(IBM II HI f 1W1IIISSI'll I1SIM
Paardenmarkt
TE SVEEK
MJAMiS-HAIlBEiVMlHKT
No. 72.
N E Gr E N-E N-D E R T I Cl S T E
J
ROAN G.
1884.
J
N
it
e
3
r
i.
ZATERDAG
1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
r
elk
over de staatsbegrooting voor 1884 stelde nl. de
het kiesrecht eenvoudig
BÉ
BWMW
d
b
onge-
voor
n
v.
van
van
om
te-
1-
le
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave ol redactie betreffende, franco
in te zenden.
r-
e-
ta
18
e
n
12
Ie
i.
c-
n
ia
n
a
n
h
ADVER1EN11LN van T -
voor eiken regel meer 7 Va Cents. Bij abonnement is de prijs bei
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
De vergadering der Staten-Generaal wordt
Zaterdag 13 dezer, des namiddags te drie uren,
in een vereenigde zitting der beide K .mers door
den minister van binnenlandsche zaken in naam
des Konings gesloten.
Dat de Augustusmaand groot vertier op Sche-
veningen bracht, mag afgeleid worden uit de
volgende opgavenDe stoomtram vervoerde van
en naar Den Haag in die maand 251,846 per
sonen, of ruim 33000 meer dan in Augustus 1883.
Het aantal buitenbaden te Seheveningén in
wil opgaan. M, i. is het niet moeilijk te voor
spellen welk antwoord op die vraag zal worden
gegeven. Mocht een regentschap noodig wor
den, vóórdat de omslachtige behandeling van
voorstellen tot meer uitgebreide herziening ware
afgeloopen, dan zou het absolute verbod van
art. 198 den staat in groote ongelegenheid bren
gen.”
BURGEMEESTER en WETHOUDERS dor U1J
gemeente ozieefc, maken hiermede bekend, dat de I uerjarigen opvolger,
7 ingeval de resent
dit jaar invalt op Woensdag den 17 Septem
ber e. k.
J. van DRIESSEN, Burgemeester.
De Secretaris, J. W BENNEW1TZ.
Wegens de cholera doet de maatschappij
„Nederland” sinds eenigen tijd niet meer de
haven van Marseille aan, maar do haven van
Napels. Maar thans is de cholera te Napels
minstens zoo hevig als te Marseille. Wordt het
niet zaak, vraagt het Vad, ook Napels tgdelijk
vaarwel te zeggen
Iri het weekblad de Heraut heeft dr, Kuyper
het over de bacteriën. Over de jongste ontdek
kingen op dit gebied sprekende, zegt hij o. a,
„Mochten deze nasporingen er metterdaad toe
leiden om een kruid te ontdekken, waardoor
deze giftige dierkens en met hen de doodelijke
kiem van deze vreeslijke ziekten in den lijder'
konden verstikt worden, wie zou dan voor deil
ijver dezer onderzoekers geen lof hebben, en
wie geen dank en eere geven aan den Heero
onzen God, die met de plage ons het middel bcod
om lijf en leven te redden van bange verder
ving?’
Het Vad. teekent hierbij aan
Uitnemend van standpunt; maar waarom sch’ijft
dr. K. ook niet in dien geest over de vaccine,’
ook „een kruid, waardoor deze giftige dierkens
en met hen de doodelijke kiem van de vrees
lijke pokziekte kon verstikt worden” en die di s
ook stemmen moet tot dank en eere aan deu
Heere God „die met de plage ons het middel
bood, om lijf en leven te redden van de batige
verderving
haar oorsprong onherroepelijk waren geoordeeld.
Thans schijnen dezelfde Kamers tot een zoo
KENNIS GE VING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
de gemeente Sneek maken bekend, dat cH «k,
Secretarie dezer gemeente gedurende 14 dagen
van af heden voor een ieder ter lezing is neer
gelegd en in afschrift tegen betaling der kusten
algemeen verkrijgbaar wordt gesteld de aan den
haad aangeboden beg rooting der inkomsten en
uitgaven can de gemeente Sneek, voor het jaar
1885.
Sneek, 2 September 1S84.
Burgemeester en Wethouders vóornoemd,
J. van DRIESSEN.
De Secretaris,
J. W. BENNEW1TZ.
Voor zooverre de pers het voorstel Van Hou
ten besproken heeft, luidt haar oordeel niet zeer
gunstig
Het Vad. is er den voorsteller wel dankbaar
voor dat hij van zijn recht van initiatief gebruik
heeft gemaakt, doch uitsluitend omdat, meent het
blad, nu eindelijk gebleken is wat met partieele
herziening, het tot heden onbekend gebleven
geheimzinnige plan Kappeyue-Tak, bedoeld is.
Hierbij zij evenwel opgemerkt, dat het Hdbl.
deze beschouwing van het liberale residentieblad
onjuist acht, en beweert dat Van Houten s voor
stel met bet plan-Kappeyne slechts dat gemeen
heeft, dat door hem ook eenige artikelen der
grondwet worden aangeroerd, die de voorstan
ders eener beperkte herziening willen gewijzigd
hebben.
Hoe dit zij, het Vad., van bovenstaande ver
onderstelling uitgaande, vervolgt„Niet minder
dan 24 artikelen bevat zijn voorstel en niet
minder dan 31 artikelen der grondwet worden;
gewijzigd of nieuw toegevoegd. Gewijzigd wor
den daarbij onder meer de bepalingen over
kiesrecht, over de Eerste Kamer, over de de
fensie, over onderwijs, over veranderingen. En
dat heet nu een partieele herzieningEilieve
wanneer is dan de herziening algemeen Als
zij uit 25 artikelen bestaat? Naar het schijnt
niet, want de toelichting vergunt met groote
vrijgevigheid aan de Kamerleden neg andere
wijzigingen voor te stellen. Dan wellicht, als
zij door een ander dan don heer Van Houten
wordt ingediend Dat is niet aan te nemen.
Op ongezochte wijze heeft de heer Van Houten
de erbarmelijke zinledigheid der leus partiëele
herziening, met haar factieuse bedoeling in het
helderste licht gesteld.”
oor het overige waardeert het blad het
vertrouwen, door den heer Van Houten in de
tegenwoordige Staten-Generaal gesteld, dat hij
een betrekkelijk zoo omvangrijke herziening
aanhangig wil maken. Uit zijn mond juist moes
ten de Kamers toch herhaaldelijk vernemen, dat
j zij tot mets meer bekwaam waren, dat zij om
’t Zelfde blad zegt
Men begint ongeduldig uit te zien naar het
antwoord van den Radjah van Teaom. Had de
Radjah vóór 29 Augustus het hoofd in den schoot
gelegd, men kon het in ’s Hage weten. Intus-
scheu moeten wij Opmerken, dat de hem gestelde
termijn op 29 Aug. nog niet was verstreken.
Het ultimatum is 14 Aug. uitgevaardigd en
stelde een termijn van 15 dagen, doch van het
tijdstip af, waarop het ultimatum in zijn handen
zou zijn. Dit nu zal eerst een paar dagen later
het geval zijn geweest.
Doch hoe dit zij, dat de Radjah zoo talmt,
Hopen wij, dat, hoe de afloop moge zijn, onze
Regeering niet schrome de natie zoo spoedig
mogelijk op de hoogte te stellen. De geheim
zinnige terughoudendheid, die men bij ons in
diplomatieke en koloniale zaken bij voorkeur
huldigt, doet meer kwaad dan goed.
De Minister van Buitenlandsciio Zaken schijnt
den toestand nog al luchtig op te nemen. Hij
vertoeft dezer dagen in Bohemeu 1
UIT DE PER S.
6 S I I P T E] M B E R.
Bij de Tweede Kamer zijn twee ontwerpen
tot grondwetsherziening ingediend: van de re
geering en van den heer van Houten.
Het ontwerp der regeering beoogt alleen uit
art. 198 te lichten de bepaling, dat gedurende
een regentschap geeiie verandering in de grond
wet mag w orden gemaakt. De Verbodsbepaling
erntrent verandering in de erfopvolging bljft ge
handhaafd, doch verliest van hare vroegere kracht
omdat ook zij, volgens l et regeeringsvoorstel,
gedurende het regentschap kan worden gewij
zigd.
Het ontwerp van den lieer van Houten heeft
'eel wijder strekking. De wijzigingen w elke door
den Groninger afgevaarddigde worden geweuscht
komen i i hoofdzaak neer op ’t volgende
i he'.zep, dan of de grondwet zelve waarborgen
zou bevatte i, dat het algemeen stemrecht door
,den wetgever zou worden gehuldigd. Het stellen
rl/IW VTMZtAn. J?_. - 1
dat de
<jzou bevattei, dat het algemeen stemrecht door
den wetgever zou worden gehuldigd. Het stellen
der vraag, zoo zij niet eenvoudig een strikvraag I
was, toonde h. i. genoegzaam, dat de vrager
alleen met de laatste oplossing tevreden zou zijn.
„Thans is het blaadje omgekeerd Stond 'de
heer Van Houten er op nogmaals een bewijs te
leveren van zijn geniale wispelturigheid, door
hemzeT als onfeilbare staatsmanswijsheid be
schouwd
Het conservatieve Dbl. staat slechts even en
in ’t voorbijgaan bij het voorstel stil. Zij wijdt
er t ians niet meer dan deze éene zinsnede aan;
Dat mr. Van Houten, afgescheiden van zijn
democratische begrippen, het huidige oogenblik
kiest om het parlementa r initiatief te wagen
aan een voorstel tot breede grondwetsherziening
gelijk dit Zaterdag avond het licht heeft gezien,
dit komt ons, van den even bekwamen als
onpractischen en potilitiek schwarmerischen heer
Van Houten mede zóo natuurlijk voor, dat'wij,
immers voorloopig, weinig opgewektheid gevoelen
ons met die zonderlinge poging lang bezig te
houden.”
Het Hdbl. is van oordeel dat de heer Van
Houten te ver is gegaan. Zijn streven tot wij
ziging van het kiesrecht juicht dit blad toe,
maar omdat hij daarenboven vele gewichtige
wijzigingen wil invoeren, die thans h. i. geen
dringende voorziening behoeven, noemt zij zijn
voorstel in de hoogste mate onpractisch, een
doodgeboren vrucht, die de grondwetsherziening
eerder belemmeren dan bevorderen zal,
schikt èn voor spoedige behandeling èn
aanneming.
Had hij zijn voorstel in verschillende ont
werpen gesplitst (evenals in 1848 geschied is)
voor elk hoofdstuk waarin hij verandering
wenseht, dan kon de meerderheid het overtol
lige verwerpen en enkel het dringende aanne
men. Maar nu hij opzettelijk, wegens de een
heid van gedachten (die zij echter niet kan
bespeuren) alles in óen ontwerp heeft vereenigd,
zal, meent bet Hdbl., zijn poging uitloopen op
niets
„Zonder de bijvoeging over oplossing van
vraagstukken die nog niet vatbaar zijn voor be
slissing, en daarom aan de toekomst moeten
worden overgelateu, ware het voorstel-Van Hou
ten een welkome aanvulling geweest van dat
der regeering. Dan had het aan de Staten-
Generaal een gelegenheid gegeven om thans
tegelijkertijd en met deuzelfden omslag en moei
te nog enkele andere grondwettige bepalingen
j behalve art. 198 te wijzigen en voor een goede
I grondwetsherziening den weg te banen. En dat
ware, bij den ernstigen wil om in den bedeuke-
1 ij ken toestand verbetering te brengen, verre
van ónmogelijk geweest.
Nu échter zal der Staten Generaal niet anders -
overblijven, dan het voorstel van den heer Van dunkt ons een veeg teeken.
gewichtig werk als grondwetswijziging bekwaam en zich te bepalen tot spoedige aanneming
sprekend andere zijde nog een poging worde gedaan
onbekwaamheid, bij gewichtige maatregelen de geljjk aan de orde te doen komen.”
Kamer Lerhaaldebjk voorgeworpen, slechts in- De Haagsche correspondent van de Zutf. Ct.
gegeven werd'door een geest vau obstructionisme j besluit zijn overzicht van het regeerings-ontwerp
Merkwaardig acht het Vad. het nog, dat naar en van het voorstel-Van Houten met de volgen-
deze proeve van herziening de regeling van het de woorden
kiesrecht geheel aan de wetgevende macht wordt „De eerste vraag, welkenu de volksvertegen-
overgelatèn. Bij de algemeene beraadslagingen woordiging te beslissen heeft, is natuurlijk deze,
t.„„ 1004 met de regeering voorloopig alleen een
heer Van Houten den minister Heemskerk de wijziging van art. 198 tot stand wil brengen,
art. 47 (het thans vigeeronde) wordt bepaald dat de ver. ten.Opzichte
i Houten, onder algemeene afkeuring te begraven
te zijn geworden. Was het, vraagt zij, soms het volledig voorstel der" regeering. Tenzj
’t doel van deu voorsteller met een sprekend j andere zijde nog een poging worde gedaan
voorbeeld aan te toonen, dat de exceptie vanM het dringende uit het ontwerp-Van Houten
De Haagsche correspondent
het voorstel-Van Houten met de volgen-
De eerste vraag, welke nu de volksvertegen-
of zij met de regeering voorloopig alleen een
vraag, of zijn grondwetsherziening den wetgever dan wel of zij met den 'heer Van Houten den
i van het kiesrecht eenvoudig zou stroom eener uitgebreide grondwetsherziening
OEEKER ('01 RAI
rm
wits- b mini mill i:i.m Mi di
s
B,
BI AI X K A> I, A M I».
3
0
1
i
I
ie
3.
n
!U
r-
0
n
i.
i*
De eedsdwang wordt opgeheven.
elf\-VCder Staten Generaal heeft plaats in minstens
rm! ,.IsLlleten; dt-ze, evenals de bepaling wie kiezers zijn en de
geinig van alles, wat verder tot het kiesrecht en zijne uitoe-
lening betrekking heeft, bij de wet te regelen.
e\sc11 vau hóógst aangeslagene te zijn, vervalt voor de
trkiesbaarhoid voor de Eerste Kamer
ia>. e Tweede Kamer treedt niet bij helften, maar om de vier
jaieu m haar geheel af
liet verbod dat geestelijken en ministers lid der kamer mogen
wordt opgehevc t.
let voois hrift dat wetsontwerpen in de afdeel ingen worden
herwogen, vervalt
4eiH°r. onteigening wordt voorgeschreven betaling van het
v.„-V0u^ van hetzuiver jaarlijks voordeel, met inachtneming
indirecte schade.
ibu legermacht moet alleen toereikend zijn voor de
j ‘Hhaving van de orde in het geheele rijk” hare samenstel-
U Kvr<‘geld bij de wel, en de grondwetsbepalingen om-
öuni Histelljng van militie en schutterij vervallen,
^ftikel lm wordt gelezen als vqjgt
D‘let bijzonder onderwijs is vrij.
,et openbaar onderwijs wordt bij de wet geregeld
t”4,ceil.e seliolen mogen uit eenige openbare kas worden be-
01 ausubsidieerd, tenzij zij voor alle leerlingen, zonder
het lSe lc^ van godsdienstige gezindheid, toe .ankelijk zijn,
er u ec dienstbaar worde gemaakt aan de ver-
q V17.i of bestrijding van godsdienstige begrippen, en de on-
zich bij het onderwijs onthouden van iets te doen
ten rlt hetwelk aan andersdenkenden, van wie kinde-
On t hunne school bezoeken, aanstoot geeft.”
Ureht art. 198 stemt het voorstel Van Houten overeen met
'ttu de regeering, en aangaande Grondwetsverandering wil
ëew(Q°rste^r bepalen, dat zy binnen de bevoegdheid van den
vUIl i e,u wetgever valt, mits in elke kamer een meerderheid
i-laartVü0 ^er^en zich voor het daartoe gedane voorstel ver-
v'Önite beslissing der Staten-Generaal in vereenigde zitting
q voorgeschreven, indien bij overlijden des konings meer-
h t weren tot de troonopvolging gerechtigd te zijn.
(lc.. y tegenwoordig artikel 42 schrijft voor, dat wanneer aan
t‘C‘le iad vau State, vereen igd met de hoofden der ministeri-
(jul jlePartementen, na een nauwkeurig onderzoek, is gebleken
df?e koninS buiten staat geraakt de regeering waar te nemen
iQ vergadering onverwijld de Staten-Generaal! bijeenroept
le Joe eieU getale, om hun van het voorhanden geval verslag
hl t
v --rc--i zou be*
-- t
was, toonde h. i.
gadering, samengesteld als in het aangehaald art. 42 is bepaal-’; vrijlaten, of ZÜ beDerkende benalinp-pn
l. -en geval, de prins van Oranje x r
i or de benoem ie regent het regentschap heeft amvaard, het i;
anuitjiigestviu. nis ni jiuv t uru, nz im uepita"
totdat, in het in art. 4> omschreven geval, de prins van Oranje
i koninklijk gezag zal waarnemen.
Deze laatste bepaling wil de heer Van Houten ook geldig
maken, totdat de bevoegde regent of opvolger de regeering
i heeft aanvaard en de voorgeschreven belofte heeft afgelegd, in
de volgende gevallen
ingeval bij overlijden des konings een regent voor den min-
'w of ook de bevoegde opvolger ontbreekt
ingeval de regent overlijdt,, van het regentschap afstand doet,
buiten staat geraakt het regentschap waar te nemen, of op
éenlgè andere wijze ophoudt zijne waardigheid te bekleeden,
zonder dat in de opvolging is voorzien, en
ingeval bij overlijden des konings meerderen beweren tot de
troonsopvolging gerechtigd te zijn
In het eerste artikel der door hem voorgcstelde overgangs
bepalingen stelt mr. Van Houten voor, dat, tot nadere regeling
bij de kieswet, van het tijdstip af der invoering dezer Grond
wetswijziging, kiezers zullen zijn, zoo voor de Tweede Kamer
der Staten-Generaal, als voor de provinciale st ten en de ge
meenteraden, alle meerderjarige mannen en meerderjarige on- i
gehuwde vrouwen, die Nederlanders, ingezetenen, in het volle
bezit hunner burgerlijke en burgerschapsrechten, en in de be
lasting op het personeel op de loopende kohieren aangeslagen
zijn, en die, voor zoover zij ook in het vorige dienstjaar belus-
j I ting verschuldigd waren, die belasting hebben voldaan.
