r nr*
GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEER.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR DE
II
r
1878.
No. 58.
DRI K-E N-D ER.T1QSTE
WOENSDAG
N,
E
>-
1
'1
UIT DE TWEEDE KAMER.
J
ii
4
4
■M
SVELhl.
g
le
i
ver-
sloo-
een-
met
t
van
van
gen
it-
n.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende franco
in te zenden.
Zulk een demonstratie zou
tot voor-, dan tot nadeel
tal
te
ler
er-
le
lie
en
tigsten October e. k.
En zal deze op de gebruikelijke wijze worden
afgekondigd en aangeplakl.
Aldus gedaante Leeuwarden, den 10 Juli 1878
De Commissaris des Konings voornoemd,
M. KINGMA Hz. L.-C.
k M.
lli.
de
te
Ün
te
ik-
:h-
m-
at
n,
en
en
in.
>n
Hf
i
ai<i
■he
n
i-
n
v.
le
z-
n,
'i
't
'i»
'ót
De Burgemeester,
j. van DRIESSEN.
De Secretaris,
W. van WANING Jr.
Vóór de onderwijswet werd in da zitting van
j 1. Vrijdag behandeld het ontwerp, regelende
de dienst en het gebruik van locaal-spoorwegen
(buurtspoorwegen en stoom-tramways).
De beeren Bredius en v.d Reich ontwikkelden
zwaren tegen den vorm en de toepassing dezer
wet. Bij. art. 1 had de heer Godefroi bezwaar
dat het van één mensch of eenige weinige men-
schen afhangt, ze te veranderen. Ieder welden
kende zal liet toestemmen dat men het niet mag
doen voorkomen alsof het in de macht des Ro
llings stond, op eens alle belastingen af te schaf
fen. Evenmin mogen wij bij het volk de gedachte
wekken, dat de Koning het in zijn hand heeft, den
Bijbel op den school te brengen of het onderwijs
zoo te regelen, dat ieder scholen kan hebben
naar zijn zin. Wie dat toch doet, hy toont óf
dat hij weinig doorzicht heeft óf zich blindelings
laat leiden door anderen, aan wie hij te veel
vertrouwen schenkt óf dat hij zooveel heil
verwacht van den triumf zijner partij, dal hij elk
middel geoorloofd acht, om haar te doen zege
pralen.
Wat meer zegtde heer Brutel de la Rivière
wil zelfs een contra-adres aan den Koning rich
ten, om hem bekend le maken, dat hij het peti
tionnement ten hoogste afkeurthij wil zich
daartoe vereenigen met zijne geestverwanten
met hen, die gelooven dat het Christendom een
volk verhoogt, maar zich tevens schikken in de
omstandigheden en daarvan zooveel mogelijk par
tij trekken, omdat hij den meesten eerbied heeft
voor een vorst die de bezworen grondwet hand
haaft, een eerbied dien hij ook gaarne het volk
zag ingeprent, om inmiddels alle krachten te ge
bruiken, ten einde ook de schoolkinderen op een
christelijk standpunt le brengen «hopende en
verwachtende dat Z. M hem en allen, die in
dien geest werkzaam willen zijn, zal steunen
zooveel hij vermag, door een milde uitvoering
van die bepalingen der wet, die op het onder
wijs in den godsdienst betrekking hebben.”
Dit is niet het oordeel van een der onzen
maar van een man, die in de Stand, van 11
Juli verklaardede neutrale school slechts té
aanvaarden «als een noodzakelijk kwaad”, en voor
zich verreweg de voorkeur te geven «aan een
onderwijs geheel doordrongen van den geest van
Christus
Zijn krachtig protest tegen het roekeloos drij
ven van de ultra’s onder de kerkdijken, moet
dus beschouwd worden als een protest uit den
boezem der eigen geestverwanten.
gen 22 stemmen. Art. 48 is onveranderd goed
gekeurd. Art. 49 (subsidiëering van vaste, zwaar
gedrukte gemeenten) is goedgekeurd na aanne
ming van een amendement-vd. Loeff, met 59 te
gen 11 stemmen, om als tweede zinsnede bij te
voegen, dat ’s konings besluit en advies van ge
deputeerde staten in de Staatscourant worden
gepubliceerd. Arlt. 50—53 zijn goedgekeurd
Bij art. 54 is uitvoerig gediscussieerd over den
eisch, dal aan het hoofd van de bijzondere school
staan moet een 23 jarig onderwijzer met hoofd
onderwijzersrang. De heer Heijdenrijck en van
Nispen bestreden uitvoerig dien eisch, als zijnde
door niets gewettigd. De minister beriep zich
op de grondwetfelijke verplichting des wetgevers,
’t Amendement Berch van Heemstede, om voor
het platteland hulponderwijzers aan het hoofd
eener school te stellen, werd verworpen.
De Standaard slaat een bijzonder nijdigen toon
aan tegen hen die zich verklaard hebben voor
het behoud der woorden ^christelijke deugden"
in art. 33 der ontwerp-schoolwet. Het blad her
innert dat men in den Fransch-Duilschen oorlog
wel eens de. vlag van het Roode Kruis liet wap
peren daar waar zich een batterij of mitrailleuse
bevond. Iets dergelijks is in de Tweede Kamer
gebeurd.
«In twee slagorden roept het blad uil
staat de natie gesplitst.
«Aan den eenen kant trekt alles zich saam wat
nog bij hel kruis van Jezus zweert en ntder-
knielt, en den Man van Smarte nog als den Ver
zoener onzer zonden hulde biedt en dank.
«En daartegenover ziet ge de gelederen zich
ontplooien van al wal met Nederlandsche lippen
dal mysterie van het kruis, als bron van hooger
kracht en heiliger deugd, durft loochenen. De
Jood voorop, en, hem aan de slippen grijpend,
de verklaarde godloochenaar, en achter dien aan
de spotter en de lichtzinnige, en, huns ondanks
mee optrekkend, de moderne bijbelbestrijders en
sceptische en halfslachtige geesten van allerlei
natuur. Een bont gewemel, maar, hoe gemengd
ook, één in hun beslisten afkeer van den Chris
tus, die beleden wordt naar de Schrift.”
Die zonderling saamgestelde troep vormt ech
ter de meerderheid, en de Standaard geeft toe
dat zij in de Kamer de overwinning behaald heeft.
Dit toegeven geschiedt echter in de volgende be
woordingen
1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
7'/2 Cents. Bij abonnement is de prijs be-
daaromlrent te vernemen bij den
ADVERTENTIEN van
voor eiken regel meer
langrijk lager. Voor waarden
Uitgever.
NOTIFICATIE
De COMMISSARIS des KONINGS in de Pro
vincie Friesland,
Gelet op hel besluit van Gedeputeerde Staten
der provincie van 4 Juli 1878, no. 24, alsmede
op de bepalingen van art. 11 der wet van 13
Juni 1857 (Staatsblad no 87);
Brengt, bij deze, ter kennis van de belangheb
ben, dal op Maandag den negentienden Augus
tus e. k. in deze provincie zal zijn geopend
1°. de bij letter d van art. 15 der genoemde
wel bedoelde jacht op waterwild, vermeld bij art.
17 derzelfde wet, alseenden, duikers, water
hoenders, watersnippen, schrieken, kemphanen,
strandloopers, wulpen én plevieren, op alle wa
teren en hunne oevers, alsmede langs de kusten,
moerassen, petten, plassen, grachten en
tenen
2°. het vangen van eendvogels in een
denkooi of daarmede gelijkstaand toestel
voorts wordt het vangen van waterwild
slagnetten geopend op Maandag den een-en twin-
AFKONDIGING.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Sneék, doen te weten, dat door den Raad dier
gemeente in zyne vergadering van 22 luli 1878,
no. 11, is vastgesteld het volgende:
BESLUIT tot wijziging van het Reglement voor
de openbare school van meer uitgebreid laffer
onderwijs voor meisjes te Sneek vastge
steld den 8 Mei 1878 en afgekondigd den
den 7 Juli daaraanvolgende
Artikel 5 wordt gelezen als volgt
De toelating van leerlingen, die wordt aange
vraagd bij de hoofdenderwijzeres, geschiedt na
afgelegd examen door de hoofdonderwijzeres
ten overslaan der Plaatselyke Schoolcommissie at
te nemen eenmaal ’s jaars, en wel ni de zo-
mervacantie.
Tijd en plaats van het examen worden door
de schoolcommissie bepaald en bekend gemaakt;
door haar wordt omtrent de toelating beslist.
In bijzondere gevallen, kan op den tijd der
toelating door dat collega eene uitzondering wor
den gemaakt.
Aldus vastgesteld te Sneek ter openbare raads
vergadering van 22 Juni 1878.
J. van DRIESSEN, Voorz.
W. van WANING Jr., Secr.
Welk besluit aan de Gedeputeerde Staten van
Friesland in afschrift is medegedeeld en blijkens
bericht van 9 Juli 1878 no. 8, door dat college
voor kennisgeving is aangenomen.
En is hiervan afkondiging geschied den 16
Juli 1878.
l
Als de Standaard goed ingelicht is ’t geen
niemand zeker betwijfelen zal, dan bestaat het
voornemen, de aanbieding van het adres, om «een
school met den Bijbel” aan Z. M. den Koning,
vergezeld te doen gaan van de overhandiging
eener memorie, waarin de tegenwerping, dat in
williging van het verzoek inpracticabel zou zijn,
zal worden afgesneden door korte opsomming
van wat in andere landen van gemengde bevol
king de facto bestaat en ook van hetgeen hier
te lande achtereenvolgens is voorgeslagen.
Een ijveraar geeft in hel Zuiden in overwe
ging uit iedere provincie ook nog een vijftal kin
deren met een smeekschrift naar Z. M. de Ko
ning te sturen, om «bescherming le vragen tegen
het lot dat hun wacht, als de beruchte schoolwet
wordt aangenomen
zeker de wet meer
zijn.
een nieuwe hinderpaal voor
De heer Saaymans Vader acht het artikel
privilegie voor het openbaar onderwijs
Na verdediging door de voorstellers zijn
worpen het amendement-Roèll mei 61 tegen 20,
dat van den heer Bastert met 72 tegen 9, dat
van den heer Schimmelpenninck met 55 legen
26, dal van den heer Bergsma met 65 tegen 16
en dat van den heer Viruly met 51 tegen 30
stemmen.
Art. 45 is daarop onveranderd aangenomen met
45 tegen 36 stemmen.
Heden (Maandag) is het onderwijsdebat voort-
gezet. Bij art. 46 had discussie plaats over de
facultatieve schooigeldheffing. De heeren Teding
van Berckhout, Saaymans Vader, Mackaij en Heij
denrijck keurden die af, wegens misbruiken daar
van gemaakt ten nadeele van het bijzonder on
derwijs. De beer Moens wees op de misbruiken
ten nadeele van het openbaar onderwijs. De heer
Schimmelpenninck van der Oye wilde imperatieve
schooigeldheffing uit een financieel belang van
den Staat.
De minister verdedigde hel artikel. Dwang tot
schooigeldheffing ware in stryd met de vrijheid.
Art. 46 is daarna zonder stemming onveranderd
goedgekeurd.
Art. 47 (bevordering door de gemeenten van
hel schoolgaan der kinderen van bedeelden, on
en minvermogenden) is aangenomen met 50 te-
tegen machtiging van hel uitvoerend gezag, om bij
bestuursmaatregel af te wijken van de wet van
1875
De Minister van Waterstaat verdedigde het ont
werp in het belang van het verkeer. Voor de
veiligheid zou bij de nadere regeling zorg worden
gedragen. De machtiging in art. 1 was gewettigd
én daarvan bestonden verschillende voorbeelden.
Art. 1 is aangenomen met 65 tegen 9 stemmen
en het geheel ontwerp met 67 tegen 7 stem
men.
Nog is aangenomen het ontwerp tot vereeni-
ging der gemeenten Schin op Geul en Strucht.
Vervolgens is het onderwijsdebat voortgezet.
Art. 45 der onderwijswet met 5 daarop voor
gestelde amendementen was aan de orde.
De heer Roell bracht wijziging in zijn amen
dement, zoodal het onder gemeentelasten met Le-
grypt heffing volgens art. 238 der gemeentewet.
Nadat de beer van der Loeff de rede, door den
heer Patijn gehoudenhad tegengesproken, ver
dedigde de Minister het Regeeringsartike). Uit-
keering was noodig waar gemeenten tot belang
rijke meerdere uitgaven verplicht worden, want
bad de Regeering de gemeenten meer beschikking
gegeven over rijksmiddelen, dan zou dit de vrij
heid van belastingherziening belemmeren. De
bijdrage aan de gemeenten moet door Neder),
belastingschuldigen, niet door de Javanen gedra
gen worden ze bedraagt niet meer dan 4 millioen.
Bij de Staatsbegrooling voor 1879 zal blijken,
dat de Regeering bezuiniging mei het oog op de
finantiëele omstandigheden wil, maar de zucht tot
bezuiniging mocht niet leiden tot veronachtzaming
van het onderwijs. De amendementen bestreed
de Minister allen, als onbillijk zullende werken of
nadeelig voor het belang van het onderwijs Het
cyler der Regeering van 30 pct. was ’t billijkst.
De heer Bredius vei klaarde zijn amendement
in te trekken.
Docr de heeren Viruly en Meinesz is als amen
dement voorgesteld de 2de en 3de alinea’s van
art. 45 te doen vervallen.
De heer van Nispen bestrijdt het artikel, daar
de Minister niet heeft aangewezen de middelen
tot dekking.
De heer Wintgens zegt geen antwoord op zijne
vraag te hebben ontvangen.
De heer Fransen van de Putte acht dit artikel
belastingherziening.
een
UIT DE PERS.
De heer C. J. Brutel de la Rivièze, predikant
te Haarlem, heeft in het Evangelisch Zondags
blad zijne afkeuring uitgesproken over het zoo
genaamd volkspetionnement en tot deelneming
daaraan gewaarschuwd
Hij noemt dat petitionnement volksmisleiding.
Zeg mij wat gij wilt? vraagt hij den leiders. Wat
moet de Koning doen? Het Ministerie ontslaan,
de beide Kamers ontbinden? Een dubbele Ka
rner te zamen roepen om de Grondwet le her
zien? Wilt gij dal? Zegt het dan met ronde
woorden. Maar gij weet, dat dit alles niets zal
baten.
Wat will gij dan? gaat hij voort. Een coup
d'etat <1 Wjlt gij dat de Koning de geheele con
stitutie zal onderst boven werpen?
Weet gij wei, gij die deze gansche beweging
op touw hebt gezet, wat gij doel
Of de Koning zal antwoorden op uwe petitiën
en het volk zal denken «de Koning laat zich
evenmin als andere hooggeplaatste personen aan
ons zieleheil gelegen zijn,”
Of de Koning zal zeggen«Ik ben gebonden
door mijn ministerie en de beide Kamers,” en
dan zullen deze de schuldigen zijn.
Doch gij weet het maar al te wel, de schul
dige moet elders gezocht worden. De verdeelde
Kerk is zelve oorzaak van den toestand waarin
we leven. Tegenover al de secten waarin de
Kerk verdeeld is moet de Staat zich op een on
zijdig, neutraal standpunt plaatsen. Hij moet aan
de secten de vrijheid laten om zich le ontwik
kelen, ook om scholen op te richten maar on
dersteuning geven aan een of twee of drie van
haar, dat kan hij niet.
Wij moeten de omstandigheden nemen zooals
ze zyn en het volk niet in den waan brengen
L
