t rm
GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEER,
KIEUWS- EN ADVERTENTIE BLAD VOOR DE
1
1
1
1
fl
1
6/
I 1
.1
1878
No. 50.
D R I E-E N-D E R f 1 Q 8 T E JAARGANG
IS JUNI.
WOENSDAG'
J
BS
M
1
-
I
J
4
1
.1
«7z
4
ter I 11.
J
r
1
7 J
l
-
1
swim.it coiro
n
o.
rind
51
’wee
U I T
D E
PERS.
het
oin
Hie
B1SSEXL AMD.
ei
kuke
via
her-
aan-
van
het
len, dat het
ten.
iefje
tina,
out,
Deze COURANT verschynt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken» uitgave of redactie betreffendefranco
in te zenden.
enfe
en
ïaren
hap-
Nij-
bren
ikke
tum,
ind.,
van
39
5 SO
ö,29
6,53
,68J
M3
9.-
door
9.1»
door
9,3*
«aal
Jour
duor
duur
01*
1.10
i
mt.
M.‘
uni.
-
II.
Hing
was
:hap
openbare schooi voor m. u. 1. o. voor meisjes
j-)
IU
De Arnhemsche Courant wenscht niet, dat
het voorbeeld van den Hoornschen kerkeraad
het zenden van een adres aan de Tweede Kamer,
inhoudende leedwezen over het kunstmatig volks-
petitionnement, navolging vinde.
ADVERTENTIÊN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 1'/2 Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen by den
Uitgever.
ten kon men verder gaan, en dan zal men op
't laatst de vrije school den nek wel breken. Nü
Kappeyne’s ontwerp, over tien jaar het Nutsrap-
port, nog tien jaar later het barbaarsche program
van Abednego
»Onze vrienden zoo besluit de Stand.
zijn dus nu gewaarschuwd 1”
De Tijd bevat thans in haar jongste nommer het
adres in zake het lager onderwijs-ontwerp, door R.
Katholieke hoofden van huisgezinnen aan de Tweede
Kamer te richten.
Het blad wyst er.op. dal bij de voorgestelde
geen enkel bezwaar opgeheven, geen enkele on
regelmatigheid verminderd wordt, maar dat inte
gendeel het onrecht bestendigd, verscherpt wordt,
de last verzwaard, de tirannie tot wel verheven.
De neutrale staatsschool wordt gewapend met alle
krachten, die de schatkist kan aanbrengen.
De Katholieken hebben sinds jaren hun oor
deel over de onderwijswet uitgesproken. Zij heb
ben het doen hooren in de pers, die tijdig en
ontijdig het bedrog der neutrale school, de ramp
zalige verwarring van christelijke deugden en mo
derne godsdienstloosheid, heeft ontmaskerd en
aangeklaagd Zij hebben het doen hooren in
nog krachtiger, nog verhevener taal; de offers,
waarmede zij de bijzondere scholen deden verrij
zen. De regeering heeft van dat alles niets ge
hoord. Maar daar is meer. De aartsbisschop en
de bisschoppen van Nederland hebben in 1867
hun stem verheven tegen de moderne school Zij
hebben ons met vaderlijke en vorstelijke wijsheid
de gevaren aangewezen, de plichten herinnerd
zij hebben onzen moed gesterkt en, tegen alle
1
VERGADERING
van den Gemeenteraad van Sneek,
Zaterdag den 22 Juni 1878, ’s nam, 6 uur.
Punten ter behandeling
- 1. Resumtie der notulen.
2. Mededeelingen van goedgekeurde raadsbe
sluiten, ingekomen stukken, enz.
3. Benoeming van 2 leden voor de commissie
van administratie over de Gasfabriek.
4. Idem van een Armvoogd.
I 5. Idem van een lid in de diiectie over het
I Stad; werkhuis.
I 6. Idem van een hulponderwijzer.
7. Adres van den heer dr. B. Sijmons, om
een eervol ontslag als Leeraar aan de Iloogere
■Burgei school alhier.
8 Verzoek van den hulpondei wijzer Th. M.
Laarman om ontslag uit zyne betrekking.
9. Idem van den hulponderwijzer H. Buisman.
I 10. Verhooging der toelage van den kweeke-
ling der school voor kosteloos onderwijs Anne
[Kuipers.
Aanvulling van hel Reglement voor de
UIT DE TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren (Maandag) is de
Rees als kamerlid heëedigd en toe-
artikel voor i
rijksadviseurs van kunst, de hh. Fock, ^Leemans
leder, die nog iets te vorderen heeft van de
I gemeente Sneek, wegens leveranliën of uit
voering van werken over 1877, wordt, ook met
het oog op de verjarings-termijn uilgenoodigd
daarvan alsnog ten spoedigste uiterlijk 27 Ju
ni a. s. opgave ter Secretarie te doen,
De Secretaris der gemeente Sneek,
W. van WANING Jr.
Wat het derde punt aangaat, keurt hij de agi
tatie van verschillende richtingen af, vooral de
monster-petilie, terwijl hij wenscht, dat de regee
ring lette op de volksconscientie en de godsdien
stige belangen der natie.
Ten slotte drong de heer Wintgens aan op het
behoud van bet godsdienstig karakier der school,
in den zin van overleg met gemeentebestuur,
kerkelijke en plaatselijke autoriteiten, ter wering
ook van de sociaal-democratie.
De heer Schimmelpenninck van der Oye achtte
het ontwerp een transactie tusschen twee uiter
sten der overzijde een partij wet getemperd door
het gevoel van menschelijkheid. Hij ontwikkelde
de eischen der anfi-revolutionaire partij. Vrijheid
voor het bijzonder en deugdelijke concurrentie
met het openbaar onderwijs.
Heden (Dinsdag) voortzetting.
tot verkiijging eener betere aansluiting tusschen
die school en die van den heer Zeilmaker.
12. Adres van Jouke P. Sjaarda aannemer
te Oppenhuizen, om vrijstelling van op hem toe
gepaste boeten.
13. Adres van Jan Zwier alhier, betreffende
een naast zijn huis slaande boom.
14. Wijziging der gemeenle-begrooting, dienst
1877.
15. Vaststelling van het programma der lessen
voor het schooljaar 1878/79 aan de Iloogere
Burgerschool alhier.
16. Opmaking van een voordracht van vier
personen ter benoeming van 2 leden tol aanvul
ling van het College van Zetters in deze gemeen
te.
17. Verzoekschriften van L. A van der Veen
en J. Baanstra, om benoemd te worden tot schip
pers in hel beurt veer SneekRotterdam v. v.
tot ons
en hai ten
’t Algemeen debat over het ontwerp tot
ziening der wet op het lager onderwijs is
gevangen en o. a. bijgewoond door den generaal
Grant en den Amerikaanschen gezant. De heer
Wintgens begon met het vertrouwen uil Ie spre
ken, dat bij deze quaestie ieder getrouw zal blij
'wen aan de vaan en beginselen, waaronder men
werd gekozen. Hij behandelde drie hoofdbegin
selen, vooral bij de onderwijs-quaestie op den
voorgrond staandeleerplicht, kosteloos onder
wijs en leekenbeginsel. Spreker is een verklaard
voorstander van den leerplicht, gelijk hij meer
malen heeft betoogd. De kosten acht hij. het ge
wichtigst punt. Hij bestrjjdt ten sterkste die op-
'drjjving van kosten, waarvoor geen middelen zijn
te vinden en vooral het laten disponeeren der
gemeenten over 's land» middelen.
Het gewijzigd ontwerp-Kappeyne op ’t lager
onderwijs geeft het N. v. d. Dag aanleiding om
den weg af te bakenen, welken door de liberale
pa. tij in de Tweede Kamer bij de behandeling
gevolgd moet worden. Wal hel ontwerp zelve
betreft, men kan het den lof niet ontzeggen, dat
de neutraliteit van ons onderwys er in tot de
hoogste hoogte is opgevoerd en dat de clericale
richting verder dan ooit over dén drempel is te
ruggewezen. De heer Kappeyne heeft zich een
wakker schildwacht getoond op den muur van
het heiligdom der onpartijdigheid, maar geen weg
bereider voor een betere toekomst. Na de aan
neming van zijn ontwerp, zijn wij naar het
blad doet opmerken nog niet van de verplich
ting afdie op ieder onzer rust om voor vol
doend, goed, degelijk volks-onderwijs te zorgen.
Kappeyne heeft in zijn ijver tegen het clericaljs
me voorbijgezien, dat de quaestie van den leer
plicht en de toegankelijkheid van de school ook
voor den minstbedeelde een beginsel raakt. De
dwang zou in deze als een zegen werken.
Het ontwerp echter, nemende zooals het daar
ligt, vooral zooals ’t na de opmerkingen in de
afdeelingen gewijzigd is, bevat vele werkelijk goe
de ailikelen en kan en behoort aangenomen te
worden, edoch niet dan na efnslige pogingen om
de wet zoo goed mogelijk te maken. Men be-
handele de wet op degelijke en onbeschroomde
wijze, verbetere en vuile aan door amendemen
ten en make het ontwerp zoo goed als het te
maken is. Bij de aanneming neme de Kamer
evenwel acte van ’sministeis verzekering, dat
dit ontwerp den .weg moet banen tol een zooda
nige regeling, als ten volle de eischc-n van dege- herriening niet alleen geen enkele klacht verhoord,
lijk en voldoend volksonderwijs bevredigen kan.
De Standaard wijst op den ommekeer in de
overtuiging van een goed deel der liberale partij
tegenover hel ontwerp-Kappeyne. Het liedeke
der ontevredenen over ’t ontwerp klonk zegt
het blad eerst op zoo fleren en driesten toon,
dat men zich onder de groep inbeeldde en bui
ten de groep duchtte, dat Kappeyne zou zwich
ten. Maar dat deed hij nie<. Zóó als hij de wet
ontworpen badzóó en niet anders, had men
haar te aanvaarden.
Zij die meenden dat de groep der ontevrede
nen den minister dit wel af zou leeren, en die
althans op eenig betoon van cordaatheid hadden
getekend, hebben zich deerlijk vergist. Reeds
den dag na het uilkomen der memorie teekende
hel Vad. de acte der onderwerping en ried zijn
vrienden op besliste wijze tot aanneming van hel
ontwerp. Twee argumenten moesten daartoe
dienst doenvooreerst de Atjeh-millioenen er
is nl geen geld en ten tweede de theorie
van den druppel. Zoodra de fondsen het toelie-
De Nieuwe IJsselbode bevat den tekst van een
adres dat in zake de onderwijswet aan de Twee-
Kamer zal worden gezonden Daarin wordt Ie
kennen gegeven, dat de onderteekenaars in het
wetsontwerp door den heer Kappeyne ingediend,
»de bestendiging zien van alles wat naar hunne
innigste overtuiging de openbare school voor hen
onbruikbaar maakt; dat zij tevens daarin ont
dekken het onloochenbare streven, om aan het
eenig hun gebleven hulpmiddel, de bijzondere
school, onder schijnbare eerbiediging van haar
recht, het bestaan onmogelijk te maken; rede
nen waarom zij op niet-goedkeuring van
ontwerp aandringen.”
Het blad heeft dit adres van de redactie
de Tijd ontvangen. Uit de toelichting van
stuk blijkt dat het meer speciaal ten behoeve van
roomsch katholieke hoofden van huisgezinnen is
opgesteld. De Tijd bevat het adres nog niet,
maar maakt er gewag van en belooft er nader
uitvoerig op terug te komen.
Door de commissie voor het volkspetionnement
is, naar de Standaard nog meedeelt, besloten
de adressen der kerkeraden niet zelve op te zen
den, maar Z. M den Koning te doen aanbieden
door een deputatie uit deze kerkelijke colleges.
Eerst zal een deputatie van het volkspetitionne-
ment naar het paleis des konings gaan en dan
zal die der kerkeraden komen.
Hetzelfde blad heeft er wat op gevonden om
de Doopsgezinden in staat te stellen aan het volks-
pelionnement deel te nemen. Men leze de, door
hen niet te onderteekenen, clausule eenvoudig
aldus:
»En omdat wij aan dit woord gelooven, nog
«gelooven met ons hart, Sire, hebben we, de
»meesten onzer, bij den heiligen doop, eenmaal
splechtelijk voor den God uwer en onzer vade-
»ren de gelofte gedaan, om onze kinderen in
»hun opvoeding bij dat woord te houden.”
Op deze wijze vervalt elke bedenking!
In ’t jongste nommer der Spectator komt een
van Fianor over het ontslag der drie
en Vosmaer. Al de ellende, die onze regeering
in de laatste vier jaren met de officieels kunst
beeft gesticht, komt, volgens Fianor, van de drij
vende partij, die de adviseurs tot executeurs
heeft gemaakt, die eindelijk alle macht in de af-
deeling kunst aan het departement van binnen-
landsche heeft saamgebracht. Het ontslag netnen
door de drie leden was daarvan het onmiddellijk
gevolg en is te beschouwen als een verzet tegen
de ergerlijke handelingen van het lichaam. Wil
men het college homogeen aanvullen, dan benoe-
me men de hh Alberdingh Thijm, Nuyens en
Schaepman.
Omtrent de wijzigingen, in het plan van het
nieuwe rijksmuseum gebracht men herinnert
zich de onlangs daarover in de Tweede Kamer
gevoerde discussie schrijft Fianor:
»De wijzigingen, door den bouwmeester aan
gebracht, zijn niet meer of minder dan zoodanig,
dat al wat er nog van wereldlijke en burgerlijke
renaissance aan den bouw was, verdwenen is en
heeft plaats gemaakt voor middeleeuwsch gevoelde
vormen. De torens hebben hun eenvoudige vor
men geruild voor rijker en meer middeleeuw-
sche. De pilasters, een bestanddeel der Holland-
landsche renaissance, die NB.in het rapport
der beoordeelings-commissie uitdrukkelijk waren
vastgesleld, benevens de rechtlijnige dekking van
de ramen en horizontale banden, hebben plaats
gemaakt voor ramen met bogen, voor beelden
met consoles en pinakels tusschen de ramen de
vensters in den middelgevel zijn geheel middel
eeuwsch, de daken der hoekgebouwen zijn ver
anderd, de rechte ramen aldaar rond gedekt, het
dakvenster verhoogd, de pilasters ook daar ver
dwenen.
Zoo is ten slotte het geheele karakter van den
bouw veranderd. Wat er nog eenigermale van
oud-Hollandschen burgerlijken bouw in was, is
verdwenen, en het gebouw is thans geheel mid
deleeuwsch en kerkbouwachtig gevoeld en ge
vormd.” De adviseurs zijn wel over deze ver
andering gehoordeen deel heeft zich er tegen
verzet, maar dit is met een kluitje in ’t riet ge
stuurd.
De kwaal, die hier bestreden moet worden, is,
volgens Fianor, de bureau-tyrannie.
heer O. van
gelaten
hoop in, onze hoop op de zegepraal van het recht
verlevendigd. Ook hierop is geen recht geslagen
en als bekroning van dit alles wordt nu het ont
werp-Kappeyne ingediend. Niets blijft nu over
als nog eenmaal het protest te doen hooren tegen
alles wat sinds 1857 is geschied
»Dit adres zoo besluit het blad is onze
openbare en onwankelbare belijdenis Het is het
antwoord der Katholieken aan de regeering. Het
is vooral ons antwoord op het mandement der
bisschoppen. Ten overstaan van allen betuigen
wij, dat het door hen in 1867 gesproken woord
nu in 1878 nog ons woord is, dat het onze over
tuiging vertolkt, dat hei klinkt in onze beginse-
l ons kracht geeft tot dragen en offe-
Dit willen wij uitspreken en openbaar be
tuigen, dat wat de vaderen des geloofs
hebben gesproken in onze hoofden
leeft.”
.1
