MEl’WS D ADVERTENTIEBLAD VOOR DE
GEBEENTE EN IIET ARROADISSEIIENT SNEEK.
1
No. 100.
1875.
WOENSDAG
15 DECEMBER.
Lager Onderwijs
1
A) I
t
i
4
i
o
j
i
1
r.
1
1
01 R A A I.
s v i: i; iu: it
I
a.
J
want
Mr. W. F. SCHOOL.
i.
over
geen
13!
■d
WMUjnE—H 'III WTTJ ."IIIUJ
BIXXE A b AM».
b
7
8
3
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementspiijs voor 3 maanden is binnen deze Slad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
uit
de
een
toen
on-
H.
c.
a
1
1
r
r
r
i
ir
5
j)
es
je
d.
je
a-
in
as
k,
r*
ot
r-
li-
<e
n
P-
in
n-
o-
tn
|t-
os
V.
i:
m
0-
ik
n.
J.
n.
1.
De Rechtbank te Breda heeft den 2den dezer
ds. Koeken veroordeeld tol overgave van hel Ar
chief, of vijf gelden boete voor eiken dag, zoo-
ADVER.TENTIEN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7'/2 Cents. Alle brieven en stukken,
de Uitgave of redactie betreffende worden franco ingewacht.
Eerst bij de wet van 1806, onder bet raad"
pensionariaat van Rutger Jan Schimmelpenninck
uitgevaardigd, is het gezag der geestelijkheid in
ons land besnoeid geworden.
De toelating van bijzondere scholen heeft echter
aan de geestelijkheid wederom grooten invloed
op het onderwijs in handen gespeeld, van welken
toestand de noodlottige gevolgen zich al rneer en
meer doen gevoelen.
Intusschen is zij wel gedwongen om met den
4 'ü<i mede te gaan, al doel zij dil dan ook schoor-
de
Staats-
is de afdeeling verder zon
der wijziging goedgekeurd. Daaronder behoorde ook
1 spoorweg-
K E N N I S G E V I N G.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van de
gemeente Sneek maken bekenddat door den
Gemeenteraad, in zijne vergadering van den 11e
December j.lis vastgesteld: het aanvullings-ko-
hier van den Hoofdelijkén Omslag dezer gemeen
te, voor het jaar 1875, betreffende ingezetenen
die in den loop des jaars of na de opmaking van
het primitief kohier in de gemeente zijn komen
wonen er. Sedert' een eigen middel van bestaan
of inkomsten van anderen aard, de som van 4U0
te boven gaandehebben verkregenen dat ge-
Zi
Nog niet lang geleden was hel erger en tnaak-
te de onderwijzer onder schooltijd borstels (voor
zo al in den zoogenaamde» Achterhoek van Gelder
land), of lapte hij schoenen, of breidde hij hand
moffen en kousen (Overijssel.)
Men denke hierbij aan' het vernederende «rond
eten.”
Ten platte lande was de onderwijzer gewoon
lijk de knecht van den predikant.
Hij was koster, voorzanger, klokluider, honden
ar -«lager, doodgraver, leedaanzegger dikwijls daar-
meld kohier, Ie beginnen met den 15 dezer, ge
durende acht dagen ter Secretarie der gemeente,
voor een ieder ter inzage zal liggen.
Voorts wordt aan degenen, die bezwaren tegen
hunne aanslagen mochten hebben, herinnerd, dat
zij hunne op ongezegeld papier geschrevene re
clames, vóór het verloop van den termijn ter vi
sie, bij heeren gedeputeerde Staten van Friesland
behooren in te dienen.
Sneek den 14 December 1875.
i Burgemeester en Wethouders voornoem d
J. van DRIESSEN, L. Burgem.
De Secretaris II. FENNEMA.
voelend en angstig.
Is het gehalte van het onderwijs vooruit ge
gaan, ook de toestand van den onderwijzer is
verbeterd de leermiddelen en lokalen, in welke
het onderwijs gegeven wordt, verschillen hemels-
j breed bij die van vroeger.
Geen zolders of schuren heeft men meer, maar
over ’t algemeen flinke gebouwen.
De onderwijzer van voor 50 jaren was een ver»
slooteling en zijn beroep veracht.
Men noemde hem plakmonarch kinderbeul
honderd schoolmeesters negen-en-negenlig gekken,
I en de laqlste is een dubbele enz.
Gelukkig behooren die beleedigende uitdrukkin
gen tot de geschiedenis, en heeft de onderwijzer
de plaats in de maatschappij ingenomen, die hem
toekomt, t. w. eene geachte en eervolle; al is zij
ne bezoldiging, over ’t algemeen te laag.
Nog niet lang geleden was het erger en rnaak-
het amendement
mrnioriepost
i naar
KENNISGEVING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van de
gemeenterNSneè&, voldoende aan de resolutie van
den beer Commissaris des Konings in de provin
cie Friesland, d.d. 8 December j.l., Ie afdeeliug,
no. 2157, brengen door deze ter kennis van de
ingezetenen
dat, van den 10 December 1875 tot nadere
aankondiging, de groote wegen in deze provincie
zullen zijn afgesloten -voor rij- en voertuigen
welke wat betreft de diligences en wagens met
breede veilingen aan hunne raderen (builen en
behalve de reizigers met hunne gewone bagage)
met zwaarder vrachten dan van vijfhonderd kilo
gram gewicht zijn beladen en, wat aangaat alle
rij- en voertuigen met smalle of gewone veilin
gen zwaarder vrachten hebbende dan vier hon
derd kilogram en dat in alle geval niet anders
als halfspoor zal mogen worden gereden naar
aanwijzing van de op die wegen te vinden spoor-
leiders, welke evenwel ’s nachts zullen zijn weg
genomen en dat de tolgaarders en andere be
ambten van het bestuur der wegen, zijn gemach
tigd en gelastvoor de stipte naleving van deze
bepalingen nauwkeurig zorg te dragen.
Sneek den 9 December 1875.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
J. van DRIESSEN, Burgem.
II. FENNEMA Secretaris.
ST A T EX'-Ci EX F RAA E
Tweede Kamer.
Zitting van Vrijdag 10 Dcc.
Bij de Kamer is ingekomen eeu ontwerp tot onteige
ning voor een spoorweg-verbinding tusschen den llol-
landsclien Ijzeren Spoorweg ea den Staatsspoorweg te
Amsterdam De discussie over de afdeeling Waterstaat
is voortgezet Art. 7G. waaronder eene som voor een
nieuw gebouw voor het Departement van Justi ie, is
aangenonicn met 52 leger. 15 stemmen. Een amende
ment van de hh. Tak en Stieltjes, om een memotiepost
op te uemen tol onderhoud en verbetering van den
ouden IJssel. is aangenomen met 38 tegen 33 stem
men, doch ge'tjk ai.endenieiil voor de Berkel is ver
worpen mei 3d tegen 35 stemmen.
Na langdurige discussie is voorts
van de bh Tak en Stieltjes, om een
te trekken voor een kanaal van Amsterdam
Waal, verworpen met 48 tegen 22 stemmen.
Zitting van Zaterdag 11 Dec.
In de Kamer zijn heden de beraadslagingen
afdeeling Waterstaat en Publieke Werken der
begrooting afgehandeld en
è- 2
een subsidie voor de Neder’. Westfaalsehe
maatschappij.
Daarna is de spoorwegbegrooting behandeld en na
korte discussie over sommige punten met eenparige
stemmen aangenomen.
Vervolgens kwam de afdeeling Ouderwijs in behan
deling.
liet hoogcr en middelbaar onderwijs hebben
aanleiding tot algemeene beraadslaging gegeven.
Al de onderartikeleu zijn aangenomen waaronder de
Rijks-Landbouwschool met proefstation te Wageuingcn.
Een amendement van de hh Bredius en Geveis, om
ƒ4000 subsidie uit te trekken voor de hoogere burger
school voor meisjes te Dordrecht, is aangenomen me: 33
tegen 30 stemmen.
Maandag is het lager onderwijs aan de orde.
Zitting van Maandag 13 Dec.
In de zitting van heden zijn de beraadslagin
gen over het lager onderwijs aangevangen.
De heer Kuijper heeft in eene uitvoerige rede
de bezwaren tegen de schoolwet uiteengezet en
betoogd, dat langer dralen tot herziening daar
van niet is geoorloold mg) het oog op den ach.
In de maatschappij is weinig, dat zoozeer voor
uitgegaan is, als T lager ouderwijs, zoowel in
omvang, verbreiding als verbetering.
Vroeger waren er weinigen die konden lezen;
thans is het tegendeel het geval.
De groote keizer Karel de Groote kon ter nau-
wernood zijn naam schrijven de geestelijkheid
had als T ware ’t monopolie van alle kennis, die
zij voor zich zelve behield, wel wetende, dat ken
nis macht is. Hare bemoeiing met Staatszaken
was onontbeerlijk. Zij heeft die op schromelijke
wijze misbruikt, tot groot nadeel der maatschap
pij-
Daar zij nagenoeg alleen alle kennis bezat, was
liet geen wonder, dat zij beheerscheres van het
onderwijs werd. Dil lag voor de hand, en was
zelfs in zekere mate billijk.
Doch die toestand ontaardde in een groot kwaad,
toen de geestelijkheid het onderwijs dienstbaar
maakte aan de kerk, ja het ten wille van deze
vervalschle.
Nog in vele landen bestaat dil kwaad.
bij nog koddebeijer, nachtwacht, brievenbesteller
en varkensslachter.
Hij genas honden en katten en ving mollen.
Het laatste was niet zelden een hoofdverdach
te.
In Friesland heeft echter de onderwijzersstand
over T geheel hooger gestaan.
Zoo was de onderwijzer doorgaans dorpsrech-
ler terwijl de grietman rechter in de grietenij
was- i ,.h
De schoolvossen en pennewippen zijn geluk
kig verdwenen, en wat ook behoorde te verdwij
nen de vergelijkende .examens, de slechte be
zoldigingen, het te kleine personeel, trage school
opzieners, niets verrichtende inspecteursmaar
bovenal de bijzondere scholen.
De Staat voere leerplicht in en geve zelf onder
wijs, dat kosteloos behoort te zijn.
Rijksdaalders verspillen de regeeringen aan de
soldaterij, slechts halve centen besteden zij aan
het allernoodigste, het lager onderwijs.
Die toestand behoort anders te worden
hij is eene pest voor de maatschappij.
Het is ieders plicht en eigenbelang daartoe me
de te werken.
teruitgang van het moreel- en intellectueel be
lang der natie. Nu de regeering tot zeven ma
len toe beeft gezwegen op de vraagwat zij
denkt te doen ten opzichte van de consciënlie-
en paedagogische grieven, heeft spreker met an-
ti-revolutionaire vrienden overwogen, wal te doen.
Hun conclusie is, dat zij nog in den loop dezer
zitting het initiatief hopen te nemen tot school-
wetwijziging.
De heer Moens heeft op nieuw bij den minis
ter aangedrongen op de indiening eener school-
wetwijziging en wel nog zoo tijdig vóór Februari,
dat, indien de hoofdbeginselen dier wijziging niet
mochten overeenkomen met de liberale begin te
len, spreker een tegenvoorstel zou kunnen doen,
opdat deskundigen builen de kamer beiden kun
nen vergelijken. Mocht de minister dit niet doen,
dan heeft spreker het vaste voornemen eene wij
ziging der schoolwet in te dienen, zóó tijdig, dat
kans beslaat, dat ze nog in deze zitting worde
afgedaan.
De heer Saaymans Vader gaat niet zóó ver als
sommigen, om ons onderwijs godsdienstloos te
noemen, maar waarschuwt voor eene materia
listische strekking en ongodsdienstige richting bij
het onderwijs en bij vele onderwijzers.
De heer van Harinxma thoe Slooten bestrijdt
de toepassing door den minister aan art. 36 dei
onderwijswet gegeven, door weigering van sub
sidie waar de provinciale staten deze toegestaan
hebben.
De heer van Eek dringt krachtig aan op de in
diening eener wijzigingswet en laakt de weifelen
de, ontwijkende houding van den minister. Goed
ingericht lager onderwijs gaat vóór de afdoening
van hooger onderwijs.
De heer Hallmans roept den minister toe geef
geen gevolg aan den veelvuldigen aandrang tot
wetswijziging. Wil men hel tijdstip bespoedigen,
men doe dan het hooger onderwijs af.
In denzelfden geest sprak de heer Messchert
van Vollenhoven, 'evens oordeelende, dat het bij
zonder onderwijs veel meer voorstanders telt dan
het openbare.
De heer de Jong ontwikkelt zijne groote inge
nomenheid met ons openbaar neutraal onderwijs,
dat verdraagzaamheid en onderlinge liefde kweekt
en eene weldaad is voor de jeugd en de maat
schappij. Naar aanleiding van de uitdrukking des
heeren Messchert van Vollenhoven over politieke
bedoelingen protesteerde de heer Fransen van
de Putte tegen dergelijke verwijten van den kant
van hen, die, toen de liberalen aan het bewind wa
ren telkens cp heiziening der schoolwel aan
drongen.
De heeren Begre.m en Messcherl van Vollenho
ven beantwoordden nog de heer van de Putte.
De heeren C. van Nispen en Heijdenrijck wen-
schen bespoediging eener indiening, na afdoening
van het hooger onderwijs.
De heer Geertsma ontkent, dat de liberale
partij de kwestie onafgedaan liet. Hij had
ontwerp toegezegd, onafhankelijk van het
ook aanhangige wetsontwerp op het hooger
dervvijs.
De minister van binnen la ndsche zaken hield
daarna eene breedvoerige rede. Met behoud van
de hoofdbeginselen, der wei van 1857, zal spoe
dig, na afdoening van het hooger onderwijs, een
ontwerp worden ingediend. De verwijten over
vertraging acht hij ongegrond.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Sneek
maken ter voldoening aan art. 166 in verband
met art. 54 der Gemeentewei, bekend
dat de Raad dier gemeente, in zijne zitting van
13 December 1875,' no. 12, heelt besloten: eene
Commissie in het leven te roepen, voor het ont
werpen der Verordeningenlegen welker over
treding straf is bedreigd; en tot Zeden dier Com
missie waarvan de Burgemeester Voorzitter is
te benoemen de heeren Mr. P. Feenstra Kuiper,
Jhr. Mr. P. J. van Beijma en Mr. C. W. A.
baron van Haersolte.
Sneek, 13 December 1875.
J. van DRIESSEN, L. Burgem.
H. FENNEMA, Secretaris.
1
j «n
