GEMEENTE li HET ARRONIIISSEII1T S.WL
NIEUWS* EN AIIVERTENTIE'BLAD VOOR HE
l No. 8.
AN UARI.
WOENSDAG
het
Wet
Uitnoodiging.
Sccreettonnen.
Ontwerp van W et op
Hooger Onderwijs.
i.
van
V-
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad b anco ƒ1.90.
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7 '/2 Cents. Alle brieven en stukken
de uitgave of redactie betreffendeworden franco ingewacht.
BEKEND M A K I N G.
DE VOORZITTER VAN DEN GEMEENTERAAD
van Sneek noodigt ter voldoening aan art. 7
der wet tot regeling van ket Kiesrecht enz., van
den 4e Juli 1850 (Staatsblad no. 37) de inwo
ners dezer gemeente uit om zoo zij elders in
de directe belastingen zijn aangeslagen daarvan
vóór den 15e Februari e. k., hetzij door de aan
slagbiljetten hetzij door andere daartoe betrek
kelijke bescheiden te doen blijken.
Sneek, den 26 Januari 1875.
De Voorzitter voornoemd
J. ten CATE.
kleiner zal zijn wegens de langere en moeielijkere
voorbereiding.
1 Mij dunkt, dat het wel wat kras is de gemeen
ten voor zoo weinig bezoekers der universiteiten
met zoo zware lasten te drukken.
Te meer springt dit in ’t oog, als men be
denkt, dat slechts zeer gegoeden om niet te
zeggen de gegoedsten alleen, van het volledig
gymnasiaal onderwijs voortaan zullen gebruik ma
ken.
Men bedenke verder eens in Z. Holland 5
gymnasia d. i. 1 op 144,000 inwoners, in Dren
the en Zeeland, te zamen meer dan 200,000, geen
een
In die beide provinciën derhalve geen gelegen
heid om student te worden, want al blijven de
bestaande L. scholen daar behouden, dan zijn ze
geen voorbereidingsscholen voor de universiteit
omdat zij in geenen deele aan de Wet voldoen.
Het komt mij voor, dat het gymnasiaal onder
wijs, zooals de minister het wil gekegeld hebben,
door den Staat moet gegeven worden.
Hij zou in dat geval met een 5tal kunnen vol
staan t. w. in de drie akademiesteden, te Am
sterdam en ’s Bosch.
Het schoolgeld bepaalt de minister op een mi
nimum van ƒ40 en een maximum van ƒ100.
Indien ik de jaarlijksche kosten voor een vol
ledig gymnasium op 20,000 stel, zal ik wel niet
te veel rekenen.
Pas dit nu eens toe op Leeuwarden en stel,
dat daar in plaats van 12 gymnasiasten 30 ko
men (wal zelfs onwaarschijnlijk is), dan zou ie
der hunner aan de bevolking der slad ƒ600
’s jaars kosten. Ieder huisgezin zou in dit geval
voor het gymnasium jaarlijks ƒ3 extra moeten
opbrengen.
Wat athenaea zijn, blijft even duister als in
het Ontw.-G.want te zeggen «Instellingen van
hooger onderwijs van gelijken of van meer be
perkten omvang dan de universiteiten, volledige
universiteiten, faculteitscholen, volmakingsscholen,
of wat dan ook” beteekent niets.
Onwillekeurig herinner ik mij de voordracht
van zeker Deventersch geleerde in der tijddie
zou spreken over de kringen om de maan, en
het niet verder bracht dan tot het herhalen van:
»M. H. 1 een kring om de maan is een kring
om de maan.”
Nu dat wist ieder, maar wat hij nu eigenlijk
is, vernam niemand van dien spreker.
Zoo de minister.
Een dansschool is eene volmakingsschooldus
een athenaeum
Zangscholen, rijscholen, gymnastiekscholen zijn
allen volmakingsscholen, du£athenaea.
Ogóden
3) Dus in N-Holland 2, Gelderland 2, Z.-
Holland 5, Groningen 1, N.-Brabant 2, Fries
land 1 ^Utrecht 1 Overijssel 1 Zeeland en
Drenthe geen, Limburg 1. Thans bedraagt het
getal gymnasia of Lat. scholen in deze provin
ciën respectivclijk 4, 13, 9, 2, 11, 3, 2, 4, 2, 1
en 1, te zamen 52.
Sedert 1868 is hel thans ingediende wetsont
werp het 5e tot regeling eener materie, die van
groot gewicht is en, eigenlijk gezegd, nooit wet
tig is geregeld.
Heemskerk’s ontwerp verschilt niet zeer veel
van dat Geertsema indiende, weshalve ik met
eene verwijzing naar ’t geen er over gezegd is
in dit blad (nos. 13 en 14, 1874) zou kunnen
volstaan doch er bestaat toch verschil en daar
enboven zullen de lezers zich hetgeen vóór een
jaar geschreven is wel niet meer herinneren.
Heemskerk geeft de volgende definitie van
hooger onderwijs.
«Het omvat de vorming en voorbereiding tot
zelfstandige beoefening der wetenschappen en tot
het bekleeden van maatschappelijke betrekkingen,
waarvoor een wetenschappelijke opleiding ver-
eischt wordt.”
Op deze omschrijving valt veel af te dingen.
Ze is dan ook al bestreden in Oostergo van 23
December 1874.
Ik voor mij hen het eens met Geertsema, toen
hij in zijne Memorie van Toelicht, het volgende
nederschreef
«Wettelijke definitie pleegt gevaarlijk te zijn
en geeft in den regel aanleiding tot verschil van
uitdrukking, die voor de praktijk niet noodzakelijk
is. De grenzen van hooger onderwijs liggen op
het gebied der wetenschap en zijn zuiver als de
bare. Het doel van het hooger onderwijs bij de
Wet te bepalen zou niet veel verschillen van
eene of andere schoolsche omschrijving betreflen-
de het doel der wetenschap.”
Ik keur dus elke omschrijving in deze af.
Even als in het ontwerp-Geertsema wordt het
hooger onderwijs op openbare en bijzondere
scholen gegeven op gymnasia, athenaea en Uni
versiteiten.
Volkomen scheiding van gymnasium en hooge-
re burgerschool heeft bij den een goed- en bij
den ander afkeuring gewekt.
M. i. is het alleen de vraag, of er onder ge
geven omstandigheden vereeniging kan plaats
hebben.
Zoo ja, dat ze dan vereenigd zijn.
Het onderwijs zal er niet onder lijden; ja zelfs
door gebaat worden meerdere concurrentie on
der de leerlingen minder uitgaven voor het on
derwijs zelf. De eenzijdige richting van gymna
siasten, welke niet zelden in pedanterie overslaat,
zal door de vereeniging tegengehouden worden.
Ook nog om andere redenen houd ik vereeni
ging voor nuttig.
Waarom is zelfs het gymnasiaal onderwijs niet
onder het middelbaar gerangschikt
Uit vrees voor te mishagen aan de seminaris
ten
Op de gymnasia wordt onderwijs gegeven (vol
gens ’t ontwerp) in Latijnsche, Grieksche, Neder-
KENNISGEVING.
DE VOORZITTER VAN DEN RAAD der
Gemeente Sneek voldoende aan de circulaire
van Heeren Gedeputeerde Staten van Friesland
van den 14 Januari 1874, brengt ter kennis van
de ingezetenen navolgende
«De Gedeputeerde Staten van de Provincie
Friesland gelet hebbende op het 2e lid van art.
73 der Wet van 4 Juli 1850 (Staatsblad no. 37.)
Noodigen, bij deze, de inwoners der Provincie
uit om zoo zij in andere provinciën in de rijks
directe belastingen zijn aangeslagen daarvan
vóór den 1 April aanstaande aan hunne Verga
dering te doen blijkenten einde door haar
daarop kunne worden gelet bij de opmaking der
lijst van hoogstaangeslagenen voor de verkiezing
van de afgevaardigden der Eerste Kamer van de
Staten-Generaal.”
En zal deze op de gebruikelijke wijze worden
afgekondigd, tevens met plaatsing in de Sneeker
Courant.
Sneek den 25 Januari 1875.
De Voorzitter voornoemd
J. TEN GATE.
landsche, Fransche, Duitsche en Engelsche talen,
geschiedkunde, aardrijkskunde, wiskunde, natuur
kunde, scheikunde natuurlijke historie en uiter
lijke welsprekendheid.
Behalve het laatste en de beide eerstgenoemde
vakken, bevat het middelbaar onderwijs dezelfde
doch nog vele andere daarenboven.
Ik geef echter toe, dat het onderwijs in de ge
schiedenis (Oost. V., Gr. en Rom.) op het gym
nasium meer uitgebreid behoort te zijn dan op
de hoogere burgerschool maar niets belet ook
dit in 2 te splitsen.
De overbrenging der letterkundige propaedeu-
sis naar de gymnasia is zonder twijfel goed te
keuren.
Dientengevolge wordt de cursus in plaats van
5 een 6 jarige (O. G. 7).
Doch wat hebben philosophen
daarmede te maken
Zij doen geen propaedeusis, maar komenTter-
stond in hun vak.
Die regeling, welke voor allen dezelfde is, kan
niet goed zijn zij past niet voor de phil. en
litter., wier studietijd er noodeloos door verlengd
wordt.
Daar de minister zelf litt. doctor is, had hij
zulk een fout niet mogen maken.2)
Het niet opnemen der staatshuishoudkunde en
staatsinrichting onder de leervakken is, m. i. af
te keuren.
De kennis van beiden heeft ieder noodig, nie
mand hoegenaamd ook uitgezonderd.
In iedere gemeente van meer dan 20,000 in
woners moet er een gymnasium zijn, ingericht naar
de voorschriften der Wetderhalve te Amster
dam, Arnhem, Delft’s Gravenhage, Groningen
Haarlem, ’s Hertogenbosch, Leeuwarden, Leiden
MaastrichtNijmegen, Rotterdam, Schiedam, Til
burg, Utrecht, Zwolle, te zamen 16.3)
Voor eenigen dezer gemeenten zal de inrich
ting al groot bezwaar opleveren bijv, voor Leeu
warden waar in 1873 nog slechts 12 gymnasi
asten waren.
Als ik het gemiddeld getal jaarlijks aankomen
de studenten op 200 stel, zal ik mij wel niet aan
verkleining schuldig maken. Gaat ’s ministers
ontwerp door, dan zal dat getal ongetwijfeld met
80 verminderd worden (wij zullen straks zien
waarom), terwijl in de eerste jaren het nog veel
Ook kan er onderwijs worden gegeven in
de Hebreeuwsche taal en de gymnastiek.
Het Ontw.-G. bevatte geen aardrijksk. doch
staatshuishoudk. en staatsinst.
2) De heer Heemskerk is op denzelfden dag
gepromoveerd in rechten en letteren op eene
uitstekende deissertatie over Montesquieu. La
ter gaf hij nog uit met Spakler een voortref
felijk werk over de Gr. en Lat. letterk., van
't welk, jammer genoeg, slechts het le dl. ver
schenen is.
en litteratoren
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Brengen door deze ter kennis van de belang
hebbenden dat de loting van de ingezetenen
dezer gemeente die in het vorige jaar voor de
Militie zijn in schreven, voor zoo ver zij op den
31 sten Dec. 1874 nog in leven waren en inge
zetenen van het Rijk zijn geblevenzal plaats
hebben te Sneek in de Concertzaal op Woens
dag, den 17 Feb. e.k. des middags ten 12 ure
dat op den 18e dier maand ter Secretarie der
gemeente door of van wege de lotelingen aan
vraag kan geschieden voor de getuigschriften ter
bekoming van vrijstelling wegens broederdienst
of op grond van te zijn eenige wettige zoon
alsmede datom vrijstelling wegens eigen mili
taire dienst of die van broeders te verkrijgen
het paspoort of ander bewijs van ontslag of een
uittreksel uit het stamboek of een bewijs van
werkelijke dienstten minste tien dagen vóór
den dag waarop de eerste zitting van den Mili-
tie-raad wordt geopend, ter Secretarie voornoemd
moet worden ingeleverd.
En zal deze worden afgekondigd waar het be
hoort den 23 Januari en 6 Februari 1875.
Sneek, den 22 Januari 1875.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
J. ten GATE.
De Secretaris H. FENNEMA.
KENNISGEVING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
de Gemeente Sneek.
Gelet op art. 28 der Wet betrekkelijk de Na
tionale Militie van den 19den Augustus 1861
(Staatsblad no. 72) en artt. 20 en 21 van Z. M.
besluit van den 8sten Mei 1862 (Staatsblad no.
46)
r*
i
6
I
J
I.
WA
