M ill I IT ffl HET M SIB.
i
1I11IIS Eï .1DMTIHL11I MR DE
sfa
r
J
hi
f
I
I
81
No. 34
ACH T-E N-r> E R TI G S T E
J
1883.
I
z
»1
J
L
I
K *1
Z ATF II D A G
U I T DE PERS.
'1,
-■ J
ADVERTENTIËN
voor eiken regel meer
lang rijk lager. Voor waarden daaromtrent
Uitgever.
- van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents’
7’.2 Cents. Bij abonnement is de prijs be*
-j te vernemen bij den
telllÉ^iW
K
I
den en
■crisis een
van
koloniale politiek. Hij is de man van ’t Dagbl.,
van do Koloniale reactie. Zijn bekwaamheden
zijn echter zeer groot.
Ten slotte vraagt het Hand.-. Wie zal zéggen
wat het geheele ministerie ons brengen zal?
Zal de formeerder tevens als reformeerder op
treden, of is hij daartoe te veel gebonden tegen
over de eenige partij die hem vermoedelijk (uit
vrees voor erger) steunen zal: de katholieke?
De positie van dit kabinet is dan ook niet zeer
ben ij dens waardig, waar het moet optreden voor
een vertegenwoordiging, welker groote meerder
heid het hoofd van ’t kabinet niet anders dan
met zeer verklaarbaar wantrouwen, often min
ste met weinig tegemoetkoming kan ontvangen
voor het oogenblik past het echter slechts het
ministerie aan den arbeid te laten gaan en zijn
daden af te wachten, mits het verzoenend en
met een niet al te reactionair program op
treedt.
De Amsterdammer, het nieuwe ministerie kor
telijk besprekende, vraagt wat dit achttal be-
teekent, waaronder de onbekenden onbemind
zijn en de bekenden, om het op zijn zachtst
uit te drukken, niemands sympathie wekken
Zegt men, zooals het behoort, wij wachten op
de daden van het kabinet, zoo beteekent dit
h. i.: wij wachten zonder hoop, en wie staat
tegenover zulk een bijeengetooverd ministerie
zonder een glimlach op de lippen De liberale
partij glimlacht h. i. echter niet, want het op
treden van Heemskerk met zijn gezelschap
toekent haar onmacht zeer duidelijk. Wat dit
kabinet verrichten kan Waarschijnlijk de zaken
tot Juni hopende houden en dan, zegt de
Amst. ten slotte, is voor de liberalen de licht
zijde van deze treurige geschiedenis, dat, nu
zij zonder program de verkiezingen tegemoet
gaan, de naam Heemskerk voldoende is om hen
naar de stembus te drijven.
Het N. v. d. D. noemt het optreden van dit
ministerie voor den Koning een oogenblikke-
lijke rust, voor den heer Heemskerk een triomf,
waarbij de ondervonden moeilijkheden hem wel
tot bescheidenheid zullen aanmanen, voor de
liberale party een beschamende les, voor de
volksvertegenwoordiging en dé geheele natie
een vraagteeken. Voor ’t overige wacht dit blad
het programma af, maar herinnert dat het meer
vertoond is, dat ’s lands zaken er niet slecht
door gingen wanneer de conservatieven aan ’t
roer zaten en de liberale politiek dreven, ter
wijl de liberalen voor een poos hun onderlinge
verdeeldheid vergaten en zich eenstemmig toon
den in een loyale oppositie.
De Stand, heet het optreden van dit nieuwe
kabinet slechts een bestendiging van de poli-
tieko crisis, daar dit ministerie h. i. niets op
lost, koers noch richting aangeeft en het poli
tieke ziekte-proces geen stap verder brengt.
Zoolang dit kabinet zit zal er staking der poli
tieke discussie zijn, doch do portefeuilles konden
niet blijven liggen; doch komt de serieuse poli
tiek weer aan de orde dan, zegt de Stand.
mag weer het optreden van serieuse ministers
worden tegemoet gezien. Daarom doet h. i.
de zwakheid der samenstelling minder ter zake,
ofschoon zij vraagt of bij justitie zelfs voor be
waardienst de keuze niet al te zwak is uitge
vallen.
Eindelijk is h. i. de goede zijde van dit ka
binet, waardoor ieder tevreden kan zijn: voor
de conservatieven, dat ze weer victorie blazen
voor de roomschen, dat er ditmaal meerdere
roomschen in den ministerrok gaanvoor de
antirevolutionairen, dat ze er geheel buiten ble
ven voor de liberalisten, dat de minister Heems
kerk, weer als van ouds, hun bresse gaat toe
herstel van eensgezindheid in hun gelederen
wordt bevorderd.
U0 Tijd laat zich niet ongunstig over het
ministerie uit, op welks komst men door de ge
ruchten der pers eenigszins voorbereid was.
Bij het hopren van de namen der nieuwe mi
nisters zulten vele Nederlanders allicht .h.- i. ge
dacht hebben, dat de waarheid er toch soms
zeer onwaarschijnlijk kan uitzien. Daarna zal
men allicht vragen: is nu werkelijk de ministe
rieele crisis doorworsteld, of blijft zij slechts
onder een eenigszins anderen vorm voortduren?
Wat hebben wij van dit ministerie, als geheel
beschouwd, van ieder zijner grootendeels onbe
kende leden te wachten? Waar zal dit kabinet
zijn steun zoeken en vinden, en welke houding
zullen de verschillende partijen tegenover dit
nieuwe bewind innemen? Misschien, zoo gaat de
Tijd voort, zal de heer Heemskerk deze vragen
beantwoorden en is hij met zijn antwoord reeds
gereed, de pers kan op al deze punten de weet
gierigheid harer lezers nog niet voldoen.
Toonde Heemskerk zich al knap en beleidvol
in vurige ministerien en zal hij dit zeker geble-
ven zijn, de groote vraag is of wij hem terug
zien als conservatief, als driekwart liberaal of
als kleurloos administrateur van een departement.
Ditzelfde geldt volgens de Tijd van al zijn ambt-
genooten, uitgezonderd van den heer Van Bloe-,
men Waanders, van wien men, op grond van
zijn jongste geschriften, mag aannemen, dat de
liberale en. radicale koloniale, politiek in hem
een beslist tegenstander zal vinden. Heemskerk,
zoo gaat dit blad voort, schijnt geen professoren,
maar bekwame ambtenaren, mannen van de
practijk, voor de verschillende portefeuilles ge-
wenscht te hebben, en mist het nieuwe kabinet
daardoor misschien het soort van prestige, dat
aan het ministerie-Van Lijnden bij zijn optre
den in veler oog verleend werd, de Tijd meent,
dat hierdoor wantrouwen in de collectieve kundo
van deze regeering niet gemotiveerd wordt; trou
wens gebrek aan kennis en geleerdheid was,
zegt zij, zelfs de fout niet, die in don regel onze
ministerien belette veel goeds tot stand te bren
gen. Kan men van haar, na de ondervindingen
bij het vorige ministerie-Heemskerk opgedaan
en bij de raadselen, die de geboorte van het
nieuwe kabinet omhullen, niet verwachten, dat
zij dit kabinet met eenige geestdrift begroeten
zal, toch acht de Tijd een onbevooroordeeld af
wachten van daden in de gegeven omstandig
heden plicht. Met levende belangstelling en
zonder voor- of tegeningenomenheid zal zy ken
nis nemen van de verklaringen, die de nieuwe
regeering zeker spoedig in de volksvertegen
woordiging zal geven, en hiervan en van de
daaropvolgende daden zal haar verdere holding
afhangen. De toon, reeds nu door de N. R. C.
en de Amst. aangeslagen, komt de Tijd onbe
hoorlijk, weinig vaderlandslievend en weinig
staatkundig voor; h. i. zou een weinig meer
ootmoed, of althans een ietwat meer gereser
veerde houding ten opzichte der nieuwe minis-
teis, den liberalen na al wat voorafging beter
passen dan nu reeds hoog op te geven van het
tijdperk van strijd, dat wij tegemoet gaan en
reeds nu den dag der Juniverkiezingen als de
uiterste grens van den levensduur der tegen
woordige regeering te willen bepalen.
„De 23e April zegt de Arnheinsche Crt.
heeft ons sneeuw aangebracht en een Mini-
sterie-Hce nskerk. De reactie in de natuur gaat
samen met de reactie in de politiek.
„Want in dit Ministerie kan men zich niet
vergissen. Het is een Ministerie niet van be-
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
muren.
Nu de crisis op een paar dagen na twee volle
maanden geduurd heeft is dit voor het R. NU.
lang; genoeg om elke oplossing, zelfs deze, met
instemming te begroeten; maar auders, zegt zij,
zou men het een ministerie kunnen noemen om
er een óp toe te geven. Als acht hoofden van
departementen te zameh in eik geval een mini
sterie vormen, dan is de ministerieele crisis
geëindigd, doch het Rott. Nbl. is daarvan nog
niet geheel zeker.
Na er op gewezen te hebben dat er met het
optreden van het nieuwe ministerie een haast
is gemaakt, die zelfs met de gewone Zondags
rust geen rekening hield, terwijl daarentegen
de crisis ruim 7 weken duurde en de heer
Heemskerk er 4 daarvan behoefde om een stel
ambtgenooten te zoeken, herinnert het Vad. dat
het door haar verleden week geplubiceerde lijstje
van nieuwe ministers in hoofdzaak juist was
slechts treedt de heer Grobbee op als hoofd van
financiën in plaats van den heer Van Kuyk
die zich ter elfder ure terugtrok.
Voorts wijst zij er op dat het Dagbl. steeds
dergelijke lystjes onjuist noemde en vraagt zij
of laatstgenoemd blad ook het bericht in de
Staatscour. voor een liberaal verzinsel houdt?
Ware hét maar een verzinsel! zucht het Vad.
ten slotte.
Ook verhaalt dit blad dat er ten aanzien van
het aftredende ministerie weinig ceremonieel
gehandeld is, immers toen de leden van het
vorig kabinet Zaterdag middag hun departe
menten verlieten, was hun nog niets oliieieel
bekend van het politiek advies van den heer
Heemskerk; eerst Zondag middag kwam de
h§er Heemskerk, den premier van ’t vorig kabi
net, den heer Van Lynden, meedeelen, dut de
Kon. besluiten ter vervanging van het oude
kabinet waren geteekend, en verzocht hij, dat
Maandag middag half twee de portefeuilles zou
den worden overgegeven.
In die groote haast bij het optreden werd
vergeten dat het Zondag was en da£ het geen
gewoonte is, zegt hot Vad., dat ministers hun
bureaux verlaten als wachtkamers in een stati
on, waar zij met den hoed en de overjas op
een stool naast zicir op het sein van vertrek
hebben zitten wachten.
De N. R. C. betwijfelt het of door het ein
delijk verschenen nieuwe ministerie de crisis
opgelost is. V' el behoort er h. i. moed toe om
ledigstaande ministerieele zetels te bezetten, als
men, gelijk de samensteller van dit nieuwe ka
binet, ten hoogste 4 of 5 geestverwanten in de
Kamer telt. Had de heer Van Lijnden, die
ook op weinig sympathie in do vertegenwoor
diging rekenen kon, zich omringd van mannen,
van bekende en erkende bekwaamheid, de heer
Heemskerk daarentegen treedt op met ambtge
nooten waaronder verschillende geen groote ver
wachtingen wekken, terwijl de formateur zelf,
schoon niemand hem bekwaamheid zal ontzeg
gen, zélf beheersching en kalmte mist, zoodat hij
zich niet licht tot een ministerie van zaken zal
bepalen. Wie weet, vraagt het blad, of ons
niet allerlei verrassingen, ais ontbindingen, com
binatiën van partijen door concession, wachten.
Zeker schijnt het haar echter toe dat wij met
dit kabinet een tijdperk van hevigen strijd op
menig gebied tegemoet gaan, waardoor veel nati
onale tijd zal verspild worden, en veel verwacht
zij dan ook met van dit ministerie. Men zal
het h. i. bij zijn aftreden dankbaar kunnen
zijn voor den dienst aan het vaderland bewe-
zen, indien het slechts den liberalen in de Ka- I vrediging of verzoening, niet ze fs van fusie
mer doet ondervinden hoeveel schade hun ver- geen neutraal ministerie; geen Ministerie van
deéldheid aan ’s lands welzijn doet en daardoor zooals men het noemt zaken. Dit is
In ons vorig nummer hebben we de namen
meêgedeeld van het nieuwe stel ministers, dat,
met Heemskerk aan ’t Hoofd, thans is opgetre-
j waarmee aap de langdurige ministerieele
einde is gemaakt, ’t Spreekt wel
zelf, dat de samenstelling van het nieuwe
ministerie-Heemskerk aan verschillende bladen
stof levert tot bespreking, tot op- en aanmerkin
gen. Wij geven daarvan het volgende résumé:
Het Hdöl. wijst er op, dat Heemskerk, die nu
voor de derde maal de teugels in handen neemt,
meer volharding heeft getoond dan zijn beide
liberale voorgangers, Van Rees en Gleichman.
Immers noch door weigeringen rechts, noch
■door afwijzingen links, liet hij zich afschrikken.
Ten slotte is hij gereed gekomen met een ka
binet, dat er, volgens het Hdlb., in sommige
opzichten nog beter uitziet dan men verwacht
had. De nieuwe ministers stuk voor stuk be
schouwende, zegt het Hdlb. - Heemskerk wordt
weder minister van binnenlandsche Zaken, en
is daar dan ook zeker op zijn plaats. Voor fi
nanciën is de heer Grobbée, oud-hoofdinspecteur
van financiën, gevonden, die zeker door zijn
vroeger ambt de kundigheden heeft om onze
geldmiddelen te belieeren, al zal het ook nog
wel de vraag zijn of hij tevens de man is die
onze belastinghervorming kan tot stand brengen.
De heer Van der Does was gedurende drie jaar
vroeger reeds Heemskerks ambtgenoot als mi
nister van buiténlandsche zaken.
Ook Weitzel was vroeger minister, nl. in
■een liberaal kabinet, het tweede ministerie Geert-
seinahij behoort zeker tot onze bekwaamste
hoofdoffieieren en heeft ook door zijn geschrif
ten zijn groote belangstelling in de militaire
quaéstien betoond. Daar de heer Weitzel ech
ter in zijn vorig ministerschap de inleider van
de leer was om ’s lauds weerbaarheid volgens
het oude in den grond ongewijzigde stelsel in te
richten, stelt het Hdlb. zich van zijn optreden
niet veel goeds voor.
De heer Geerling, gepensioneerd vice-admi-
raal, die zich o. a verdienstelijk maakte door
een vlugschrift te wijden aan de hier te lande
nog ontbrekende marine-reserve, wordt door het
blad een zeer geacht zeeofficier genoemd.
De nieuwe minister van waterstaat, de hoofd
ingenieur Van der Bergh, is katholiek, was zeer
bevriend met Thorbecke, die zyn kundigheden
hoogschatte, en heelt onder de ingenieurs bij de
staatsspoorwegen een groeten naam. Onbekend
is het echter wat hij voor handel en ny verheid
doen zal.
Maken nu deze zes ministers, volgens het
Handb., een goed figuur, afgescheiden van ou
derlingen sameuhang of politiek, de namen van
de ministers van justitie en koloniën klinken
haar wonderlijk in de ooreii. Baron du Tour,
de nieuwe minister van justitie, toch is vooral
bekend geworden door zyn lidmaatschap van de
Iweede Kamer voor Utrecht gedurende een paar
l dagen, waar hij der Katholieken en anti-revolu-
I honairen candidaat was, doch wegens vicieuse
I kiezerslijst in Harmelen niet werd toegelaten.
I Het is een daad van grooten moed dat hij Mod-
derman wil vervangen; het Hand, hoopt niet,
dat het een daad van overmoed zij. Reeds door
Kf t invoeren van ’t nieuwe strafwetboek tzal hij
M Zich trouwens verdienstelijk maken, doch Heems-
I 1 deukc ongunstig over dit wetboek en daarom
i had het blad aan ’t hoofd van justitie juist gaarne
I een man gezien, van wien men een krachtiger
“1 houding mocht verwachten dan van den als
I tochtsgeleerden volkomen onbekenden Du Tour.
I Het optreden van Van Bloemen Waanders
went verbazing uit een ander oogpunt: zijn
Ml
L
OE
1
i
r*
A
ER CRIJRANT
kl
i
'I
