fiEffiffl EN HET 1RRONDISSEJIENT SNEER.
NIEUWS- EN ADIERTENTIE-BEID NOOR RE
IFE'DHILILIETOW»
1876.
No. 21.
E E N-E N-D E R T I G S T E JAARGANG
ZATËRDAG
11 MAART.
N.
en
s*.
P.
bij
li
te
te
A.
te
le
u-
off
K.
?-
4
S N E E K E R CM' R1 1'.
ra-
de lijsten zijn ge-
a
M.
6
de
B X X E M. A A’ B
schoolbezoek in
Genoemd reglement komt voor in de Staats-
Cour. van Woensdag.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementspiijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
van
34 en
an
en
is-
e
8
o
8
1
or
15
or
14
>1
or
or
or
14
>0
54
17
>8
13
ter
pu-
Ige
:hl’
jor
Een reeks van handelsfirma’s te Amsterdam on
Rotterdam hebben zich tot de Tweede Kamer ge
wend tol ondersteuning van het wets-voorstel
van den heer De Bruyn Kops algeheele afschaf
fing van den accijns op de suiker.
Te Amsterdam liep het gerucht, dat de gene
raal majoor Pel door een kettingganger was ver
moord.
Te Jaarsveld had in de afgeloopen week eene
herstemming plaats. Terwijl 83 personen hun
stembiljet in de bus hadden geworpen kwamen
er bij de opening der bus 130 te voorschijn.
Men v.ad vergeten dê biljetten der vorige stem
ming uit de bus te nemen 1
Voor eenige dagen hebben wij reeds meege
deeld welke Rechtbanken door den Min. van Jus
titie tot opheffing zijn voorgedragen. Thans ver
nemen wy, dat de opheffing van de volgende
Kantongerechten wordt voorgesteld Grave, Box
tel, Asten Ginneken-, Zevenbergen Meerssen
Horst, Gennep, ZevenaarNijkerk, Elburg, Wij.-
chen, Lochem, Aalten, Doelinchem, Vollenhoven,
Hillersberg, ,s Gravendeel, Ridderkerk, Vlissingen,
Raalte Delden Oldenzaal Ootmarssum Voor
burg, Naaldwijk, Woubrugge, Vlaardingen, Sluis,
HeinkenszandKortgene Axel, Brouwershaven
Holwerd’, Rauwerd Hindeloopen Oldeberkoop
Hoogezand, Nieuwer-Amstel, Weesp, Edam, Enk-
huizen BeverwijkMaarssen Loenen, en Rhc-
nen.
Te Rotterdam, is tot lid van de Tweede Ka
mer gekozen mr. H. G. Verniers van der Loefï
(liberaal), met 685 van de 759 geldige stemmen.
De heer van Bosse had 66 stemmen.
behulp der cartesiaansche wijsbegeerte, losgemaakt
had van de laatste overblijfsels van aangeboren
overleveringen, hoe zou de meest waarheid
lievende onder de menschen, zich nog aan een
geloof hebben kunnen vasthouden, dat. om zoo
te zeggen, in zinledigen schijn of hoogstens als
een historisch moment, ver achter of beneden
hem lag?!
Natuurlijk moest de verandering, welke met
Baruch had plaats gehad, in de Synagoge spoe
dig worden opgemerkt, want de oogen van al
len, die van hem, als het toekomstig licht der
gemeente roem en eere verwachtten wa
ren voortdurend op hem gevestigd, evenzeer als
de nog scherper toeziende oogen van den nijd
zijner medeleerlingen van de rabbijn en school,
die zich reeds door het kind beschaamd hadden
zien maken en overschaduwd waren. De nijd,
de kerkelijke politiek, het echte fanatisme, waren
dan ook van nu af aan de steeds spionneerende
metgezellen van den wijsgeer, die echter on wrik
roemde van aller, was; het was dus een zeer
gevaarlijke afvalligheid, daar de afgevallene we
gens zijne geleerdheid en zijn scherpen geest een
vernietigende tegenstander kon worden. Mis
schien zou men zich veel minder ongerust heb
ben gemaakt, indien men in Spinoza den toe-
kornstigenphilosoof, den tegenstander van alle dwa
ze gelooverij, joodsche zoowel als christelijke
had gezien. Men zag echter in hem den toekom-
stigen gedoopten jood, een overlooper naar het
leger der christenen, een directen vijand.
Zoo spoedig mogelijk werden alle middelen be
proefd, om Spinoza van zijn dwaalweg af te brengen,
of, als dat niet gelukte, hem onschadelijk te maken.
Men omringde hem met spionnen en liet hem
op echt farizesche wijze uithooren, teneinde punten
van aanklacht tegen hem tevinden. Op zekeren dag,
toen hij de portugesche synagoge verliet, inden
tijd dus toen hij nog niet definitief en openlijk
met het jodendom gebroken had, daar juist thans
verdenking en argwaan op hem loerden, zag hg
(Vervolg.)
De natuurwetenschap, in welks Jempel Spinoza
door van den Ende was binnengeleid, voerde
hem zelfstandig verder tot. de philosophic vaq Car-
tesius, waarmee hij zich, naar aile waarschijnlijk
heid, reeds in den eersten lijd .van zijn omgang
met den doctor bezig hield. En hoe zou nu
de jongeling, wien de zucht naar waarheid en
de waarheidsliefde als een natuurgave en zóó
krachtig als wellicht bij geen mensch voor of na
hem het geval was was ingeschapendie zich,
zelfstandig had losgemaakt van Talmud en Kabba
la die volgedrenkt was met humanisme, ver
trouwd met de natuurwetenschap, en zich, met
een amendement
van het booger
Jhr. van Loon, lid van de Tweede Kamer voor
Amersfoort, is Dinsdagavond op straat door een
krampaanval getroffen en, kort nadat, geneeskun
dige bijstand was verleend, overleden.
trenl de beginselen, opzichtens het doel van het
‘ji en ook dat daarbij geen al
te groote overlading van leerstof moet plaats heb
ben, was men het vrijwel eens, maar het ver
schil liep over het meerder cf minder, over de
keus der vakken. Sommige amendementen strek
ken tot inkrimping, andere tot uitbreiding van
het programma der' leervakken van het regee-
rings-ontwerp.
baar en kalm den weg blijft bewandelen, die zijn
geest, de verlichtste onder zijne tijdgenooten,
hem aanwijst en verheldert.
Zijne bezoeken in de synagoge werd en steeds
zeldzamermen weet, met welke studiën hij zich
bezig houdt, met welk soort menschen hij om
gaat; vele zijner uitspraken, die’bij gelegenheid,
zonder verwaandheid maar ook zonder daartoe
gedwongen te zijn en slechts als onwillekeurig
te voorschijn komende stralen van zijn binnenste
geuit werden, kregen ruchtbaaiheid en wel
dra beslaat er dan ook in de gemeente geen
twijfel meer aan, dat zich hier in de synagoge
een veel gevaarlijker afvallige bevindt, dan Uriel
Acosta, aan wien men nog steeds met afschuw
d'enkt, ooit geweest is. Een vreeselijk »Chillel
haschem”, ontheiliging van den naam Gods,
zooals de joden elke in hun midden begane mis
daad en eiken afval noemen, stond voor de
cjeur, en wel te vreeselijker, nu Spinoza een
kweekeling der rabbijnen en wel de meest be-
Z. M. heelt benoemd tot rechter-plaatsverv.
te Heerenveen jhr. mr. J. M. van Beyma thoe
Kingma, adv. aldaar.
Door de zeven tot boete veroordeelde Zaan-
damsche schutters is een adres gericht aan de
Tweede Kamer der Staten Generaal waarin de
loop der kwestie uitvoerig wordt meegedeeld en
op bescherming en handhaving van hun grond
wettig recht wordt aangedrongen.
BEKENDMAKING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
de Gemeente Sneek, Gelet op artt. 10,
35 der Wet van den 4den Juli 1850 (Staats
blad no. 37), regelende het Kiesrecht enz
Maken bij deze bekend, dat de lijsten, aanwij
zende de personen, die in deze Gemeente tot het
kiezen van leden van de Tweede Kamer der Sta
ten Generdal, de Provinciale Staten voor Fries
land, en van den Raad dezer Gemeente bevoegd
zijn, zijn herzien, en een exemplaar van ieder
derzelve gedurende 14 dagen van af heden ter
Secretarie dezer gemeente voor een ieder ter in
zage zijn nedergelegd en aan het Gemeente huis
aangeplakt.
Dat bij die herziening van
schrapt:
1. Van de Lijsten der Bevoegden tot het kie
zen van Leden van de Tweede Kamer der Sta
ten Generaal en de Provinciale Staten van Fries
land: P. van Bergen, J. Bergmans, A. Bleeker,
J. H. de Bruijn C. J. Brunings, Rudolphus
Feenstra. Sije Feenstra, Durk Ferwerda, J Groen
huizen, S. van Haarlem, B. Haga Az., K. H. Hoit-
kamp, K. A. Jongbloed, T. K. v.d. Meulen, R. Monkel,
B. J. Posma, R. A. Prins, G A. Rademaker,. F.
Risselada, J. G. Siksma, Mr. L. W. U. de Sitter,
Juurd Stelma, E. Veen, J. J. van Velzen, M. R.
Vierstra, Abe Visser, Jolle de Vries, H. van Vugt,
Auke v. d. Weij, Abraham Wielenga en Tjerk
Wielenga.
2. Van de lijst der Bevoegden tot het kiezen
van Leden van den Gemeenteraad: D. van Akke
ren, Jan F. Bakker, H. Berendsen A. Bleeker
P. Bloksma H Broekhuizen J. H de Bruijn
G. J. Ekkait, Rudolphus Feenstra, J. G. Flach.,
Okke de Groen, K. Groeneveld, S. 1. de Groot,
B. Haga Az., S. van Haarlem, K H. Holtkamp
P. v. d. Horst, Hendr Keulen, H. Rinia Kingma,
Abel Naula, G. Nieuwhof, W. S. Postma, U. R.
Pranger, Jacob Postmus Feije Prins G. Rade
maker J. Reilsma, G. B. Reddingius, J. Repko,
F. Risselada, J. Schilstra, Mr. L. W. U. de Sitter,
Juurd Stelma, A. Stoker, J. Stoker, D. Terpslra,
E. Veen, M. R. Vierstra, Abe VisserR. S. Vis
ser S. Wagenmakers N. Wagenaar Abraham
Wielinga K. J. Wielinga en A. Wilbers die
daarop verkeerdelijk waren gebrachtdie een of
meer in de Kiezers gevorderde vereiseliten ver
loren hebben, of overleden zijn
En zal deze op de gebruikelijke wijze worden
afgekondigd en aangeplakt.
Sneek den 11 Maart 1876.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
.1 van DRIESSEN, L. Burgem.
H. .FENNEMASpcretaris.
heer Rombaeh is
Een amendement van den heer van der Kaaij
wil het minimum, dat van de commissie van rap
porteurs houdt den middenweg tusschen dit en
het ontwerp, dat ook aan den heer Teding van
Berkhout te omvangrijk voorkwam.
De heer Moens heeft nader het standpunt van
de commissie van rapporteurs en haar amende
ment verdedigd. Zij heeft ingekrompen wat voor
inkrimping vatbaar was, maar mocht niet zoo
ver gaan als de heer van der Kaaij.
Nog onderscheidene sprekers hebben over de
zelfde punten gesproken. De minister van bin-
nenlandsche zaken heeft die amendementen, wel
ke geen principiële punten betreffen, aan de be
slissing der kamer overgelaten, maar verzette zich
bepaald tegen het amendementv. d. Kaaij, dat
nog beneden het programma besluit 15 blijft.
Hij ontkende, dat het programma-artikel 5 zóó
veel te ruim was onder opmerking dat in dit
ontwerp niet voorkomt de bepaling als in 56 van
het middelbaar onderwijs volgens welke in al
de vakken van het programma examen moet af
gelegd worden- Overigens merkt hij op, dat door
dit artikel 5 niets wordt geprejudicieerd omtrent
de bepalingen of de examina noch op de pro-
gymnasia en hetgeen daarop zal worden geleerd.
Daarna volgt de minister de vakken van zijn ont
werp daarbij telkens antwoordende op de ge
maakte bedenkingen de voorgestelde uitbreidin
gen of verminderingen hier en daar voorgesteld.
Hij blijft zich verzetten tegen opname der staat
huishoudkunde als meer betreffende het pracfische
leven en minder de universitaire opleiding en
verdedigt de andere vakken van het ontwerp.
De Kon. goedkeuring is verleend op het re
glement van «Volksonderwijs, Vereeniging tot be
vordering van het onderwijs en
Nederland.”
ADVERTENTIÉN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7‘/2 Cents. Alle brieven en stukken
de uitgave of redactie betreffendeworden franco ingewachL
STATEV-GEM51AAL.
Tweede Kamer.
Zitting van Woensdag 8 Mrt.
In de zitting van 1
van Catwijck een warm woord
gewijd van den heer van Loon
uitstekende ontwikkeling, diepe
diensten als mensch en als Christen.
'De discussm over het Hooger Onderwijs
vangen.
Bij die discussie hebben ook de beeren Jonckbloet,
Teding van Berkhout en de Minister zich vereenigd met
de warme hulde, door den heer Wassenaer van Catwijck
gebracht aan de verdiensten van den plotseling over
leden heer van Loon. Wat bet ontwerp zelf betreft, d'
algemeene discussie was niet zeer uitgebreid, omdat
bij de onderafdelingen de gelegenheid zal gegeven wor
den om de hoofdbeginselen afzonderlijk te bespreken
De heer Rombacti wilde geeue classieke studiën voor
natuur en geneeskundige vakken verplichtend stellen.
De hoogere burgerschool met öjarigen cursus in een
volledige voorbereiding, hetgeen door de bh. Jonckbloet,
Teding van Berkhout en den Minister bestreden werd.
De beer Wassenaer van Catwijck wilde geene theolo
gische faculteit, of onderwijs iu godsdienstwetenschap
van Staatswege.
De heer van den Berch van Heemstede wenschte
bij eene mogelijke verwerping der wel. eene partiéele
regeling en allereerst eene omtrent teactementen, hij
achtte ééne hoogescliool voldoende
De Minister heeft in eenige algemeene trekken ’tka
rakter der wet uiteengezet en vooral op de behoefte
en de vormende kracht van de classieke studiën gewe
zen- Over de theologische faculteit zou hij later met
den beer Wassenaer debatteren hij de betrokken af
deeling- Aau den heer van Heemstede antwoordde
de Minister dat hij niet wilde spreken in de onder
stelling van verwerping der wet en wat dan gedaan
zou moeten worden, maar het onderwerp is minder dan
elk ander geschikt tot partiële regeling of ’t doen van
een enkelen greep
Na korte repliek van den
algemeene discussie gesloten
Art 1 is, na verwerping van een amendement van
den heer Leutimr, om de definitie van het booger on
derwijs uit te drukken als alleen dienende tot zelfstan
dige beoefening der wetenschappen, aangenomen met 4ö
tegen 19 stemmen
De artikelen 2 eu 3 zijn aangenomen.
Op art 4 is eeu amendement door den heer de Vries
ingediend, om in plaats van Athenaea te lezen het
Athenaeum te Amsterdam de behandeling daarvan is
uitgesteld lot na die van art 30
Morgen veortzelting der discuseie over de Gymnasia
Zitting van Donderdag 9 Mrt.
De geheele discussie in de heden gehouden
zitting, betrekkelijk het hooger onderwijs, heefl
zich bepaald lot art. 5, waarop een aantal amen
dementen en sub-amendementen zijn toegelicht
en gedebatteerd. Vooral het programma der leer
vakken nam schier de gansche discussie in Om-
Door het Hoofdbestuur van het N. O. G. is
het plan gevormd tot stichting van een paedago-
gymnasiaal onderwijs
licdcii heeft de beer Wassenaer
aan de nagedachtenis
en gewezen op diens
kennis, op zijne ver-
-- y-1
is aange-
