NWS-1 IIIÏIWEÏÏIE-IILW VOOR DE
GEllfflTE EV HET ARROOISSEfflT SVEEK,
IETS OVER VOEDING EN VOEDSEL.
1
4.
No. 73.
1877.
T W B B-E N-D E
WOENSDAG
12 SEPTEMBER.
I
SN
Kalvermarkt te Sneek.
jaarlijksehe Kalvermarkt
aldaar zal plaats hebben op Maandag 1 October
1877.
£8
1
r
*1
>3
U
:n,
ng.
fcht
j de
lar
dat
eer
ou-
l>e-
4
(01 KU
S A K E K I.
de
BIAAEALAM)
II.
50;
>ne
V.
UIT DE PERS.
val
de ge-
8
stoelen
kan men
2
naar
van
En
door
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende franco
in te zenden.
J. van DRIESSEN, Burg.
S. HAAGSMA, Secr.
Kg.
,50
«e-
ye.
nu
ons
J-
n>
,00
DO
lo.
3—
,00
,50
0 a
/s
eur
I*
bes
ers
5
,50
50
,50
:ste
in-
jer
l
tne-
ard
f20
15
a
>.30
>,'29
1,52
584
1,43
loor
'.15
loor
’,34
1 51
loor
loor
loor
I 14
10
,50
ag-
•n
in
an
m,
en
et
n
d
Het GEMEENTEBESTUUR van Sneek,
gevolg gevende aan de uitnoodiging van heeren
Gedeputeerde Staten, gedaan bij hunne besluiten
van 30 Aug. j I. nos. 2, 4 en 5.
maken bekend:
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
SNEEK, brengen door deze ter algemeene ken
nis, dat de
n
>t
Tal.
-
L M
pt.
8
<6
4
4
'S
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 1'/2 Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
I
IA
De Amsterdamsche afdeeling van Multapati-
or’s-bond heeft aan een groot aantal aanzienlij
ke werkgevers in de hoofdstad een circulaire
toegezonden, met aanwijzing van eenige grond
regelen door gezegde werkgevers ten aanzien
van hun arbeiders in toepassing te brengen Tot
dusver zijn slechts enkele betuigingen van instem
mingen ontvangen. De afdeeling wenschte, voor
eerst zedelijken invloed en overreding van de
zijde der werkgevers, vervolgens achteruitzetting
en zoo noodig wegzending van den werkman die
zich aan misbruik van sterken diank schuldig
maaktverbod om ploeg- en onderbazen in
dienst te nemen als zij kroeghouders zijn af
zonderlijke uitbetaling van loonen aan den werk
man het niet in dienst nemen van een werk
man die door een anderen werkgever wegens
dronkenschap ontslagen is De werkgevers zijn
overtuigd, dat voor de toekomst het misbruik
wordt bestreden door, en willen daarom zoo
veel in hun vermogen is, gaarne medewerken
tola. de verschaffing van behoorlijke woningen
aan de werklieden ter aankweeking van huise
lijkheid b. den werkman in de gelegenheid te
stellen goede en goedkoope levensbehoeften te
bekomen c. bevordering van verstandelijke ont
wikkeling der werklieden, en vooral van het ge
regeld en goed schoolgaan hunner kinderen (voor
al cp dit punt kan de werkgever door zijn in
vloed krachtig tot het beoogde doel medewerken)
d. de uitspanningen van den werkman zooveel
mogelijk te doen strekken tot zijn aesthetische
en zedèlijke ontwikkeling.
De Werkmansbode waardeert zeer de pogin
gen der afdeeling, maar doet opmerken, dat men
weder bezig is 1°. om de paarden achter den
wagen te spannen, en 2U uiterste middelen aan
te wenden die de zondaren niet zullen bekeeren.
Waarom niet liever begonnen vraagt het blad
met de verschaffing van behoorlijke woningen
en met een ruime beperking van het overgroot
aantal gelegenheden waar ieder uur van den
dag sterken drank is te bekomenmet de ge
legenheden voor goede en goedkoope levensmid
delen (ofschoon daaruit zeer weinig voordeel is
te halen) met de bevordering van verstandelij
ke ontwikkeling met hervorming der uitspannin
gen en vooral met een behoorlijke en billijke
loonsregeling (dit onderwerp is vergeten). Zul
ke middelen pasten voor hel heden.
«Eerst dan, als zoo ruirn mogelijk alle belet
selen zijn weggeruimd, wij meenen alle die zor
gen en levensmoeilijkheden met welke de lagere
standen inzonderheid hebben te kampen en waar
door zoovelen uit die standen dronkaards worden,
achten wij ’I mogelijk tot hel stelsel van weg
zenden te besluiten.”
I1S,
78,
De vereeniging «Nijverheid” te Leeuwarden
heeft besloten, om een zeker getal bekwame am
bachtslieden uit Leeuwarden, die niet in staat
zijn zelven de kosten te dragen, voor rekening
der vereeniging, onder behoorlijk geleide, naar
Amsterdam te zenden, ter bezichtiging der ten
toonstelling van kunst, toegepast op nijverheid,
en daarvoor een crediet te verleenen van ten
hoogste f 400.
7.0
dat Ier provinciale griffie, tegen den prijs van
50 eent per exemplaar, voor belanghebbenden
verkrijgbaar is gesteld, hel prov. blad no 96,
houdende vaststelling van het bedrag der ont
vangsten en uitgaven van de rekening der en
kel provinciale en huishoudelijke inkomsten en
en voor den
prijs van vijf cent, de prov. bladen nos. 98 en
100, bevattende wijziging van hel reglement op
de bedijking, verveening, droogmaking en het
beheer van den Ilaskerveenpolder en tot aan-
vulling en wijziging van het reglement op het
onderhoud en beheer der Contributie Zeedijken
van Westdongeradeel.
Sneek, 9 September 1877.
J. van DRIESSEN, Burgemeester.
S. HAAGSMA, Secretaris.
De Tijd ontvangt tegenwoordig van een lid
harer redactie mededeelingen omtrent de wonde
ren, die in den laatsten tijd in grooten getale
te Marpingen geschieden. In zijn voorlaatslen
brief maakte hij melding van een lamme, die ’t
gebruik harer beenen had herkregen, terwijl hij
mede had gehoord, dat een blinde ziende was
geworden.
«Te midden van alle stichting schrijft hij
«Millioenen menschen sterven aan geen of aan
een onvoldoend middagmaal. Of neen, zij ster
ven eigenlijk niet, althans niet terstond. Den
acuten hongersdood sterft men tegenwoordig nog
maar alleen in Perzië in het beschaafd Europa
sterfl men den chronischen hongersdood. Het
mensch^lijk oiganisme is taai en kan jaren lang
onvoldoende voeding verdragen, zonder dat de
dood er direct op volgt. De gewone vorm van
dien Enropeschen honger is niet volslagen gemis
aan voedsel, maar slechte en zeer eenzijdige voe
ding. De goedkoopere koolhydraten zijn door
gaans tamelijk voldoende aanwezig, de duurdere
vetten en eiwitstoffen niet. En om dan het neêr-
drukkend gevoel van slapheid en gemis aan ener
gie te verhelpen, grijpt men naar zenuwprikkels
en wel naar den goedkoopsten, alcohol. Aard
appels en jenever vormen het gewone Europee-
sche hongerdiëet. Van dat verhongeren met een
volle maag kunnen we tal van voorbeelden in
onze achterbuurten zien:bleeke, dikbuikige kin
deren, slappe, poffige bedelaars of magere, hol-
oogige proletariërs, menschen, die op veertig-ja-
rigen leeftijd er uilzien alsof ze zestig waren
de enfants perdus, die bij een aanval van cho
lera of typhus in de voorste rijen staan en bij
troepen worden weggemaaid. En even goed
staan ze bij den socialen strijd in de voorste
rijen en vullen de barricaden en de gevangenis
sen. En de tros van dat leger der maatschappe
lijke ellende vormen de afgebeulde, uitgemergel
de moeders, die het aanzijn schenken aan een
nieuw geslacht, ongezonder nog dan het vorige.
En wanneer nu eerst eenige geslachten achter
een van dal hongerdieet hebben geleefd of liever
gekwijnd, wat is dan het resultaat Slapheid,
gemis aan energie, aan weerstandsvermogen, zoo
wel op materieel als op moreel gebied.
Zietdaar de zeker hoogst treurige, maar toch
onvermijdelijke gevolgen van eene slechte en zeer
eenzijdige voeding; gevolgen die men wij wil
len volstrekt niet beweeren overal en ten allen
tijde, maar dan toch in heel vele gevallen zou
kunnen voorkomen, indien men wilde luisteren
de lessen der wetenschap, die de resultaten
haar onderzoek ook op dit zoo hoogst be
langrijk gebied, volstrekt niet onder stoelen en
banken heeft geschoven.
wel beweren, wat ook
volstrekt niet ontkend wordt dat
niet allen zich kunnen voeden zóó, als zij dat
wel gaarne zouden wenschen dat er velen zijn,
wien ’t aan de noodige middels ontbreekt om zich
het meest krachtige voedsel te verschaften,
toch verlieze men daarbij vooral niet uit het oog,
dat daaronder ook velen zijndie zich, ook met de
hun ten dienste slaande middelen, in eik geval vrij
wat beter zouden kunnen voeden, als zij dat tot nu
toe deden. Al moet de mingegoede stand zich bijv,
voor een groot gedeelte spenen van het gebruik van
dierlijk voedsel wat zeer jammer is, dan behoeft
Dr. Huizinga. Een en ander over Voeding.
Bij het onderzoek naar de kleurenblindheid van
het personeel der Maatschappij tot Exploitatie van
Staatsspoorwegen is o. a gebleken, dat acht ma
chinisten van hel Noordernet daaraan lijdende
waren Deze machinisten zullen, naar de Gron.
Crt. verneemt bij vaste machines of in eeaige
andere betrekking bij de Maatschappij geplaatst
worden.
De meermalen voorkomende, echter geheel ver
keerde meening, dat men het met de vervulling
zijner schutlerlijke dienstplichten niet zoo nauw
behoeft te nemen, werd Woensdag j 1. in
een onzer groote gemeenten gelogenstraft. Een
schutter, die wegens wegblijven bij de exer
citie de gewone boete had beloopen en niet
tegenstaande herhaalde aanmaning die boete niet
betaalde, werd, toen hij als getuige het burgerlijk
huwelijk zijner zuster had bijgewoond, op het
oogenblik waarop hij het rijtuig zou instappen
om huiswaarts te keeren, door den bode van den
schuttersraad, die daartoe bij vonnis gemachtigd
was, in arrest genomen. Na een kort verblijf in
de arrestantenkamer volgde de betaling en kon
bij toen ongehinderd aan de huwelijks-feesl vreug
de deelnemen.
Bij Koninklijk besluit van 7 September 1877
is een lijdelijke Rijkscommissie benoemd, belast
met het instellen van een onderzoek naar, en
het uitbrenger van een verslag aangaande den
toestand van de bedendaagsche nijverheid uil hei
oogpunt van kunst en smaak beoordeeld, alsme
de omtrent de middelen welke tot verbetering
en ontwikkeling der kunst-indnstrie aan te
wenden zijn, een en ander naar aanleiding va»,
de thans te Amsterdam geopende tentoonstelling
van kunst op nijverheid toegepast. Zij bestaat
uit de heeren F. Gugel te Delft, P. N. Muller
te Amsterdam, D. van der Keilen Dz. te ’s Gra-
venhage, J R. de Kruijff, te Amsterdam, dr.
S. M. van der Willigen te Haarlem.
hij toch nog niet bij voorkeur zijn hoofdschotel te
maken van iels, wat op de lijst onzer voedings
middelen zoowat op den laagsten trap staat, bijv,
van aardappels, Hij kan zijn geld nuttiger besteden,
en met een voor de gezondheid vrij wat beter
resultaat, bijv, aan voedzaam brood, aan erwten en uitgaven over het dienstjaar 1875;
boonen, aan rijst enz. enz. Wanneer men bijv,
eene zekere som gelds aan boonen besteedt, dan
heeft men daarin 2 a 3 maal meer eiwit en even
veel zetmeel, als wanneer men die zelfde som aan
aardappels besteedde. Ook de rijst, zegt Dr. H., is
een voedingsmiddel zeer te verkiezen boven aardap
pels. Bovendien heeft de rijst nog dit voordeel, dat
ze van allegraanvruchten, die als lieele korrels ge
bruikt worden de gemakkelijkst verteerbare is
omdat ze minder rijk is aan harde, onverteerba
re celstof.
Wij zouden op deze wijze voorlgaande, en van
den hoofdschotel afdalende tot de bijspijzen, over
heel wat meer ruimte moeten kunnen beschikken
dan ons ten dienste staat, want de lijst onzer levens
middelen is tamelijk lang, ’t Is echter voor ons
tegenwoordig doel niet noodig, hierover verder
uit te wijden. Het aangehaalde zij voldoende
om aan te toonen, dat wij-zelf voor een groot
deel er de schuld van dragen als we minder goed
worden gevoed, dan we dit met de ons ten dienste
staande middelen wel zouden kunnen doen. Nog
ééns: van eene verstandige keuze onzer voedings
middelen hangt véél af, vooral met het oog op
den algemeenen gezondheidstoestand.
Niet minder van belang echter voor
zondheid is het dat er voor gewaakt worde, dat
onze levensmiddelen niet vervalscht woiden, waar
door de voedingswaarde meestal aanmerkelijk ver
mindert. Dat dit tegenwoordig maar al te dikwijls
geschiedt, is een feit van algemeene bekendheid.
En dat dit tot nu toe straffeloos kon geschieden, is
meer dan treurig. Zeer terecht wordt er
dan ook in den laatsten tijd meer ernstig op
aangedrongen, dat de Staat in deze krachtig op
trede om, door strafbepalingen tegen de verval-
sching van levensmiddelen, paal en perk te stel
len aan een kwaad, dat steeds in omvang dreigt
toe te nemen, zeer ten nadeele der publieke
moraliteit en der openbare gezondheid.
Wij wenschen daarop in een volgend artikel
nader terug te komen.
Men spreekt te 's Hage nog altijd van huwe
lijksplannen van onzen Kroonprins en van ’t voor
nemen van Z. M. den Koning om de kroon af te
zetten.
«Gelooft er niets van!” zegt de schrijver der
Haagsche kroniek in de Groninger Courant.
De Memorie bij het antwoord der Regeering
op het verslag der Kamer over ’t ontwerp van
wet op T lager onderwijs zou vaslgestekl zijn
door den Ministerraad, zooals men algemeen zegt.
De Regeering laat in die Memorie ook dóór
schemeren, dat zij nog wel het een en ander wil
toegeven.
’t Is eene laatste poging om zich slaande te houden
