GE11EI'\TE EN HET ARROBSSEJIENT SNEEK.
NIEUWS EN ADVERTENTIE BLAD VOOR DE
No. 64.
1818.
D R I F>E N-D E R T I
A R G A N G.
7 AUGUSTUS,
WOENSDAG
ES,
I
ÏOSt'
n.
ml.
len
ds-
e li
aan
dm
den
>ver
J/«
4
SHIhlll COIRAVI.
NATIONALE MILITIE.
ndel.
ge-
I.
uber
PERS.
D E
U 1 T
gram.
vierde der bevolking, dan krygt men
Eerste Kamer een geest
’t Bin,
0 gram
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betredendefranco
in te zenden.
9 Si
do«
dof
do«
0
5
8
der
sko-
ben
vele
van
de
7
lis,
m-
ar-
221
Min
sten
uit-
'aar- j
jon
de
Izas-
so-
her-
i A M.
kug.
i’/u
ADVERTENTIËN van 1 lot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer l'/2 Cen'.s. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
6.J1
6jl
6,51
O 7,511
5
7
13
>7
L
!l
>3
>3
I
13
f6 10.H
prj 5-1'1
10.M
-voor het liberalistische land slechts yi0
I 3° dat Tweede en F~~~-
vertegenwoordigen, die in omgekeerde reden staal 1 zóó ver, dat zij de zaken naar hun zin leiden, dan
8,13
9-
do«
9.11
do«'
past het hun te berusten.
En voor soover de 300,000 behooren tot de
onontwikkelde massa, kan hun stem nooit beslis
send zijn. In geen beschaafd land regeert de on
kundige .menigte. Wat Nederland belroft, geldt
nog altijd hel woord, door Ruiger Jan Schimmel-
ponninck (den raadpensionaris) eenmaal in's lands
raadzaal gesproken «Geen overheorsching hier,
noch van het vorstelijk purper, noch van de de
mocratische pij.”
Aan de eischen onzer kerkelijke demagogen,
al worden (ij ook door 300,000 namen gesteund,
onderwerpt het ontwikkelde deel der bevolking
zich nooit
De BURGEMEESTER van Sneek gezien de
circulaire van den Heer Commissaris des Konings
io Friesland van den 26 Juli jl. 2e afdeeling
no. 546, brengt bij deze ter kennis van de be
langhebbenden, dal dit jaar onder de wapenen
morten komen, teneinde in den wapenhandel te
hoi den geoefend:
a. Van 7 Augustus tol 14 September 1878
bij het Regement Grenadiers en Jagers, de
acht Regementen Infanterie, de vier Regementen
Russaren en de Kompagnien Hospitaal soldaten
de miliciens van de lichting 1875.
b. Van 23 Augustus tot 30 September 1878:
de Regementen Veldartillerie met uitzondering
van de Kompagnien Artillerie transporttrein en
van de Kompagnie-transporttrein bestemd voorde
adininisti alieve dienst, alsmede bij het Regement
Rijdende Artillerie de miliciens van de lichting
1875.
i c. Van 16 September tot 2i October 1878
bij de Kompagnie-transporttrein bestemd voor de
administratieve dienst, de miliciens van de lich
ting 1875.
d. Van 23 Augustus lot 30 September 1878
bij het Baltaillon Mineurs en Sappeurs de mi
liciens van de lichting 1876.
De betrokken verlofgangers worden verder her-
1 innerd aan hunne verplichting, om bij de opkomst
onder de wapenen, voorzien te zijn van de klee-
ding en uitrustingstukken, hun bij het vertrek
met verlof medegegeven, en om eenigen tijd vóór
I hunne opkomst den veilofpas ter Secretarie der
Gemeente Ie laten af'.eekenen.
Sneek den 2 Augustus 1878.
De Burgemeester voornoemd,
j. van DRIESSEN.
instandhouding van bijzon
dere Scholen geheel onmogelijk zal maken;
dering van de rijkeren, voortaan niemand
school met den bijbel voor
kunnen hebben.
Neen, wat men
bybel, maar een
geloofsleer worden ingewijd en met steile dogma's
gevoed; de school vervuld met kerksche lucht:
de secteschool. Maar als men die had gevraagd,
dan zouden de duizenden, die zich nu door een
geliefde leus lieten vangen, niet opgekomen zyn.
De N. R. Ct. betoogt nog dat de woorden
«zonder aan andere rechten te kort te doen”
een onmogelijkheid insluiten, terwijl de uitdruk
king «invoege als in den weg der constitutie oor
baar zal blijken” bepaald in strijd is met hetgeen
mannen als dr. Kuyper vroeger zelf legen art.
194 der grondwet inbraohten. Het blad sluit met
.de woorden: »De zoogenaamde volksbeweging
was niets anders’dan volksopwinding door volks
misleiding
Ten bewijze dal er misleiding heeft plaats gehad,
brengen verschillende bladen een reeks van feiten
bij, waaruit blijkt, dal sommige eenvoudige zielen
een geheel verkeerde meening van de zaak hebben
gekregen. Een oude schoonmaakster b.v. had haar
bijbel weggeborgen, daar zij meende dat de po
litie die zou komen halen. Op zichzelf bewijzen
zulke mededeelingen niet veel. Werden de na
men, op de adressen vermeld, openbaar gemaakt,
alleen dan zouden daarbij commentaren te voe
gen zijn, die op vaste gegevens steunden.
tot wat feitelijk in den boezem der natie leeft en
werkt
4" dat èn onze kieswet, èn geheel het samenstei
van liberalistische dwangwetten thans door een
belrekkelijk niet talrijke partij aan de natie door
politieke slimheid blijken te zijn opgelegd;
5° eindelijk, dal de stroom van het nationaal
verzet tegen de heerschende kaste eerlang
mits men voortga op den ingeslagen weg met
zoo machtigen golfslag over heel onze erve zal
vloeien, dat niet slechts de «school met hel
valsche kruis” komt te vallen, maar ook te val
len de kieswet, te vallen ook onze Kamers
lijk die thans zijn samengesteld, en te vallen ten
leste de heerschende kaste zelve.
De N. R- C. heeft ook nog een tweetal artikelen
aan het vo 1 kspe lil i o n ne m e n t gewijd, ter
nader betoog, dat het adres onwaar is geweest.
Onwaar is o. a. de bewering, die niet onduide
lijk doorschemert, dat met de wet van Kappeyne
de bijbel voor het volk verloren gaat. Onwaar
is het adres, waar het verzwijgt dat de nieuwe
wet niet alleen de schoollokalen, maar ook school
uren beschikbaar stelt voor de godsdienstleraren;
onwaar mede waar gezegd wordt dat de nieuwe
wet de oprichting en instandhouding van bijzon
dere Scholen geheel onmogelijk zal maken; on
waar ook waar beweerd wordt dat, met uitzon-
1 een
zijn kinderen zal
7%
6%
5’/,.
4%
4%
5%
1
2,04
Ook de Arnh. Crt. wijdt eenige regelen aan
de juichtoonen, door de Stand aangeheven naar
naar aanleiding van den uitslag van 't volkspeti-
tionnement. Nu men de massa in beweging
heeft gebracht zoo doet het blad opmerken
moet het cijfer der misleiden dienst doen als
wapen tegen de organieke wetten, tegen de volks
vertegenwoordigers, hef. wettige land, 't Blijkt
dat de zoogenaamde godsdienstige beweging een
politieke is geweest, en dal de leus «de bijbel op
de school” ten doel had de orekeering der maat
schappij, het brengen van de macht in handen
der minst ontwikkelden.
De Arnh Crt. wyst er op, dat het cijfer van
hen, die den bijbel bij de volksopvoeding willen
behouden, veel grooter is dan het cijfer van
300,000; byna ieder wil den bijbel, maar niet
als schoolboek, allerminst bij het onderwijs aan
kinderen van ouders, die een verschillende uit
legging aan den bijbel geven. Tallooze malen is
dit gezegd, maar dat zij, die de adressen toeken
den, het niet weten, kan niemand verwonderen,
wijl deze lot dien kring van ons volk behooren,
die niet onderzoekt of nadenkt, maar die gelooft
aan de woorden van anderen. Sterker evenwel
dan vroeger blijkt de misleiding geweest te zijn,
nu diezelfde personen, welke in argeloosheid hun
naam zetten onder hetgeen de leiders hun aan
boden, worden voorgesteld als vijandig aan de
bestaande orde van zaken op staatkundig gebied.
Het blad zegt nog »Het cijfer bewijst niet
voor een overtuiging, slechts voor een geloof aan
belgeen men de massa heeft diets gemaakt. Win
neer in een dicht bevolkt gebouw de kreet van
brand wordt gehoord, zal hij door honderden
hethaald worden maar bewijst dit het bestaan
van den brand, en mag men beweren, dal er
werkelgk brand is, omdat liet getal van hen die
brand roepen zoo groot is? Zij zijn slechts de
echo’s van hem, die het eerst den alarmkreet
heeft aangeheven en dien zij ter goeder trouw
herhalen, terwijl velen in hun verbeelding inder
daad den rook en de vlammen waarnemen.”
De heer J. G. de Vries bespreekt in Oostergo
de sociale quaestie Niet de vierde stand, wordt
daar gezegd, is hel die het communisme drijft,
noch zijn het de koningen en machtigen, die voor
hen in de bres springen. Wij moeten wel onder
scheiden teneinde de quaestie duidelijk te stellen.
En dan vragen we eerst, wie zijn het die lijden?
De mindere stand, die het brood dagelijks in het
zweel des aanschijns eet, die geboren zijn om te
werken, zooals ze het zelf uitdrukken Neen’
Deze menschen zijn aan lijden en armoede ge
woon, ze leven bij den dag en tevreden. De on
tevredenen zijn niet uil de onderste lagen der
maatschappij. Het socialisme en communisme
wordt niet gedreven door menschen zonder op
voeding.
Wel jagen deze den arbeidenden stand gaarne
in hel harnas, omdat die vaak blindelings dient.
Maar dfe ontevredenheid met de bestaande toe
standen, die neiging tol revolutie, komt vooit
uit hun meerderen. Het zijn de raddraaien, a.
die hun haan gaarne koning laten kraaien bv.
mannen, die op politiek of godsdienstig gebied
zich in hun eenvoud beschouwen van God ge
roepen te zijn, den minderen stand tot ontevie-
denheid met de maatschappelijke toe.-tanden op
te zweepen, c. personen, die hun carrière missen,
of die in den strijd des levens niet in staat zijn
eene positie te hardharen. De vierde stand kan
ge ust builen rekening gelaten worden. De on
tevredenen zijn mannen, die eischen stellen, waar
aan de mindere klassen niet denkt. De commune
van Parijs, de socialisten in Duitschland, gaan
niet in schamele kleederen. Het zijn menschen
van den meer beschaafden stand, maar zon
der geld Het ontbreekt hen aan de middelen,
die zij ter bereiking van hun doel noopig Leb
ben, om een leven oveieenkomstig hun stand te
kunnen volhouuen. Waren de mannen der corn-
mune geen menschen van opvoeding Was Nobi-
ling met een man van goede afkomst? En is
hun aller wensch niet gelijkheid? Gelijkheid van
stand schreeuwt de een, gelijkheid voor de wel
galmt de ander. Beide, communisten en so
cialen willen van den staat iets, dat hij ónmo
gelijk geven kan. Toch zijn de koningen en
machtigen aan tiet socialisme niet onschuldig.
Vraag eens of in Duitschland de lasten verlicht
zyn sedert men de milliarden van Frankryk
greeg De grootste oorzaak van het heden-
jaagsche socialisme moet vooral gezocht worden
wil is geen school met den
school welks ouderwijzers on
der de tucht der kerk staan, de school waar de
kinderen in de verborgenheden der Galvijnsche jn te groote uitgaven voor oorlog en te bekreun-
De Kamp. Crt., deze becijfering besprekende,
zegt «do Standaard beweert, dat deze 300,000
petitionarissen een zielental vertegenwoordigen van
driekwart miliioen. Hoe het daaraan komt, is
volkomen duister. Die 300,000 zijn geen hoofden
van huisgezinnen, maar mannen en vrouwen, huis
vaders en huismoeders, en ongehuwde personen
van 20 jaar en daarboven. Het aantal kinderen
van 6—12 van de pelitioneerende ouders bedraagt
(volgens de opgaaf van het hoofd comité zelf)
114,184. Dit bedraagt met de 304,179 onder-
teekenaren.: 418,363. Dat is nog ver van drie
kwart miliioen. Om tot dit cijfer te komen, zou
men moeten aannemen, dat het getal kinderen
onder de 6 en tusschen 12 en 20 jaar, die de
petitioneerende ouders bezitten, 331,637 bedraagt.
Dat is geen verhouding tegenover hel cijfer der
kinderen tusschen 6 en 12 jaar.
Doch daarmeê nog niet tevreden, rekent de
Sta/ndaard ook tot de zijnen «wat evenzeer een
school met den bijbel wil, maar niet teekende”,
om zóó tot het «onbetwistbaar resultaat” te ko
men, «dat bijna de helft der Protestantsche be
volking van Nederland nog aan den Bijbel bij de
volksopvoeding wil vasthouden.” In onzeonnoo-
zelheid dachten wij, dat wat niet teekende, niet
bij wat wèl teekende geteld mocht worden. Doch
de Standaard heeft nu eenmaal groote cijfers
ncoilig
Met zijne goocheltoeren brengt hij het lot «een
vierde der natie”, en telt daar dan bij twee vijf
de der bevolking als cijfer der Katholieken (aldus
aannemende, dat alle Katholieken met de ultra-
montaansche adressen méégaan, wat bij lange na
het geval niet is). Aldus komt de Standaard
tot het eind resultaat, dat *^20 van de bevolking
tegen de wet Kappeyne zyn.
Zulke cijferkunstige bokkesprongen moeten den
indruk geven, dat de Standaard, ofschoon dan
gerugsteund door 300,000 petitionarissen, zich
zeer zwak voelt.
Dat zou ons trouwens niet verwonderen. De
Standaard weet zoo goed als iemand, wat deze
300,000 namen, op den keper gezien, waard zijn.
Het groote cijfer bewijst alleen, dat de ver
standelijke ontwikkeling van de groote massa
onzer bevolking nog altijd zeer veel te wenschen
overlaat, en dal dus eene verbetering van ons
schoolwezen, waardoor goed en degelijk onder
wijs in steeds breeder kring verspreid wordt,
dringend, zeer dringend noodig is. Die 300,000
zijn, voor ons, een argument, een zeer sterk
sprekend argument voor de wel Kappeijne. In
geen geval kunnen die 300.000 een argument
zijn tegen de wet. Al ware het cijfer grooter,
het zou op den gang der wetgeving geen invloed
kunnen hebben. oor zooveel er onder de
300.000 z(jn, die tot de beschaafde, de ontwik
kelde klasse behooren, kunnen zij, overeenkom
stig de instellingen des lands, invloed uitoefenen
op de publieke zaak, hetzij bij de stembus, het-
zij door middel van de pers. Reikt die invloed niet
De Stand, is ten zeerste ingenomen met ho
resultaat van het volkspetitionnement, wat be
treft het aanlal onderteekenaars. «Driemaal hon-
dtrdduizend handteekeningen roept het blad
uit zijn verkregen in weinig weken tijds, on
der de tegenwerking van alle machthebbenden
en met een los opgezette organisatie. Een be
Weging dus, die nu reeds de A; rilbewe^ing in
vaart en omvang meer dan ter helfte achter zich
1 at en haar weerga zoekt in onze jongste histo
re. Als men er daaibjj op let, dat alles legen
ena sameuspande, tot de Groningers met hun bit
terheden en de burgemeesters met hun geweld
dadigheid; als men weet, dat de kosten, voor 't
Werk benoodigd, niet alleen door vrijwillige gaven
geheel gedekt zijn, maar dat er zelfs een saldo
is als viywiilige offergave voor de christelijke
tchool, dan is er reden te spreken van een ge
nade, eeu gunste onzes Gods.”
Als vruchten van den verkregen uitslag con
ttaleerd het blad1° dat deze 300 000 petitiona
rissen een zielental vertegenwoordigen van drie
kwart miliioen, zoodat met onbetwistbaar recht
kan verklaard worden, dat bijna de helft der pro
testantsche bevolking in Nederland nog aan den
9,f byb?l bij de volksopvoeding wil vasthouden;
2° dal deze oppositie tegen de school der «Ker-
dyken", gevoegd bij de oppositie der roomsch-
katholieken, eens voor goed den bodem inslaat
aan het libeialistische verzinsel van «de school,
waaraan de natie gehecht is." Immers, voegt
men by 3/t der natie (roomsch-katholieken) een
viArslo /Iav Iwiv/UL inir dun Lriiot mzin '7ao en
