GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEER,
NIEUWS- EN ADVERTENTIE BLAD VOOR DE
1
i
'j
1
r
j
No. 24.
1878.
WOENSDAG
20 MAART.
TEN
gen is
op het
s niets
I
Algemeen Stemrecht,
ui.
I
i
>o’/e
SR CeiRAST.
S A E I.
kema,
ben gewonnen.
,00
W
Ihler
DAM
-
4
3vV-|
aan
eene
ant-
con-
igd.
Het GEMEENTEBESTUUR van Sneék, vol
doende aan de uitnoodiging van heeren Gedepu-
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden fi.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffendefranco
in te zenden.
van
naar
s
i do
X
ff en
eiken
tstre-
‘teerde Staten van Friesland, gedaan bij hun be
sluit van den 7 Maart jl., no. 3, (Prov. blad no.
38), maakt bekend:
B n.
Russe
>Con-
hou-
lager de
tndai La.
omgekeerden zin als de tegenstanders ver-
jnoeden en zal dus veeleer de macht van hel
flericalisme dooden.
i en dan algemeen
55'^’ stemrecht, roepen enkelen, terwjjl weer anderen
52'4
M’/.S
67'/,,
14’/,
7«
2,107,
rlos* kerk kan
reien kan
vordert, naar die mate zal het «recht voor allen”
te spoediger zijn bereikt.
Evenmin echter zal beschaving alleen gunstige
resultaten kunnen afwerpenwant naarmate de
beschaving zich verbreidt, stijgen de behoeften,
die behoeften vereischen alsdan bevrediging en
zullen door loonsverhooging alleen niet kunnen
worden aangevuld. Hoe moet algemeen stemrecht
worden verkregen Door grondwetsherziening.
De bepaling in onze grondwet (art 76) dat ieder
kiezer is die van f20.— tot f 160 in de directe
belastingen betaalt, moet geschrapt worden. In
Zwitserland is ieder kiezer, die den leeftijd van
20 jaar bereikt heeft en niet om andere redenen
uitgesloten is van burgen echt.
Zou dal in Nederland onbereikbaar zijn Men
mag met het oog op den tegenstand zulks mee
nen Maar mag die tegenstand ons afschrikken
voor ons goed recht op te komen Geenzins.
Doch we moeten er van doordrongen zijn dal we
er niet komen zonder strijd. Toen in Engeland
belasting werd geheven op builenlandsch koren
en dus de prijzen van _’t onmisbaarste voedsel
kunstmatig weiden hoog gehouden, ontstond er
gaandeweg tegen die belasting een strijd die 5
jaar duurde wegens den enormen tegenstand van
kortzichtigen en belanghebbendenen ware hel
niet dat de voorstanders van afschaffing dier be
lasting den strijd zoo hevig hadden voortgezet,
dan zouden ze in dat tijdsbestek hun doel nog
niet hebben bereikt.
Spiegelt u daaraan
UIT DE TWEEDE KAMER.
De Tweede Kamer hield gisteren (Maandag)
een korte zitting, waarin inkwamen de geloofs
brieven van de hh. De Vos van Sleenwijk, Van
Tienhoven, Van Stolk, Bredius Jr. en Schirnmel-
pennink van der Oye. Allen werden toegelaten
en beëedigd, behalve de heer Schimmelpennink
van der Oye, die wegens ongesteldheid verhin-
eerd was tegenwoordig te zijn. Daarna is het
sectie-onderzoek aangevangen over de onderwijs,
wet.
gewenscht mag heeten, is 't nog volstrekt niet
bewezen, dat allen die haar bezitten, een gezond
oordeel hebbenen dit laatste is een eerste ver-
eischte om goed kiezer te zijn.
En zoudt ge in dat examen nu waarborgen
meenen te vinden tegen den invloed van ’t cle
ricalisme kan iemand niet clericaal zijn en tevens
op zijn duimpjes af eenige antwoorden geven
over onze staatsinrichting? Hoe zoudt ge het
bovendien maken als de clericalen eens aan 't
roer waren en zij, genegen om de vijandige in
vloeden er buiten te houden, bij hun examen de
vreemdsoortigste eischen stelden Die redenee-
ring snijdt dus geen hout.
Eindelijk nog laat men zich vermeesteren door
de vrees, dal de liberalen het onderspit zouden
delven, ’t Kan zijn dat die vrees niet ongegrond
is, maar bestaat ze nu minder, dan wanneer er
algemeen stemrecht zou zijn zoo ja, dan regeert
de liberale partij niet namens de meerderheid en
dal is niet recht. De liberale paitij zou dan
zwakker zijn dan zij werkelijk blijkt en de alge-
meene kiesbevoegdheid kon dan wel eens het
middel worden, om de liberalen in ons staats
lichaam wat minder zorgeloos te maken, hetgeen
zeer gewenscht zoude zijn.
Spreker maakt zich geen illusie. Hij gelooft
niet dal we den gewenschten toestand door al
gemeen stemrecht zoo spoedig zullen bereiken,
't Zal ook bier gelden door lijden in heerlijkheid
Een Golgotha is er op eiken weg en geen over
winning komt tot stand zonder Jijden. Wal dus
de toekomst zal baren kan niemand voorzeggen.
De belemmeringen op de drukpers zijn opge
heven, de arbeid van kinderen is tol zekeren
leeftijd verboden, de heksenprocessen zijn afge
schaft, evenzoo de slavernij, de lijfstraffen en de
doodstraf Bij dat alles schreeuwden de tegen
standers moord en brandzij achtten daardoor
zooveel malen godsdienst en maatschappij en staat
in beroering gebracht, zij voorspelden allerlei on
heilen, maar alles gaat nog zijn geregelden gang,
beter zelfs dan toen die z g. traditien nog niet
waren opgeheven.
Er moet een einde komen aan de overheersching
van het geld. Onze nakomelingen zullen van ons
zeggen ze stonden aan 't einde van de midden
eeuwen. Hel tegenwoordig liberalisme is even
conservatief als het conservatisme.
Thiers heeft eens gezegd: «Gyhebt de keuze
tusschen katholicisme en socialisme.” Wat daar
tusseben ligt, moet gedrongen ói naar rechts óf
naar links Katholicisme nu is overheersching
yan den mensch over den mensch, socialisme ge
lijke vrijheid voor allen.
»Dc Vrijheid’’ waarschuwende tegen het uitslaan
der vlammen van het communisme, roept de strij
dende pai tijen in de kerk te wapen. «Laat ons
het doen door de banden ineen te slaan, om het
gevaar dat dreigt af te wenden.” Zeer juist ant
woordde »de Werkmansbode"’, «geen genade
maar recht.” Terecht voegde het blad er aan
toe »er dreigt gevaar, maar dal dreigt niet van
onzen kant, van den kant dergenen die sinds
lang hemel en aarde te zamen riepen, om op het
gevaar acht te geven, maar dat dreigt van den
kant der zorgeloosheid, van hen die willens of
niet een toestand willen bestendigen die onhoud
baar blijkt.”
Een begin van alle beterschap is algemeen
.stemrecht; dat te verkrijgen, daarvoor moeten
alle krachten worden ingespannen, daaraan door
allen worden geijverd met waardigheid en ernst
maar ojk met geduld. Die geen geduld heeft
en niet wachten kan, is een dweeper. 't Zou ech
ter dwaas zyn te beweren, dat alle geluk en wel
vaart alleen door algemeen stemrecht komt. De
beschaving zal mede het hare moeten doen onze
taak 'is het haar te bevorderen en naarmate zy
Het N. v. d. D. noemt in een tweede artikel
over het ontwerp-schoolwet de verbeteringen op,
die, wordt dit ontwerp tol wet verheven, er het
gevolg van zullen zijn. Als zoodanig kunnen
worden beschouwd: 1°. de vervanging van het
onderwijs in de «geschiedenis” door dat in de
«vaderlandsche geschiedenis”; 2°. het verplicht
stellen van het onderwijs in de nuttige handwer
ken 3°. duidelijkheid en kloekheid in art. 16
der wet dat art. zal luiden In elke gemeen
te wordt voldoend lager onderwijs gegeven in
een genoegzaam aantal scholen4°. goede
regeling in het godsdienstonderwijs, nl. het aan
wijzen der uren, waarop de godsdienstleeraars
der onderscheiden gezinten gebruik mogen ma
ken van de schoollokalen5°. zorg voor herha-
lingsonderwijs6°. de bepalingen omtrent het
personeel der school, in verband met ’t aantal
kinderen 7°. de bepaling, dat in de lagere klas
se «bij voorkeur” onderwijs zal gegeven worden
door onderwijzeressen8°. verhooging van 't
minimum der jaarwedden. Omtrent dit laatste
punt wenscht het blad echter een meer belang
rijke verhooging.
Deze verbeteringen, waarby nog enkele van
minder belang gebracht kunnen worden, zyn
evenwel volgens het N. v. d. D. niet van
dien aard, dat zy een geheel nieuw ontwerp noo-
dig maakten. Werkelijk verder komen wij er
niet mee. Geen herziening is beter dan een ge
brekkige, want wetten worden even als personen
naar jaren getaxeerd en op grond daarvan zal
later een meer doortastende hervorming afge
wezen worden. »Wat wil de liberale partij
meer”, zal de tegenstander vragen, «dan ze on
der Kappeyne, den leider en aanvoerder, ver
kreeg! Had zij ’t toen niet in handen om alles
te organiseeren zooals zy wilde? Nu zij ’t niet
deed, mogen wij ’t er voor houden, dat tij bang
is voor haar eigen idealen
Do liberale Kamerleden behooren tegen dit
ontwerp hun onvoldaanheid beslist uit te spra
|cen. Men heeft dén heer Kappeyne ea e^uvrie*-
(Vervolg en Slot).
Een der niet onbelangrijke argumenten tegen
algemeen stemrecht meent men te vinden door
Ie wijzen op den toestand der Protestantsche
Kerk, sinds daar het algemeen stemrecht beslaat,
hfaar dat bewysl niets. Of sinds wanneer is de
regel geldende, dat de meerderheid zich moet
schikken naar de minderheid? Heeft de ortho
doxe party in de kerk dé meerderheid, jdan is
het alleszins recht dat zy zich er van bedient.
En de vergelijking gaat alweer niet op. want de
,._.i men uitloopen, maar de staat niet Men
wel leven buiten de kerk, maar niet btfiten
den Staat.
Men ziet met al zulke z.g. argumenten echter
hoofdzaak voorby, en die is »hel eigenbelang'
rat het eigenbelang maar tot zijn recht komen,
hal dat zich maar flink ontwikkelen, en de macht
van hel clericalisme zal gefnuikt zijn laat er maar
Mrt botsing ontstaan tusschen clericalisme en belang,
647,.
12’/,.
en
zich van 't aangeven van ’t verlangde getal.
De Standaard komt tot de conclusie, dat de
Van Naamens en Dullerts en Sandbergs het by
Kappeyne gewonnen hebben van de Moensen en
Kerdijken, en dat de breede phalanx der beza
digde liberalen hel van de vurige aanhangers heb-
Spiegelt u daaraan Zonder kiezer te zijn kunt
ge de openbare meening bewerken gij hebt het
recht van vergadering en van de pers, beide mid
delen die ge in 't belang uwer zaak gunstig kunt
te baat nemen.
Wanneer de macht der regeering zal zijn be
perkt, en zij zelf meer de afspiegeling zal zijn
van den volkswil, eerst dan zal *t mogelijk wor
den de enorme staatsschulden te doen inkrimpen,
die, voor hel voeren van oorlog aangegaan sinds
1860 in Europa met 10,000 millioen zijn toege
nomen, en die uit <le belastingen, dus ten koste
van den nood der arbeiders, moeten worden be
taald Eerst dan zullen alle vraagstukken, over
erfrecht, loonwet, arbeidstijd en regeling, onder
wijs enz. geestelijk kunnen worden uitgemaakt.
Geen candidaat moet gesteund worden die niet
grondwetsherziening en algemeen stemrecht wil.
Robert Owen zeide eens, met het oog op Enge
land »Om de eendracht der menschen onder
ling te bevorderen staat de politiek in den weg.”
De eenigst mogelijke weg om de toestand weer
zuiver te maken was z i, algemeen stemrecht. Zoo
is \’t ook hier te lande.
Ik weel wel, zegt spr., dat het streven naar ’t
algemeen stemrecht wordt veroordeeld even als
ik zelf word veroordeeld die het predik, maar ik
sla aan de zijde van het recht en dat is met
eenigen grond niet te betwisten.
Laat het ons streven zijn, de schoone leus
vrijheid, gelijkheid en broederschap, werkelijkheid
te maken. Wie het goede wil, moet het ook
goed willen.
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 7’/a Cents. Bij abonnement is de prys be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen by den
Uitgever.
De Standaard zet de beschouwing over Kap-
peyne’s schoolwet en de autoriteiten van het
Nut voort, en wijst nader aan waar de eerste te
kort schoot in ’t voldoen der eischen van de laat-
sten. Vooreerst heeft Kappeyne den leerplicht,
dien de Nutscommissie noodzakelijk achtte, ge
weerd. In de tweede plaats zyn de «christelijko
deugden” tegen den zin der commissie in art.
23 behouden. Ten derde zwijgt Kappeyne over
de voorbereidende school en over het voortgezette
onderwijs voor kinderen van 12—15 jaar en wijkt
ook op ’l punt van leervakken van ’t Nutsrapport
af. In de vierde plaats wil Kappeyne maar 30
pet. der schoolgelden restitueeren, terwijl het Nut
80 pet. verlangde. Ook omtrent het schooltoe
zicht is zeer geringe concessie gedaan, daar te
genover de bezoldigde schoolopzieners staat een
bezuiniging op ‘t getal inspecteurs en een aan
vulling door onbezoldigde adjunct-schoolopzieners.
*t Zelfde is hel geval bij het bepalen der jaarwed
den van de hoofd- en—hulponderwijzers, waar
cijfers worden gesteld ongeveer ter helfte van ’t
geen in het Nutsrapport verlangd werd. Ook bij
't bepalen van ’t aantal leerlingen per onderwij
zer, geeft Kappeyne minder dan gevraagd werd,
op hel punt der kweekscholen onthoudt hij
KENNISGEVING.
s gaf BURGEMEESTER en WETHOUDERS
voord, de gemeente Sneek, noodigen door deze
ie tie- aanleiding van een deswege van den heer Com-
op het Inissaris des Konings in Friesland ontvangen be-
worct. kluit, alle houders van pretentiën ten laste van
idelen het Rijk, den dienst 1877 betreffende, uit, hunne
meer- declaration zoo spoedig mogelijk in te zenden, en
rheid, het uiterste lydslip van indiening, zynde den laat
t ver- zien der maand Juni e. k., niet af te wachten
-zeke- vermits die pretenlien, op dat tydstip niet inge
diend zijnde, vdgens de wet van 8 November
1815 (Staatsblad no. 31), worden gehouden voor
I kan verjaard en vernietigd.
En opdat deze kome ter kennis van een ieder
te dat die hierby eenig belang heeft, wordt deze afge-
I en geplaatst in de Sneeker Courant.
Sneek, den 19 Maart 1878
Wethouders voornoemd,
J. van DRIESSEN.
S. HAAGSMA, Secretaris.
KK
UIT DE PERS.
P.
tot
Fol-
leuke,
fedde,
•Wil.
tl.
ch.
Me me
jemir- dat ter provinciale griffie, tegen den prijs
kern», van 45 Cent voor belanghebbenden verkrijgbaar
zijn gesteld, de provinciale bladen nos. 39 en
r» ,le 40, bevattende het goedgekeurd besluit tot op-
1 richting van het Waterschap Buitenpost (Oost*
22 tinde) en het vastgesteld reglement voor dat
i 7 Waterschap.
Sneek, den 19 Maart 1878.
J. van DRIESSEN, Burgemeester.
S. HAAGSMA, Secretaris.,
ie A
inïS
En opdat deie kome ter kennis van een ieder
April kondigt!
Burgemeester en
't lijdt geen' twyft l dal hel laatste overwinnen
lal Dat zal het gevolg zijn van algemeen stem
recht. Alzoo werkt algemeen stemrecht juist in
een
77‘V|6 Eerst voldoend onderwy»
alle kiezers zouden willen onderworpen zien aan
een examen. Houdt die eisch steek Wie heeft
het recht te oordeelen over staatsburgerlijke be
kwaainheid van een ander? Wat zal de eisch
tyn van het examen Eenige kennis van de
(Staatsinrichting Hoezeer die kennis voor allen
