NIEUWS- EN ADVERTENTIE BLAD VOOR DE
GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEEK.
No. 42.
E E N-E N-D E R T I G S T E JAARGANG
18*6
WOENSDAG
24 M EI.
De voorgestelde Muntwet.
i
i
r-
e
s-
L
Stith Lil COIRAMT.
lt
s
BINNENLAND.
i.
5
De afschaffing
Tot weinige dagen vóór zijn dood gaf hij bij
I 3
van
daarom slaagde. In edelaardigheid,
i
n
e
0
b
1
3
3
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementspi ijs voor 3 maanden is binnen deze Stad ƒ1.65, buiten
de Stad franco ƒ1.90.
1
bezig
wets-
r
5
>r
4
1
ir
ir
ir
4
e
e
i.
it
l,
tusschenpozen de Nederlandsche gedachten uit,
die vooral ten doel hadden de zaak, waaraan hii
i en zijne
Omtrent de verschrikkelijke gebeurtenis te Leens
waarvan wij in ons vorig nummer melding maak
ten, meldt men, dat Jan Bot waarschijnlijk niet
zal bezwijken. Het vermoeden, dat hij het meis
je eerst heeft vermoord en daarna getracht heeft
zich zelf van kant te maken, wint meer en meer
veld. J. B. staat als een twistziek en gevaarlijk
mensch bekend.
r
Nauwelijks is in de-hoofdstad des rijks
gebracht door het Nederlandsche volk aan
nagedachtenis van een zijner verdienstelijke
schafflng van den accijns blijve uitgesteld, heeft
zij ontkennend geantwoord. Intusschen is de
voortzetting van het debat geschorst, tot na het
drukken van de door de regeerigg voorgelezen
aanhalingen uit de gewisselde diplomatieke stuk
ken.
Na morgen zijn onderscheidene ontwerpen aan
de orde gesteld, waaronder de interpellatie Viruly,
’t cassatie-proces, enz. Van donderdag tot maan
dag wordt geen zitting gehouden, zoodat de
hoofdpunten zoo even genoemd eerst tegen maan
dag in behandeling komen.
Wij deelden in ons vorig nummer mede, dat
de Standaard voor eenige dagen heeft uitge
cijferd dat het voorstel-Moens jaarlijks 191/2 mil-
lioen aan den lande zou kosten. Ook prof. P.
van Geer te Leiden heeft thans de kosten bere
kend. Hij neemt aan 2215 scholen, waar ge
middeld onderwezen worden 150 leerlingen vol
gens ’t stelsel Moens zouden op zulk een school
onderwijzen: een hoofdonderwijzer ad. 1200,
1 hulponderwijzer me|t den rang van hoofdonder
wijzer ad ƒ600 en 4 hulponderwijzers ad ƒ500.
De scholen zouden dan kosten ƒ3500 maal 2215
ƒ7,752,500; daarbij gevoegd de kosten voor
kweek- en normaalscholen, van het toezicht en
de pensioenen, wordt bereikt het cijfer van tien
millióen gulden.
STATEA-GKXEI1AAL.
Tweede Kamer.
Zitting van Maandag 22 Mei.
In de zitting van heden heeft de heer Fran
sen van de Putte, bij zijne interpellatie over de
suikerkweslie, Kritiek geleverd op houding en het
diplomatiek beleid van de regeering, en nadere
ophelderingen gevraagd.
De ministers van builenlandsche zaken en
financiën hebben die gegeven, en op de bepaalde
vraag van den interpellantof de regeering meent
dat behandeling van het voorstel-Kops tot af-
-.
Vrijdag avond is te Utrecht de vergadering
van Volksonderwijs met eene warme toespraak
van den heer van Hoorn geopend. Tot eere-
leden werden benoemd, de heeren van Beijma
thoe Kingma en Humalda van Eijsinga. De af
gevaardigde van Aalsmeer stelde voor, om ook
den heer Moens te benoemen. De heer Moens
bedankte daarvoor. De heer van Beijma werd
onder daverend applaudissement binnengeleid en
door den voorzitter met het bestuit in kennis
gesteld, waarop hij in hartelijke taal zijnen dank
betuigde, met verklaring, dat hij gedaan heeft
wat hij ieders plicht achtte. Tot leden van het
bestuur zijn gekozen, de heeren: Kerdijk, Bon
man, Pekelharing, Mees, Bloembergen, van Hoorn
en Vladeracken. De heer Moens had bedankt.
De vereeniging telt 10,080 leden.
Een groot getal voorstellen tot wijziging der
Statuten werd behandeld, o. a. dat het tijdschrift
kosteloos aan al de leden zal worden toegezon
den en dat de helft der contributiën aan de al-
gemeene kas wordt uitgekeerd.
De vergadering droeg verder het hoofdbestuur
op, stappen te doen om een weltelijke regeling
van het voorbereidend lager onderwijs en van
den veldarbeid van kinderen te verkrijgen. Een
voorstel om bij een herziening der wet van 1857
te veroorlooven, dat de kosten voor door den
Staat worden gedragen en leerplicht ingevoerd
wordt, bleef buiten behandeling. Over de op
richting Van een Rijkspensioenfonds voor wedu
wen van openbare onderwijzers werd een com
missie van onderzoek benoemd. Alvorens de ver
gadering uiteenging bracht mr. J. A. Levy hul
de aan de nagedachtenis van Groen van Prinsle-
rer, ook in deze vereeniging, «die krachligen
strijd tegen de beginselen weet te vereenigen
met hoogachting voor de personen der tegen
standers.” Met algemeene instemming werd deze
hulde begroet. -
zijn leven gewijd had, te bevorderen
aanhangers bijeen te houden.
Voor zijne partij, zegt het Hand., die in de
laatste jaren zoovele hare steunpilaren zich zag
ontvallen, is zijn dood een groot verlies, vooral
nu dr. Kuijper met in staat is de teugels te voe
ren. Groen was geen man van reactie, integen
deel, de vrijheid en het echt constitutioneel leven
waren hem lief en hij heeft ze vaak op welspre
kende wijze verdedigd. De grondslag van den
modernen Staat was hem een gruwel; hij was
een der weinigen in wiep de geest onzer Repu
bliek in baar besten tijd voortleefde, maar daar
door geen man van het heden, geen staatsman,
die, als Thorbecke, de eischen van zijn tijd be
greep en
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel daarboven 7’/2 Cents. Alle brieven en stukken,
de uitgave of redactie betreffende worden franco ingewacht.
Tot aan de Wet van 26 November 1847, no.
69, bestond in ons land een dubbele muntstand-
aard, de gouden en zilveren.
Feitelijk bepaalde de Staat daardoor de waarde
verhouding tusschen goud en zilver en beging dus
een schromelijke staathuishoudkundige fout
welke hem zelven groot geldelijk nadeel heeft
berokkend.
De afschaffing van dat stelsel was noodzakelijk.
De zilveren standaard werd ingevoerd.
Gouden Willems konden wel geslagen worden,
doch waren geen munt, maar handelspenningen
even als de ducaat.
Nu luidt het voorstel den gouden standaard in
te voeren.
Als munteenheid blijft de gulden, naar den
grondslag van 0,6048 gram fijn goud. De voor
steller bepaalt met andere woorden de waarde
van het goud op ƒ1653,44 per kilo.
Die te hooge waarde moet verklaard worden
uit het doei, om de gouden munt in trek te
brengen.
De gouden munt zal bestaan uit stukken van
10 en 5.
Ik betreur het, dat de minister daarbij is blij
ven staan.
Waarom niet opgenomen in zijn voorstel ook
stukken van 20 en
Om het tiendeelig stelsel wellicht
Zeker neen, daar, zooals wij straks zullen zien,
daarmede geen rekening is gehouden.
In de Memorie van Toelichting wordt als re
den opgegeven: de gronden tegen de ƒ20 stuk
ken door het Muntcollege aangevoerd.
Ik herinner hierbij aan de wederlegging van
dat advies, in dit blad gegeven in 't begin van ’73.
Zilveren munt Wordt pasmunt. Deze zal be
staan uit stukken van ƒ2, 25, 10 en 5 cis,
van den rijksdaalder en halve
gulden acht ik niet gelukkig.
Het 2'/a guldenstuk is bij ons zeer populair
en daarenboven een gemakkelijk munt, ook met
het oog op het‘5 gulïjén stuk..
Als reden voor het niet opnemen van den
rijksdaalder ip zÜn voorstel geeft de minister op
dat het Muntcollege, met het oog op Indië, er be
zwaren tegen had, en dat er ook uit Indie zelf
tegen geadviseerd is.
Sedert wanneer wordt Nederland door Indië
geregeerd
Overigens bestaan dezelfde bezwaren tegen de
stukken van ƒ2 en
Het aangevoerde motief is dus niet juist.
Over de halve gulden wordt het stilzwijgen
bewaard.
Het goudgehalte der standpenningen is 900/|000;
dat der handelspenningen (de minister zegt ne-
gotiepenningen) M3/IOoo-
Waartoe dat verschil moet dienen is moeilijk
te verklaren, evenmin als waarom de ruimte (re
medie) bij de eersten 1,5 duizendste, bij de laat-
slen 1 is.
Het gehalte der een en twee guldenstukken
hulde
de
zo
nen, of uit de residentie komt het bericht, dat
Nederland weer een groot man minder telt.
De staatsman en geschiedschrijver mr. Guil
laume Groen van Prinsterer, Thorbecke’s «vriend
en polilieken tegenstander” tevens, is aldaar j.l.
Vrijdag op 75-jarigen ouderdom overleden.
Zijn welbesteed leven was geheel gewijd aan
de wetenschap en aan de belangen des vader
lands zooals hij die het best behartigd acht
te. Reeds in 1827 nam hij een bescheiden deel
aan het Staatsbestuur als referendaris bij den ka
binetssecretaris des Konings, voor wien hij zijne
openhartige opmerkingen over hetgeen hij ver
keerd achtte niet verzweeg. Door zijne latere
benoeming tot archivaris van het Koninklijk ar
chief werd hij in staat gesteld zijn onsterfelijk
werk {Archieven van het Huis van Oranje') uit
te geven.
In 1830 bekroond mei de gouden eerepenning
wegens zijn plan voor de algemeene geschiede
nis van Nederland, kreeg hij in 1836 de benoe
ming tot Staatsraad in buitengewone dienst.
In 1840 nam hij eerst deel aan de openbare
Staatsdienst. Hij was toen voor de Grondwets-
herziening. Eerst in 1849 echter werd hij ge
woon lid der Tweede Kamer voor het hoofdkies
district Harderwijk; tot 20 Juli 1857 bleef hij
daar op zijn post en stond pal voor de verkon
diging van zijn legen den geest der revolutie ge
richte staatsleer. Zijne redevoeringen uit die da
gen, vooral toen hij tegenover Thorbecke stond,
zullen modellen blijven van parlementair debat.
Na aanneming der wet op het lager onderwijs
nam hij zijn ontslag. Toch trad hij, nay Thor
becke’s wederoptreden als Minister, in 1862 we
der op als lid der Kamer voor Arnhem,, maar
verliet weldra hel parlementaire strijdperk, om
zich geheel te wijden aan geschiedkundige stu
diën en aan de versterking en verspreiding van
zijne denkbeelden tegen de openbare school.
Uit den Haag wordt geschreven, dat de Minis
ter vap Justitie jl. Zaterdag een langdurige con
ferentie heeft gehad met den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken over een aan de Kamer voor-
te dragen wets-ontwerp, waarvan de strekking
zou zijn het tegengaan van de zoogenaamde ver-
deelingsmaatschappijen en de uitloving van bons
bij den verkoop van sigaren, boeken en andere
koopwaren. Op ’t departement van den Mi
nister van Justitie moet men reeds druk
zijn met de voorbereiding van, zulk een
ontwerp.
zal 94S/iooo 2Ün> met /moo remedie, dat der
overige zilveren pasmunt 720 met 2.
De koperen pasmunt vervalt en wordt door de
bronzen vervangen, zijnde eene iegéring van 95
koper, 4 tin en 1 zink.
Die munt zal bestaan uil stukken van 2*/2,
en ets.
Zoowel de afschaffing der centen, om de Bel
gische munt te weeren, als de invoering van 2'/2
centstukken is zeer goed te keuren, doch minder
goed is het zwijgen over de inwisseling, ten aan
zien der Belgische centen.
Wie zal in deze de schade dragende staat,
of de ingezetenen
Dit punt is te belangrijk, om er over te zwij
gen.
Opmerkelijk is het, dat de voorsteller niets
zegt van het gewicht der voorgestelde munten.
Dat gewicht behoorde even noodzakelijk als
het gehalte en de ruimte, vermeld te zijn, want
nu weet men niets.
Wie een gouden munt ontvangt, weet, hoeveel
gewicht fijn die heeft, omdat de gulden op
0.6048 gram fijn goud is vastgesteld, doch van
de pasmunt is niets bekend. Wordt het voor
ste], zonder verbetering, tot Wet verheven, dan
kan de pasmunt van 2 gesteld worden op bijv.
10 gram en zou die naar de verhouding met goud
slechts ,80 waard zijn.
De tegenwoordige cent heeft eene handels
waarde per kilo van 1,20 en wordt berekend
naar ruim 2,60; de toekomstige zou, 2 gram
wegende, gelijk staan met eene handelswaarde
van /i cent.
Op het gewicht komt het aan.
Er i3 nog iets anders in het ontwerp verge
ten, t.w. de diameter, welke bij de kleine zilveren en
bij de bronzen pasmunt wel degelijk van belang
is, met het oog op den invoer van vreemd geld,
De gelijkheid Van diameter was de oorzaak
dat de Belgische centen hier zoo gemakkehjk in
omloop konden gebracht worden. Hetzelfde
geldt van de 20 een times-st ukken en kan casu
quo ook gelden van de Fransche 5 ct.
Niemand behoeft in grove zilveren pasmunt
(2 en 1 guldenstukken) meer te ontvangen dan
20, in kleine meer dan 5, en in bronzen
meer dan 25 ct.
De laatste bepaling geldt zelfs voor de Rijks,
kassen.
Het verlies, op de hermunting te lijden, begroot
de minister op 6 millióen.
Mr. W. F. SCHOOK.
