NIEUWS- EN ADWTENTIE-IIUD VOOR HE
fiEMTE EN HET ARROWSSEfflT SNEER.
I
I
No. 88.
1876
E E N-E N-D E R T I
AVOENSDAG
24 OCTOBER.
A
EN.
ivoer
r nog
auw.
BERICHT.
I-
r
7<
7,.
7,
'4
34
05
1,50
i
I
SUEklK
MT.
‘para
UIT DE TWEEDE KAMER.
ipen,
0 A
IH NN
I
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden fl.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffendefranco
in te zenden.
lagen
tand
tan
door
Pand
voor
V P.
bij
thou-
te
te
A.
•ane-
lis; te
'aau-
rdiofl
n K.
Mep-
Van af 1 Oct. Is de abonnementsprijs
van dit blad verlaagd tot fl per kwar
taal; franco per post fl.35.
Abonnementen voor Advertentlltn kun
nenop ZEUR VOORDEELIGE voorwaar
den worden verkregen bij
I1E.V UITGEVER.
A M.
Oct.
>4
water
t pa
•volge
iraclit
ibi.en
idr-in,
villen
:n en
>n 80
'/2
Onder Berg-Ambacht heeft een krankzinnige
knaap in drift zijn vader zoodanig aan hoofd en
hals verwond, dat deze enkele uren Jater aan de
gevolgen bezweek.
Het Vad. is ten zeerste ingenomen met de tot
stand gekomen wet op de coöperatieve vereeni-
gingen. De wet behoeft, zooals zij is aangeno
men, voor de meeste buitenlandsche niet onder
te doen zegt het blad. Niet het minst is
de goede uitkomst te danken aan den minister
van justitie en zijn tact in ’t bevorderen van ge
meen overleg. Na hem mag een woord van
dank niet uitblijven aan de meerderheid der com
missie van rapporteurs, de hh. De Bruijn Kops,
Van Houten en Mackay, wier gemotiveerde ad
viezen den minister zeer te stade gekomen zijn.
Het blad voegt hieraan nog het volgende toe
»Het lust ons niet bij deze gelegenheid een
lofrede te schrijven op de houding der liberale
partij, maar waar zij zoo dikwijls, ook door geest
verwanten, met harde verwijtingen wordt over
stelpt, daar brengt toch de billijkheid mee te
doen uilkomen, hoe gunstig de liberalen zich bij
de behandeling dezer wet van de anti-liberalen
hebben onderscheiden. Zonder den krachtigen
steun der liberalen wij zijn er zeker van, dat
ook de minister dit met ons eens is zou er
van de wet niets tot stand gekomen zijn. Bij de
rechterzijde was een onverschilligheid waar te
nemen, die voor de voordracht noodlottig zou zijn
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 7’Z, Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
(jj Eene eukele opmerking: *t Kan zijn, dat de heer
van Rees in dezen gelijk heeft, en dat „volhouden”
hier een wet is, ons door de noodzakelijkheid opgelegd,
alhoewel we het „beter ten halve gekeerd dan ge
heel gedwaald", ook nog altijd eenige overweging waard
achten. Want gedwaald heeft men, toen men op
een luchthartige wijze, zoowat a la manière van den
Franschen minister, die van de knoopen van de slopkou-
zen der soldaten eene grootere studie scheen te hebben
gemaakt, dan van de weerkracht der natie den oorlog
met Atcbiu begon zonder de weerkracht van den vijand
te kennen en zijne eigene te overrekenen. Intusschen
is ’t opmerkelijk, dat de ex-minister Fransen v. d. Putte,
onder wiens ministerieel beleid de hand werd gesto-
kea in bet onzalig wespennest, thans met ongevraagde
adviezen voor den dag komt, die, blijkens het gevoelen
van mannen als van Rees en anderen, niet uitvoerbaar
zijn. Had de ex-minister Fransen van de Putte indertijd
geluisterd naar de waarschuwende stem, die Multatuli
reeds in September 72 in zijn „brief aan den Koning"
heeft doen hooien, dan waren zeer zeker heel wat men
schenlevens en millioenen sebats de oorlog met Atchio
heeft in 1873, 74 en 75 reeds 45 millioen gekost
bewaard gebleven. En we zijn misschien nog lang niet
aan het einde van dien onzaligen strijd. Multatuli had
gelijk .- „We zijn niet machtig genoeg om ons de weelde
der geweldenarij te veroorloven".
5.60
6,556
7,17
7,58
8,43
9.-
door
9,15
door
9,34
951
door
door
door
10-14
-
6
-
De N. W. Crt. maakt melding van een onge
luk dat jl. Donderdag heeft plaats gehad met den
laatsten trein van Winschoten naar N. Schans, maar
dat, in zooverre nog weder gelukkig is afge-
loopen, dat van de passagiers niemand eenig let
sel heeft bekomen. Ook de machinist bleef on
gedeerd. Minder gelukkig kwam de stoker, B.
Kruiter, er af, die een been heeft gebro
ken. Hem werd terstond de eerste hulp ver
leend door den heer dr. Tresling, uit N. Schans,
die zich met een paar dames op den trein be
vond, doch die allen, gelijk we reeds zeiden, met
den schrik vrijkwamen.
Het ongeluk is hieraan te wijten dat er zich
op den weg een viertal paarden bevonden die
zich daar denkelijk hadden nederiegd voor den
nacht. Men zegt, dat zij uit het land waren ge
raakt, doordien het afsiuitingshek openstond en
nu denkelijk daar op den hooggelegen spoorweg
een drooge ligplaats hadden gezocht Twee er van
werden gedeeltelijk, een derde geheel uit elkaar
gescheurd, en het vierde lag met gebroken bee-
nen. Door den schok is de locomotief ontspoord,
en vervolgens ook de kolenwagen en de daar
achter volgende vrachtwagen.
De locomotief lag, volgens een ooggetuige, zoo
goed als geheel uit elkaar, en ook de beide an
dere wagens werden zwaar beschadigd: Enkele
stukken lagen aan de overzijde van de sloot.
Er werd ook nog al belangrijke schade veroor
zaakt aan den weg zelf.
Blijkens een Vrijdag bij hel departement van
koloniën ontvangen telegram van den gouverneur-
generaal van Nederlandsch-Indie, d d. 11 dezer
heeft de generaal-majoor Wiggers van Kerchem
den 7den te voren, het navolgende uit Atjeh be
richt
Den 27 en 28 September werd gewerkt aan
de versterking te Kadjoe (in een vorig telegram
Pradjoe genoemd, op 1200 meters ten zuidoos
ten van Gighen) en het omliggend terrein schoon-
gekapt. De vijand was zeer talrijk en beschoot
het bivouae.
Den 29 September werd de vijand uit den
omtrek verdrevenwaarbij 9 stukken geschut
buit gemaakt en de kampongs verbrand werden.
Aan onze zijde werd een verlies van 15 minde
re militairen geleden.
Den 30 September drong de vijand weder op
en werd hij daarbij verdreven. Daarbij sneu
velde één mindere militair, terwijl -gewond wer
den de kapitein Gohen (licht) en voorts 14 min
deren en 2 dwangarbeiders. Aan ’s vijands zijde
werd Tongkoe Payah (hoofd van Tandjong Sen-
rantoh aan de oostkust) ernstig gewond.
Op 3 October werd de versterking Kadjoe
voltooid en bezet. Thans was onze noordooste
lijke linie tot Kwalla Gighen naar eisch beves
tigd. De ageerende troepen keerden naar Kol-
ta-Radja terugaangezien het zeer ongunstige
weder verdere operation volslagen ónmogelijk
maakte.
Het cholera-hospitaal was ledig, de gezond
heidstoestand overigens minder gunstig.
Den 4 October kwam de te Pedir geplaatste
adsistent-resident, met een hoofd van Gighen,
te Kolta-Radja aan. De radja van Gighen was
weer in zijn land teruggekeerd. De gezindheid
ter noordkust was ^bevredigend.
In het Vaderland van Dinsdag, Woensdag en
Donderdag jl. komt de heer W. A. van Rees
een man met Indische toestanden niet minder
vertrouwd dan de heer van de Putte, tegen diens
geworden, indien zij niet door des te oprechter
medewerking van de politieke tegenstanders van
het ministerie ware geneutraliseerd geworden.’’
De N. R. Cf. is mede zeer met de wet inge
nomen: Wanneer men schrijft het blad
het eerste ontwerp met het gewijzigde vergelijkt
zooals het uit de smeltkroes der openbare be
raadslaging is te voorschijn gekomen, dan wordt
men getroffen door de belangrijke verbetei ingen
en aanvullingen, die in het ontwerp zijn gebracht.
De coöperatieve vereenigingen staan tbans op
vasten bodem; zij zijn niet alleen bekend, maar
zij zijn geregeld. Een duidelijke definitie wijst
aan wat onder coöperatieve vereenigingen wordt
verslaan. Aan de dubbelzinnigheid, of zij als
vennootschappen dan wel als corporation zijn te
beschouwen, is een einde gekomen en uitdruk
kelijk beslist, dat deze vereeniging als rechts
persoon optreedt.
De hoofdelijke aansprakelijkheid der bestuur
ders is duidelijker en vollediger geregeld; wat
de acte van oprichting moet bevatten, met meer
stiptheid aangewezen en wederom heden, met
krachtige medewerking der liberale partij, de
regeling van het bewijs en van de aansprake
lijkheid der leden voor de verbintenissen der ver
eeniging »voor zoover deze op de vereeniging
zelve niet verhaalbaar zijn” op voldoende wijze
vastgesleld. Kortom, er zullen zich later nog
wel leemten voordoen, maar de regeling kan den
toets der vergelijking met buitenlandsche wetten
ten volle doorstaan, ’t Ontwerp is daarbij in
ieder geval een nationaal ontwerp, moge het in
waarheid nationaal worden om door te dringen
bij het volk.
meester geweest van Makassar, zonder verder
buiten de hoofdplaats te komen, dan ons geschut
reikte. Zoo ook op Sumatra. Honderd jaar zijn wij
in het bezit van Padang geweest, zonder ons in
de binnenlanden te kunnen vestigen.” Zij dit
waar, welnu, andere tijden, andere zeden. De
communicatiemiddelen van den tegenwoordigen
tijd, de publiciteit onzer dagen de ligging van
Atchin in de nabijheid van Pedang en Singapo
re het Atchineesche volk zelf, dat ons met
kracht tegenhoudt het een zoowel als het andere
dwingt ons met beleid en overleg voort te gaan
al ware het alleen om het vergoten bloed en de
gevallen offers door ziekte en vijandelijke kle-
wanghouwen voldoening te geven, al ware het
alleen om ons prestige in Indië, waarmee ons
geheel bezit in Indië staat of valt.
advies bij gelegenheid der behandeling van het
adres van antwoord op de troonrede aan de re-
geering ongevraagd, ongeweigerd gegeven met
kracht op. Wilde de heer van de Putte dat wij
niet verder den oorlog met Atchin zouden dóór
zetten, maar ons in de veroverde kratonlinie zou
den nestelen en afwachten totdat de bevolking
tot ons kwam de heer van Rees plaatst daar
tegenover zijn advies en wel dit, »dat de vijand
dadelijk het door ons ontruimd terrein hernemen
en zich wreken zou op de nu onderhoorigebevol
king die wij aan haar lot zouden overlaten
dat hij de handen vrij krijgende, gemakkelijker
geld en strijders bij de vasalstaten kan requiree-
ren
dat bij de oorlog kan voeren, als het hem ge
legen komtd. i. nadat de oogst is binnenge
haald
dat hij nog strenger dan tot nu toeelke
toenadering van vredelievende hoofden tot ons kan
verhinderen
dat hij onze stelling met een verschanste linie
nauw insluit zooals reeds eenmaal geschiedde
na van Swieten’s vertrek dat hij ons dagelijks
beschiet en eenige soldaten buiten gevecht stelt
ons dikwijls noodzaakt om uitvallen te doen, die
telkens meer bloed zullen kosten, naarmate hij
ervaring opdoet in het oorlogvoeren dat hij on
ze communicatie onophoudelijk bedreigt en over
rompelingen beproeft
dat onze troepen steeds geharceleerd en ge-
harraseerd, door die defensie uitgeput, ontzenuwd
en ontmoedigd worden
dal er voor den vijand geen enkele reden meer
bestaat om het hoofd in den schoot te leggen
dat Nederland zich vruchteloos uitput, zonder
succes
eindelijk dat ons prestige in Indië geheel ver
loren wordt.
Dit zullen de heillooze gevolgen zijn van het
aannemen eener beperkte stelling.
Dit bemoedigings advies dunkt ons met de Amh.
Cour, oneindig beter en rationeeler dan het ont-
moedigings-advies van den heer van de Putte.
Eens begonnen moeten we volhouden, (f) Aan
het voortdurend onrust stoken van Atchin moet
een einde komen. Trekken we ons nu terug, ja
dan zijn wij in het geval van den man die uit
zee gered op een kale rots geklommen is, maar
daarmede nog niet veel gewonnen heeft. En
daarvoor is te veel bloe'd vergoten, zijn te veel
offers gebracht, te veel weduwen en weezen in
rouw gedompeld.
«Wij zijn zegt de heer v. d. Putte, 150 jaar
Vrijdag is te Amsterdam plotseling overleden
jhr. mr. Jeronimo de Bosch Kemper. In het
gebouw van hel Grootboek, waarin hij zich des
morgens bevond, zonk de oud-hoogleeraar plot
seling ineende heelmeester G. W. Juh), die
zich in de nabijheid bevond, en terstond hulp
verleende, kon slechls den dood conslateenn.
De Bosch Kemper schrijft het Hand.
was een der geleerdste mannen van zijn tijd,
die geheel voor de wetenschap leefde en voor
hare toepassing op de maatschappij. Zoon van
den beroemden Johan Melchior Kemper, heeft
hij den naam van zijn geslacht uitstekend ge
handhaafd. Voor heden stippen wij slechts met
enkele woorden zijn verdiensten aan. Bet be-
kleeden van het openbaar ministerie wekte hem
op tot een zijner voornaamste werken de ann-
teekeningen op het Wetboek van Strafvordering,
een klassiek werk in onze rechtsgeleerde letter
kunde, dat kort na de invoering onzer nieuwe
wetboeken verscheen. De staathuishoudkunde
en de statistiek hebben in ons land vooral aan
zijn krachtigen stoot hare steeds aangroeiende
beoefening te danken. In 1848 richtte hij de
Gedurende de vorige week waren de zittin
gen der Kamer bijna uitsluitend gewijd aan de
coöperatieve vereenigingen, waarover jl. Vrijdag
de discussie afliep. Nadat de minister van Justi
tie sommige amendementen van de meerderheid
der commissie van rapporteurs overgenomen, en de
ze enkel ingetrokken had en nog onderscheidene
andere wijzigingen in de wet waren gebracht
werd deze ten slotte aangenomen met 58 tegen
7 stemmen.
In de zitting van gisteren (Maandag) heeft de
Kamer de beraadslagingen over de Indische be-
grooting bepaald na afloop van de aan de orde
gestelde ontwerpen.
De beraadslaging is aangevangen over het ont
werp tot bekrachtiging der overeenkomst met de
Hollandsche spoorwegmaatschappij.
De hh. Harinxma, Bredius en van den Berch,
voorstanders van Staatsexploitatie, hebben ver
schillende bezwaren tegen de overeenkomst ingé
bracht, als te voordeelig voor de maatschappij, te»
genover de weinige voordeelen, die de staat er
langt. Vooral de verlenging der concessie voor
het Hollandsche spoor tot 1917 lokte veel beden
king uit, in verband met eene eventuele naasting
der spoorwegen door den staat.
De heer van Baar verklaarde zich tegen Staats
exploitatie.
De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft
de overeenkomst uitvoerig verdedigd, op den
voorgrond stellende, dat de kwestie van Staats
exploitatie al dan niet, daarmede niet gemoeid
mag zijn, als zijnde reeds beslist in 1863. Hier
valt alleen de overeenkomst te toetsen aan hel
publiek belang.
Heden voortzetting.
