rm
liEME EX HET ARROADISSEMT SNEEK.
NEWS- EN AIHERTENTIE-BIAD TOOR DE
1875.
No. 40.
19 MEI.
WOENSDAG
Ilet
Restitutie-stelsel.
Nieuw-tonnenstelsel.
Weer naar den doofpot.
ii.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
1
i (onm
SNEER
1
r
a
waar
van
I
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementspiijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
i
r
e
3
1
1
j,
r
5
f
Y
Het doel van het restitutie-stelsel is geen an
der, dan om de jeugd aan de neutrale school te
onttrekken, en geschikt te maken tot blinde werk
tuigen der clericalen door ze ten aanzien van
kennis en wetenschap zooveel mogelijk onkundig
te laten en voor ’t overige te misleiden.
De Jezuïten van Rome en Dordrecht azen op
de «lieve” jeugd, wel wetende, dat zij, bij deze
slagende,
een geheel toekomend geslacht in hun
ne macht hebben.
Wie baas is over ’t onderwijs, kan de wereld
vervormen, schreef eens, zeer terecht, de groote
Pestalozzi.
Er bestaat intusschen weinig vrees, dat de
koel-verstandige Nederlandsche Natie zich zal la
ten idiotiseren door de verstandsdompers, daar
zij zeker wel zal inzien, waarop het restitutie-
stelsel moet uitloopen.
Met dr. A. Winkler Prins ben ik het volko
men eens als hij zegt:
«Van restitutie kan onmogelijk sprake zijn, want
wie bijzondere scholen stichten, hebben dit ge
daan voor hunne eigene kerkelijk-leerstellige lief
hebberij, waarmede de neutrale Staat niets te ma
ken heeft.
«Daarom houd ik het opwerpen van het resti
tutie-stelsel
kende om,
Maar gesteld eens, dat het restitutie-stelsel in
derdaad welgemeend ware en kon worden aan
genomen, dan nog rijst de vraag: is het uitvoer
baar
Wie zal bepalen, welke gemoedsbezwaren recht
geven tot het vorderen van restitutie hoe groot
het getal gemoedsbezwaarden zal moeten zijn
om hunne medeburgers te dwingen tot het op
brengen van meer belasting.
Van meer belasting, zeg ik, want om het geld
der burgers is het te doen.
y>Geld geld geld I
y>Dat roept de gansche bende”
zegt het straatliedje, en zoo is ’t ook hier.
Geld is in deze de hoofdzaak en geen won
der, daar na den dood des Heeren van Boetze-
laar voor de gemoedsbezwaarden een rijke bron
van inkomsten heeft cpgehouden te vloeien.
Op de openbare school geen bijbel dus ge
moedsbezwaren en restitutieop de openbare
school geen Staathuishoudkunde, dus gemoeds
bezwaren en restitutieop de openbare school
geen onderwijs in het kaartspeldus gemoeds
bezwaren en restitutieop de openbare school
geen opleiding in liegen en huichelen dus ge
moedsbezwaren en restitutie op de openbare
school geen onderricht in zakkenrollen en raad
sels oplossen, dus gemoedsbezwaren en restitutie.
Maar die voorstelling is onhoudbaar
Precies hetgeen ik aantoonen wilde.
Waar beginnen de gemoedsbezwaren en
eindigen ze
Het recht moet voor allen gelijk zijn dus
heeft dr. Kuijper gemoedsbezwaar met restitutie,
ik en ieder ander mag ze ook hebben.
De leer der gemoedsbezwaren is even onwaar
en ongemeend, als hel restitutie-stelsel onmoge
lijk is.
Het zijn leuzen meer niets.
Mr. W. F. S.
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven l/t Cents. Alle brieven en stukken»
de uitgave of redactie betreffende worden franco ingewacht.
ST iTE V-MiXERA AL.
Tweede Kamer.
Zitting van Vrijdag 14 Mei.
In de Kamer heeft de Minister van Binnen-
landsche Zaken heden, in antwoord op de inter
pellatie van den heer Kuyper, verklaard, dat hy
vasthoudt aan het behoud van art. 194 der grond
wet en aan het hoofdbeginsel der onderwijswet,
zijnde de openbare school toegankelijk en bruik
baar voor allen, met volle vrijheid voor ’t bij
zonder onderwijs. Daarom is de openbare school
nog niet godsdienstloos.
Het zoogenaamde restitutiestelsel vindt in den Mi
nister geen voorstander. De Hegeering zal ter ge
schikter tijd een wetsontwerp indienen.
belang soms weer aan bijzonder- en partij-belang
ten offer werd gebracht? T Heeft er al den
schijn van, alsof de heele, halve en kwartvriend-
jes van de regeering, den minister a tout prix
hebben willen sauveeren. Dat de heer Heemskerk,
die even scheutig is in ’t doen van beloften, als
langzaam in ’t volbrengen daarvan, niet gaarne
door ’t initiatief van enkele kamerleden, tot han
delen wil gedwongen worden, laat zich nog ver
klaren, maar minder verklaarbaar komt het
ons voor, dat de meerderheid der kamerleden die
talmende houding schijnt goed te keuren en zich
op nieuw met het kluifje in ’t riet laat sturen
«ik herhaal mijne verklaring dat de regeering en
mesure is, over, deze hoogst gewichtige zaak een
wetsontwerp bij de Kamer in te dienen.” Te
recht verweet de heer Fransen v. d Putte aan
de regeering dan ook hare ontwijkende politiek.
«Het is bijna een jaar geleden”, zeide de heer
v. d. Putte, «dat op uitbreiding der spoorwegen
hy de regeering is aangedrongen en de minister
sprak van twee voorwaarden, die nog vooraf moe
ten worden vervuld als 1°. de voorafgaande
vaststelling der wet, regelende het toezichten
2°. de verzekering van de exploitatie. Thans
vernemen wij van den minister een orakelspreuk:
de regeering is en mesure. Wat wil dat zeg
gen Wil dat zeggen, dat het contract met de
exploitatie-maatschappij is gesloten, dan zou spre
ker tegen het aan de orde stellen van het voor-
slel-Kappeijne stemmen, maar anders niet.” En
wat antwoordde de heer Heemskerk op die dui
delijk geformuleerde vraag? Hij antwoordde...
met een beroep op art. 89 van de Grondwet.2)
Men moet een minister Heemskerk zijn om
zich met zoo’n vreemd huismiddeltje af te maken
van ’t beantwoorden van vragen, waarop men geen
antwoord wil geven al hebben ze dan ook in
’t algemeen belang nog zooveel recht van bestaan.
Hoe de meerderheid der Kamer daarmeé ech
ter vrede kon hebben, is, wij herhalen het, ons
onbegrijpelijk, tenzij men hier te denken hebbe
aan bijzondere sympathien en antipathiën, welke
helaag 1 zoo vaak de algemeene belangen beheersch-
ten.
Hoe T zij de zaak ligt er toe: het voorstel-
Kappeyne is voor eerst apart gezet en de zaak
der spoorwegen misschien weer een jaar vertraagd.
De regeering toch zal wel te laat met hare voor
stellen komen, om die nog in dit zittingsjaar te
kunnen behandelen.
Of zou ons soms aan den vóóravond der ver
kiezingen nog eene ministerieele verrassing be
zorgd moeten worden? Wie weet hetIn ’t ka
der der parasitische laveer-politiek kunnen vaak
allerlei surprises dienst doen 1
z) Dit artikel is aldus luidende: „De ministers ge
ven aan de kamers, het zij mondeling, hetzij schriftelijk,
de verlangde inlichtingen waarvan het verleende met
strijiiig kan worden geoordeeld met het belang en de
zekerheid van het Kijk, de koloniën en bezittingen van
het rijk in andere werelddtelen.”
Sneek
Verdere uitvoering gevende aan het 3e lid van
’s Raads besluit van 6 Februari 1875 no. 12
tot wijziging van de Verordening op het hou
den van verzamelingen van mest en op de
Sekretenwelk besluit is afgekondigd den 24
Februari 1875
Hebben, op voorstel der Commissie van beheer
over de exploitatie der faecale stoffen besloten
1, te bepalen dat het gewijzigde art. 8 en de
intrekking van art. 9 der gemelde Veror
dening op MAANDAG 31 MEI 1875 in
voor eene vilaine manoeuvre, strek-
zoo mogelijk, het neutraal onderwijs
in den grond Ie boren.”
Maar er is meer de verkiezingen zijn op han
den de clericalen hebben eene leus noodig, om
zich zelf te handhaven en allen, die hen niet
blindelings volgen en hun, zonder na te denken
of tegen te spreken, gehoorzamen, te wippen.
Zij moeten een slag slaan, een coup verrich
ten aanvallen op de «Staatsschool” (wat leugen
iser is geen Staatsschool) helpen niet langer
men kent de onwaarheid der aantijgingen tegen
het neutraal onderwijs ingebracht.
De God van Nederland heeft ui!gediend men
lacht er omen zij zelven waarschijnlijk het
hardst.
In eigen boezem bestaat verdeeldheid men
denke eens aan de Stemmen voor Waarheiden
Vrede aan hel Wageningsch Weekblad, de Con
fessioneel (of hoe heet dat blad aan ds. Cra
mer, Tinholt, Kuijper, Bronsvelt en anderen
aan Nahuijs en het Schoolverbond.
Er is eene leuze noodig, om schijn van een
dracht te geven en die zoo smakelijk mogelijk
te maken.
«De heeren clericalen (zegt v. Bosse) hebben
eene leuze noodig voor de verkiezingen. Met
een «Schlagwort” doet men groote dingen als
’t er op aankomt den grooten hoop zand in de
oogen te strooien. De groote hoop moet nu in
den waan worden gebrachtdat het restitutie-
stelsel hem geldelijk voordeel zal aanbrengen.
Het tegendeel is waar de groote hoop zal het
moeten betalen gemoedsbezwaarden even goed
als voorstanders van de openbare school een
klein getal gemoedsbezwaarden slechts zal er
voordeel van hebben.”
Het heeft over ’t algemeen in ’t land een pijn
lijken indruk gemaaktdat de Tweede Kamer ge
weigerd heeftomingevolge het voorstel van
den voorzitter, het spoorweg-ontwerp van de hee
ren Kappeijne c. s. aan de orde te stellen, na
afloop der interpellatie van den heer Kuyper.
Het kon de vertegenwoordiging toch niet on
bekend zijn, dat men allerwege het voorstel Kap-
peyne c. s. met belangstelling en sympathie heeft
begroet, als eene welmeenende poging om in de
lang gevoelde behoefte aan uitbreiding van het
spoorwegnet, te voorzien. Aan adressen van ad-
haesie heeft het althans niet ontbroken. Toch
vindt do Vertegenwoordiging goed, het voorslel-
Kappeijne, dat rijp was voor behandelingmaar
ad calendas graecas te verschuiven m. a. w.
in den doofpot te doen 1 Het besluit daartoe
werd genomen met 34 tegen 31 stemmen1) en
als men de lijst der tegenstemmers nagaat, dan
rijst onwillekeurig de vraagof het algemeen
Onder de tegenstemmers merken we op, de heeren
Godefroi, Mees en Stieltjes, als ook den heer van Naa
men, die onder de gematigd liberalen wordt gerekend.
Veertien kamerleden, waaronder zich tot onze ver
wondering en ons leedwezen ook twee onzer Friescbe afge
vaardigden bevonden, u.l. de heeren de Roo en Wij ben
ga schitterden door afwezigheid.
werking zullen treden voor de volgende
gedeelten der Gemeente (2e reeks)
a. den Oosterdijk, met uitzondering der hui
zen bewoond door H. W. Cnossen T. Dokkum,
H. Vrolijk H. Hoekstra Mr. B. S. Stienstra
L. T. Visser en T. Jongbloed.
b. van het Kleinzand, liet huis bewoond door
mr. C. W. A. baron van Haersolte.
c. de Breede Burgstraat voor zoo ver de
invoering aldaar niet reeds heeft plaats gehad.
d. van de Kruizebroederstraat noordzijde
de huizen staande tusschen de breede Burgstraat
en de Leeuwarderpijpsteeg benevens het huis
bewoond door D. Hansma.
e. van de Kruizebroederstraat, zuidzijde, de
huizen tusschen de breede Burgstraat en de
kleine Kerkstraatmet uitzondering van het O.
B. Weeshuis.
de kleine Kerkstraat met uitzondering
van het huis bewoond door J. Nauta en het
Huis van Arrest.
g. de Marktstraat met uitzondering der hui
zen, bewoond door L. Schuijt Korver, J. C. A.
Wissel en B. de Jongh.
h. de Groote Kerkstraat.
i. de oude Koemarkt, met uitzondering van
hel huis bewoond door Johs. Prins doch met
inbegrip van het hoekhuis bewoond door J. W.
Hingst.
k. van het Grootzand, de huizen bewoond
door G. N. Bouma, T. P. de Jong P. Binkes,
J. Houwink, M. Veltman en K. Vrolijk.
l. de ScharnensteegHavenstraat (achter
’t Gasthuis), Wijnkanstraat en Galigastraat.
m. de Wip en Leeuwenburg, met inbegrip
der huizen, bewoond door de Wed. van Wiche-
ren Jorrit Kuipers H. Pijttersen Tz.P. K.
Dwarshuis en H. Veen.
n. de Zuidzijde der Peperstraat, en van
Nieuwenoord de huizen bewoond door de Wed.
F. Slager, W. Haanstra en de Wed. Boomsma.
o. de westzijde van het Schapenplein, en van
de oostzijde de huizen bewoond door J. R. Feen-
slra en Gebr. Boots.
p. de Wegen, voor zoo ver die bij de betrok
kene hoofdstraten behooren.
2. aan de betrokkene ingezetenen te kennen
te geven
dat hunne Sekreten vóór 31 Mei as. zoo
danig behooren te zijn ingericht dat de
nieuwe tonnen er in geplaatst kunnen
worden
en dat zij of hunne timmerlieden daaromtrent
alle medewerking en inlichtingen kunnen beko
men bij den Gemeente-Archit eet en bij den
Stoepopzichter der exploitatie van faecale stoffen.
Sneek 7 Mei 1875.
Burgemeester en Wethouders van Sneek
I. TEN GATE.
De Secretaris, H. FENNEMA.
