NIEUWS EN ADVERTENTIEBLAD VOOR HE
GEMEENTE EN «ET ARRONDISSEMENT SNEER-
No. 87.
1875.
ZATERDAG
30 OCTOBER.
NOVEMBER.
EN.
gen
te,
4a-
'ent
zer-
.00 i I
t
SWIhll
AS
,50.
v.
Mr. W. F. SCHOOK.
is daarna tot nadere bijeenroeping
De naamslachtmaand, aan November gege
ven, is niet goed hij moest zijn: deels mist-
>rpen.
st.
17,00.
33,00
33,75 i
Dat voorheen hel gebruik van vleesch grooter
was dan thans, is niet waar, doch onbetwistbaar
is het, dat de Nederlandsche regeering aan het
eten van vleesch, zoo noodig voor den mensch
lastige hinderpalen in den weg stelt, door de el
lendige heffing van accijns op het rundvleesch.
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7'/2 Cents. Alle brieven en stukken,
de uitgave of redactie betreffendeworden franco ingewacht.
len is
nmen
i
plaats
s van
Wa-
ilo.
66,50
►7,50,
,00.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementspi ijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
Sommigen noemen dit tzult”, doch ten on
rechte zult is het vel van een varken, dat, in
smalle reepen opgerold, in azijn en specerijen
•wordt gezet, ook wel rollade genoemd.
2) Het kookboek
prinses Marianne, is
compilatie-vertaling
Schwadronnacrt met zijn ^snuifjes” peper, zout,
enz. Een slecht kookboek en duur voor de huis
houding.
DAM.
Oct.
ft
'fa
)3
>l’/9
*‘/f
i3/s
.03
l'/4.
van Gros den kok van
er op gevolgd en later de
van Kreunen die steeds
De spoorwegwet, gelijk die thans met groote
meerderheid (tegen stemden alleen de hh. van
Kerkwijk, Smidt, van Eek, Stieltjes, Bergsma, van
Harinxma en Rombach) door de Tweede Kamer
is aangenomen, beveelt den aanleg van de vol
gende lijnen: ZwolleAlmelo; DordrechtGorin-
chenTielEist; AmersfoortRhenen (het Re-
geeringsontwerp had Wageningen)—Nijmegen;
ZaanstreekPurmerend—Hoorn—Enkhuizen; Sta
vorenIlindeloopenSneekLeeuwarden Nij
megenVenlo langs den linker Maasoever; Schie
dam of Rotterdam langs Vlaardingcn en Maas
sluis naar den Hoek van Holland (de gecursi
veerde woorden kwamen in het Regeeringsont-
werp niet voor); Zwaluwe’s Bosch (het Regee-
nument opgericht, een gedenknaald, eigenlijk een
gcdenkspeld daar het wansmakelijke ding een
knop heeft, even als een vierzijdige piramide
die uitloopt in een bol.
5.60
6,5 54
7,17
7,58
8.43
9—
door
9,15
door
9,34
9 51
door
door
door
10-14
STATEN-ftENERAAL..
Tweede Kamer.
Reeds hebben we in ons vorig nummer en
later per extra blaadje, aan onze abonnés, korte
lijk de eindbeslissing meègedeeld, die door de
Kamer genomen is, na het langdurig debat over
het wetsontwerp der regeering lot aanleg van
Staatsspoorwegen en den daarop ingedienden stroom
van amendementen die bijna allen met groote
meerderheid werden verworpen.
Wij willen hier nu nog slechts vermelden den
maand, deels rijpmaand,3) zoo als de Fransche
Republiek van ’92 deze maand heeft genoemd.
November brengt veel mist over dag, ’s nachts
rijp aan.
De maand November is vruchtbaar in rampen,
z. a. in stormen en groote watervloeden: de Eli-
sabeth-vloed bijv, van vroegeren datum; de storm
van 1836; de verwoesting van ’t grootst gedeelte
van Lissabon op Allerheiligen in de tweede helft
der vorige eeuw.
Den 10 November is de gedenkdag van Sint
Maarten, die zeer milddadige bisschop die te
paard aan een bedelaar te voet de helft van zijn
mantel wegschonk, en aan wien ter eere vele ker
ken gewijd zijn bijv, de Groningsche, de Leeu
warder, de Utrechtsche Dom,4) op welks top die
mantelgeschiedenis, meer dan levensgroot, in ko
per gegoten, wijst, hoe de wind waait.
Nog worden op dien dag St. Maarten-vuurt-
jes gebrand en daarbij gezongen door kinderen
Sin te Maarten, wat is hel koud
*Geef ons toch wat turf en hout.
Die dag heet ook »St. Martijns Schuddekorfs-
dag."
De gezamenlijke buurkinderen (vooral in de
provincie Utrecht, van welke St. Maarten be
schermheilige was) hingen over het brandend St.
Maartens-vuuc een korf, waarin appelen, kastan
jes, noten, prikken5) en mispels, die de goede
buren er voor gegeven hadden.
Onder ’t zingen, werd die mand steeds heen
en wéér geschud.0) Wat er uitviel, was te grab
belen dat gaf veel aardigheid, maar ook dikwijls
gescheurde en halfverbrande kleêren.’)
Het bestaat sedert vele jaren niet meer.
Elf dagen (’t gekken-getal) na St. Maarten
maakten in 1813 v. n. Duijn v. Maasdam en v.
Hogendorp bekend, dat zij het algemeen be
stuur van Nederland aanvaard hadden, tot op de
komst van den Prins van Oranje.
Ik maak hierbij de opmerking, dal niemand
hun hiertoe last of opdracht had gegeven, ook
de prins niet, daar niemand wist, waar hij was
in Engelend of Brunswijk doch met 9 dagen
was hij er zelf en kwam te ’s Hage.8)
3) Mistmaand (Brumaire) ving aan 22 Oc
tober en eindigde den 20 November, wanneer
Rijpmaand (Frinairede Registratie-wet is er
in geboren) een begin nam, welke 20 Decem
ber overging in Sneeuwmaand (Nivóse).
4) Begonnen te bouwen op Johannes- en
Paulus-dag, 1332, geëindigd in 1382, doch nooit
voltooid. In plaats van F omgangen zijn er
slechts III. De toren had ruim 500 voeten hoog
moeten worden; doch de bouw is gestaakt uit
gebrek aan geldmiddelen en vroome lieden, die
materiaal en arbeid om niet gaven.
5) Amandelen met den bast, vooral nog voor
komende op kermissen. Ze zijn van de minste
qualitcit en over ’t algemeen ongezond.
Gesold.
In Utrecht (de stad) heette dit later St.
Maartenshang en bestond het uit een paal, waar
rondom krullen en spaanders, die in brand wer
den gestoken.
8) Later is ter gedachtenis aan die gebeur
tenis aan het strand te Scheveningen een mo-
Huis
)lsga-
is bij
n Mei
heer
leek
w.
r den
De voorlaatste maand van ’tjaar heeft iets ei
genaardigs.
Zij heet bij ons slachtmaand, alsof het slach
ten in Nederland populair was! Ook vroeger was
dit het geval niet slechts enkele gegoeden wa
ren in staat een koe, heele, halve of een vierde,
te slachten. Wie ’t kon, deed het, en weinige
slachters hadden gelijk nu ’t geval is, een be
staan als zoodanig. Het niet groot gebruik van
vleesch maakte het slachtersvak wel niet tot een
overbodig, maar toch tot een vak dat het gehee-
le jaar door niet uitgeoefend kon worden.
Het slachten voor den winter is in grootere
plaatsen eene zeldzaamheid geworden daar men
over ’t algemeen meer houdt van versch dan van
ingezouten vleesch terwijl worst hoofdkaas
rolpens, gerookt vleesch, doorgaans te kost en te
keur bij de slachters te verkrijgen is. Een maak
sel, vooral in Gelderland in zwang, is er mede
vervallen. Ik bedoel de balkenbrei.
Voor den lezer, die ’t niet weet, zal ik uitleg
gen, wat dat voor eten is.
Balkenbrei is een beslag van tarwenmeel (on-
gerezen en ongezuurd) met krenten en rozijnen
vermengd, dat in het rollenat (’t natwaarin de
rolpens is gaargekookl) tot een soort pudding
gekookt wordt.
Dit wordt aan schijven gesneden, in de koe-
kepan gebakken en vervolgens heet, met stroop
besmeerd, gegeten.
Een andere kostdie alleen in den slachttijd
voorkwam, is ook nagenoeg uit de mode ge
raakt: koek op den ketel, een kooksel van dik
boekweitenmeelbeslag in rolle- of worstennat
met pondspeeren (harmharmkens, eig. grand mo-
narque).
Wie van de bereiding hiervan meer wil weten,
zie er over na als hij ’t krijgen kan het
y> Hollandsch Keukenboek” uitgegeven in ’t begin
der voorgaande eeuw bij Steven van Esveldt
dat herhaaldelijk herdrukt is doch plaats heeft
moeten maken voor de dure bereidingen voor
komende in ^Aaltje de zuinige keukenmeid"
ook al uit het gebruik geraakt. 2)
Negentien jaren en twee dagen later trokken
de Franschen tegen de citadel van Antwerpen op,
welke Giiassé weigerde over te gevendoch het
moest doen den 22en der volgende maand.
Chassis deed zijn plicht, en de verdediging der
Citadel is een meesterstuk van krijgskunde ge
weest. Ciiassê heeft die groote en sterke vesting
nu geslecht, ruim een week langer behouden,
dan men met kennis van taktiek en de overmacht
m aanmerking genomen, had mogen verwachten.
Geen wonder, dat Chassé en de Citadel van
Antwerpen in die dagen in Europa populair wa
ren.
Ik herinner hierbij, dat de door en door door
schoten vlag te Amsterdam in de groote zaal van
het voormalig 8e wonder der wereld het
gebouw door v. Campen opgericht hangtdoch
op eene plaats, waar hij in geenen deele past.
Den 28 dezer maand van 1840 werd Willem
III te Amsterdam, in de Nieuwe Kerk, als koning
gehuldigdterwijl den 3en in 1848 de her
ziening der, nu reeds lang verouderde, Grondwet
plechtig is afgekondigd.
In de maand November hebben vele huisver-
huizingen plaats, wat bedstroo kost, en verwis
selen dienstboden van smeester” en meesteres”,
welke beiden in den beginne dan het beste beent
je voorzetten, om later te bewijzen, dat het spreek
woord: nieuwe bezems vegen schoon”, en de
lijfspreuk van Breedero »’t kan verkccren”,
waarheid zijn.
In November iihalen” erg-kraak-zindelijke huis
moeders »uit” d. i. zij pakken alle kasten, kis
ten en koffers leeg en smaken schoon”.
Dan stroomt er water en zeepsop en is ’t in
het geheele huis overal koud en droefgeestig; dan
is het, alsof wij gestraft worden voor booze stuk
ken, die wij nooit misdreven hebben, en dan
toch beweren zij, dat zij er zelve een tegenzin in
hebben, doch dat het wel moet!
Er zijn reeds zoovele anli-dit en anti-dal-bon-
den; laat ons dus ook nog maar oprichten een
anti-November-schoonmaaks-bond; al was ’t maar
alleen, om artsen en artsenij-bereiders niet te
veel in de hand te werkendie er wél bij varen
in hun beurs, doch slecht in eigen gezondheid.
Wie dat tot stand kan brengen, krijgt zeker
eene Leeuwen-orde of een stukje van den Luxem-
burgschen lintworm.
uitslag der stemming over de amendementen
voor zoover die onze provincie betreffen:
1°. het amendement-Bergsma tot aanleg van
eene lijn VeenwoudenDokkum, werd verworpen
met 58 tegen 15 stemmen
2°. dat van Bredius tot aanleg van eene lijn
HarlingenBolswardSneekHeerenveen met
57 tegen 16
3°. dat van Wijbenga cs. tot aanleg van een
lijn Stavoren—Workum- SnrekBolswardLeeu
warden, met 57 tegen 16 stemmen
4°. dat van Bergsma en Harinxma tot door
trekking der regeeringslijn tot Dokkum met 45
tegen 28
5°. de nieuwe lijnen, voorgesleld door Grata-
ma: Harli.igen over Heerenveen, Goevorden naar
de Duitsche grenzen, in de richting van Salzber
gen, met 60 tegen 13
6°. die van de heeren Wijbenga Moens en
Idzerda tot aanleg van een lijn SneekBolsward,
met 60 tegen 13 stemmen
Aan het einde der zitting (Dinsdag), waarvan
wij hier spreken, werd Art. 1° van het ontwerp,
waarin voor Friesland is opgenomen de lijn
Stavoren Ilindeloopen Sneek Leeuwarden
aangenomen met 68 tegen 5 stemmen.
In de Woensdag-zitting werd het debat voort
gezet over art. 2 bepalende dat zooveel moge
lijk gelijktijdig zal worden aangevangen met alle
lijnen, behalve de lijn GroningenDelfzijl en met
den aanleg daarvan eerst aan te vangen indien
de concessie-Heemstra mocht komen te vervallen.
Hierop is voorgesteld één amendement-Zijlker
strekkende om ingeval van het vervallen der con
cessie die lijn gelijk te stellen met de overige
Regeeringshjnen; één amendement-Zijlker en Sche
pel om aan die concessionarissen onder bepaalde
voerwaarden een subsidie van 28 ton toe te
staan; één amendement-Catwijck om het gedeelte
MaassluisHoek van Holland uit te sluiten van
de bepaling van gelijktijdigen aanvang der overi
ge lijnen.
Bij de discussiën heeft de Minister zich verzet
tegen de beide eersten en het amendement-Cat-
wijk niet strikt noodig gekeurd. Ook verzette
de Minister zich tegen een later amendement-
van Houten, om de geheele bepaling over den
gelijktijdigen aanvang te doen vervallen.
Nadat de heer Zijlker wegens beweerd oh vol
doend antwoord van den Minister zijne beide a-
mendementen had ingetrokken, ook doordien bij ’t
vervallen der concessie-Heemstra casu quo de
aanleg der lijn DelfzijlGroningen niet zou
vertraagd worden, is ’t amendement-van Houten,
verworpen met 50 tegen 20 stemmen, ’t A-
mendement Wassenaer is verworpen met 42 te
gen 3«) stemmen.
De geheele spoorwegwet is daarop aangeno
men met 65 tegen 7 stemmen.
De Kamer beeft vervolgens een aantal wets
ontwerpen, vroegei aan de orde gesteld, aange
nomen en
gescheiden.
