GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEER.
NIEUWS- EN ADVERTENTIE BLAD VOOR DE
No. 69.
WOENSDAG
24 AUGUSTUS.
1878.
2e
6.
O
0
4
SVEEKER (OlRiVI.
ik.
en
's
■4.
i:
9
i
ir-
Id
ld
it-
lO-
i
i
Deze COURANT verschynt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffendefranco
in te zenden.
i
3
0
's
7,
3.
te
1
en
I.
15
12
a
M.
g-
r
t«
s
lie Commissaris van politie te Sneek maakt
U aan belanghebbenden bekend, dat de sluiting
der koffiehuizen en tapperijen van Zaterdag op
Zondagnacht a.s. om drie ure zal moeten plaats
hebben.
ben op een school met den bijbel, doch dat deze
alleen voor de rijken en niet voor de mingegoe
den verkrijgbaar is.
/is
4
18
democratie in Nederland,
maakte haar program bekend. Dit stuk is,
1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
7*/a Cents. Bij abonnement is de prys be-
daaromtrent te vernemen bij den
werden geraadpleegd, er voor zouden terugdein
zen de weigering der koninklijke bewilliging aan
te bevelen, welke zij de vrijmoedigheid gehad
hebben van de kroon in hun smeekschrift te ver
zoeken”.
Daarna bespreekt de minister de adressen van
Roomsch Katholieke onderdanen. Na er op ge
wezen te hebben dat de Katholieke kerkvoogden
het bezoeken der neutrale scholen niet onbepaald
verbieden, zegt hij »De wetsvoordracht, welke
adressanten bestrijden, bestendigt, volgens hun
eigen zeggen, de tegenwoordige staatsschool; zelfs
vult zij de wet van 1857 aan wat de waarbor
gen betreft voor de strikte handhaving van het
onzijdig karakter van het onderwijs en het ver
zekeren van de gelegenheid aan de schoolgaande
kinderen om onderwijs in den godsdienst te ge
nieten. De adressanten schijnen dus bij vervul
ling van hunnen wensch de regeering zedelijk te
willen binden om de wet van 1857 in hunnen
geest te herzien doch, blijkens de handteekenin-
gen grootendeels uit eenvoudige menschen be
staande, vergeten zij, dat dit nooit zou kunnen
gebeuren, voor dat aan den eenen kant art. 194
uit de Grondwet geschrapt en aan den anderen
kant met den 11. Stoel een concordaat, gelijk in
1855 door Oostenrijk, gesloten was. Daarenbo
ven gaan zij hunne bevoegdheid te builen door
op eigen gezag te spreken. Blijkens de aange
haalde instructie, door Paus Pius IX goedgekeurd,
staat de beoordeeling, of de openbare school
bruikbaar voor de kinderen is, aan de bisschop
pen en niet aan de ouders.
Daarop zet de minister uiteen, dat het onjuist
is te zeggen het streven is om de bijzondere
school ónmogelijk te maken. Het stuk sluit al
dus
»Niet bekrachtiging der door de Staten-Gene-
raal goedgekeurde wetsvoordracht zou wel den
strijd doen voortduren en de onrust in de ge
moederen gaande houden, de wensch van adres
santen naar een openbare schooi in hun zin zou
onbevredigd blijven en de vrijheid om bijzondere
scholen op te richten zou er niet door vermeer
deren. Op hun verzoek behoort dus in hun ei
gen belang afwijzend te worden beschikt.”
De Standaard, de beslissing des Konings ia
zake de wet op ’l lager ouderwijs besprekende,
zegt o. a.
«Een woord evenwel over den koning, die deze
onrechtvaardige wet bekrachtigde. Wij hebben
den slap, om tot den Koning zelven te gaan,
aangeraden en warm verdedigd. Wij doen dat
nog. De liberalen, en op hun voorbeeld zelfs
eenigen onzer eigen geestverwanten, mogen het
constitutioneel achlen, den Koning lot een pop
te verlagen, die de wetten der Slaten-Generaal
te regislreeren heeft, gelijk vroeger het Fransche
parlement de besluiten des Konings doen moest,
wij blijven in onzen Koning een mensch zien.
En daarom blijven wij vulhouden dat de koning
niets tegen zyn consciëntie doen mag, zelfs niet,
al vonden onze Staten-Generaal daarin aanleiding
hem het regeeren onmogelijk te maken De Ko
ning, evenals ieder ander mensch, is voor zijn
daden verantwoordelijk aan God zelven, en wy
verheugen ons dat alle antirevolutionaire bladen
zonder onderscheid deze waarheid gehandhaafd
hebben, te midden der keuring en smaadredenen
van velen, wien de herinnering aan die waarheid
min welkom is.
«De Koning is verantwoordelijk, aan God, niet
aan ons. Langs wettigen weg is de wet tot
stand gekomen, nadat alle voorschriften tegen
overijling en willekeur, waaraan ook ’s Konings
wil gebonden is, zijn vervuld. De Koning heeft
dit vooral is smartelijk zelfs geen nader
onderzoek noodic ireacht. Den schiin wii ver
om de zaak voor te lichten, niet te rijmen is met
onzen constitutioneelen regeeringsvorm, en komt
tot de conclusie, dat het volkspetitionnement een
staatkundige beweging blykt te zijn, welke den
Koning in weerspraak poogt te brengen met de
vertegen woordiging
Nog gevaarlijker echter is, naar hij doet op
merken, de ware strekking van de klacht der
ADVERTENTIEN van
voor eiken regel meer
langrijk lager. Voor waarden
Uitgever.
Men moet toch onder een school met den bij
bel een school verslaan, waaraan het ouderwijs,
wat omvang en leerwijze betreft, op een bepaalde
wijze is ingericht. In dit opzicht nu is het bij
zonder onderwys geheel vrij. De wet kan, wat
den om vang en de methode betreft, de inrichting
van het onderwijs alleen regelen voor de open
bare school. Wat verlangen dan de adressanten
Al laten zij het punt in het duister, hunne be
geerte, gelijk die in het smeekschrift omschreven
wordt, ware slechts door een openbare school
met den bijbel te bevredigen, naardien bet van
het bijzonder onderwijs uit den aard der zaak
altijd waar zal blijven, dat het is óf een weelde,
die alleen de met goederen bedeelden zich voor
hun kroost veroorloven kunnen, óf een aalmoes,
aan behoeftige kinderen door anderer milddadig
heid verstrekt. En ook slechts in de veronder
stelling, dat van de inrichting der openbare school
de rede is, heeft de verwijzing naar de vreemde
wetgevingen, waarbij de memorie een oogenblik
verwijlt, redelijken zin. Die wijziging echter
verliest haar kracht als men op de toestanden in
die landen let. Onze staatsorde is anders. Zij
is gebouwd op het fundament, dat de Nederland-
sche natie één en ondeelbaar is, zoodat alle bur
gers gelijk slaan voor de wet, elk hunner het vader
land even lief is en verschil in geloofsbelijdenis geen
onderscheid maakt in burgerrecht en burgerplicht
Scheiding van kerk en staat is het cement onzer
volkseenheid, het plechtanker van ons zelfstandig
bestaan, het hoofdbeginsel van ons staatsrecht,
en tengevolge dier scheiding van kerk en staat
kan de openbare school eener zoo bij uitnemend
heid gemengde bevolking geen andere dan de
religieus neutrale zijn. De wetgever en de re
geering hebben hieraan tot nog toe onwrikbaar
vastgehouden.
De minister geeft daarop een meer uitvoerig
historisch overzicht der schoolquae<tie, waaruit
afgeleid wordt dat de bijzondere school altijd uit
eigen middelen behoort bekostigd Ie worden. Hel
denkbeeld om den minder gegoeden alles, wat
de meer gegoeden kunnen genieten uit eigen
beurs, voor staatskosten te verschaffen, zou tot
het grofste communisme leiden.
Na nog in korte woorden op ’t onmogelijke ge
wezen te hebben der middelen tot herstel van
het «onrecht”, waarover de adressanten klagen
besluit de minister aldus
«Onthouding der koninklijke bewilliging aan de
goedgekeurde wetsvoordracht zou dus aan adres
santen luttel baten. Hun aanval is eigenlijk ge
richt tegen de wetten van 180G en 1857; ja, te
gen de grondslagen zelve onzer staatsinstellingen,
zoodat aan hun eisch niet anders zou kunnen
worden voldaan, dan door volkomen omkeering
van al hetgeen waaraan tot nog toe wetgever
en regeering hebben vastgehouden. Er bestaat
ook bij adressanten geen twijfel omtrent de on
wrikbare overtuiging van de meerderheid in de
beide Kamers der Staten-Generaal, noch omtrent
de uitkomsten der stembus. Bewogen door de
roerselen, die de menigte het krachtigst mede
slepen, beangstigd in hun geweten en opgezet
door hatelijke tegenstelling tusschen rijk en arm,
werden de petitionarissen in handen der leiders
eener staalkundige partij het voertuig tot het be
werkstelligen eener demonstratie, die, wanneer
zij bet doei trof, de kroon oogenl^likkelijk in he
vige botsing zou brengen met de vertegenwoor
diging des lands en tegelijk den eersten stap doen
zetten op den weg, waarop terugtreden oneer,
voortgaan het verderf van het vaderland worden
zou. Men mag dus vermoeden, dat die leiders
De Staatscourant heeft de rapporten meêge-
deeld, uitgebracht door den minister van binnen-
landsche zaken naar aanleiding van het smeek
schrift en de adressen, den Koning in zake de
schoolwet aangeboden. Wij ontleenen daaraan
het volgende
De minister Kappeyne begint met het smeek
schrift. Hij doet opmerken dat het volkspelition-
nement gequalificeerd moet worden als een zui
ver staatkundige demonstratie, lang van te voren
bedacht en voorbereid, blijkens verklaring o. a.
in de Tweede Kamer door leden van de anti
revolutionaire partij afgelegd. Er was tot het
uitlokken van een dusgenaamd volKspeti ionne
ment door de leiders der anti-revolutionnaire partij
beslaten, reeds voor dat de minis'er zich’ met de
simenstelling van zijn ontwerp onledig had kunnen
houden of eenigerlei mededeeling omtrent den
vermcedelijken inhoud daarvan had kunnen
verkregen worden. Het baart alzoo geen ver
wondering dat een tijdig en met zorg beraamd
plan, uitgevoerd met al de hulpmiddelen, waar
over een krachtige kerkelijke en tevens politieke
partij-organisatie in staat stelde te beschikken,
niet zonder uitwerking gebleken is, doch het wa
re onmenschkundig en zou niet strooken met
de feiten, die dagelijks aan het licht komen, in
dien men onderstelde, dat velen die zelven
niet op de hoogte der zaak, zich, toen zij daar
toe werden aangezocht lieten overhalen hun
handteekeningen onder bet hun voorgelegde stuk
te plaatsen tot meer dan het zetten van hun
naam te bewegen zouden zijn geweest. In elk
geval had dit even gemakkelijk van hen kunnen
worden verkregen, hangende het onderzoek van
het wetsontwerp bij de Tweede Kamer der Sta
ten-Generaal, ais eerst nadat, dit was afgeloopen.
De organen der partij hebben niet verheeld, dat
dit geenszins geschied is, omdat men verwachtte,
dat de vertegenwoordiging bezwaar zou maken
zich met de regeeringsvooi dracht te vereenigen,
maar juist uit een vlak tegenovergeslelden bere
kening.
’I Is wellicht, alles toetsende aan het partij
belang, wijzelijk gehandeld, maar het valt moei
lijk deze tactiek te rijmen met de betuigingen
van trouw en gehechtheid, waarvan de mond over
vloeit, want in den staat, waarin de zaak geko
men is, zou het volkspetitionnement zijn doel
niet kunnen bereiken, zonder dat de Kroon in
ernstige botsing geraakte met de beide Kamers
der Staten-Generaal en daardoor het vaderland
roekeloos werd blootgesteld aan een schok, waar
van de gevolgen onberekenbaar zouden zijn.
De minister zet daarop uiteen, dat de benoe
ming eener speciale commissie aan den Koning,
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Sneek maken bekend, dat het kantoor van den
Gemeente Ontvanger, met ingang van 24 Augus
tus e.k. is verplaatst naar het oude kerkhof, te
genover het telegraafkantoor.
Sneek, 23 Augustus 1878.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. van DRIESSEN.
De Secretaris,
W. van WANING Jr.
In de «Bijdragen tot de kennis van het staats-,
provinciaal en gemeentebestuur” komt een artikel
voor den heer J. P. L T., over de regeling van
het kiesrecht. De schrijver begeeft zich niet in
beschouwingen, maar levert eenvoudig cijfers. Hij
toont aan, hoe de verhouding is van het aantal
kiezers voor de Tweede Kamer en voor den ge
meenteraad tot het aantal inwoners; hoe door de
verschillende regeling van den census in de ver
schillende steden in die verhouding de grootste
onregelmatigheden zyn ontstaan hoe de gemeen
ten verdeeld kunnen worden naar de percenten,
die het aantal kiezers aanwijzen in welke even
redigheid in het tijdsverloop van 1860 tot 1877
het aantal inwoners en het aantal kiezers is toe-
genoinen, enz. Zoo ziet men o a., dat naar
evenredigheid Noordbrabant de meeste kiezers
telt voor gemeenteraden en Tweede Kamer, Noord-
holland de minste, althans voor de Tweede Ka
mer, terwyl voor de gemeenteraden Limburg
nog lager slaat De gemeenten met den hoog
sten census hebben betrekkelijk de minste kiezers,
en daar neemt ook bij het toenemen der bevol
king het aantal kiezers niet in evenredige mate toe.
Zoo is het aantal kiezers van de Staten te Am
sterdam, Rotterdam, ’s Grarenhage, Dordrecht en
Haarlem betrekkelijk verminderd Er is één ge
meente, waar het getal kiezers voor den gemeen
teraad ruim 1 pet., één waar liet bijna 18 pet.
bedraagt; bij de meeste gemeenten verschilt het
tueschen 4 en 7 pet.
Hét Vad.- wijdt eén.aitikel aan de sociaal-
naar aanleiding van
bet feit dat zich te Amsterdam een vereeniging
heeft gevormd, die zich sociaai-democratisch noemt
(het piogramma dier vereeniging werd onlai gi
ook door ons meegedeeld). Met de beginselen
van het Algemeen Nederlandsch Werkliedenver
bond kon zij zich niet geheel vereenigen, daar
dit verbond zich te weinig op politiek terrein be
weegt en te uitsluitend de belangen der ambachts
lieden behartigt. Toch trachtte zy als afdeeling
van dit verbond erkend te worden, maar haar
verlangen stuitte af op den anderzijds gesteldeu
eisch, dal elk lid der nieuwe afdeeling tevens
lid zou moeten zijn van een vakvereeniging.
De vereeniging trad daarop zelfstandig op en
i naar
•t Vad doet opmerken, niets anders dan een slechte
vertaling van het Gothasche progiam (met hier
en daar een kleice wyziging), dat de vereenigde
sociaal democratische Iraclien van Duitschland in
1875 hebben opgesteld. De stellingenin het
programma neergeleg I, zyn. inderdaad niets an-
UIT DE PERS.
het volk, en er op aangelegd om bij het volk
verwachtingen op te wekken, die toch niet be
vredigd kunnen worden. En daarin ligt het ge
vaarlijke der sociaal-democratie.
Het blad voelt zich gedrongen den arbeiders
toe te roepen «Laat u niet meeslepen door fraai
klinkende, maar geheel in de lucht zwevende theo
rieën zoekt verbetering van uwen toestand, maar
rekent met de werkelijkheid, op welker bodem
gij moet bouwen haakt niet naar droombeelden
en verwacht niet alles van den Staat, maar grijpt
naar hetgeen binnen uw bereikt ligt, en steunt
op eigen kracht.”
