ÜIIEETO MET ARROM
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD ÏIIOR HE
teem
>ot, d
e e:
1875.
No. 10.
RQAN
D E R T
J
3 FEBRUARI.
WOENSDAG
E»,
7.
R
Ontwerp van VI et op het
Hooger Onderwijs.
iiiMiiMBinciiiiMaiiiiir
o®n
J
00
r
20
I'
7.
t ot it m
s\nk
er.
IS 1 N W JK M 1. A W Id.
ma-
Mr. W. F. S.
B E K E N D M A K I N G.
KE N N IS ft EVI N G.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, builen
de Stad franco ƒ1.90.
kohier op ongezegeld papier bij den gemeente
raad kan indienen.
Sneek den 2 Februari 1875.
burgemeester en Wethouders voornoemd
.1. ten GATE.,
De Secretaris H. FENNEMA.
m de
larie
Provinciale 'Griffie te Leeuwarden.
Sneek den 2 februari 1875.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
J. TEN GATE.
De Secretaris11. FENNEMA.
n 23
Wil-
r. Jo-
laas
-
iann,
Tigtje
SE-
Ge-
Jude-
Iberts
Jan
Rin-
>ske
Phi-
Balk.
>3 jr.
k.
h
Geert
Voor rechter te Rotterdam wordt o. a. voor
gedragen mr. U. L. de Sillerrechter te Sneek.
De Min. van Fin. en de emancipatie der vrouw
in openbaren strijd. Bij circulaire nam. heeft
genoemde Min. aan de directeuren en inspecteu-
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7‘/2 Cents. Alle brieven en stukken
de uitgave of redactie betreffendeworden franco ingewacht.
V
A M.
Jan,
'/a
'.y
Sf
0 ff
rcgt. veldartillerie
ii.
Vjvtil
o%
72—
Naar men verneemt, heeft mevr. R. Semter
Gonggrijp, dezer dagen te Meppel overleden, ge
legateerd aan de Doopsgezinde gemeente te
Sneek 2000 aan het Protcstanlsch burger
weeshuis te Meppel 2000, aan het Ned. Zende
linggenootschap te Rotterdam f 1000 aan het
Instituut voor doofstommen te Groningen 500
aan de naai- en breischool te Meppel ƒ1000
alles vrij van successie-rechlen, evenwel met be
zwaar vaiï vruchtgebruik.
Uit eene mededeeling in do vergadering van
het depart. Groningen der Maatschappij tot Nut
van ’t Algemeen door het Bestuur aldaar gedaan,
is gebleken, dal de kans om aldaar de gewensch-
te kweekschool tot opleiding van onderwijzeres
sen van wege genoemd departement tot stand te
brengen, zeer goed begint te staan. De Minister
van Binnenlandsche Zaken heeft zich bereid ver
klaard de verzochte 7000 jaarlijksche subsidie
voor te dragen. Het departement zal voor de
oprichting 10,000 van de Maatschappij verzoe
ken. In de overige jaarlijksche kosten zal op
andere wijze worden voorzien.
De eerste universiteit heeft Parijs gehad.
Zij werd geslicht in 1150 en heette Universiteit
omdat zij geoordeeld werd alle vakken van we
tenschap te omvatten als der godgeleerdheid,
rechtsgeleerdheid geneeskunde en wijsbegeerte,
uitmakende faculteiten met een decanus aan
hel hoofd. Over het geheel stond een kanselier,
later rector genoemd.
De wijsbegeerte bestond uit het trivium en
quadrivium (de zeven vrije kunsten of artes libe
rates). Het eerste bevatte grammatica, rhetorica
en dialectica, het laatste arithmetics, geometria,
musica en astronomia.
Akademwn waren er vroeger.
Die te Oxford dateert van 28 October 872,
gesticht door koning Alfred Montpellier en
Salerno, 1100; Ravenna, 1124; Bologne, 1142.
Doch op al deze werden slechts enkele vak
ken onderwezen, z. a. te Montpellier en Saler-
no de geneeskunde, te Ravenna en Bologna de
rechtsgeleerdheid.
Het Openbaar Ministerie bij het Prov. Gerechts
hof in Overijssel, heeft, in de zaak van het fail
lissement der Ovenjsselsche Bank, geëischt tegen
den beschuldigde Jacob Wolft’, dat deze schuldig
wordt verklaard aan medeplichtigheid aan valsch-
heid in bankgeschrift door verzinning van ver-
bindtenis althans van beschikking, en aan het
desbewust gebruik maken van dit vateche ge
schrift en deswege veroordeeld tot een tucht
huisstraf voor den tijd van 15 achtereenvolgende
jaren eene geldboete van ƒ100, subsidiair 14
dagen gevangenisstrafbetaling der kosten enz.
en gelast de aanplakking van het arrest binnen
de gemeente Zwolle.
te Leiden
Venlo
ITnurléni
Zutpheu
Uireelit
regt. rijdende artillerie Amersfoort
Van welke aanbesteding de voorwaarden voor
de gegadigden ter lezing liggen in hel lokaal der
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
de gemeente Sneek brengen ter kennis van de
ingezetenen dat in hunne vergadering van den
30 Januari 1875 voorloopig is vastgesteld het
kohier van belasting op de binnen deze gemeen
te gehouden wordende Honden Voor het jaar
1875en dat dit kohier te rekenen van den 4
dezer maand, gedurende .14 dagen ter Secretarie
alhier voor een ieder ter\inzage zal liggen bin
nen welken termijn elk zijn bezwaren tegen het
In 1876 zal te Amsterdam in het Paleis vooi'
Volksvlijt een internationale Tuinbouwtentoon
stelling en Congres worden gehouden. Volgens
de voorloopige ons toegezonden circulaire, waar
in hiervan wordt kennis gegeven zal deze ten
toonstelling van grooten omvang zyn en van
gewicht voor de Beoefenaars der plantenkunde
terwijl nu reeds uit het buitenland toezegging
tot medewerking is ontvangen. De voorzitter der
voorbereidende commissie js de heer J. H. Kre-
lage secretaris de heer H. Groenewegen van
do commissie tot regeling der tentoonstelling is
do heer G. A. J. A. Oudemans voorzitter.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
de gemeente Sneek brengen naar aanleiding der
missive van den heer Commissaris des Konings
in Friesland, van den 27 Januari 1875, le af-
deeling no. 163, Prov. blad no. 12), ter kennis
van de belanghebbenden, dat op den 16 Febru
ari e. k., des middags ten 12 ure, openbare aan
besteding zal plaats hebben van de levering van
remontpaarden, en wel door do hoofdadministra-
tie
Vim ’tie regt, litissiiren
it.
Gedeputeerde Staten van Drenthe hebben op
het door het bestuur van het museum van oud
heden in Drenthe gedaan voorstelom het getal
leden van dat bestuur met één te vermeerderen,
tol lid van genoemd bestuur benoemd mr. J. J.
Bolman inspecteur van het lager onderwijs in
die provincie.
Gelijk als tot nog toe zulten de universileiten
in omvang van onderwijs verschillenLeiden bo
venaan, Groningen beneden.
Uil dal verschil blijkt reeds afdoende het ver
keerde van ’s ministers stelsel.
Te Leiden zal de student zijn dorst naar ken
nis aan de bron der wetenschap volledig mogen
laven, te Utrecht wat minder en te Groningen
het allerminst.
Het kwaad, waarover sedert jaren herwaarts
zoo luide en aanhoudend geklaagd wordt zal
dus bestendigd worden.
Onvolledig nesterig in slede van volledig; kracht-
versnippering in plaats van vereeniging.
Het gezond verstand komt er tegen op.
De minister berekent, dat bet aantal studenten
1250 bedragen zal; doch beseft hij niet, dat do
groote meerderheid der theologanten niet aan de
universiteit zulten komen, doch het seminarie kie
zen
De orthodoxe richting begeert geen universi
teitsonderwijs, en verreweg de meeste theologan
ten behooren tot die richting.
Summa Sunimurum zal de binnengesmokkel
de godsdienstwetenschap den modern-gezinden al
léén ten bate komen.
Indien er eenigen tijd na de invoering der wet,
ik bedoel wanneer de seminarian in werking
zijn, nog 1000 studenten overblijven, zal het
mij niet tegenvallen.
Dit cijfer is van belang, omdat de jaarlijks door
ieder student te betalen ƒ200 dienen moeten tot
dekking der uitgaven voor het universiteitsonder
wijs. (G. stelde ƒ150.)
De college-gekten namelijk zuilen voortaan niet
ten bate der hoogleeraren, maar van de schat
kist komen.
Die verandering is m. i.eene verbetering
want of een hoogleeraar college geeft voor 2 of
200 studenten is voor hem hetzelfde, en toch is
volgens de tegenwoordige regeling het verschil
in tractement van de eersten en den laatsten be
langrijk, bjjv. voor één college (d. i. 3 of 4 maal
45 minuten per week) geniet de eerste f 60 in
't jaar, de laatste 6000.
Hel Ontw. spreekt van lectoren en privaal-do-
centen, doch zeer onduidelijk.
Ik lees, dat een lectors-collego evenveel kost
als een professoraal en dat de schatkist het geld
er voor ontvangt, doch van lectoren-bezoldiging
zag ik niets.
Zulten die dus om niet werkzaam zijn
Dat aan de universiteit onderwijs in het nota
riaat zal gegeven worden, moet goedgekeurd wor
den, even als het instellen van een doctoraal in
de artsenij-bereidkunde.
Maar waarom ook de veeartsenijkunde niet naar
de universiteit overgebracht?
Daarvoor kunnen, m. i., geen afdoende redenen
gegeven worden.
Waartoe alweder die bestendiging van krachts-
versnippering
Het onderwijs lijdt er door en de schatkist niet
minder.
Hetzelfde moet gezegd worden van de opleiding
tot militaire geneesheeren en apothecars.
van 90 stuks
GO
80
110
ito
165
Door de overbrenging der pfopaedeusis naar
’t gymnasium, schijnt het behouden van een ad-
missie-examen noodzakelijk te zijn geworden; doch
’t is slechts schijn, want aan de vakken waar
over dal admissie-examen loopthebben slechts
de minsten noodzakelijk behoefte, terwijl de mees
te dier vakken, welke wel moeten gekend wor
den, aan de universiteit worden gedoceerd.
Wat heeft bijvoorbeeld een geneesheer,
thematicus zoöloog apolhecar te maken met
uiterlijke welsprekendheid; een litterator, als zoo
danig, mot natuurlijke historie, schei- en natuur
kunde; tefwijl de toekomstige advokaal niets be
hoeft te welen van statistiek, of, wat erger is
van zeerecht
By de vakken wier kennis voor een docto
raat verplichtend zijn opgenoemd zal ik niet
stilstaan; er zijn daaronder te veel en te weinig.
Over ’t geheel maakt het ontwerp geen min
der slechten indruk, dan dal van Ge^rtsema.
Het is er trouwens een soort kopy van.
Op den naam van t>Onlwerp lol regeling
van het hooger onderwijs" kan het in geenen
deele aanspraak maken.
Het regelt al heel weinig, maar bestendigt den
bestaanden toestand over welks verkeerdheid
men ’t vrij algemeen oens is.
M. i. liever r.og géén regeling dan eene zoo
danige.
Het behoud der drie universileiten zal aan de
inwoners der belanghebbende steden aangenaam
in de ooren klinken, doch men besefte wel, dat
het hooger onderwijs niet in dienst staat van ne
ringdoenden, maar met dezen niets te maken
heeft.
Het hooger onderwijs behoort geregeld te zijn
overeenkomstig de behoeften der wetenschap.
Deze vordert volledigheid en heeft een af keer
van versnippering van krachten. Drie brokstuk
ken universiteit, al is ieder fragment grooter dan
een derde, vormen geen géheele universiteit.
Evenmin kan ik mij vereenigen met het behoud
der; faculteiten. In de middeleeuwen toen tus-
schen de vakken van wetenschap geen verband
bestond, samenhang ontbrak, ging het faculteiten
stelsel op; heden ten dage is het verouderd en
du§ verkeerd.
De verwijdering der theologie van de univer
siteit juich ik zeer toe, doch keur het opnemen
van zoogenaamde «godsdienstwetenschappen even
sterk af.
Opmerkelijk genoeg heeft de minister die «we
tenschappen” dan ook maar bij do faculteit der
tetteren weggestopt.
Alsof zij iets met deze te maken hebben
Even zoo goed had de minister alles, waartoe
boeken noodig zijn, tot de lilterarische faculteit
kunnen brengen.
De verwijdering der theologie van de universi
teit is weinig anders dan eene mystificatie, want
wat voor haar in de plaats gesteld wordtver
schilt van de theologische vakken niet veel.
Het zal overigens te bezien staan, of er veten
van dat onderwijs in de godsdienstwetenschappen
zulten gebruik maken.
Ik gis door weinigen, vooral daar het oprich-
ten van een of meer seminarian door de Kerk
onvermijdelijk wordt.
Het beginsel van scheiding tusschen Staat en
Kerk is door het opnemen van «zoogenaamde”
godsdienstwetenschappen geschonden.
