NIEO EN 1BTOWIMUD VOOR DE
6 EMEEATE EiA HET IRiWffiEfflT SNEER.
3
I
I
I
I
No. 67.
DERTIGSTE J
1875.
21 AUGUSTUS.
ZELFMOOR D E N.
I
1
;en
ser;
A.
I
SMI. 111. IS
(OIIIK
,J. - tK-
Van onwaarde
Frankrijk:
waren
van
r
bevoegden met vergiften omgaan.
zeer jonge da-
ltl.S'%' ESLA ÏJ-
'e'
bijv, in
1
r
'i-.
p
alles maakt met alles
an-
37.5
38.8
van een
ingewik-
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementspi ijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de. Stad franco /1.90.
pp
udt
ien
het
rkt.
Vrouwen.
5.4
10.7
14.5
17.5
22
23.5
23.5.
sch
’dl,
int;
4A
bij
ou-
te
te
A.
ne-
t; te
au-
hofl
K.
fep-
50
,55b
.17
,53
43
oor
,15
jor
34
51
lor
or
or
14
Mannen zelfm.
12.1
35.7
50.9
67
73.4
78.3
69.3
m.
68
75
84
94
96
106
99
82
74
77
61
62
9
/lG
'4
6
vr.
63
70
78
93
92
110
106
89
78
99
68
60
verdrink.
1848—’52 31 9%
’53—’58 31.6
’59—’60 31.0
dat onder vrouwen de zelf-
mannen.
er op 100
a A
Le-
’dr-
nd;
A.
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7*/2 Cents. Alle brieven en stukken,
de uitgave of redactie betreffende worden franco ingewacht.
Naar de N. Rott. Crt. verneemt, is de Regee-
ring bereid bij de Staten-Generaal eene subsidie
aan te vragen voor den aanleg van den spoorweg
Harlingen Salzbergen, waarvoor aan de heeren
Kaptyn en Genlis concessie is verleend.
Het Vaderland bevat eene gelijke inededeeling.
't Handelsblad hoopt dat de Kamer spoedig
weer bijeenkome om het wetsontwerp op de rech-
en de spoorweg-ontwerpen af
Een zeer onverklaarbaar feit is het, dat, naar
mate de dagen langer worden, de zelfmoorden
vermeerderen.
Hippolyte Blanc, die het onderwerp nauwkeu
rig en over vele jaren ten aanzien van Frank
rijk, heeft onderzocht, geeft, de maanden op 30
dagen stellende, de volgende resultaten op iedere
1000 zelfmoorden van hel mannelijk en vrouwe-
l'jk geslacht.
M.
iwj.
1
v
z 16
1 o
Al wie ze gezien heeft, weet, dat de nieuwe
gouden Willems veel gelijken op ’n vergulde cent.
In Holland heeft reeds iemand zoo’n tientje in ’t
kerkzakje geworpen, meenende een cent te ge
ven. Te Leeuwarden zou iets dergelijks zijn ge
beurd, in zoover iemand op de markt aldaar voor
fooi ƒ10.04 gaf in plaats van ƒ0,05.
Januari
Februari
Maart
April
Mei
Juni
Juli
Augustus
September
October
November
December
Deze eb en vloed wordt, bijna zonder eenige
uitzondering, steeds waargenomen, zelfs zoo zeer,
dat,'als men dé maandgelallen over vele jaren
neemt, het verschil wegvalt, en voor iedere maand
een nagenoeg constant cijfer kan worden aange
nomen, en dat niet alleen in één, maar in
alle landen.
Zelfs de middelen verschillen weinig
andere
18.2%
18.3
18.7
schijnt
die per kogel af te
Het toenemen van zelfmoorden *t welk zich in
den nieuweren tijd in alle landen vertoont, is
evenmin een toeval, als hetzelfde verschijnsel in
zekere periodes van de Romeinsche geschiedenis.
Het zijn verschijnselen, die getuigen van een
slechten socialen toestand.
Doen zij zich voor onder bepaalde standen
zooals na den Ilaliaanschen oorlog van ’59 onder
den hoogsten stand in Oostenrijk, dan is dit
een bewijs, dat daar verdorvenheid heerscht.
Als wij dit voor oogen hebben, rijst als van
zelf de vraag: of er wel vrijheid van wil bestaat?
Quetelet kwam tot het resultaat, dat de wils
vrijheid zeer nauw beperktis, en dat, als zij zich uit,
dit onder de toevallige oorzaken moet worden
gerekend.
Z. M. heeft met 1 Oct. aan jhr. mr. F. H. van
Beyma thoe Kingma, op zijn verzoek, eervol ont-
De Schoonh. Crt. bespreekt, naar aanleiding
van het ATuts-iapport over de onderwijswetde
school-hijgiéne. Zij wijst op de noodzakelijkheid
der zorg voor de lichamelijke opvoeding. De
gymnastiek is niet, zoolang men wel eens noemt,
voldoende om een tegenwicht te bieden tegen al
te langdurige inspanning van den geest, of tegen
ondoelmatige inrichting der schoollokalen. Wa
ren de schoolgebouwen ingericht zooals zij we
zen moesten, de schooluren niet te talrijkwas
er geschikte gelegenheid om in vrijheid te spelen
en zorgde de onderwijzer er voor, leeren en spelen
behoorlijk af te wisselen, de behoefte aan gym
nastiek zou in den regel niet bestaan. De school
lokalen zijn in den laatsten tijd ontzaglijk ver
beterd, maar de zaak is nog lang niet in orde.
Vele architecten beschouwen het maken
schoollökaal als iets, dat nu juist zoo
keld niet is, maar daardoor krijgt men dan ook
Dr. Itriker heeft aangetoond, dat op 109.000
ingezetenen de gemiddelde zelfmoorden per jaar
zijn: in Saksen 24.5; Mecklenburg 16 2; Keur-
Hessen 13,4; Hannover 13.7; Pruisen 12.2, Frank
rijk 11.9; Baden 10.8; Nassau 10.2; Wurtemberg
8.5; Beijeren 7.2; Duitsch Oostenrijk 6.4; Belgie
4.54 Engeland 4,25 Italië 2 62 Spanje 1.50.
De opgaven aangaande de twee laatst genoemde
landen zijn echter hoogst onvolledig.
Een feit is het
moord veel zeldzamer is dan bij
Wat Oostenrijk betreft kwamen
slechts 22 van vrouwen voor.
In Frankrijk hangt de jeugdige zelfmoordenaar
zich meestal op de bejaardere schiet zich dood,
op hoogeren leeftijd neemt het ophangen weer
toe.
Bij het toenemen van leeftijd neemt de zucht
tot zelfmoord niet af, zooals men vaak meent,
maar wordt zij integendeel grooter; alleen op Imo
gen leeftijd wordt zij minder.
Guerry leert over Frankrijk 't volgende op
100.000 mannen en even zooveel vrouwen kwa
men van 1849’58 voor
Ouderdom.
5—30
30—40
40—50
50—61
60—70
70—80
80 en daarboven
In de steden is het betrekkelijk getal zelfmoor
den ruim 2 maal grooter dan ten plattenlande.
Ik zal mij deze keer eens bezig houden met
het treurig onderwerp zelfmoorden.
In den militairen stand is het getal zelfmoorde
naars verontrustend groot.
De Pruisische armée leverde er in 1861 103
in ’67 155, ’68 160, ’69 148; de Oostenrijksche
jaarlijks gemiddeld een 300tal.
Volgens de officieële opgave van het militair
geneeskundig departement in Pruisen, kwamen,
van 184663, aldaar voor: 0.46 zelfmoordenaars
op 1000 militairen ’47 0.61, ’68 0.63; in de
Fransche legers in ’67 <).46, onder de Engelsche
soldaten van ’60’65 0.28.
Schimmer geeft op, dat in Oostenrijk, onder de
1000 op ge weldadige wijze omgekomen perso
nen, 679.2 zelfmoordenaars zijn, als 120.9 bur
gers en 558.3 militairen.
Adolp Wagner becijfertdat tegenover 100
mannelijke zelfmoordenaars in burgerlijke betrek
king staan: in Saksen 177 militairen; Wurtemberg
192; Fi ankrijk 253; Pruisen 293; Zweden 423;
Oostenrijk 643 1
De oorzaak van dit treurig verschijnsel is te
vinden in verveling, miskenning, teleurstelling,
mishandeling enz.
Tjessinga bekwam 255.
14 briefjes.
Te Dokkum is gekozen jhr. I. J. W. H.
Andringa de Kempenaer, met 655 stemmen. De
heer D. J. D. V. baron van Sijtzama verkreeg
slag verleend als schoolopziener in het zesde
schooldistrict van Friesland, met dankbetuiging
voor de in die betrekking bewezen diensten, en
tot schoolopziener in dat district benoemd J. N.
Valkhuff te Heerenneen.
Men schrijft uit Amsterdam aan de N. R. C.
Gisteren avond heeft men den berucht geworden
Hartjesdag alhier weder gevierd op de oude wij
ze, doch in dronkenschap, losbandigheid en ze
deloosheid zal de avond van gisteren het wel we
der op zijn voorganger gewonnen hebben. De
natuur werkte dan ook alleszins mede om vele
menschen op de been te brengen. Liedjeszangers en
draaiorgels zag men bij menigte en hij de laatsten
werden bals in open lucht geïmproviseerd door
mannen in vrouwengewaad en vrouwen in man-
nenkleederen gestoken, waarbij de flesch of kruik
jenever druk de ronde deed. In een der
achterbuurten zag men zelfs een troepje jon
ge meisjesnaar schatting van 12 tut 14 jaar,
die allen, de een meer, de ander minder, haren
lust voor drank hadden bot gevierd en daarvan
al te duidelijk de kenteekenen droegen.
De heer J. H. Marlof te Nieuwer-Amstel schrijft
in het N. v. d. D. dat de veldwachters in die
gemeente voorzien zijn van vergiftigde vleesch-
pillen en daarmede losloopende honden vergifti
gen. De heer M. vindt in deze wijze, om los
loopende handen te dooden, iets gluiperigs, dat
op ’t zedelijk overmacht der politie nadeehg moet
werken, en acht het bovendien gevaarlijk dat on-
STATEN-GENERAAE.
Tweede Kamer.
Zitting van Dinsdag 17 Aug.
In de zitting van heden zijn de aan de orde
gestelde ontwerpen afgedaan, waaronder dat tot
wegneming van ondiepten in de Nieuwe Maas bij
Rotterdam. Vervolgens is de Tweede Kamer
uiteengegaan.
terlijke organisatie
te doen.
Binnen weinige dagen kan het Regeerings-
spoorweg-ontwerp rijp zijn voor het debat.
’t Is toch niets anders dan een beperkend a-
mendement op het ontwerp-Kappeyne c.s.
De edelaardige, diepdenkende Spinoza leerde
dat de menschen daarom meenden vrij te zijn,
omdat zij zich bewustzijn van hunne handelingen,
welker oorzaken zij echter niet kennen.
Het kind meent, dat hij in volle vrijheid naar
melk verlangt; de toornige knaap, dat hij zich wil
wreken; de lafaard, dat hij de vlucht noodig oor
deelt; de beschonkene, dat hij uit vrije geestes-
aandrang zwetsend praat. Dat kind, die knaap
die lafaard, die zwetsers, en bijna alle menschen,
zijn van meening, dat zij met vrijen wil handel
den, terwijl zij in waarheid geen weerstand kon
den bieden aan den drang, die hen aanzette om
zóó en niet anders te handelen.
Wat de wereldwijze Spinoza door redenering
aannam, heeft de statistiek uit de feiten bewezen.
Niets geschiedt bij toeval.
Mr. W. F. S.
Victor Hugo wijdt in zijn meesterstuk »Notre
Dame de Paris" een hoofdstuk aan de Anagkè,
de no dzakelijkheid. De dichter moge in deze
overdrijven, doch in hoofdzaak heeft hij gelijk.
Er bestaat eene noodzakelijkheid, iets onver
mijdelijks ’t welk de oude Grieken Anagkè d. i.
fatum, noodlot, noemden, doch noodzakelijk, niet
op zich zelf, maar door oorzaken is.
Wanneer wij die oorzaken kennen, noemen
wij het verband tusschen deze en hare gevolgen:
wet.
Zoo weten wij, dat, waar onreinheid heerscht
ziekte moet ontstaan; dat clericalisme domheid en
deze weer op hare beurt armoede baart; dat on
vrijheid den geest doodt en den mensch tot beneden
T gewone dier verlaagt; doch veel is er, waarvan
wij de oorzaak niet weten op te geven, en wat
wij toéval noemen; doch ten onrechte, want niets
geschiedt toevallig, alles heeft zijne oorzaken.
Wie van toeval spreekt, zondigt tegen de waar
heid en tegen de logica er bestaat geen toeval.
De aanneming van het toevallige is een gevolg
van ons niet-weten.
Wat is of geschiedt, moest zijn of geschieden
het kon niet anders; het. noodzakelijke er van
zou blijken, als wij maar de oorzaken wisten op
te sporen.
Alles staat met alles in ’t nauwst verband, al
is ’t niet duidelijk hoé
één geheel uit, daar ’t een het gevolg van ’t
der is.
Van dit al verband heeft de philosophie der sta
tistiek reeds veel in ’t licht gesteld, doch, bij het
geheel vergeleken, is dit slechts een droppel in
de zee; verklaard heeft zij nog weinig op dit ge
bied. Doch men bedenke, dat eene wipgeerige be
handeling der statistiek nog van
turn is.
Te Franeker is tot lid der provinciale staten
gekozen de heer W. A. Peereboom, met 612
van de 880 geldige stemmen. De heer J. G.
ophang, doodsch.
35,2% 14.7%
11 6
41,5
Zelfmoord door middel van den strop
meer in zwang te komen en
nemen.
Onder de overige middelen bekleedt de loco
motief en kolendamp eene voorname plaats.
