laatsten
op 1100 gebleven.
liet kleinste tractement is thans voor den bur
gemeester f200 (Schiermonnikoog) ’t grootste
f 2200 (Leeuwarden) voor den secretaris f 200
(Stavoren) en f2200 (Leeuwarden).
Te Sneek werden 2 nieuwe plaatselijke veror
deningen afgekondigd 1°. op het marktgeld voor
de wolmarkt, 29 Mei; 2°. wijziging der verorde-
Wat is quarantaine van personen eigenlijk an
ders dan een repetitie van het sluiten der poor
ten van Kampen om het kanarievogeltje van den
burgemeester, dat weg gevlogen was, te beletten
de stad te verlaten Doch in omgekeerde orde;
want hier is het een sluiten om het vogeltje te
verhinderen binnen te komen als of 't niet over
de poorten zou heen, vliegen als of epidemiön
zich aan quarantaine zouden sloren Men kan
zoo goed in de lucht blazen om den wind
te doen veranderen van richting.
Van 1000 overledenen waren beneden 1 jaar
(zonder levenloos geborenén) 225,80,14: 144,35
4—13: 55,52, 14-19 28,72, 19-64 290,50,
daarboven 181,82, levenloos geb. 73,29.
Aan ziekten der ademhalingsorganen en long
tering stierven 228,78 op de 1000 aan levens-
zwakte, uilsukkeling en ouderdomszwakte 163.89,
aan besmettelijke ziekten 194.40 en daaronder
aan pokken slechts 3.55.
In 415 gevallen is er doorschouw gehouden.
De grootste sterfte had plaats in de maand
Jan. 24 34 op 10 000; de kleinste in Nov. 15.78
in April, Juni, Sept, en October verschilde bet
van 17,21 lol 17,61.
In ’72 zijn slechls 4706 personen gevaccineerd,
tegen 20 560 in ’71. Men ziet hier uit, dat men eerst
dan aan voorzorgen denkt, als 't gevaar- nabij is
en ’t vaak te laat blijkt te zijn.
In 'l krankzinnigen gesticht te Franeker wer
den 1°. Jan. ’72 verpleegd 95 m., 87 vr. uit.
Dec. 100 in 93 vr.; er waren hersteld 16
18 vr verbeterd 2 m., 2 vr., overleden 14
13 vr., en bijgekomen 37 m., 39 vr.
Gezondheidscommissiën bestonden alleen te
Franeker, Ilarlingen, Leeuwarden en Lemmer,
de laatste opgericht door 't Nul v. 't Algemeen.
Het geneeskundig personeel bestond uit0, Dec.
’72 uit 72 med. doctores w. o. 19 met alge-
meene bevoegdheid13 artsen, 95 plattelands
heelmeesters7 stedelijke heelmeesters, te za-
men 187 tegen 193 in ’71. Verder waren er
4 tandmeesters, 38 vroedvrouwen, 68 apotheken,
1 droogistwinkel terwijl 125 geneeskundigen
tevens eene apotheek hielden.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
de gemeente SNEEK maken bekend, dat op de
Secretarie dezer gemeente gedurende 14 dagen
te beginnen met den 10 dezer maand, voor een
ieder ter lezing is nedergelegd en in afschrift te
gen betaling der -kosten algemeen verkrijgbaar
wordt gesteld de aan den Raad aangebodene
gemeentebegrooting der inkomsten en uitgaven
voor het jaar 1874.
Sneek den 9 September 1873.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
T. van der WEERDTL. B.
De Secretaris,
II. FENNEMA.
was f 3’415,350.92
ning op hei verkoopen en bewaren van petroleum,
14 Sept.
De uitvoering der Wet van 10 April ’69, no.
65 (op de begraafplaatsen) levert steeds groote
moeilijkheden op en is voor vele plaatsen onmo
gelijk bevonden.
Ontvangsten en uitgaven (i87ïz72)
In alle gemeenten werden opc. geheven op de
grondbelasting(l) alsmede op het personeel be
halve in Sneek, Achtkarspelen, TEngwirden, Fer-
werderadeel, Idaarderadeel, Menaldumadeel, Oost-
dongeradeel, Rauwerderhem, Sciroterland Smal-
lingerland en Tietjerksteradeel.
Te Harlingen bedroegen zij er 75.
Alle gemeenten genoten Vs van het personeel,
hieven hoofdelijken omslag en, behalve Menaldu
madeel, belasting op de honden.
Op ’t gedistilleerdden wijn geslacht en den
turf hief accjjns Workum op 1 en
en op 1 alleen Schiermonnikoog.
Bij het onderwijs zullen wij over de ontvangen
schoolgelden handelen, als eigenaardig bij dat hoofd
stuk behoorende.
De rechten en loonenbedoeld bij art. 238
240 der Gemeentewet (weg-, straatbrug- en der
gelijke gelden enz. enz.), bedroegen f 259,916.49®
(Sneek f 9532,255)(2)politierechten f33,853.27
(Sneek f2098,29); alleen te Stavoren komen zij
niet voor.
Alleen Franeker, Harlingen en Sneek trokken
voordeel uit de bank van leening f 10,150 en 60.
Rijks- of provinciale subsidie werd genoten
door 32 gemeenten tot een bedrag van f83,545.335
(Sneek f 9700).(3)
Giften, legaten enz. werden gemaakt aan 22
gemeenten tot een bedrag van f 96,650.63, waar
onder aan Bolsward f35,301.093 van ’t St. An
thony gasthuis aldaar.
Door 11 gemeenten werden genoten renten uit
het fonds der armengelden op de verveeningen
lot een bedrag van f15,073,57’.
Door 28 gemeenten werden geldleeningen aan
gegaan tot een gezamenlijke som van f 625,590.50
(Sneek f3000.)
De gezamenlijke ontvangsten van alle gemeen
ten bedroegen eene som van f 3’604,050.565 (Sneek
f 113 357.86).
Wij kómen nu tot de uitgaven.
Het bestuur der gemeenten kostte aan jaar
wedden enz. f 150,477.74 (Sneek f 5,191.07s),(4)
onderhoud enz. f 52,009.83® (f 1,703.57), verkie
zingen, burgerlijke stand en zoo voort f23,068,445
(f 463,92’).
Voor de medische politie werd uitgegeven (wij
komen daarop terug) f5,122.855 (Sneek f238,983).
In 10 gemeenten werd daarvoor niets besteed.
De gemeentepolitie kostte f 97,131.90’ (5181.03s),
de brandweer f 13,553.44’ (f 465,21), de straat
verlichting 144,310.97 (f2500).
Voor no. 2 werd niets uitgegeven in de ge
meenten Ameland, Dantumadeei, Ferwerderadeel,
Hemelumer Oldephaert, Lemsterland, Menalduma-
(1) In rEngwirden 15 op de gebouwde en 10
op de ongebouwde eigendommenoveral elders
40 en 10.
(2) Als Bruggelden f 1449.42,
5027.49.
202f.045.
867.50.
166.80.
deel; voor no. 3 niets in Ameland, Barradeel en
Schiermonnikoog.
Uitgaven voor de nationale militie werden niet
gedaan in ZEngwirden Idaarderadeel Schoter-
tand en Utingeradee)in de overige gemeenten
kostte zij f 1526,15s (f 32,89’)
fW^éiavoren, /Engwirden, Frr.nekeradeei, Gaas-
terland Hemelumer Oldephaert en Wonseradeei
vereischte de schutterij geen uitgaven elders te
zamen f 9,647.94 (f 584.30).
Bij de uitgaven voor onderwijs en armwezen
zullen wij later stilstaan.
Behalve Hindeloopen en Schiermonnikoog wer
den door alle gemeenten renten van schuld be
taald en kapitaal afgelost, de eerste tot een be
drag van f228,092,70 (f 5,849.00’’), de laatste
ad f 505,924.84s (f5000).
Wij maken hier al dadelijk de opmerking, dat
tegen over die aflossing eene nieuwe schuld staat,
die de afgeloste met bijna f120,000 overtreft en
dat bijna alle gemeenten, die afgelost hebben
ook op nieuw hebben geleend. Hier is dus ver
plaatsing van schuld met onkosten. Voorzeker
niet zeer economisch gehandeld en wel een be
wijs, dat doorgaans de geraamde aflossingen op
een verkeerden grondslag steunt. Men stopt het
eene gat vaak met het andere en berekent niet,
dat de nadeelen, daaruit moetende voortvloeien
groot zijn.
Door 10 gemeenten werd geld belegd, tot een
bedrag van f47,485 63’ (f 1381,66); die zelfde
geldbeleggende gemeenten waren tevens geldlee-
neqde. Haskerland bijv, leende f 675 en beleg
de er f992,53.
’t Geheel der uitgaven
(109.083).
Medische Politie.
Aan deze zoo hoog belangrijke zaak werd even
als in vorige jaren zoo veel als niets gedaan. De
hygiëne schijnt den Gemeentebesturen niet het
minst ter harte te gaan; terwijl zij niet schijnen
te weten dat elke som, goed daarvoor besteed,
niet alleen der ongezondheid groot nadeel toe
brengt algemeene ziekten voorkomt of stuit,
maar zeer productief wordt in de gevolgenver
mindering van uitgaaf voor arme zieken. Het
is toch het meest onder de armen, dat verwaar-
looaing der hygiëne zulke nadeelige gevolgen
heeft. Er zijn gemeentebesturen in Nederland,
die zedelijk aansprakelijk moeten gesteld worden
voor de lichamelijke ellende van duizenden.
’t Heet dan: och 1 wat zou 't helpen ’t is altijd
zoo geweestmen moet de Voorzienigheid niet
vooruitloopende mensch wiktmaar God be
schikt of zoo iets; waarvan hij, die ’t goed meent 1
met zijn medemensch walgt, te meer nog daar
hij weet, dat de zóó sprekenden het slecht er me
de meenen.
Gedurende een jaar in geheel Friesland 5122,85’
voor medische politie 1 Een en twee derde cent
per hoofd ten behoeve der algemeene gezondheid!
Dat de handelingen van den Geneeskundigen
Raad niets hebben opgeleverd, kan niemand ver
wonderen, want men heeft aan de leden hel han
delen onmogelijk gemaakt. Invoer van verbete
ring, wegneming van ziekte-oorzaken stuit af op
den onwil der Gemeentesturen.
Met lof zijn in het verslag van den Geneeskun
dige Raad vermeld Harlingen, Franeker en Leeu
warden, wegens het slatten van slooten of grach
ten, het dempen van slinkende grachten, ’t ver
plaatsen van aschbelten naar buiten de kom der
gemeente, voorzorg van goed drinkwater, enz.
Een voorstel door den Raad aan den Minister
van B Z. gedaan vermelden wij met bijval de
afschaffing der quarantaine(s) van personen.
Een en tachtig ambtenaren aan het Rijkstele-
graafkantoor te Amsterdam hebben een vernieuwd
adres tot den koning gericht, waarin zij, met een
in den loop des vorigen jaars ingediend dergelijk
adres, blijven aandringen op betere regeling van
de bezoldiging der ambtenaren, opdat die in ver-
l houding worde gebracht tot de tegenwoordige be-
(5) Zoo als 't woord trouwens duidelijk genoeg hoeiten.
uitdrukt, duurde zij vroeger 40 dagen en gold
alleen voor schepen uit den Levant komende.
SNEEKER COE
f
r
0,4
in.,
m.,
