rm
I1EIIWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR BE
GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEEE.
No. 23.
T W E E-E N-D ERTIGSTE JAARGANG
1877.
21 MAART.
F
Een merkwaardig Verslag.
II.
1°.
2°.
•j
1°.
2°.
1
P,
SIE EK E R COURA N
MM
te
I
ipgenornen
wer-
xe
het tegenwoordige
B 1 V fl E A Ij A 1».
1°.
2”.
«Is
U I T DE
PERS.
Zuylen
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffendefranco
in te zenden.
aan-
Semina-
l
60
b6
17
58
13
ar
15
or
34
51
»or
►or
►or
14
)-
R
it
Ie
ir
at
er
u-
e-
en
Hel natte weder werkt zeer belemmerend voor
de veenderijen in verschillende streken van Over
ijssel, Drenthe en Friesland en veroorzaakt daar
door aanzienlijke schade.
Ook de scheepvaart op de kanalen was in de
laatste dagen van Februari en in deze maand
zeer ongeregeld’t welk mede nadeel toebracht
aan den afzet van den voorraad die nog te velde
stond.
i
1
t
Zietdaar wat van anti-revolutionaire zijde over
en naar aanleiding van het wetsontwerp werd
aangeveerd.
Op die beschouwingen bleef men van andere
zijde het antwoord niet schuldig. Dat deelen wij
in *t volgende nommer mede.
der billijkheid, maar alleen door het politieke
beginsel kan worden uitgemaakt.
«Voor hen, die voor uitbreiding van Staats
bemoeiing zijn, zal die vraag steeds in toestem
menden, door hen die de Staats macht wenschen
in te krimpen, in ontkennenden zin worden uit
gemaakt.”
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Gents,
voor eiken regel meer 7’4 Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
De Standaard eindigt in het nommer van 14
Maart zijne beschouwingen over onzen Binnenland-
schen politieken toestand, onder het opschrift
Heemskerkvan de PutteKappeijne.
’t Is een gemoedelijk-bit tere klaagzang.
«Om van den Brugghen zegt hij hoopte
men op van Rappard.
»Tegen Heemskerk I zag men in van
waarborg.
«Op Heemskerk II. meende men, om van Lijn-
dens wille, onvoorwaardelijk te kunnen vertrouwen.
«Zoo hebben we dan tot driemalen toe, voor
zooveel de groote meerderheid onzer geestverwan
ten aangaat, het conservatieve Kabinet bij de
stembus zijdelings en in de Kamer rechtstreeks
gesteund.
S,
«Herhaling van de tot driemaal toe begane
onvoorzichtigheid zou van nir af schuldig wor-
di n
«Met het: driemaal is scheepsrecht, slaan we,
de uitkomsten voor oogen, elk aanzoek om me
dewerking voor de toekomst, onvoorwaardelijk
en onherroepelijk af.”
Het proef-stalion te Wageningen begint meer
Andere voorstanders van hel bijzonder onder
wijs hadden sympathie voor de beginselen, in de
Nota verkondigd, maar in meerdere of mindere
mate bezwaar legen het voorstel daarin nederge-
legd.
Zij wilden eene oplossing der quaestie hebben
beproefd door splitsing van de openbare volks
school naar de godsdienst-gezindlen, in gemeen
ten van meer talrijke bevolking, en in de andere ge
meenten door facultatieve toekenning van finantiele
ondersteuning van overheidswege, aan bijzonde
re scholen.
Een der leden, waai op wij hier doelen, (de heer
Bichon van IJsselmonde) heeft eene nota in dien
geest in zijne afdeeling ter tafel gebracht, en
anderen sloten zich daarbij -aan gaven aan het
toekennen van Rijks jaarwedden aan bijzondere
onderwijzers de- voorkeur, boven het subsidie
stelsel. Deze leden, geen tegenstanders der open
bare school, zijn echter van meening, dat hare
inrichting niet voldoet aan het vereischte der
grondwet, namelijk eerbiediging van ieders gods
dienstbegrippen.
Aan dit vereischte kan, naar hunne overtui
ging, geen zoogenaamd neutraal onderwijs vol
doen, omdat neutraal een negatief-godsdienst, een
zeer stellig positief begrip te kennen geeft.
Als de balans tusschen neutraal en christelijk
onderwijs even wordt gehouden en ieder de vrije
keus beeft tusschen beide, zal er vrijheid en ge
lijkheid voor allen zijn.
Maar dan moet men elkander over en weer
recht laten wedervaren en niet, gelijk eens van
liberale zijde verkondigd werd, exclusief worden
uil vrees «oor het exclusivisme van anderen.
Als de (oude) Rotterdamsche Courant het or
gaan is van de conservatieve partij in de Kamer,
dan wil deze, ten aanzien van de schoolwet, het
volgende
1°. Behoud van den christelijk-nationalen stem
pel op de Staats- of gemengde school.
2°. Verbreeding, door tempering van de con
currentie, van ’t gebied voor het vrije onderwijs,
als correctief tegen de ontaarding der Staats
school.
«Het tot stand komen der wet zegt genoem
de Courant zooals zij werd ingediend, zou
reeds een vooruitgang op den goeden weg zijn.”
Alzoo de conservatieve partij zou haar aan
nemen, als de poging die zij doen wil, om voor
de bijzondere school iets meer te krijgen, mocht
mislukken.
«Het Venloo's Weekblad van den heer Haffmans,
zegt de Kamp. Crt., weeklaagt weer eens over
het onderwijl-. Hooger, middelbaar- en lager on
derwijs het is er alles slechts op ingericht
om de katholieken te verleiden
Van het middelbaar onderwijs heet het«Wij
betalen er ons part in, zonder er iets aan te
hebben.”
Altijd dat verwijt dat men meê-betalen moet
aan de instellingen, die de Slaat in het algemeen
belang vestigt. Zulk een verwijt hoort men al
leen maar van de kerkelijken. Er zijn duizenden
en duizenden in het land, die van predicaliën en
kerkelijke ceremoniën nooit gebruik maken, nooit
een voet in een kerk zetten. Toch betalen zij
hun aandeel in de kosten, die op het Staatsbud
get voor de eerediensten staan uilgelrokken, en
wie heeft hen ooit daarover hooren klagen
Maar waarom hebben de geloofagenooten van
den heer Haffmans niets aan het middelbaar on
derwijs Waarom zij niet, en anderen wel
Dal onderwijs wordt gegeven voor allen. De
geloofsgenooten van den heer Haffmans worden
evenmin afgewezen als ieder ander. Als zij zich
onttrekken, dan is dit uit vrije verkiezing of
omdat zij het oor leenen aan leidslieden, die hun
belangen slecht ter harte nemen.
Op hun eigen nadeel moet dat onvermijdelijk
uitloopen. Het gevolg toch zal zijn, dat dit deel
der natie, hetwelk stelselmatig van het onderwijs
teruggehouden wordtachterlijk blijven zal in
intellectueele ontwikkeling, en dientengevolge ook
in maatschappelijke welvaart zich zal zien terug
dringen.
Gaat het drijven der ultramcntanen op het
gebied van het onderwijs voort, dan zal ten slot
te onder de katholieken geen middenstand meer
gevonden worden.”
in elk opzicht aan de voorschriften der wet houden,
die voor allen open staan, maar in plaats van bet
opschrift neutraal het woord christelijk bezigen,
dan zondigt de Staat niet tegen de Grondwet.
«Ook het Armbestuur is immers een onder
werp of voorwerp van de aanhoudende zorg der
Regeering en toch wordt op dat gebied wel de
gelijk rekening gehouden met de kerkelijke en
bijzondere liefdadigheid, ja de laatste armenwet
heeft de strekking om den Staat van de kosten
van armenverpleging te ontlasten en dien last
langzamerhand geheel op de kerkelijke en bij
zondere liefdadigheid over te brengen.
«De wet van 1857 laat toe, dat Staatshulp
worde verleend aan bijzondere neutrale scholen,
hoewel de benoeming van den onderwijzer niet
van de Overheid afhangt.
«En, volgens art. 12 van
wets-ontwerp, kunnen van Rijkswege Normaal
lessen aan bijzondere lagere scholen worden ver
bonden, ’t welk met andere woorden beteekent
dat de onderwijzers dier scholen voor het geven
van zoodanige lessen uit ’s Rijks kas beloond
worden.
«Vooral echter komt hier de wet op T hooger
onderwijs in aanmerking. Zij erkent de
spraak der kerkelijke Kweekscholen en
rien op ondersteuning uit ’s Rijks kas.
«Eindelijk de Synode der Nederl. Herv.
kerk, ofschoon oorspronkelijk eene Staats-crealie,
thans van Regeeringswege als een lichaam van
bijzonderen aard beschouwd, geniet uit ’s Lands
kas eene som, waarvan een aanmerkelijk deel
voor de opleiding van predikanten bestemd is.
«Maar al ware het dal art. 194 der Grond
wet een hinderpaal was voor het voldoen aan ’t
verlangen der onderteekenaren van de Nota, dan
zouden zij nog meenen een beroep te mogen
doen op de beginselen van billijkheid en recht,
die beginselen brengen mede
gelijkheid van allen voor de Wet
geen Staatsbemoeienis met de consciëntie
op het stuk van belasting voor hem die
een neutraal onderwijsboven hem, die
een niet-neutraal onderwijs voor zijn kind
verkiest.
In 1848 heeft men het monopolie der school
wet van 1806 willen te niet doen en de vrijheid
van onderwijs schenken, omdat men het «recht
der ouders om naar hunne begrippen, de op
voeding hunner kinderen te regelen” onbetwist
baar achtte.
«Is aan die blijkbare bedoeling niet anders
te voldoen dan door eene nieuwe herziening der
Grondwet, men ga daartoe over.
«Onder deze voorwaarde echter: de bemoeie
nis van den Staat, moet dan niet zijn het lager
onderwijs uit te breiden, maar het in te krimpen.
«In dien zin werd en wordt de herziening van
anti-revolutionaire zijde begeerd.
«Welken regel geldt, alleen de regel nu ge
eenmaal feitelijk tegenover neutraliteit en niet-
neutralileit staat, geef nu uw geld uit de Staats-kas
aan beiden, of wel, onthoudt hel aan beiden
«Of het geven dan wel het onthouden verkies
lijk zij is eene vraag, die niet door den eisch
Leerplicht en kosteloos onderwijs’’ de
icht confessionele leden der Tweede Kamer
Vaaronder ook Dr. Kuyper, zouden die beide
lepalingen in de wet op ’t lager onderwijs willen
hebben, indien neutralisten en niet-
leutralisten voor die wet volkomen gelijk
len gesteld.
«Maar roept men artikel 194 der Grond-
vet verbiedt dat 1
«Dat artikel is ’t antwoord bepaalt zeer
leker wal de Regeering te doen heeft, maar be
et haar niet meer te doen.
«Als dit artikel voorschrijft dat de zorg der
legeering zich behoeft uit te strekken, dan volgt
laaruil niet, dat zij, zonder door eene opzetle-
jke bepaling der Grondwet daartoe gemachtigd
e zijn, hare zorg nog niet evenzeer aan andere
cholen zou mogen wijden.
«Wij weten wel dat men hel Land, behalve
nder de Grondwet, ook onder eene liberalisti-
che interpretatie der Grondwet zoekt te bren-
;en, maar waar is het geschreven, dat Regeering
Volksvertegenwoordiging den eed van trouw,
•ehalve aan de wet, ook nog aan eene steeds
estredene interpretatie der wet gedaan had
«Naar luid van artikel 194 is het onderwijs
an tweeërlei aard
een vrij onderwijs, maar gesteld onder
den wettelijken eisch van bekwaamheid
des onderwijzers en onder wettelijk toe
zicht.
een openbaar onderwijs, waarvan de in
richting door de wet wordt geregeld.
alleen onder het laatste te verstaan, het
nderwijs gegeven in scholen van overheidswege
pgericht
»’t Wordt door artikel 194 eer weersproken dan
evestigd.
«Volgens de Grondwet behoort scherp onder
leiden te worden
het naar de wet ingericht onderwijs in
particuliere scholen gegeven.
het naar de wet ingericht onderwijs, op
scholen van overheidswege ingericht.
«Noch op de eene, noch op de andere school,
tordt krenking van eens anders godsdienst-ge-
oelens geduld.
«Juist daarom gedoogt de Grondwet zoowel de
(richting van neutrale scholen, als de facultatie
ve schoolsplilsing of ’l invoeren van hel restilutie-
lelsel.
«Deugdelijk lager onderwijs voor ieder ver-
rijgbaar daarvoor te zorgen is de plicht van
en Staat.
y>IIoe moet dat verkrijgbaar gesteld worden
«De Grondwet zegt het niet.
«Zij wil de gemengde of neutrale school niet
atnemen aan hen voor wie zij bruikbaar is,
laar zij, voor wie die school niet bruikbaar is,
ebben gelijke aanspraken op de zorg van den
laat en als deze, in een anderen vorm, bij
raagt tot het onderhoud van scholen, die zich
