NIEUWS- EN ADVERTENTIE BLAD FOOR DE
GEMEENTE EN HET ARRONDISSEMENT SNEER.
I
A. MOENS.
No. 46.
1879.
ZATERDAG
7 J U N I.
iN
De Verkiezingen.
VIE R-E N-E> ERT I O 3 T E A
i.
in.
r
>4.
fa
SM IK
50
UIT DE PERS.
2e
10.
eene zuivere uitdrukking vinden, daar kan, daar
Moens
Je
ie
o
'l
A
4
iü’riuia
re
)0;
ste
e
6
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden franco per post /I 25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende franco
in te zenden.
uit
po-
i om
diens
in
sn
35
30
53
>83
41
58
>or
16
>or
34
51
90r
30 r
go r
14
O
W
ni.
00
•0.
d
;n,
n.
15
5
a
50
10,
22.
om aan
bieden.
Daarom moeten
in de Kamer zijn
meer en
stryd voor
Rome en
Over
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Sneek brengen ter kennis van de ingezetenen,
dat ter Secretarie der gemeente, voor den prijs
van 25 cent pef stuk, afdrukken verkrijgbaar
zijn van het verslag van den toestand der ge
meente over 1878, hetwelk den Raad in zyne
ADVF.RTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cent»,
voor eiken regel meer 7Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
a
Onder de meest vrijzinnige, de meest intelli
gente en krachtigste figuren, die ons parlement
heeft aan te wijzen, behoort ontegen zeggelijk de
heer Antonie Moens.
Man met een helder hoofd, een warm hart
en een geopend oog voor de behoeften des Volks,
voor welks intelleclueele ontwikkeling hij als
krachtig en lalenlvol strijder steeds onvermoeid
in het strijdperk trad, heeft de heer Moens reeds
sedert lang zijne sporen verdiend als een onzer
uitstekendste Volksvertegenwoordigers, wiens naam
in het geheele land met eere wordt genoemd
door ieder, die prijs stelt op volksverlichting en
volksbeschaving en op eene gezonde ontwikkeling
onzer vrijzinnige staatsinstellingen.
Vooral de bevordering, de toenemende verbe
tering en uitbreiding van ons volksonderwijs heeft
hij zich ten levenstaak gesteld, en vurig en on
vermoeid wjjdt hij steeds zijne beste krachten en
talenten aan dat volksbelang bjj uitnemendheid.
vliet onderwijs zegt de schrijver van de
politieke photografiën zeer terecht het onder
wijs is het onderwerp van zijn hart, het voorwerp
zijner jeugdige liefde, het troetelkind, dat hem
boven alles ter harte gaat.
«Als dat aan de orde is dan staat de wakkere
strjder pal en wijkt geen duimbreed, al bevindt
hij zich ook tegenover een nóg zoo machtig vijand.
Wat Moens voor goed en in ’l volksbelangoordeelt,
zegt en doet hij al schijnt het een ideaal Ie
zyn. Als inspecteur van het lager onderwijs in
Utrecht in ’l bijzonder met dien tak van volks
opvoeding vertrouwd, is hij, ook waar het de
regeling van middelbaar en hooger onderwijs
betreft, een man van gezag. Aan hem komt dan
ook ongetwijfeld voor een goed deel de eer toe
van de verbeteringen, die in de laatste jaren in
onze schoolwetgeving zijn gebracht.
«Behoeft het nog herinnering, dat het amende
ment van den heer Moens, eenige jaren geleden
op de staalsbegrooling voorgedragen en aange
nomen, strekkende om het getal kweekscholen
voor onderwijs-personeel uit Ie breideu, den eer
sten stool gaf tot het opgaan van den goeden
weg Behoeft het betcog, dat het ontwerp van
wel tot herziening der schoolwet van 1857, door
1 Moens ingediend, voor den heer Heemskerk een
spoorslag is geweest om zyn wetsontwerp des te
spoediger voor te dragen en ook in vele opzich
ten op het ontwerp-Kappeyne thans tol wet
verheven van invloed is geweest
Wij mogen aannemen dat dit alles bij het
vrijzinnig en verlichte deel der natie niet alleen
maar ook ten zeerste gewaardeerd
dat er zeker weinige mannen in hel
voor de wel en doet een gunsche reeks van in
gezetenen in den ban, die het onvergefelijk mis
misdrijf begaan een grooter deel te begeeren
van de vruchten van hun arbeid en een betere
plaats aan den disch des levens, en die, wat zij
meenen de waarheid te zijn, verkondigen op de
ruwe wijze, aan hun stand eigen.
De schrijver keurt de handelwijze der nationaal-
hberalen, die met Bismarck hebben medegewerkt
om deze uitzonderingswet in het leven te roepen,
ten strengste af. Zij, de aangewezen verdedigers
van de vrijheid van gedachte, de vrijheid van
drukpers, de vrijheid van wetenschappelijk on
derzoek, hebben hun prestige verloren, en dit zal
in den strijd tusschen fieetrade en protectionisme
de regeering ten goede komen.
Hetgeen thaos in den Duitschen Ryksdag ge
schiedt, toont dat professor Goudsmit het stuk
is gedateerd Febr. jl. goed gezien heeft.
onverminderde hevigheid blijven voortduren. Wij
moeten daarom waakzaam blijven, om de open”
bare school te verdedigen tegen de aanvallen der
kerkelijke partijen, die het opkomend geslacht
onder hare macht zoeken te krijgen. Wij moe
ten ons openbaar schoclwezen bevestigen en ver
sterken.
In de dagen, die v.y beleven, wordt
meer de strijd op politiek gebied een
of tegen kerkelijke overheersching.
Dord streven beide naar de heerschappij,
de voorwaarden van voortdurende samenwerking
schijnt men het nog niet geheel eens te kunnen
worden; maar dat zal wel komen. En van het
oogenblik af, dat zij de handen ineenslaan, zal
politieke geestverwanten in ons district flauwheid
cn onverschilligheid betonnen, in plaats van ijver
emslgemeene krachtsontwikkeling, die altijd, maar
vooral thans zoo dringend noodig is, dan loopt
het kiesdistrict Sr.eek gevaar voor de liberale zaak
j verloren te gaan.
I Wy vertrouwen en verwachten dan ook, dat
de kiezers in ons hoofdkiesdistrict zich van het
gewicht der zaak doordrongen zullen gevoelen.
Waar het een strijd van beginselen geldt, waar
de reactie met groote krachtsontwikkeling aan
den vooruitgang de zege betwist, waar clericalisme
en vrijheidszin cp maatschappelijk gebied tegenover
elkander staan en in den electoralen strijd te Sneek
eene zuivere uitdrukking vinden, daar kan, daar
onzerzijds alle krachtsinspanning noodig wezen, mag het niet anders, zeggen wij met de F. C.,
de verbondenen hel hoofd te kunnen of alle liberale kiezers meelen zich scharen
de candidatuur van den heer Moens en i
herbenoeming verzekeren.
In den stryd voor beginselen menge men toch
vooral niet den strijd voor locale belangen,
een strijd, die slechts de tegenpartij ten goede
kan komen, maar sta men onwrikbaar pal en
zij ieder op zijn post.
Ieder vrijzinnig kiezer bedenke dus wel, welk eene
groote verantwoordelijkheid bij op zich laadt, die
thans van de stembus wegblijft, nu de strijd zoo
zwaar zal zijn.
Geheel het vrijzinnig Nederland houdt belang
stellend het oeg gericht op ons hoofdkiesdistrict,
dat tot nu toe zij ’t dan ook na zwaren en moei
lijken strijd het vaandel aan den vooruitgang
steeds fier omhoog wist te houden. Zal meu dat
vaandel thaos ontrouw worden Zal men door
lauwheid en onverschilligheid eenerzijds, of door
persoonlijke rancune of verschil van inzicht over
plaatselijke belangen anderzijds', de overwinning
helpen verzekeren van de tegenpartij
Of zal men, alle neven-consjderatiën terzij
de stellende, één van zin, krachtig door sa
menwerking, in den strijd voor zijn beginsel pa'
staande, ook thans weer eendrachtig de handen
ineenslaan, om de overwinning te verzekeren aan
ons aftredend lid, den heer Moens, den waardi-
gen voZAs-vertegenwoordiger den vurigen en
onvérmoeiden kampioen voor de algetr.eene ont
wikkeling en vooruitgang, den krachtigen bestrij
der van reactie en clericalisme?
De stembus zal ons weldra het antwoord geven
op die vragen.
Moge haar antwoord niet beschamend voor ons
luiden. Moge er niet gezegd kunnen worden,
dal het district Sneek voor de liberale zaak ver
loren ging door de schuld der liberalen-zelf.
Dat een algemeene opkomst ter stembus dit
verhoede en de herkiezing verzekere van onzen
waardigen Volksvertegenwoordiger, den heer
s .'3 l
I O T ft AI 2
vergadering van den 26 April jl. is aangeboden.
Burgemeester en Wethouders van Sneek,
J. van DRIESSEN.
ne secretaris, VV. Van WANING Jr.
wij zorgen, dal er mannen
en blijven, die in den strijd
tegen de kerkelijken pal staan, die vooral in staat
zijn de openbare school met kracht te verdedi
gen en alle eischen der keikelijken op dit gebied
onverbiddelijk af te wijzen.
En daarvoor is de heer Moens in de eerste
plaats de aangewezen man. Zijn schat van prac-
tische ervaring op dit gebied; zijn onvermoeide
toewijding aan de zaak van het onderwijs; zijn
onwrikbare vastheid van beginsel; zijn innige
overtuiging van de alles overwinnende kracht daar
van, geveegd bij zijne uitstekende bekwaamhe
den, maken hem tol een geducht bestrijder
van de belagers van ons volksonderwijs, ma
ken hem tot een onmisbaar aanvoerder van de
vrijzinnige elementen in ons land, die, den ver-
Jichtendenbeschavenden en humaniseerenden
invloed van ons tegenwuordig volksonderwijs er
kennende, daarin vóór alles den hesten waarborg
meenen te zien voor Je voortdurende ontwikke
ling, de beschaving en humaniteit van het toe
komstig geslacht.
Nog eenszou men daarvoor een vuriger, krach
tiger strijder in ons land kunnen aanwijzen, als
de heer Moens, die daarvan zijn levenstaak maak
te En zou het geheele vrijzinnig Nederland het
niet betreuren, indien zijn zetel in ’s Lands Ver
gaderzaal door een ander - door een antipood
moest worden ingenomen
Of daarvoor vrees bestaal?
Zeker 1 Waarom zouden wij ’t elkaar ont
veinzen. Meer dan ooit misschien loopt de her
kiezing van den eminenten afgevaardigde
het hoofdkiesdistrict Sneek gevaar, als zijne
litieke geestverwanten althans niet alle krachten
inspannen om den dreigenden slag af te weren.
Tegenover den heer Moens toch slaat een tegen,
candidaat, die verre van gering te achten, die in
ons district goed bekend ia en wiens candidatuur
door de antirevolutionairen en katholieken beide
met kracht wordt gedreven. Zy zullen alle krach
ten inspannen om hem de zege te bezorgen en
hun geduchten tegenstander, den heer A. Moens
te verslaan.
De glorie, dezen te verwijderen, zou groot zijn
Slechte eene eendrachtige samenwerking onzer
zijds zal dit kunnen verhoeden. Als de eigen
De N. R. Ct. bespreekt de geruchten omtren^
het af reden van den minister Tak en van den
minister Kappeijne. «Hoe is het mogelijk
roept het blad uil Een ministerieels crisis,
zonder dat er een enkele reden voor bestaat,
terwijl het ministerie in de volksvertegenwoordi
ging de besliste meerderheid heeft, van wan
trouwen nergens een zweem is ontdekt, daar
entegen hel volste vertrouwen telkens is gebleken,
in die mate zelfs, dat er al van een «volgzame”
Kamer gemompeld werd. Zulk ean crisis zou
meer dan verbizing wekken. De staatsman, die
zich aan het hoofd eener staalkundige partij heeft
laten plaatsen, heeft het recht niet zich terug te
trekken, tenzij wanneer óf hij het vertrouwen
zijner partij, óf de partij de meerderheid in de
vertegenwoordiging verloren heeft Aan de be
ginselen, wier vertegenwoor diger hij is, aan het
land, welks heil ook voor hem met die beginse
len één is, is hij verplicht, het gezag zóó lang
te voeren, als hij het ten nutte des lands doen
kan. En dat hel tegenwoordige ministerie ten
nutte des lands nog veel doen kan, behoeft waar
lijk met verzekerd te worden, nu er op allerlei
gebied een schat van arbeid gereed ligt, en er
een uitzicht op vruchtbare samenwerking is, als
er jaren lang niet beslaan heeft.”
Ook hel aftreden van den minister van water
staat, acht de A’. R. ‘Ct constitutioneel niet ge
rechtvaardigd. Indien de vertegenwoordiging niet
anders beslissen mag dan zooals de minister wil,
kan zij wel afgeschaft worden. Samenwerking
is door een besluit omtrent de richting van een
kanaal niet afgesneden.
In de jongste aflevering van de Vragen des
Tijds, het nummer van Juni en Juli, bespreekt
prof. Goudsmit de onlangs in den Duitschen
Ryksdag aangenomen socialistenwet. Hij komt
tot de conclusie, dat de socialistenwet, slecht van
vorm en inhoud, de vrucht is van den geest van
reactie, die over Duitschland en zijn rijkskanse-
lier vaardig is geworden. Zij schendt grond
wettige rechten en strijdt tegen de constitutie van
het rijk Zij maakt het recht van vereeniging
en vergadering lol een doode- letter, zij legt de
drukpers aan banden, zij bedreigt straf niet tegen
het verrichten van zekere handelingen, maar tegen
hel verdedigen van zekere beginselen, zij sluit
ten aanzien der sociale quaestie bij uitstek
een vraag van onzen tijd verder wetenschap
pelijk onderzoek uit. Zij predikt ongelijkheid
j bekend is,
wordt, en
parlement gevonden worden die «en algemeen
daaruit minder graag zou willen missen dan de
vurige en krachtige kampioen voor het volkson
derwijs
Want, men wane niet, dat, nu de nieuwe
schoolwet is vaslgesteld, de stryd over het onder
wijs geëindigd is 1 Integendeel, die strijd zal met
