MEWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR DE
GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEER,
zaterdag
ih; k
‘tl
16 MAART.
1
'Stremming - Scheepvaart.
FEN
Algemeen Stemrecht.
:e.x-
zy
SA
ame
4
(Slot Volgt
PERS.
U I T
D E
e)
'8,—, dat billijk?
’57
M
UUUl UC4U v
veel beleekenis zijn
een
t met
ediet
j at«j
eenc
f 15
35 a
Onze grondwet als toonbeeld gesteld is een en
al onderdrukking van de minderheidzij mist
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden fi.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffendefranco
in te zenden.
zijn mis-
welke die
de Rijksdag
Lichaam in
eseU
tope!
tigde
11.
n in
het
tus-
iland
vra-
di-
.AN-
jeker
L t'-j'.t
De BURGEMEESTER der gemeente Sneek
maakt door deze bekend, dal de brug, liggende
over de Stadsgracht aan de noordzijde der Kolk,
•van af den’ Hen tot en met 31 Maart a.s. voor
schepen gesloten zal zijn.
De Burgemeester voornoemd
J. van DRIESSEN.
Het N. v. d. D. stemt niet in met den lof, den
minister Kappeyne, wegens het nieuwe school-
wetontwerp door de meeste liberale organen
toegezwaaid.
56,00
Anderen zeggenons volk is niet gelijk aan
Franschen en Duitschers, het is niet zoo politiek
opgevoed. Maar die gelijkenis is niet te maken
zoolang ons volk hetzelfde recht niet heeft. Eerst
dan als in Nederland de algemeene kiesbevoegd
heid zóólang wet is geweest als in beide genoemde
landen, kan die vergelijking gemaakt worden.
Zeker is de invloed der clericalen een niet ge
ring bezwaar, zoowel die van de Protestantsche
als de Katholiekemaar hunne gewone onbe
drevenheid in aardsche zaken, geven ons alle re
den, te verwachten, dat zij door de politieke
meening te beheerschen, het niet heel ver zullen
brengen.
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cent»,
voor eiken regel meer T'/2 Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen by den
Uitgever.
De opleiding van de onderwijzers wordt vol
gens het ontwerp veel verbeterd edoch op
het papier want daar het minimum-getal kweek
scholen, dat opgericht moet worden, niet wordt
genoemd, laat men alles over aan de willekeur
van opvolgende ministers. Eveneens had het A7.
v. d. D. gaarne gezien, dat de kweekelingen ge
heel uit de school gehouden werden.
Omtrent het meer uitgebreid lager onderwijs
wordt niets van belang gedaan. Alleen worden
de examens in vreemde talen bij het middelbaar
onderwijs overgebracht. Beter ware geweest als
de geheele rubliek naar de middelbare school
verhuisd was. Over het voorbereidend onderwijs
zwijgt het ontwerp geheel en er worden niets
anders dan eenige phrasen aan gewijd.
Wat de kosten aangaat, het blad acht 30 pet.
restitutie der uitgaven door het rijk aan ,de ge
meente te veel of te weinig. Blijft het toezicht
van den staat, gelijk het nu is, dan is het te veel,
wordt dit belangrijk versterkt, dan moet hel cijfer
worden opgevoerd tot minstens 80 pet.
In een volgend artikel zal het N. v. d. D op
de verbeteringen van ’t ontwerp wijzen, en daarna
de houding door de meerderheid der Kamer aan
te nemen, bespieken.
De Standaard bevat eveneens een eerste ar
tikel over de ontwerp schoolwet en sleept daarbij
de Nutsautoriteiten in ’t debat. «Had Kappeyne
O
III.
De Stand heeft legen het leenings ontwerp
van den minister Gleichman successiebelas
ting in de rechte lijn op zichzelf geen bezwa-
len. Het blad heeft echter een drietal bedenkin
gen. In de eerste plaats wenscht het geen par-
tiëele wijziging van ons belastingstelsel. Hetgeen
door deze belasting wordt verkregen, zal niet van
er is meer geld noodig.
Het volk zal bereid gevonden worden meer te
betalen, mits men op eenmaal zegge, waarmee
we er af zijn. Ons volk is uit zijn belastingstel
sel gegroeid ais een jongen uit zyn buis. Men
geve nu geen lapwerk; niet hier een elleboog eu
erd
rame
nden.
iD ƒ12 Algemeen Stemrecht” werd in een conclusie op-
genumen, dat men om kiezer te zijn moest kun
nen lezen en schrijven. Dat is niet juist. Of
wat verstaat men onder lezen? de klanken te
kunnen uitspreken, maar dat behoefde geen voor
gaarde te zijn. Lezen en schrijven, zoodat men
■eenige volzinnen verstaat, kan geen voorwaarde
zijn, daar zelfs zeer vele hooggeleerde heeren
zich er niet opkunnen bercemen.dat zij verstaan
wat zy lezen. Door iets niet goed te lezen ont
slaat veelal ’t grootste kwaad. Er is geen enkel
bewijs te leveren, dat iemand niet gezond zou
kunnen oordeelen zonder dat hij kan lezen
i En het lezen is ook geen quaestie waarover
we ons behoeven te bekommeren, om dat de
leerplicht noodzakelijk een plaats moet krijgen
in onze onderwijswet.
Indien ’t waar is, wat rh'eh zegt', dikt we'thans
een liberaal ministerie aan 't roér hebben, dan
moet dat zorgen, dat de leerplicht wet wotde.
En zoo het ministerie dit wellicht over het hoofd
ziet, dan verwachten we van de meerderheid der
DAM tweede kamer, die liberaal heet, dat zij in de
MrU wet zal brengen, wat de regeering er uitliet.
>4'/. De volkswil heeft zich te luid en
i3%
12%
50%
)4
-3/
als lid der Kamer zulk een ontwerp moeten be-
oordeelen, niets zou er van gedeugd hebben
zegt het blad titel na titel zou zijn ontleed
en afgekeurdartikel na artikel gewogen en te
licht bevonden en, wat nog het ergste was, dit
maal zou Kappeyne metterdaad in zijn recht zijn
geweest, want op de kolossale pot, waarin nu
een tiental jaren de monstreuse aspiratien onzer
schoolwet-heeren op ’t vuur zijn gezet, past hel
deksel van dit ontwerp wel allerminst.
«Want metterdaad, om de klagers te believen
is, ja waarlijk, de draad doorgeknipt van het Da-
mocleszwaard, dat onze vrije school nu jaren bo
ven het hoofd hing, maar eer de punt er van ons
diep door bet vleasch en doodelijk in het hart
kon dringen, heeft men allerbehendigst het gevest
laten stuiten op de zijden draden van een ragfijn
geweven, kunstig gespannen netwerk.”
Het blad zal in een volgend artikel de verge
lijking eens opmaken, tusschen *t geen Kerdijk
en zijn vrienden hebben geëscht en Kappeyne
hun geeft.
toegezwaaid. Het blad wil wel erkennen, dat
hier en daar verbeteringen worden voorgesteld
en dat het ontwerp ons misschien een heel eind
verder brengt dan met een geamendeerd ont-
werp-Heemskerk het geval zou geweest zijn,
maar toch blijft het beneden de billijkste ver
wachtingen. Er wordt niet in doorgetasl, inte
gendeel, hier erf daar valt een angstvalligheid en
wankelmoedigheid op te merken, die de vraag
op de lippen brengt, of de heer Kappeyne wel
de noodige aandacht gewijd heeft aan de advie
zen, herhaaldelijk door erkende schoolautoriteiten
uitgebracht, en of hij niet meer acht gegeven
heeft op de gebreken van het ontwerp Heems
kerk, dan op de leemten van de wet van ’57
en de dringende eischen van onzen tijd
Vooreerst wordt in het ontwerp Kappeyne de
leerplicht gemist. De minister verschuilt zich
achter de exceptie, dal de ouders recht hebben
op de keuze der school, maar zelfs dit toegeven
de, kan gevraagd worden of de minister niet
bekend is met bet onderscheid tusschen «school
plicht” en «leerplicht Als men de invoering
van dien leerplicht wil uitstellen tol de tegen
stand legen de openbare school niet meer gaan
de gehouden wordt, dan is dit even goed of men
van elke poging om den leerplicht in te voeren
voor goed afziel.
De opleiding
I De volkswil heeft zich te luid en te
duidelijk uitgesproken, dan dat men nog langer
met uitvluchten zich van die quaestie zou kunnen
afmaken.
I Een andere vraag is, of ook de vrouwen moe
ten meestemmen. Spreker behoort niet tol de-
77*’/lt geien, die de vrouwen-politiek slechter noemen
55% -'an de mannen. Eu dat ze in 'l geheel niet po-
a2a/)é lifiek zouden zijn, kan veilig worden betwist,
7’/|. waar men ze in hel huiselijk leven dikwijls zeer
01% politiek zijn. Dat de vrouwen meer praatziek
14 zouden zijn, kan ook al niel als een zeer ernstig
67’/ie [bezwaar gelden, wijl de lange redeneeriogen en
13'/, breedsprakige betougen der kamerleden, reeds
spreek noordelijk zyn geworden.
.2,10'4* Gelijk recht, is recht voor allen,
Het N. v. d. D. beval onder het opschrift «tot
regeeren opgeroepen” eenige opmerkingen over
de jongste wetsontwerpen, door ’t liberaal minis
terie ingediend: 1. een nieuwe, verbeterde editie
van de bestaande schoolwet 2. een leeningsplan
en een nieuwe belasting, 3 een spoorwegaanleg
op Java, voor rekening van de schatkist, en 4.
hel maken van verbeteringen in de binnenland-
sche communicatie te water, mede voor rekening
van de schatkist, en, evenals bij no. 3 uitslui
tende de particuliere industrie
Het blad wil die ontwerpen beschouwd hebben,
niet als elk op zichzelf staande, maar als een ge
heel vormende en als hooldbeslanddeel van de
regeeringspolitiek der toekomst Deze opvatting
geeft aanleiding tot de volgende opmerkingen
«De vraag zal dan niet uitblijven, of zij geacht
kunnen worden de vruchten te zijn eener leiden
de gedachte en datgeen leveren wal de natie van
een minister-Kappeyne verwacht. Eenvoudig nieu
we belastingen in het leven te roepen en met
een door leeningen gevulde schatkist, voor reke
ning van de schatkist, alleilei groote werken aan
te leggen, wier voltooiing noodwendig nieuwe
leeningen en nieuwe verhooging van belastingen
zoude vorderen is een soort van huishouden,
dat bij het Nederlandsche volk niet populair is
en haar hoogstaand staalscrediel weinig bevorde
ren zou.
«Wij vertrouwen, dat de centrale sectie bij de
regeling der werkzaamheden met het rechtma
tig verlangen der bevolking goede rekening zal
houden, het zal dan kunnen blijken of wij wer
kelijk een nieuw tijdvak intraden, waaruit een
gezond volkslevan zich kan ontwikkelen, dan wel
of de fierheid waarop slechts zij, die karakter
hebben, aanspraak kunnen maken wijkt voor
consideration van allerlei aard, die de beginselen
verloochenen en de leer van halfweg tot de
regeeringspoliliek als systeem verheffen tot wel
licht onheistelbare schade van de partij, die van
controleeren tol gouverneeren werd geroepen.”
in wat men directe belastingen gelieft te noemen,
als voorwaarde van kiesbevoegdheid stelt. De
grondwet is derhalve een onrechtvaardige wet,
wijl zij toelaat, dat de meerderheid door de min
derheid wordt onderdrukt. Grondwetsherziening
moet dus voorafgaan, want bij onrecht kan de
mensch niet leven en bij halfheid niet bestaan.
Op de vraag, waarom ik ten strijde trek voor
wat recht is en dus ijver voor algemeen stem
recht, daar kan mijn antwoord kort zijn«uit
Godsdienst.”
Het 2e gedeelte van sprekers rede gold de
verdediging
«Ons volk is nog niet rijp” zoo luidt de alge
meene tegenwerping, die men als gangbare munt
verspreidt om daarmede niet weinig gewicht in
de schaal Ie leggen. Spreker zal zich niet wagen
aan een verdediging van het peil der volksont
wikkeling, en dal behoeft ook niet, want had dat
de gewenschte hoogte reeds bereikt, dan zonden
we nu niet meer hemel en aarde in beweging
behoeven te brengen om het volksonderwijs zoo
danig te regelen dat het waarborgen oplevert
voor een goede maatschappelijke ontwikkeling van
allen.
Maar wanneer die onrijpheid wordt aangevoerd
als argument tegen algemeen stemrecht, dan mag
de vraag gelden of de tegenwoordige kiezers
dan zoo rijp zijn of de 2e Kamer hel product
van de vertegenwoordiging, gekozen door dege
nen, die nog heden het kiesrecht als privilegie
bezitten, dan zoozeer van rijpheid der kiezers ge-
tuigt. Men behoeft dan ook slechts de aantee-
keningen van professor Opzoomer na Ie lezen
om van het tegendeel overtuigd te worden. Indien
men dus rijpheid tot voorwaarde wilde maken
van kiesbevoegdheid, dan mocht wel der te
genwoordige kiezers van de lijst geschrapt wor
den. Die slechts even achter de coulissen kijkt,
die ontwaart spoedig dat de kiezers verre van
zelfstandig zijn maar bewerkt worden door kleine
clubjes, die de koorden in handen hebben en de
massa leiden waarheen het hun blieft Indien
men dus wil wachten tot allen rijp zyn, dan kan
men gerust nog eenige jaren tehuis blijven. Men
roept dat de menigte niet rijp is en onthoudt ze
intusschen de gelegenheid om zich te ontwikke
len, men ontzegt ze ’t recht zich in staats- en
gemeentezaken te mengen. Sluit ge uw kinde
ren op, om hen in de vrijheid te oefenen, in
een gevangenis? Vrijheid is nu eenmaal het
beste middel voor vrijheid. Geen enkele zaak
komt tot stand als men der vrijheid de ontwik
keling onthoudt.
Door allen het stemrecht te geVen, zou het
politiek en maatschappelijk leven meer opgewekt
worden Men vindt de voorbeelden in Duitsch-
land en Frankrijk. In Duilschland dankt men
het stemrecht aan den conservatieven minister
von Bismarck. En wat hebben we sedert dien
tijd aldaar zien geboren worden Dat het volk
met een wezemlijk flinken geest bezield, als om
strijd van zijn recht gebruik maakt, waardoor dan
ook veel van regeeringswege wordt beproefd en
gedaan tot verbetering der volkswelvaart. Frank
rijk, dat men beweert clericaal te zijn en waar
't volksonderwijs nog zeer slecht, veel slechter
is dan hier te lande en grootendeels nog in de
macht der geestelijkheid, heeft dat nog niet on
langs bewezen, welk nuttig gebruik het volk weet
te maken van zijn recht Heeft het niet, juist
door algemeen stemrecht zijne zelfstandigheid
meesterlijk gehandhaafd
Maar de misbruiken Ja zeker, er
bruiken. Maar er is ook een macht
misbruiken kan keeren. En zyn nu
in Duilschland en het Wetgevend
Frankrijk zooveel slechler dan de Tweede Kamer
ia Nederland
',00 a ien eenenmale, wat haar prestige moest uitma-
ken, de volksovertuiging.
g Zoo als de toestand nu is, is ’t geen kunst
voor een groepje van honderd menschen met
-behulp van geld en van een dagblad meester Ie
>6,50, worden op politiek terrein. In een goede, op den
volkswil gegrondveste staatsinrichting zal dit on-
>6,50, mogelijk worden. Volgens den geest van ons
staatsleven heeft ieder, die een zekere mate van
welvaart bezit, recht tot grootere welvaart. Is
Heeft de mindere schepeling niet
,50 i evenveel belang dat het schip veilig de gewenschte
haven beieikt, als de meerderen staat ook zijn
08,leven niet op ’t spel En heeft dan iemand, die
eerlijk is en arm, niet evenveel belang bij den
goeden gang van ’t schip, 't welk men staat
noemt
Ieder burger, die n els heeft te zeggen, is on
mondig. In een vergadering der vereeniging
67’/l6 bbezwaar gelden, wijl de lange redeneeriogen
I nrmjrlt'rwjbiirzi I ni »rrun tlor Iz n inarl^nun r,
spreekwoordelijk zyn geworden.
1)1/1 r>< .iian een andere
iüitlegging is niet mogelijk. Dat recht voor allen
staat onze grondwet in den weg, waar zij, onder
zooveel meer, het betalen, van een zekere som
ISM
