NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR DE
GEMEENTE EN DET ARRONDISSEMENT SNEER,
I
BI
No. 8.
V IJ F-E N-D E R T I G STE J A. A R, GJ- A N Gr.
1880.
WOENSDAG
28 JANUARI.
eenige honderden gul-
kennis
SN E E K27 Januari.
UIT DE PERS.
I
op andere wipe te wenschen overlaten.
«IMNENLA MB-
toen zijn stilzwijgen voor
den zou gekocht hebben.
daarbij in aanmerking, dat
-i een oppervlakte van
van
ont-
ge-
ADVERTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 7’Z, Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden fi.franco per post fl 25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende franco
in te zenden.
(Vervolg van de rede van den heer J Visser
in de vergadering van «Volksonderwijs”)
a. Voor een paar eeuwen, zegt S.moesten
de huisgezinnen in de behoeften van het onder
wijs voorzien. Er bestonden scholen, waarin
niets werd geleerd dan wat werkt uigelijk lezen
en schrijven. Geen tiende deel der natie leerde
met verstand, en de opvoeding
Maar het ging. De behoefte van het burgerlijk
leven, vooral voor boeren en arbeide-s, reikte
niet verder. Het huisgezin stond nagenoeg alleen.
Toen evenwel aan heeren almacht en slavendienst
voor goed de bodem was ingeslagen en de rech
ten van den mensch erkend werden, ontstond be
hoefte aan beter onderwijs, aan scholen, ’t Ont
brak den ouders toen aan hel vermogen, aan lijd
en lust om ook maar in de eenvoudigste eischen
van het maatschappelijke leven te voorzien.
En nu Zijn de scholen thans niet meer
noodig dan ooit Wat vermogen de ouders in
den zorgelijken en onophoudehjken strijd om het
beslaan, die alle tijd en krachten vordert? Wat
het huisgezin geven kan, is liefde en deze in al
hare reinheid en kracht dit kan de school niet
in die mate zij moet zich met genegenheid en
welwillendheid vergenoegenrte onderwijzer kan
geen vader of moeder zijn. En toch zou het
huisgezin zonder geregeld onderwijs, zonder de
hulp der school, op veel gebrekkigs stoolen.
Maar zegt S., wat spreek ik van opvoeding
in het huisgezin Voldoen de huisgezinnen aan
de matigste eischen Zie maar eens rond in
de mindere standen. Waar de zorg drukt, zwijgt
dikwijls de liefde, waar de arbeid zwaar is, daar
wordt het kind aan zich zelf overgelaten, en waar
de drank het zuur gewonnen geld verslindt, daar
wordt het huis een hel en het kind een proleta
riër, zoo God het niet verhoedt.
En hoe zou het, in de hoogere standen, met
ai de offers aan de mode, verkeer, uithuizigheid,
winst- en eerbejag, schijn en vernis, uitzien zon
der de school? Zou het daar anders, beter zijn?
Is het huisgezin zonder de school in den regel
zoo onmachtig, voor de bevordering van onder
wijs en opvoeding wat kan dan de school zon
der medewerking van hel huisgezin
b. De school kan onderwijzen, ontwikkelen, zij
kan helpen opvoeden, want ze kan overtuiging en
geestdrift voor het nuttige, goede en edele aan*
kweeken en door leerstof, methode en tucht in;
De regeling van het ambtsgebied der inspec
teurs, districts- en arrondissementschoolopzieners,
volgens de nieuwe wet op het lager onderwijs, is,
naar het Vad. meldt, tot stand gekomen.
Het Rijk is verdeeld in drie inspectiënde
eerste bevat Noordbrabant, Gelderland en Lim
burg; de tweede Zuid en Noord Holland, Zeeland
en Utrecht; de derde Friesland, Overysel, Gronin
gen en Drenthe, verder in 25 dis'ricten en 94
arondissementen. De provinciën zijn in districten,
deze weder in arrondissementen verdeeld. Zoo
omvat b. v. het district ’s Gravenhage de arron
dissementen 's Gravenhage, Leiden, Delft en Woer
den. Een tabel zal aanwijzen de gemeenten, die
tot elk arrondissement belmoren.
De arrondissements-schoolopziener moet wonen
in zijn arrondissement. Hij bevordert de instel
ling van plaatselijke commissien ter bevordering
van toezicht, woont haar bijeenkomsten bij en
roept ze desnoods bijeen. Hij legt voor rijksre-
kening een bibliotheek aan ten gebruike der on-
Heden Woensdag 28 Jan. zal voor den hoogen
Raad, kamer van crimn. zaken, voorkomen de zaak
van L. Pincoffs en H. Kerdijk beschuldigd beiden
van 1 valschheid in geschriften van koophandel
en 2. bedriegelijke bankbreuk, de de bevondien
van het in de boeken zijner firma verdichte en
verzonnen posten van ontvang en uitgaaf bedrie-
gelijk als waar te hebben voorgesteld Adv. van
1e is mr. H M. van Andel, advocaat van den 2en
mr. J. van Gigch. Het O. M. wordt waargeno
men door den procureur-generaal.
te Parijs en van die, volgens overlevering, voor
Prins Maurits vervaardigd. Daarna een gedicht
«Aan Nederland” van dr. Schaepman, het portret
van Menno Alberts Buiskool, den nestor der
schaatsenrijders uit ’t noorden des lands, met zijn
levensbeschrijving; «Twintig graden onder nul”
van V de Vries en «Ijsvermaak in Friesland”
door Waling Dijkstra, waarop een plaat volgt,
met voorstellingen uit een hardrijderij van man
nen en vrouwen bij paren, te Leeuwarden, door
G. H. Breitner geteekend voorts een portret van
den hardrijder Okke van den Berg van Rijperkerk
en nog enkele interessante stukjes, o. a. een versje
van prof. N. Beets, luidende
'k Had gaarne tot dit werk het mijne toegebracht;
Maar ’t was vergeefs getracht
En moeite en tijd verloren
De Zandberg was te glad, de Hengstebron bevroren!
Hoe treurig ook, ik dacht
Ziedaar ten minste stof voor dichterlijke klacht,—*
Nu is de dooi gekomen
En heeft me ook die benomen.
’t Is een schoon geheel en zal ongetwijfeld
strekken om Eigen Haard meer en meer in de
huiskamer te brengen.
De effectenhandelaar Frans Holkema van Ak-
marijp is Vrijdag door het hof van Friesland ver
oordeeld wegens enkele en bedriegelijke bank
breuk tot een tuchthuisstraf van zes jaren. De
eisch was 8 jaren. Zijne handelingen met effec
ten vielen niet onder de termen der strafwet,
zoodat hij deswege is vrijgesproken. Een zeer
groot publiek hoorde met klimmende belangstel
ling het vonnis lezen, 't welk drie kwartier duurde.
voor 200 a 400 kinderen, verdeeld in afzonder
lijke lokalen voor 30 a 40 leerlingen, en die aan
erkende schoolautoriteiten vele redenen van te
vredenheid gaven en door hen erkend werden
goed gebouwd te zijn, zeer goed voor den prijs
van f 70 per kind kunnen worden en zijn ge
bouwd, Neemt men d
voor elk kind in die lokalen c _r .:_LÏ
meer dan 1 M2 aanwezig is en een^inhoud
meer dan 5 M3, dat de kinderen het licht
vangen over den linkerschouder, de lokalen
venlileerd worden in verband met de verwarming,
de kleederen hun plaats vinden in de gangen, en’
privaten en urinoirs onder behoorlijke controle
staan, dan blijkt daaruit, dat die schelen werke
lijk voldoen aan alle eischen, die, tot vóór dit
rapport der commissie verscheen, door alle school
autoriteiten algemeen als in de eerste plaats
wenschehjk werden eikend. Voorts is het mo-
geiijk om schoolgebouwen, voldoende aan geheel
dezelfde eischen, doch waarbij de meest moge
lijke eenvoud in acht genomen wordt, nog wel
voor minderen prijs, bv. f 55 a GO per kind te
bouwen
Worden de voorstellen der commissie alzoo
aangenomen, dan zullen de kosten van schoolbouw
in het vervolg met 50 i 100 pet., en meer
waarschijnlijk met 100 dan met 50 pet., worden
verhoogd, en dan voldoet men nog aan niets
meer dan aan de strikte eischen van het Kon.
besluit, dal hun invoering bekrachtigen zou. Dan
zullen ook de kosten der gemeente niet met 30
pet verminderen, maar zeker met 40 pet. ver
meerderen en de financiën van vele gemeenten
zullen boven het vermogen der gemeentenaren
bezwaard worden.
De heer Metzelaar is van meening, dat de
commissie in haar voorstellen het doel van den
wetgever heeft voorbijgestreefd. Zij heeft nl. de
voorschriften opgesteld voor modelscholen zonder
voldoende te rade te gaan met de financieele
gevolgen. En overal modelscholen op te richten
zal toch wel niet in de bedoeling van den wet
gever gelegen hebben. Dit streven naar een
modelinrichting is ook op te maken uit da vele
détails, die in de voorstellen der commissie voor
komen en waarvan ze niet alleen de wenschelijk-
heid van uitvoering uitspreekt dit ware wellicht
nog gemotiveerd maar die ze als regel wenscht
vastgesteid to zien.
In een tweede artikel wordt meer in bijzonder
heden aangewezen dal de plannen der commissie,
uit een bouwkundig oogpunt beschouwd, van te
veel weelde getuigen, minder practisch zijn, of
derwijzers.
De districts schoolopziener woont in de ge
meente, die den naam draagt van zijn district.
Hij bezoekt iedere school in dat district ten min
ste eenmaal in de drie jaren. Hij houdt minstens
eenmaal in de drie maanden een bijeenkomst met
de arroudissements-schoolopzieners in zijn district.
Bij de toepassing van arft. 21, 22 en 50 der
nieuwe wel op het Lager onderwijs licht bij den
Minister voor.
De woonplaats der inspecteurs wordt bepaald
door den Minister van Binnenlandsche zaken.
De inspecteurs komen minstens eens per jaar
bijeen, ten einde met den Minister en onder diens
ieid.ng de belangen van het Eager Onderwijs te
overwegen.
Deze bepalingen zullen in werking treden tege
lijk met de nieuwe wet op het lager onderwijs.
Het ijsnommer van Eigen Haard heeft op het
titelblad een viertal teekeningen van Rochussen,
tafereelen op het ijseen dame wier schaatsen
worden aangebonden, een ijsschuit, een ar en
een schuit, waarvoor een weg gebaand wordt
door de schotsen. Tot motto dient Gremers’s
gedicht «Het ijs.” Daarna volgt een gedicht van
J. J. L. ten Kate«De meeste van deze is de
liefde”, een novellelje van W. P. Wolters «Op
glad ijs,”, een teekening van P. A. Schipperus,
«Ijsvermaak op de Maas en de Kralingsche plas
te Rotterdam” (Dec. 1879), «De Narresleden”,
beschreven door D. van der Kellen Jr., met een
afbeelding van de slede uit ’t museum de Cluny
In het Vad. wordt het rapport der commissie,
benoemd lot voorlichting der regeering bij het
ontwerpeen van voorschriften voor den bouw en
de inrichting van scholen, in min gunstigen zin
besproken. De schrijver, de heer W. G. Metze-
iaar, civiel ingenieur en architectgemeente-
bouwmeester van Deventer, is een warm voor
stander van het openbaar onderwijs en het is
juist daarom, dal hij waarschuwt tegen het inslaan
van den weg, welke de commissie aanwijst. De
leden der commissie zjjn uitstekende personen,
doch de commissie was niettemin eenzijdig samen
gesteld en er ontbraken daarin zeer noodzakelijk
elementen. In die commissie hadden zitting moe-
ten hebben de hoofden van eenige der aanzien-
lijkste gemeenten van ons vaderland, besliste
voorstanders van het openbaar onderwijs, maar
die de financieele gevolgen van elk voorstel van
één of meer leden der commissie voor hun en
andere gemeenten ernstig hadden doen overwegen
Evenzoo had het bouwkundige element in de com-
- missie in de eerste plaats vertegenwoordigd moeten
zijn door de gemeente architecten van de voor
naamste steden van ons vaderland, wier namen
op- ’t gebied van schoolbouw eén goeden klai k
verkregen hebben, de gemeente-architecten, die
door wellicht tallooze ontwerpen en begroetingen
Voor openbare scholen en de ui* voering van der
gelijke plannen, grondige ervaring cp dat gebied
hebben opgedaan.
Aan ’t ontbreken van die elementen ia het te
danken, dat de .voorstellen der commissie zulk een
hooge vlucht nemen. Zij toch willen scholen
I Waarvan de kosten volgens haar eigene berekening
zonder speelplaats en aankobp van terrein als mi
nimum f 115 a f 140 per schoolgaand kind zul-
L len bedragen naar gelang van de gróótte der
Jf *S£h°ólslechts voor een enkele school van 46
leerlingen, zoo eenvoudig mogeljjk gebouwd, geeft
zij een lager aan, nl. f 108 per kind. Dit zijn
echter minima, maar neemt men, met de commis-
sie een meer gemiddeld cijfer aan, dan komt
JF. nnen voor a^e scholen, door elkander genomen,
(V. een bedrag van f 130 4 f 140 per kind.
Dat nu is te veel. Slaat men de gemeente-
rekeningen op, dan blijkt dat in de laatste 6 jaren
Omtrent het gerechtelijk onderzoek in de zaak
van den te Sleeuwijk gepleegden moord wordt
nog door de N. R. C. hel volgende meegedeeld
Drie personen, waaronder twee arbeiders van
Smookers (ten wiens huize de mooid is gepleegd)
werden al dadelijk onder bewaking gesteld, ter
wijl in hunne huizen alles nauwkeurig werd on
derzocht. Bij zekeren Van Beest werd al spoe
dig iets gevonden, hetwelk het vermoeden deed
ontstaan, dat men op den rechten weg was, om
tot opsporing van de misdadigers te geraken.
Ook andere belangrjjke zaken moeten aan het
licht zijn gekomen.
Zekere L. Pruissen, onder Almkerk thuis be-
hoorende, een der drie, die bewaakt werden, is
onder zwaar vermoeden in voorloopig arrest ge
nomen.
Door Van Beest moeten reeds eenige inlichtin
gen gegeven zyn. Hy beweert namelijk, dat hy
Pruissen bebloed is tegengekomen en dat deze
KENNISGEVING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
de Gemeente Sneek, voldoende aan de circulaire
van Heeren Gedeputeerde Staten van Friesland
van den 8 Januari 1880 no. 57, brengen ter
kennis van de ingezetenen, navolgende
UITN00D1GING.
«De Gedeputeerde Staten van de Provincie
«Friesland,
«Gelei op het 2e lid van art. 73 der wet van
>4 Juli 1850 (Staatsblad no. 37)
«Noodigen de inwoners der Provincie uit om,
«zoo zij in andere provinciën in de rjjks directe
«belastingen zijn aangeslagen, daarvan vóór den
«len April aanslaande aan hunne vergadering te
r «doen blijken, ten einde door haar daarop kunne
«werden gelet bij de opmaking der lijst van
«hoogstaangeslagenen voor de verkiezing van de
«afgevaardigden ter Eerste Kamer van de Staten
«Generaal.”
k En zal deze op de gebruikelijke wijze worden
I afgekondigd, tevens met plaatsing in de Sneeker
Courant.
Sneek den 16 Januari 1880.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. van DRIESSEN.
De Secretaris
W. van WANING Jr.
B
3
S .V K K K E R
e
I
0IRA1T.
