mi
GEIIEEYTL Ell HET ARROWSSEMT SNEEK.
NIEUWS- EI ADIERTEITIE-RLAD VOOR DE
I
I
No. 74.
DERTIGSTE JAARGANG
1875.
WOENSDAG
r
r
EEN GOED BOEK.
r
15 SEPTEMBER.
Oa
I
SHEERER. (IIII1H
ents
KENNISGEVING.
j
BI XX BX LA v
I
'8
I
trac
leu,
liecb
leu
i
Utilising door J. S. Mill.
Groningen, W. Versluijs. ƒ1.25.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
Den 2den Oct aanstaande wordt te Leeuwar
den gehouden de algemeene vergadering van het
Nederlandsch Tooneelverbond.
Ipijn
van
;ezin
in
in
>r
5
ir
1
r
r
>0
>bi
7
3
3
Ne-
I.H.
n-
De heer Kerdijk doet in het jongste nummer
van de Vragen des Tijds uilkomen, dat het aan
tal voorstanders van den leerplicht in de laatste
jaren bijzonder is toegenomen hij gelooft niet
dat de alsnog afkeerigen door den stroom van
zelf zullen meegesleept worden, maar acht het
noodig de zaak telkens ter sprake te brengen.
Met de vermeende impopulariteit van den leer
plicht wordt vrij wat geschermdmaar is ooit
een stem in dien geest opgegaan uit de rijen van
Het Hand, zegt, dat, zoo de heer N. Judels
al het voornemen heeft opgevat het tooneel vaar
wel zeggen, dit in ieder geval nog niet in het
loopende speelsaizoen zal geschieden.
In het tijdschrift Los en vast, zegt de heer
Aart Admiraal, met het oog op het middelbaar
onderwijs »De programmamakers schijnen niet
meer te vragen naar bergplaats in de kinderziel.
Zij schrijven maar voorzooveel aardrijkskunde,
batteiijleer, carrarisch marmerkunde, drogerijleer,
ezel-behandeling, theorie, het alphabet uit, en nog
iets. Zij vergelen of weten niet, dat alle geesten
niet even ontwikkeld zijn; dat de meeste leeraars
de kunst van onderwijzen niet geleerd hebben
dat de meeste wetenschap post vat bij de meeste
kinderen ten koste van verstand en hartdat on
verwerkte geleerdheid ballast wordt, dat een o-
verladen ziel haar sap verliest.”
Volgens het U. D. zijn in de laatste dagen niet
minder dan 250 vreemdelingen voor het mee-
rendeel Belgen die zich voor den kolonialen
dienst wilden verbinden over de grenzen van
het Rijk gebracht.
Teneinde het veelvuldige oponthoud op den
centraal spoorweg zooveel mogelijk te voorkomen,
heeft de Directie ter elfder ure gemeend het sta
tion Harderwijk als middelpunt te moeien be
stemmen tol het bouwen van een locomotieven
loods het aanleggen van draaischijven en het
bouwen van woningen voor opzichter en machi
nist om eiken trein hetzij van Utrecht of van
Kampen komende aldaar van een nieuwe loco
motief te voorzien en bij eventueele ongelukken
des te gemakkelijker een hulp locomotief te kun
nen verkrijgen.
-je* --------- --1
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7’/2 Cents. Alle brieven en stukken»
de uitgave of redactie betreffende worden franco ingewachl.
M.
1
J
i
16
16
verzoekschrift, volgens art. 5 der aangehaalde
Wet behoorende bijlagen
en dat op Zaterdag 25 September a.s. ’s mid
dags 12 uur, in het Gemeentehuis, gelegenheid
zal worden gegeven om, ten overstaan van het
gemeentebestuur of van een of meer zijner leden,
bezwaren tegen de oprichting der bakkerij in te
brengen.
Sneek, 11 September 1875.
J. TEN GATE Burgem.
H. FENNEMA, Secretaris.
Hierdoor is antwoord gegeven op de vraag
die, als men niet meer dan bovengenoemde stel
regel in acht nam, terstond moest oprijzen wat
is de prikkel, die me aanspoort waarom zal ik
leven om anderen zooveel mogelijk gelukkig te
maken? Het antwoord luidt: voor uw eigen ge
noegen.
Dit antwoord lijkt en is wel zeer epicu-
ristisch maar hiermee is het nog niet af
gekeurd. Want ten onrechte wordt Epicurus
toegedicht, dat hij in zijn levensregel: «leef voor
uw genoegen”, met «genoegen” alleen het lage
(zinnelijke in engen zin) zou bedoelen. Neen, hij
erkende, dat tal van andere genoegens veel boo
ger stonden, en. dat daaronder het genoegen: an
deren gelukkig te zien (of te weten) en gelukkig
te maken, de eerste plaats bekleedde.
Ik zei: en voor de hun omringde wezens, niet
menschen, want het medegevoel strekt zich ook
tot dieren uit.
In ’t algemeen zal ’t medegevoel het sterkst
zijn tegenover wezens, die ’t meest met ons o-
vereenkomen, die we ’t beste kennen, waarvan
we ons vrengde of smart het best kunnen voor
stellen. Daarom zullen vrienden, bloedverwanten,
stad- of landgenooten elkaar eerder helpen dan
vreemden. Maar toch ook die zullen ze helpen,
want ook hun smart enz. kunnen ze zich voor
stellen, meevoelen, al is ’t gevoel dan veelal verre
van zoo smartelijk als ’t zou zijn wanneer het
door hen zelf werd geleden.
Zoo ook gevoelen we ’t verdriet en de vreug
de der dieren nog mee, maar minder duidelijk
naarmate ze meer van ons verschillen. Een aap
zal meer medegevoel opwekken dan een vogel
een vogel meer dan een visch, een visch meer
dan een worm enz.maar uitgesloten van het
medegevoel is bij een lij nge voelend mensch geen
enkel levend wezen.
oordeel des ministers «aan bemoeiing met- de
verkiezingen schuldig maken door zich ,in aan
bevelingen van candidaten te mengen”, met ver
zoek tegen zulke aanbevelingen te waken”. Nu
is het zeer wel mogelijk, dat de meeste Com
missarissen des Konings, wien het niet bekend
was, dal in hunne provincie zulke «schuldigen”
zich bevinden, het onnoodig hebben geacht dé
burgemeesters enz. door het toezenden van een
afschrift der circulaire te grieven”
Men zal zich herinneren dat in het Paleis voor
Volksvlijt een orgel geplaatst zou worden. Die
plaatsing kan men werkelijk ook weldra te ge-
moet zien ja zelf is het kostbare muziekinstru
ment voor ƒ50000 reeds aangekocht. Na den
aankoop evenwel heeft men met biltere teleur
stelling opgemerkt dat liet orgel een halve toon
te laag is voor het Paleis-orkest
Men zou dus óf al de pijpen van het orgel
moeten wijzigen, óf al de instrumenten der mu
ziekanten zouden veranderd of door andere ver
vangen moeten worden. Welken weg men in
deze in zal slaan is nog niet bekend.
Met zekerheid vermeldt men dat Jut (laatst
herbergier te Rotterdam) en hnisvrouw bij de
instructie der zaak te Rotterdam hebben bekend,
den moord op mevrouw van der Rouwen en
hare dienstbode te hebben gepleegd.
Jut en huisvrouw verklaren, dat zij, en zij al
leen, den moord op mevroinv van der Rouwen
en hare dienstbode hebben gepleegd. Na ge
huwd te zijn begaven zij zich over Engeland
naar New-York en van daar naar de Kaap de
Goede Hoop en toen terug naar Engeland. Ver
volgens begaven zij zich naar Rotterdam. Door
verkoop van effecten en later door inschrijving
op het Grootboek is de justitie te Rotterdam op
het spoor gekomen.
De huisvrouw van Jut was vroeger dienstbode
bij mevouw van der Kouwen geweest. Sedert
geruimen tijd hadden zij plan gevormd, om op
die wijze gelden voor hun huwelijk te verkrij
gen.
De boringen in de Zuiderzee, door de Regee-
ring bevolen met het oog op de droogmakings-
plannen, zijn ten einde gebracht. De stoomboot
«Overijssel”, aan boord waarvan zich het personeel
bevond, met de boringen belast, is Woensdag
naar Amsterdam vertrokken. Naar men verneemt,
zijn er 270 boringen gedaan, die te zamen en
met die in 1866, door den heer Stieltjes verricht,
een volledig overzicht geven van de hoedanigheid
van den bodem der Zuiderzee. De plannen der
opneming zullen binnen 3 maanden aan de Re-
geering moeten worden overlegd. Men zegt, dat
de boringen zeer gunstige resultaten hebben op
geleverd en weinig verschil geven met die, in
1866 verricht
Onder den voor velen waarschijnlijk nog wat
vreemd klinkenden naam «Utilisme” wordt een
grondslag der zedeleer behandeld, dienaar wij
hopen, geen onzer lezers vreemd zal zijn of blijven.
Utilisme beteekent het wijsgeerig stelsel waar
door men als doel van al zijn handelingen de
bevordering van ’t algemeen geluk beoogt. Men
zou het woord kunnen vertalen door nuttigheids-
Jeer, mits men dan onder nut (of nuttigheid) te
vens datgene verstond wat er in ’t gewone ge
bruik niet door verstaan wordt n.l. genoegen.
Maar hoe ook genoemd «leef zoodanig dat ge
zoo veel mogelijk het algemeen geluk bevordert,
en zoo min mogelijk het ongeluk (verdriet) ver
oorzaakt, het toekomende even gewichtig als het
tegenwoordige gerekend,” is de levensregel, die
het bevat. Alle daden, die uit dezen regel voort
vloeien, zijn, volgens Mill en zijn ongenoemden
vertaler,zedelijk, alle die het tegendeel beoogen:
onzedelijk.
Voorwaar, zeer eenvoudigen slechts door een
samenstel van een aantal oorzaken, waardoor de
vooruitgang van ’t menschdom niet volgens een
rechte lijn maar zikzak’s gewijs plaats heeft is
het te verklaren, dat deze regel niet reeds sinds
lang algemeen erkend en nageleefd is. Nog he
den ten dage meenen tal van personen iets bo-
■wennat uurlijks noodig te hebben om hunne da
den te regelen, en verzuimen ze de oorzaak
’t doel van bun zedelijkheid in zich-zelf
hun omringende wezens te zoeken.
In zich-zelf en de hun omringende wezens
Ja, men behoeft niet alleen voor ’t geluk van an
deren te leven men moet leven voor ’i geluk
der menschheid en zal en mag altijd zich-zelf
als een meer of min belangrijk deel daarvan be
schouwen. Men streve er slechts naar het geluk
van anderen, met z’n eigen geluk te bevorderen,
of beterzijn eigen dóór dat van de anderen.
Hiertoe is de mensch in staal door zijn geest
vermogens door zijn gevoel en verstand.
Dat hij zijn eigen geluk zal trachten te berei
ken is, even als bij de dieren, een oorzaak van
zijn beslaan. Als hij ’t verdriet van honger niet
trachtte te verdrijven door spijs, of ’t genot der
geslachtsvereeniging niet trachtte te bereiken door
voldoening, zou hij niet bestaan, zou *t mensch
dom nooit bestaan hebben. Maar dat hij ook an
deren voor verdriet zal willen behoeden, ook an
deren genot bezorgen, dat is 'i gevolg van geest-
vermogens, die bij dieren slechts in zeer geringe
mate voorkomen. Het volgt uit het mede-gevoel,
’t welk de mensch bezit en in zeer verschillende
mate kan ontwikkelen waarnaar ieder moet
trachten of, helaas, verstompen. Het mede
gevoel, waardoor we, een lijdende ziende: mee
lijden, een verheugde waarnemende: ons meê ver
heugen en waardoor dus het lijden en de vreug
de van anderen als het ware schoon bijna
altijd in eenigszins geringere mate de onze
worden.
en
en de
Naar aanleiding der mededeeling in het U. D.
en andere bladen, dat er burgemeesters zijn, die
de bekende verkiezings-circulaire niet hebben
ontvangen, zegt hel Ilbl. «Dit kan zeer wel
waar zijn. Ook wij herinneren ons niet in het
Prov. blad van N.-Holland de circulaire gevon
den te hebben. De circulaire bevat slechts een
mededeeling aan de Commissarissen des Konings,
ten opzichte van ambtenaren, die zich naar het
Dat eene leer: dat handelingen zedelijk goed
zijn wanneer ze ’t algemeen geluk bevorderen
zedelijk slecht wanneer ze dit tegenwerken, de
eenig mogelijke en levens volkomen voldoende
grondslag der zedeleer is bewijst Mill in zijn
boekje zoo overtuigend als met iets wat niet
wiskunstig kan bewezen worden slechts mogelijk
is en zijn werk is waard in veler handen le
komen. Wij wensehen met den vertaler, dat het
veel gelezen worde. Het is een boekje, dat goed
kan doendat menschen goed kan makenniet
door femelende praatjes over een God die het
zoo wil enz.maar door een werkelijk op de
natuur van den mensch gegronde zedeleer.
Lezer, schaf u het goedkoope maar waardvol
le boekje aan
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
de gemeente Sneek maken bekend, dat op de
Secretarie dezer gemeente gedurende 14 dagen
te beginnen met den 15en dezer maand, voor
een ieder ter lezing is nedergelegd en in afschrift
tegen betaling der kosten algemeen verkrijgbaar
wordt gesteldde aan den Raad aangebodene
begrooting der inkomsten en uitgaven van de
gemeente voor het jaar 1876.
Sneek den 14 September 1875.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
J. TEN CATE.
De Secretaris H. FENNEMA.
Het Gemeentebestuur van Sneek brengt, ter
voldoening aan de artt. 6 en 7 der Wet van 2
Juni 1875 (Staatsblad no. 95), ter kennis van de
ingezetenen
dat ter Secretarie der gemeente ter visie zijn
gelegd. een verzoekschrift van 1. .77, Schurink
thans bakker te Deerzumom Vergunning tot
oprichting eener bakkerij in het huis aan het
Cingel, kadaster Sectie B no. 655, vroeger be
woond door H. A. Broekhuijzen, met de bij dat
fel
