L
GMffl EN HET ARRONDISSEMENT SNEER.
NIEUWS- EN ADVERTENTIE-RIID TOOR DE
1S73.
D E R T 1 G S T E
N
No. 16.
24 FEBRUARI.
WOENSDAG
Atjeh.
Herinneringen
aan
5.
l
I
I
rd
ü-
Ski'^'7
SVKEKIll (OIKAV
ii.
a
Mr. W. F. S.
8
4
I-
1.
I
l
lil
krijgsmachtdie hem
had het «wegsmelten”
De theorie schijnt hij dus te kennen; maar de
praktijk
(December 1874) shoofdzake-
zieken, maar kan ons niet ont-
omdat Pel zijn vleugels uiige-
en
die
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementspiijs voor 3 maanden ic binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
ob
25
b.
i'lï
>6-
k
is
in
van
11.
k<*
v.
e-
II
S'
ia
it-
v.
d.
e-
o-
v.
3t
IS
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cent»,
voor eiken regel daarboven 7’/2 Cents. Alle brieven en stukken
de uitgave of redactie betreffende worden franco ingewacht.
AFKONDIGING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Sneek doen te weten dat door den Raad dier
gemeente in zijne vergadering van 6 Februari
1875, no. 42, is vastgesteld de volgende veror
dening
b.
Maar zegt S. verder ilaten wij van
Swieten niet hard vallen omdat hij de taak
aanvaardde en voleindigde, zooals de Regeering
van zijn land dat verlangde.
sindien men critiseren wil critisere men de
Staatkunde der Regeering, niet den soldaat die
geschikt geoordeeld werd om volgens die staat
kunde te dienen en gehoorzaamde.”
M. i. is juist die geschiktheid en dat gehoor
zaam dienen op zijn zachtst genomen kritiek.
Dit alles bijeen gerekend, kunnen volgens S.
de meeste handelingen van van Swieten verde
digd worden, doch zijn militair BELEID n i m-
mer.
sToegerust met de wetenschap, dat hij niet
mocht optredenkomende, ziende en overwin
nende, en dat hij met meer dan 12,000 man
nen zich gedurende vele maanden zou moeten
ophouden in een vijandelijk land zonder hulp
bronnen en ver van Java, moest hij, indien hij
veldheer ware in de volle beteekenis van het
woord, in de eerste plaats voor oogen gehad
hebben het behoud van de kern onzer Indische
was toevertrouwd. Hij
van het leger, zooals hij
het noemt in zijn brief, moeten en kunnen voor
komen; het overige, het vechten, volgde van zelf.
»Dit is niet geschied. Het leger is wegge
smolten tijdens de expeditie, en smelt nog steeds
weg na de expeditie door z ij n toedoen, door
gemis van BELEID.”
Inderdaad eene zware beschuldiging
Tot aan den val des zoogenaamden kratons is slechts
enkele malen ernstig gevochten, als bij Moesapi,
Lemboe en voor de missigit al ’t overige was
schermutselen terwijl de militaire wandelingen
na ’t bezetten van den kraton, steeds een aantal
gewonden hebben veroorzaakt.
Van de inneming des kratons is groote ophef
gemaaktzy blijkt geen beteekenis te hebben.
Bij Indische expedities gaat hel altoos zoo toe
(zegt S.)
De niet-militair denkt altijd het eerst en het
meest aan «vechten”, doch de kans om van glad
loop kogels, door inlandsche handen afgeschoten,
eene wonde te ontvangendie doodelijk is of
verminktis werkelijk zóó klein, dat zij geheel
wegvalt bij de groote kans om door het klimaat
en de vermoeienis gedurende en na den veld
tocht te sterven of een geknakte gezondheid op
te doen.
Dit weet ieder en moet generaal van Swieten
ook geweten hebben. De verantwoordelijkheid
om zijn troepen in en uit hel gevecht te bren
gen, is in Indie zóó mikroskopisch klein, verge
leken bij de verantwoordelijkheid voor de ge
zondheid en het leven van de hem toevertrouwde
menschenmassa, dat hij geen veldheer niag ge
noemd worden, die deze zorgen uit het oog ver
liest.
Van Swieten doelt er zelf op in zijn brief.
BESLUIT tot wijziging der VER
ORDENING OP HET HOUDEN VAN
VERZAMELINGEN van MESTen
op de SEKRETEN.
‘De Gemeenteraad van Sneek
Uitvoering gevende aan zyne besluiten van 3
en 17 October 1874 nos. 17 en 6 waarby de
invoering der reukelooze Sekreet tonnen voor
rekening der Gemeente is aangenomen
Besluit
1. artikel 8 der Verordening van 14 Febru
ari 1870 afgekondigd den 19 Maart 1870 te
wijzigen als volgt
Art. 8. De Secreten moeten behoorlijk ge-
Voor de 2e expeditie had men berekend, met
betrachting der grootste zuinigheid, 27 schepen
noodig te hebben tol vervoer van troepen pro
viand, oorlogs-materiaal, enz.
Generaal van Swieten reduceerde dat getal tot
16 (zegge zestien), waarbij later nog een 17e
werd gevoegd. Veel, wat noodig was, werd ach
tergelaten. Dat is het begin geweest van onze ram
pen en een proeve van zuinigheid, die veel bloed
heeft gekost en nog nadeelig terugwerkt op de
bezetting van Kotta-Radja.
Onder de vertrekkende troepen heerschte de
cholera
Behoeft er meer gezegd te worden.
Toen het 3e bataillon voor de cholera moest
vluchten naar Poeloe Nassi en in een modder
poel gelegerd werd, ontbrak voor verpleging al
les. Binnen een paar uur stoomens kan men de
reede van Aljeh bereiken, doch op het stafschip
bleef men vele dagen in rustige rust.
Al dadelijk werd het nadeel ondervonden van
het te gering aantal schepen.
Er kwam dientengevolge gebrek aan drinkwa
ter dat, wat gedronken werd, was besmet door
cholera-stof
Het kampement te Penajoeng heeft ontzettend
veel volk gekost; van Swieten schrijft dat toe
aan het klimaat, doch staat, volgens S., in die
meening alléén.
Het klimaat was er betrekkelijk zeer goed,
doch misplaatste zuinigheid had de uitrusting al
te bekrompen doen zijn. De gevolgen daarvan kon
den niet uitblijven.
Het kampement te Penajoeng was slecht ge
kozen en nog slechter ingerichtgeen privaten
slecht drinkwaterontoereikend voedsel; slecht
toezicht slecht logies; treurige ziekenverpleging;
verwaarloozing der dwangarbeiders.
Alles, zegt S. moet geweten worden aan de
gevloekte zuinigheid; om eenige tonnen gouds te
besparen, heeft men het leger geknakt.
Er was slechts gezorgd voor 2% in plaats van
voor 15% zieken, zoodat 13% niet verpleegd is
geworden.
Wie moet daarvoor verantwoordelijk gesteld
worden? Wie anders dan de Opperbevelhebber?
zegt S. terecht.
Toen van Swieten zag, dat de zaak erg stond,
detacheerde hij een half bataillon naar de over
zijde der rivier, doch liet de rest in den pesl-
poel liggen. Dat half bataillon, onder majoor Pel,
had het goed in alle opzichten; toch liet van
Swieten de overigen in het kamp Penajoeng blij
ven bivouacqueren.
Zij logeerden er op hun eigen kerkhof
En nu het bezetten der kratons. De generaal
had van «paleizen” gedroomd en vond een on-
reinen poel. Bij behoorlijke informatie had hij
den waren toestand kunnen kennen, volgens S.
In plaats van die paleizen (d. z. onreine hok
ken) op Ie ruimen en de beste plekken voor de
magazijnen en de kleine bezetting uil te kiezen
wégen te begrinden en het gras te laten groeien,
moest er eene (nuttelooze) versterking gemaakt sloten
worden op Europesche wijze, ten koste der ge
zondheid van duizenden.
De kraton is
lijk bezet door
nomen worden,
slagen heeft.”
Uit dit alles concludeert S. dat het bewijs
is geleverd, dat van Swieten de oorzaak is ge
weest van de groote verliezen en de moeielijk-
heden, waarmede wij thans te worstelen hebben.
Ten slotte zegt hij «Had hij gedaan, wat ie
dereen reeds in Januari wildé een havenhoofd
door Engelschen laten bouwen te Oleh-leh; de
uitgemergelde kettinggangers vervangen door de
werkzame Niassers had hij den kraton gelaten
en dien niet omgeschapen in het ongezonde Kot
ta-Radja, en tegelijkertijd de voornaamste pun
ten in den omtrek bezet, dan zouden onze troe
pen daar toen en later wél bij gevaren zijn; de
Kocroeng-daroe ware‘in ons bezit gebleven, die
nu natuurlijk is afgedamd door den vijand, onze
halve strijdmacht, onder betere conditiën gebracht,
had niet behoeven te vluchten uit het verpeste
Penajoeng, en zou nog een paar maanden heb
ben kunnen helpen, en Atjeh ware niet uitge
mergeld geworden zoo als nu.
Het is niet mogelijk vol te houden, dat deze
oorlog met humaniteit is gevoerd, noch wat be
treft onze eigen landskinderen, noch tegenover
onzen vyand. Wij hebben de onderwerping ver
daagd tot wie weet hoe lang, terwijl wij onze ge
duchte strijdmacht beter hadden gebruikt en be
hoorlijk op de been hadden gehouden. Al zal
Atjeh in ons bezit komen, wij kunnen aan ge
neraal van Swieten wijten dat een verloopen
en gedecimeerd volk, een door den langen strijd
verarmde streek, mettertijd onder onze heerschap
pij zal zijn gebracht met onnoodige opoffering
van onze beste sappen, vroeger, nu en nog lang
hierna.
Wie zegt ons hoe dat alles weer zal moeten
worden goedgemaakt
Men vergelijke het stuk van generaal Booms in
de Gids van Februari en het vroegere stuk van
generaal Knoop.
STATEX-fcEAKtui
Tweede Kamer.
Zitting van Vrijdag 19 Februari.
In de zilliug vau heden is na langdurige discussie
met 42 tegen 26 stemmen verworpen de conclusie van
de meerderheid der commissie van onderzoek der stuk-
ken nopens de koffi-enquête op Java en zonder stem
ming aangenomen de conclusie der minderheid lot dank
zegging aan den minister en aanneming der stukken
voor kennisgeving. lugekomen is een ontwerp tot
amortisatie van schuld dat in verband staat met het
vroegere tot belegging van kasgelden. Tegen Dinsdag
te 1 uur zijn onderscheidene wetsontwerpen aan de
orde gesteld. Daarna ufdceliugs-ondetzoek van hut
voorstel tot wijziging der kiestabel en van bel spoor-
wegvoorstel van de heeren Kappeyne c.s Tegen Maan
dug den lu Maart is de wet tot toezicht op de spoor
wegdiensten aan de orde gesteld Morgen te 11 uur
zal de conclusie omtrent de zaak te Striip met het
daarop voorgestelde amendement van den heer van 11 oa
ten worden behandeld.
Zitting van Zaterdag 20 Februari.
In de kamer is eene breedvoerige juridieke beraad-
sHgiug gehouden over do Zaak te Stryp Je comm.a-
sie uit de kumer die do iuliebliugen vau deu minister
van binucnlandsche zaken had onderzocht, concludeerde
lot dankbetuiging aau den minister voor de vernlreklö
inlichtingenop grond, dut noch de zegccriug, uoch do
kamer in deze zaak konden lusscheubeide treden bet
was eene rechts- of politie-kwestie. De heer van
Houten had vuorgesteld dat de kamer zou verklaren
dat voor zoover het bezit of beheer van kerkhoven
welke van oudsher als algemeene begraafplaats waren
gebruiktaan de kerkelijke gemeenten publiek rechter-
voorzien zijn van tonnen met trech
ters die van geineente-wege kosteloos worden
verstrekt en onderhouden.
Het gebruik van andere tonnen, bakken, vaten
of wat hel ook zij is verboden doch degenen
die, bij hunne Sekreten, eigen tonnen in gebruik
wenschen te nemen zullen hiertoe bevoegd zyn
onder de volgende, bepalingen.:
a. dat hunne, tonnen overeenkomen met eep
bij de gemeente aangenomen model
b. dat zij met den naam des eigenaars zijn
gemerkt
c. dat bij elk sekreet twee tonnen behooren.
Art. 9. der gemelde verordening in te trek
ken.
3. de bepaling van het tijdstip waarop de
gewijzigde artikelen in werking zullen ‘reden
aan Burgemeester en Wethouders op te dragen
op de voorwaarde dat indien voor de geheele
gemeente niet hetzelfde tijdstip kan worden aan
gewezen vóór het einde des jaars 1875 da in
voering van het nieuwe stelsel geheel zij tot
stand gebracht,
4. de strafbepaling van art. 11 der betrekke
lijke Verordening ook op het nieuwe art. 8 toe
passelijk te verklaren.
Dit besluit zal binnen 2 maal 24 uren
afschrift aan heeren Gedeputeerde Staten
Friesland worden medegedeeld.
Gedaan te Sneek in de openbare zitting van
6 Februari 1875 no. 12.
(Get.) J. TEN GATE Voorzitter.
H. FENNEMA Secretaris.
Zijnde deze verordening aan de Gedeputeerde
Staten van Friesland volgens hun bericht van
den 18en Februari 1875 no. 58 in afschrift
medegedeeld.
En is hiervan afkondiging geschied waar het
behoort, den 24 Februari 1875.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
J. ten GATE.
Re Secretaris. H. FENNEMA.
Mues»» C
