rm
GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEEK.
NIEUWS- EN ADVERTENTIE-BLAD VOOR DE
EN.
M.
l
i'
1873.
No. 76.
ZATERDAG
20 SEPTEMBER
n.
De troonrede.
Slate n-G e n e r a a 1.
,50.
I
a -
kilo.
48,00
A r m zv e z e n>
01
232
EERSTE
KAMER.
Zitting Dinsdag 16 September.
r
Deze CO UR A N T verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
ADVERTENTIËN van 4 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7'/a Cents. Alle brieven en stukken,
de uitgave of redactie betreffende, worden franco ingewacht.
I
it 112
neren, I
wel
In-
van
/GO,
J, Var-
:n/-
waarts heenvloeiende, voor ’t vervolg kunnen behou
den blijvenhet zal daarom voor zoo ver ’t in
zijn vermogen is, nauwlettend toezien op de rijk»
worders daar ginder en hier.
Doch van dal alles lazen wij, helaas 1 geen
syllabe.
Zeer goed achten wij de weglating van belof
ten, die alleen gedaan worden, om niet te wor
den nagekomen.
IIEME
Nalezing op het Provinciaal verslag over
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van de
gemeente SNEEK
Gelet op art. 54, laatste hd, der Gemeentewet,
Brengen ter kennis van de ingezetenen 4
dat bij raadsbesluit van 15 September 1873
no. 5, met wijziging van dat van 9 Juni 1873,
no 7, hel beheer over de exploitatie der faecale
stoffen is opgedragen aan eene commissie be
staande uit een lid van het Bagelijksch bestuur
als Voorzitter, en uit d>ie leden, door den Raad
uil zijn midden gekozen
dat, behalve de hoeren F. Terwisscha van
Schellinga en 1. Fennema die bij raadsbesluit
van 26 Mei 1873, no. 19, als leden der commis
sie zijn gekozen, bij dat van 15 September 1873,
no. 5 nog tot lid is benoemd de heer J. van
Driessen.
Sneek 17 September 1873.
T. van der WEERDTL. Burg.
II. FENNEMASecretaris.
Dat de koning er eene gehouden heeft, heeft
ons evenzeer verwonderdals wij in ’t algemeen
dergelijke redenen voor een kleinen Staat als Ne
derland overtollig achten.
Eigenlijk had de koning niets anders behoeven
te zeggen, dan, dat er niets tot stand gebracht
is, behalve de oorlog met Aljin (’t geen hij ver
leden jaar reeds had kunnen zeggen, dat gebeu
ren zou, als men hem niet onkundig daarvan had
gelaten); dat dit natuurlijk geschied is zonder me
dewerking der Kamer, daar deze niet toelaat, dat
er iets hoegenaamd, als zij ’t beletten kan, tot
stand komtdat de ministers van hunnen kant
getoond hebben zich niet in te laten met het
hoogst noodige, zoo als belastingstelsel, hooger
onderwijs, enz. enz. enz.doch dat het eigenlijk
niet noodig was zulks te zeggen, aangezien ieder
het sints lang weet.
Indien men voor den koning zulk eene troon
rede had opgesteld, zou zij waarheid hebben be
vat.
Doch nu
Men heeft den koning laten zeggen, dat de toe
stand van hel land gunstig is en in ’t noorden des
lands allerwege bloei en welvaart heerschtdus
in T zuiden niet en noglans moet de toestand ook
daar gunstig zijn, want het maakt een deel van
Nederland uit, en wel het grootste.
Heeft de opsteller der troonrede niet begrepen,
dat zonder bloei en welvaart (daargelaten, of die
wel sailerwege” in ’t noorden bestaat) de toestand
nooit gunstig zijn kan
De bloei en welvaart in T noorden zou bevor
derd worden, en dus gunstig mogen heeten, indien
de minister van binnenlandsche zaken ze niet in
den weg stond, bijv, door zijne houding in de
spoorwegquaestie.
Dat vallerwege” zal een euphemisme zijn voor
Miier en daar.”
Land- en zeemacht voldoen steeds op loffelyke
wijze aan hare roeping.
Doch waaruit, of hoe, of wanneer dat is ge
bleken wordt in T midden gelaten. Of zou de
minister soms bedoelen de overwinningen in het
kamp te Milligen behaald? Maar daartegenover
staan even zoovele verliezen aldaar geleden; en wij
hebben ook niet vernomen, dat de zeemacht zich
daar in dapperhedens geoefend heeft.
Niet alleen het openbaar, maar ook ’t bijzonder
onderwijs blijft de levendige belangstelling derre-
geering (rekken.
Wij vestigen de aandacht op die belangstelling
in het ^bijzonder” onderwijs, omdat de Grondwet,
in art. 194, alleen zegt, dat het ^openbaar’' on
derwijs een voorwerp van aanhoudende regeerings-
zorg isen nergens van het bijzonder melding
maakt.
Het bijzonder onderwijs heeft met de regee-
rings-zorg trouwens niets te maken, want, »toe-
zicht op’ is geheel iets anders dan «zorg voor.”
Van Atjin wordt alleen gezegd, dat de kusten
■s>goed” worden geblokkeerd, ’t geen alweder een
m euphemisme zal zijn voor «zóózóó”of zou de
0'4
I
w
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente SNEEK overwegende
dat de »goten en riolen tusschen belendende
huizen (wanden)’’ volgens art. 89 in verband
met art. 143 der Alg. Politie verordening, op
verbeurte eener boete van ƒ1 tot 3minstens
twee maal ’sjaars en wel in de maanden Mei
en Augs., moeten worden uilgehaald en schoon
gemaakt i
dat bij de naleving dier bepaling de zorg voor
de volksgezondheid ten nauwste betrokken is
Noodigen de ingezetenen, die aan hunne ver
plichting niet naar bebooren hebben voldaan, uit,
ter voorkoming van vervolgingen ten spoedig
ste tot de vereisebte reiniging over te gaan.
Sneek, 10 September 1873,
T. van der WEERDT L. B.
II. FENNEMA, Secretaris.
I
Blijkens de ontvangen verslagen is in de meeste
gemeenten de toestand der behoeftige klassen
dezelfde gebleven. De levensmiddelen waren
duurdermaar de loonen ook hooger. Waar
de toestand gunstig was, wordt dit toegeschreven
aan zachte weersgesteldheid in den winter en
goeden uitslag van den landbouw. In enkele ge
meenten werden de loonen niet verbeterd in ver
houding tot den prijs der levensmiddelen de toe
stand was er natuurlijk slecht.
Van 18 gemeentenwaar de toestand vroeger
als voldoende werd opgegeven, is hij verbeterd,
in 5 niet verbeterd, d, i. verergerd in 1, en ge
lijk gebleven in 12. Van 25 gemeenten, waar
hij ongunstig was, is hij verbeterd in 13, ver
ergerd in 2 en verder gelijk gebleven.
Summa summarum is dus de toestand wèl
verbeterd.
In 14 gemeenten, tellende 121.702 inwoners,
is op de begrootingen f 16.375,54 meer als subsidie
uitgetrokken, dan in ’71 betaald werd in 27
tellende 175,935 inw., 44.801,59 minder. Bols-
ward verleent geen subsidieIjlst trok 't zelfde
bedrag uit als in ’71.
De subsidie is over ’t geheel verminderd met
f 28.426,05.
In ’71 is door de gemeenten voor ’t armwezen
uitgegeven 523.792,343, (Sneek 18.834,453)
d. i. bijna 55 van den geheelen hoofdelijken
oplaag, of f 1.74’ per hoofd (Sneek 2,003/4).
De afschaffing van het restitutie-stelselj heeft
zeer goede gevolgen gehad.
Enkele diakoniën hebben haren plicht minder
slecht betracht, dan te voren, doch zij laten nog
veel, zeer veel te wenschen over.
Dat de willekeur bij die besturen groot is, zal
wel aan ieder, die er een weinig mede in aan
raking is geweest, bekend zijn.
Niet zelden wordt door diakenen alleen gevraagd
naar de al- of niet-rechtzinnigheid der bedeeling
vragenden terwijl de behoeften daarbij niet in
aanmerking komen, en op die wijze wordt huiche
larij aangekweekl en bevorderd en zijn derhalve
de diakenen de onmiddelijke oorzaak van de on
zedelijkste onder de onzedelijkheden.
Ter loops wijzen wij tevens op het verkeerde
van het diakonaat aan winkeliers op te dragen.
Wij herinneren ons het antwoorddat zekere
vrouw gaf aan iemand, die verwonderd was, dat
het haar zoo goed ging, terwijl vroeger hare za
ken zoo ellendig slecht stonden. Dat antwoord
luidde»Ja ziet u, Mijnheer, mijn man diakent
er thans bij, en dat geeft goed.”
Over het nadeelige en gevaarlijke van bedeeling,
zooals zij doorgaans geschiedt, hebben wij meer
malen gesproken er, zullen daarom er nu over
zwijgen na de opmerking gemaakt te hebben
dat in dien ellendigen toestand geen verbetering
te bespeuren is.
Er zijn gemeenten in Friesland, waar diakonie
Sept.
7%
9*4
2
57,
2’4
00
9*4
8’4
4'4
en armbestuur moeten aanvullen, wat aan loonen
te weinig betaald wordt.
Langs dien weg wordt niet de arme bedeeld,
maar veeleer de rijke eigenaar, die voor te gering
loon laat werken, en door zijne positie 't maar al
te vaak in de hand heeft, de loonen vast te stel
len en de bedeeling te regelen. Wat hij te min
betaalt, komt alzoo ten laste van burgerlijk- en
kerkelijk armbestuur.
Het aantal gedurende ’t geheele jaar onafgebro
ken bedeelden bedroeg 9509 als 5307 hoofden
van huisgezinnen en 4202 enkele personen van
tijd tot tijd 8,920 hoofd v. h. en 3,316 enk. pers
te zamen 21,645, of, steh men een huisgezin op
5 personen, dan wordt het cijfer 78,153.
De geheele uitgaaf voor armen door instellin
gen van weldadigheid (die der diakoniën niet me-
degeteld) beliep een kapitaal van 1’028,734.275.
Instellingen tot het voorkomen van armoede.
In de zitting van heden heeft de heer van Bijlandt
het voorzitterschap aanvaard met het houden eener re
de waarin hij met het. oog op de vele gewichtige on
derwerpen, die in de afgeloopen zitting onafgedaan zijn
gebleven de leden aanspoort tot ijverige en ernstige
opvatting hnnner taak en hoopt dal- de getrouwheid
aan beginselen steeds een waarborg zij tegen de nadee-
officieuse mededeeling uit Washington niet te
’s Hage zijn aangekomen
De onlusten in Ned. Indie worden voorgesteld
als »van geheel plaatselijken aard.” Nu ja, dat
zijn onlusten in den beginne altijd. Het rumoer
van 16 Augustus ’30 te Brussel, was ook geheel
plaatselijk, maar had de afscheiding van meer dan
de helft van het rijk ten gevolge,
Het gebeurde met Atjin zal waarschijnlijk
niet ten gevolge hebben, dat we nu geheel
sulinde verliezen, maar dat het een aanvang
het begin is, weet ieder, die oplet.
De rust is er natuurlijk onverstoord; dat is de
traditionele phrase maar ’t is ook niets meer of
anders dan een phrase. Rust is en blijft zoo lang
onverstoord rustig, totdat de opstand uitgebroken is.
En zou men meenen, dat de officieuse kennisge
ving uit Washingtondie niet tot den minister
schijnt gekomen te zijn, uit de lucht gegrepen is
Zoo men dat meent en dientengevolge zóó
schrijft dan maakt men aan de regeering der
Vereenigde Staten een compliment, dat wel eens
minder aangename gevolgen zou kunnen hebben.
Amerika en dat weel ieder trouwens kan
al onze bezittingen zeer goed gebruiken, al ware
het maar voor een deel, bijv. Sumatra.
«Gebrek aan voedingsmiddelen” (euphemisme
voor «hongersnood”) bestond reeds of dreigde in
Insulinde hier of daar te ontstaan.
Dat verschijnsel is periodiek en toenemend en
zal periodiek-toenemend blijvenzoolang er gou-
verneurs-generaal zijndie hun plicht niet doen,
en specialiteiten, uit de duizend-en-een, tot minis
ters en kamerleden worden benoemd en geko
zen.
Op de Weener tentoonstelling is Neerlands
roem gehandhaafd.
Bijvoorbeeldaan Nederland werden 284 on
derscheidingen toegekend; aan Beigie 612; aan
Denemarken (dat niet half zoo vele inwoners lelt
als Nederland) 309; aan Portuga (met een 200.000
zielen meerdere bevolking dan Nederland) 432;
aan Rumanie (zoo talrijk in bevolking als Por
tugal, maar die voor ’t grootst gedeelte half wild
is) 238aan Zwitserland (bevolking uit0. Dec.
’70: 2’656.493) 723.
Zoodat uit de cijfers blijkt, dat de roems-hand-
having bestaat in verren achterstand bij andere
landen.
En dat alles laat men den koning, die hel
hoofd van Staal en onschendbaar is, zeggen 1
Hetgeen wij zoo gaarne in de troonrede gele
zen hadden, maar er niet in slaat, is dit
Het ministerie zal zich voortaan alle moeite
geven om vroeger gepleegd onrecht te herstellen
en hel voor ’t toekomende te verhinderenhet
zal daartoe eerlang eene voordracht doen, om er
mede te beginnen, door aan multatuli recht te
doen wedervaren, vervolgens door met Roorda v.
Eysinga en zoovele anderen, die met hem in een
gelijkvormig geval verkeeren, af te rekenenhet
zal, zoodra al dat onrecht hersteld is, en dat is
veel en groot, overgaan tot ja tot wat
Hel zal overgaan tot het reinigen van den Au
giasstal daar ginder ver over de zee; het zal dit
I doen, opdat de millioenen guldens, jaarlijks her-
10.
I
r-
i
