NIEUWS- EN ADVERTEM BLAD VOOR DE
GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEER.
No. 24.
1877.
T W E E-E N-D E RT I G S T E JAARGANG
ZATERDAG
24 MAART.
Een merkwaardig
Verslag.
iimwiHtnoiiiiiiniiiniii
in.
sxir.krit (■•ssiiG.
BINNENLAND.
1806 gaf die vrijheid
der
bijzon-
B Li 1 T K L A I»
De hh. De Vries en D. Mackay (afgevaardigde
uit Tiet) hebben kennis gegeven dat zij hun ont
slag nemen als lid der Kamer, de eerste wegens
zijn benoeming tot lid van den Raad van State,
de tweede wegens vestiging van zijn woonplaats
buiten’slands.
aan
aan-
wor-
dat
be-
S,
8,
R
it
ie
ar
at
er
u-
e-
de dageraad
:en en hy
na de scheiding in 1831, in Belgie bleef Falck
in al deze betrekkingen steeds vol trouw en lief
de voor het Vaderland de uitstekende eigen
schappen van zijn karakter, zijn werkzaamheid
zijn nederigheid, zal hem steeds eene eersteplaats
geven in de herinnering van de natie die hem bezat.
De heer mr. J. A. Levy sprak ten slotte een
kort woord van dank aan allen, die tot het wel
slagen van dezen avond hadden bijgedragen.
i was i
onderwijs aangebroki
achtte die vrijheid niet verkort door het open
baar onderwijs.
Hij vroeg alleen vrijheid, om voor eigen reke
ning eigen scholen op te richten.
De heer van Lijnden keurde de bepaling, dat
van overheidswege overal scholen zouden wor
den opgericht, niet goed, omdat naar zijne mee-
ning van die scholen voortaan weinig gebruik
zou worden gemaakt.
«Voor het bijzonder onderwijs zeide hy
zie ik er geen nadeel in.”
’t Artikel der grondwet, hier besproken, werd
in de gewone Tweede Kamer met 52 tegen 4
en in de dubbele Kamer met 108 tegen 5 stem
men aangenomen.
Onder de tegenstemmers was geen enkel R.
Catholiek en geen enkel anti-revolutionair
Zelfs het onmogelijke wordt tegenwoordig mo
gelijk, zegt het Vad.
Eerstdaags zal de heer Heemskerk in plaats
van een eenvoudige kiestabel in te dienen zijn
stelsel van enkele kiesdistricten met weglating
van de wijzigingen in den census opnieuw
de goedkeuring der volkvertegenwoordiging
bieden. M. a. w. opnieuw zal de urgentie
den gevraagd voor dat deel van de kieswet,
wel als hel meest ingrijpende mag worden
schouwd.
Moet dan tot eiken prijs de behandeling
schoolwet vóór de Juniverkiezingen ónmogelijk
gemaakt worden door de Regeering, die haar
indiende vraagt genoemd blad.
Volgens later bericht heeft de Raad van State
het nieuw ontwerp der kiestabel (berustende op
het beginsel van enkele kiesdistricten) aan de
Regeering teruggezonden en zal deze het niet
naar de Tweede Kamer zenden.
OVERZICHT.
De politieke toestand van Europa, is sedert
wij ons laatste overzicht schreven, vrij wat ver
helderd. Er schijnt in de laatste dagen een aan
merkelijke toenadering tusschen de groote mo
gendheden, en wel met name tusschen Rusland
S N E E K 23 Maart.
Wij vernemen dat er voor de Zanguitvoering
der jubilee-zangers op Dinsdag 27 Maart a. s.
in de Hervormde Kerk reeds 400 plaatskaarten
genomen zijn. Men deelt ons mede dat de stoom
boot van Balk dien dag een extra reis zal maken.
-j- Westergoo (noordelijk deel), 22 Maart. Uit
alle oorden schrijft men tegenwoordig, dat Maart,
getrouw aan zijn eenmaal verkregen reputatie,
geducht zijn staart roert. Ook in ons kwartier'
weet men er van mee te praten. Wat »ooral
hindert, is de sneeuw. Regenwater loopt nog
weg en is ook zoo koud niet, maar sneeuw blijft
liggen, smelt langzaam en dringt zachtjes in den
grond en doet hem geheel verkleumen. Het
mooie weder van j). Maandag gaf wel een fleu
rig uileinde aan den door allen hartelijk vaarwel
gezegden winter en lokte sommigen, die bang
waren, dat ze te laat zouden komen, uit om
aardappelen te poten, dan het rommelen van den
donder in den namiddag van dienzelfden laatslen
Winterdag, was hun een waarschuwing, ‘dat het
heer Maart nog geen ernst was met lieve lucht-
jes en zachlen zonneschijn.
De Lente deed dan ook des anderen daags
onder het nydig door elkander dwarrelen van
extra groote sneeuwvlokken, juist geen aange
name intrede in onze landouwen. Heden schijnt
ze zich echter wat beter te willen installeeren,
maar de dreigende koppen aan de lucht schijnen
haar te waarschuwen voor haar vermetel opzet.
We hopen van ganscher harte, dat het haar ge
lukken moge het door te drijven.
In geen jaren zijn de pootaardappelen zoo duur
geweest als dit voorjaar, een gevolg van vorst
en verrotting. Mooie poters in de vroegrijpe
soorten kosten f 4 3 f 5 de korf. Als men nu
in aanmerking neemt, dal de landerijen duur
verhuurd worden en men, om een pondemaat
vol te zetten, nog al eenige korven zetters noo-
dig is, dan kan men al licht de rekening maken
van vele gardeniers, voor wie hel verbouwen van
aardappelen hoofdzakelijk middel van beslaan is;
we zullen er de aardappelziekte en de colorado-
kever-ramp in spe maar niet bij tellen. De ou
de aardappelen, niet voor ’l polen, maar voor de
consumptie bestemd, zijn tegenwoordig mede
zeer hoog in prijs. Zoo ’t buitenland geen aan
voer zendt, zal dat hoogst waarschijnlijk zoo blij
ven, daar er niet zoo heel veel beste kleiaard-
appelen meer overgebleven zijn.
Er is hier vlasland verhuurd voor f 130, ja
enkele stukken en dan nog wel kanariestoppel
voor f 135 het pondemaat. Dan mag elk pon
demaat ook wel 100 bundels schoon vlas en 8
zak zaad opleveren. Maar op een anderen keer
willen we die rekening eens uitleggen, nu wen-
schen we den vlasbouwers spoedige droogte en
warmte, opdat ze niet te laat het zaad kunnen
uitstrooien.
In het locaal sOdéon” te Amsterdam werd
Maandagavond hulde gebracht aan de nagedach
tenis van Anton Reinhard Falck, wiens geboor
tedag in 1777 werd herdacht. De plechtigheid
bestond in musicale uitvoeringen en een redevoe
ring. De eerste werden ten gehoore gebracht
door een goed orchest, dat werd ter zijde ge
staan door een uitstekend bezet gemengd koor.
De avond leverde daardoor groot musicaal ge
not op
Tot feestredenaar was gekozen dr. Theod. Jo-
rissen, hoogleeraar aan het Athenaeum aldaar
De keuze was gelukkig, want zijne rede getuig
de van eerbied en liefde voor den uitstekenden
staatsman, wiens leven en streven hij met warm
te schetste.
Hij schetste Falck in zijne eerste levensperi
ode, als jongeling, als manhoe hij reeds in
1801 aan het hoofd der municipialiteil td Am
sterdam stond en wat hij daar tot stand bracht
het groote aandeel dat hij in 1813 nam in de
bevrijding van het Vaderland van het Fransche
juk en in de samenvoeging van Belgie met de
noordelijke provinciën tot één rijk, dat altijd zijn
lievelingsdenkbeeld was geweest. Eerst als Se
cretaris van Staat, later als Minister van Onder-
I wys, in 1823 als ambassadeur te Londen en
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 7'/a Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende franco
in te zenden.
Zelfs de individuele vrijheid om zich als onder
wijzer te vestigen werd door de Tweede Kamer
niet dan schuchter goedgekeurd.
De meerderheid gaf toe, dat het beginsel van
onderwijs-vrijheid in de wet werd geschreven
onder deze voorwaarden
Alle scholen blijven onderworpen aan een nauw
lettend toezicht der Regeering
«dit toezicht worde geregeld door de wet
«voor de bekwaamheid en zedelijkheid der on
derwijzers neemt de wet waarborgen.”
De meerderheid, bij het vrijelijk toelaten van
bijzondere scholen, eischte verder dat de Regee
ring al de aandacht op de openbare lagere school
bleef vestigen, zoodanig dat die nergens} ontbrak.
Zij eischte, dat in iedere gemeente, zonder on
derscheid, van overheidswege, voldoend openbaar
onderwijs werd gegeven.
De Regeering begon in 1848 in zoo ver aan
dat verlangen toe te geven, dat in de wet werd
opgenomen
Het openbaar onderwijs is een voorwerp van
de aanhoudende zcrg der Regeering.
Aan zorg van de Regeering voor de bijzonde
re school werd toen niet gedacht.
Toch was het voor de meerderheid der Ka
mer nog niet genoeg.
«Aanhoudende zorg der Regeering” was voor
haar slechts eene schoonklinkende verklaring en
daarom eischte zij de bijvoeginger zal van
overheidswege overal voldoend onderwijs wor
den gegeven.
Deze toevoeging schreef niet voor, dat ook in
de allerkleinste gemeente eene afzonderlijke open
bare lagere school zou worden geopend.
De meeste leden maakten de bepaling, dat
overal in het Rijk van overheidswege voldoend
lager onderwijs zal worden gegeven, tot de voor
waarde, onder welke zij het wetsontwerp zou
den goedkeuren.
De Regeering gaf toe.
Alzoo van overheidswege moet openbaar
lager onderwijs worden gegeven.
Daarmede kan niet bedoeld zijn de school, op
gericht krachtens de vrijheid, die tegen het open
baar onderwijs overstaat.
De overheid moet dat onderwijs doen geven
overal, dat is, behoudens de combinatie van
kleinere gemeenten.
En dat onderwijs moet zijn voldoende.
’t Oprichten van scholen, waarvoor geen leer
lingen zijn, heeft men natuurlijk niet willen ge
bieden.
Voldoende, wil zeggenscholen die door goe
de inrichting en door den geest van het daar
gegeven onderwijs, uitmunten.
En die geest is?
Eerbiediging van iedere godsdienst-begrippen.
Met die aldus gewijzigde en toegelichte grond-
wets-artikelen waren de voorstanders van het
bijzonder onderwijs in 1848 volkomen tevreden.
De heer Mackay zeide: «behoud uwe schooi
voor uwe behoefte verleen my mijne school
voor mijne behoefte."
Voor hem en zijne vrienden
der vrijheid van
De voorstanders der neutrale school zijn nu
aan ’t woord.
Op den voorgrond stellen zij dit: van herzie
ning der grondwet is thans geen sprake.
Een voorstel daartoe is niet aanhangig, ook
niet in 't verschiet.
Men staat, ook bij de algemeene beschouwingen
over het wetsontwerp, op den vasten bodem van
het stellige, beschreven recht.
Doet men een beroep op de consciëntie
voor den gewonen wetgever is de eerste aller
gewetensplichten, getrouwheid aan de bezworen
grondwet.
Die is het bolwerk der vrijheid en van recht
voor allen gelijk.
Het thans behandeld vraagstuk is in twee
woorden uit te drukken:
De Staat mag en moet aan het bijzonder on
derwijs vrijheid laten niets minder en niets
meer.
Men beroept zich op de geschiedenis der grond
wetsherziening van 1848 welnu, dat beroep
nemen wij gaarne aan.
De schoolwet van
van onderwijs niet.
En wat stond daarin die vrijheid in den weg
Dit«Geen lagere school, onder welken naam
ook, mag bestaan of opgericht worden, zonder
uitdrukkelijke vergunning van het gewestelijk of
plaalselijk Bestuur.
•Tegen de groote vermeerdering van het aan
tal scholen, vooral ten platten lande, moet ge
waakt worden.”
Deze bepalingen stonden de vrijheid in den
weg.
In 1848 kwam een milder geest.
De toenmalige Regeering wilde, dat, naast het
openbaar onderwijs, de vrijheid van het bijzon
der onderwijs uitdrukkelijk werd gewaarborgd.
«Tegenover het openbaar onderwijs zeide
de Regeeiing door den Slaat ingesteld, aan
gekweekt, aanbevolen en beschermd, zal intusschen
overstaan het recht van elk, die, naar regelen
door de wet te stellen, van zijne bekwaamheid
en zedelijkheid kan doen blijken, om vrijelijk zij
ne kundigheden aan anderen mede te deelen.
Dat vrije onderwijs blijft echter onderworpen
aan een billijk toezicht der Overheid.”
Van gelijke rechten voor openbaar en
der onderwijs, was dus geen sprake.
Alleen datgene is openbaar, wat van ’t gezag
uitgaat - dat alleen wordt door den Staat inge
steld, aangekweekt, aanbevolen en beschermd.”
Men wilde wel degelijk de openbare school
van de wet van 1806 behouden en enkel ophef
fen de onder haar beheer staande belemmeringen
tegen het individuele recht om scholen op te
richten of zich als onderwijzer te vestigen.
*t Recht der ouders wordt gezocht in de vrije
keuze der leermeesters. Van eene verplichting
om ieder in staat te stellen eene keuze te doen
tusschen neutraal en christelijk onderwijs, wordt
nergens gesproken.
