veertigste: j
lilJliVn: l I III! WMJIWfflT SIHS.
/i
I
I
I
1
No. 3.
R G A. N G.
1885.
ste$
4
KIESRECHT.
Onze staalkundige toestand.
i (Verv^U en Slot)
I 2°-
bepaald x
ZA-TEQ R ITV O-
1
zijn meening
I
i
”Y.
berale
een v-
rende
beheist. Air.
bedekken en
1 doen hoeren.
onmiskenbr
»B KONINGS in do w preken
I ook het
n zocht worden.
Mr. Van TT
op de anti-liberalen.
leven kunnen roepen. Zij hebben geen staat
kundig program en zelfs, nu het met de kies-
wethervorming niet vlotten wil, geen vereeni-
gingspunt meer voor een enkel zittingjaar. Wel
verkondigen de anti-liberale organen om strijd
dat zij tevreden zijn, nu de liberalen machteloos
zijn gemaakt, maai als zij zelve eveneens
machteloos zijn, is het geheele staatsbestuur
machteloos. En een toestand van geheele mach
teloosheid is op den duur onhoudbaar en on
duldbaar, ja zou na korter of langer tijd op re-
gezind
i zienin;
v°oruan’op^heT\?be3ra|eeQ eeuPari»e beslissing, 1
ging op voor voor I P.r°gram(na- Öe«a
niemand aarzehte \J\fa^'dXJ?enSUSverlJagillS eQ “inisterie op te treden, daar het duidelijk blijkt
te beslechten, die van 1879 t strÖd dat de 44 verbondenen geen regeering in het
partij woAddVan l879 tot 1884 in de b-
veroordeeling ve:a°eïS00a T°r velen
e een korte/of i g gedragslijn, gedu-
Van TTU?ger. deel dier Pe™d<b
die inconsequentie m/tT 18 dan ook zo° ^d
bedekken en een krant deQ/nantel der liefde te
doen hooren. ln Z1]n ‘gdrüber te
onmiskenbaar gebleken *8 door deze stemming
ge indienin/ dm i™’ de liberalen spoedi-
^lening wenschen. b e en tot grondwetsher-
I
e wjjze wor-
in zijn
rusten,
thans is.
Over het
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.—franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave ol redactie betreffende, franco
in te zenden.
ADJ ERIENT1EN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents
voor eiken regel meer 7*/a Cents. Bij abonnement is de prijs bel
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever. 1
leggen. Vreest gij voor misbruik zijner macht,
I vraagt afdoende grondwettige waarborgen. De
liberalen kunnen daar genoegen mee nemen.
Alaar wilt gij noch de geheele, noch een door
grondrechten beperkte vrijheid des wetgevers en
streeft gij er naar thans uw stem te verkoopen
voor de concessie dat de wetgever der toekomst
gehouden zal zijn om zelfs tegen eigen wensch
u het onderwijs over te leveren, dan zeggen wij
„non possumus.” Dit zou grof onrecht zijn.
Willen de kerkelijken hun medewerking ver-
koopen voor inwilliging van ’overdreven en on
rechtmatige eischen op het gebied van het on
derwijs, dan is het de plicht der liberalen aan
eengesloten te blijvendan zal het gezond ver
stand der nog niet geheel aan kerkelijken lei
band loopende kiezers zeer spoedig den doorslag
geven, mits, en hier komt de financieele staat
kunde van mr Van Houten weder om den
hoek kijken, de liberalen veeleer door een zui-
mg beheer. dan door nieuwe belastingen het
evenwicht in de rijksfinanciën trachten te ver
krijgen.
zal zeker, beide studiën vergelijkende,
getroffen worden door de overeenstemming wel
ke op verschillende punten tusschen beide staats
mannen bestaat. Voor de liberale partij is dit
zeker een heuglijk verschijnsel.
UIT DE PERS.
Waarheen vraagt Het Vaderland en zoekt
de vraag te beantwoorden, waartoo de tegen
woordige partijverhoudingen in de Tweede Ka
mer zullen leiden.
Het blad is overtuigd dat de groote strijdvra
gen, die bij de stembus worden opgeworpen
terstond na de terugkomst der Kamer ter tafel
zullen komen. Een voorproefje van den strfid,
die te wachten staat, levert reeds het voorloo-
pig verslag over Hoofdstuk I der staatsbegrooting
waaruit zij, die de partyleuzen van ons Parlement
kennen, kunnen opmaken, dat het de liberalen
zijn, die aandringen op schhlyke indiening der
voorstellen tot grondwetsherziening en de cleri
calen, die voorafgaande kieswetsherziening wil-
leu dat de liberalen het beleid van den minister
van financiën af keuren en versterking der mid-
delen langs den weg der directe belastingen
noodig achten, en ne anti-liberalen den minister
van financiën hun steun toezeggen, indien hij
voortaan in indirecte heffingen zijn heil wil
zoekenen eindelijk dat de rechterzijde bij
voorbeur op de posten voor onderwijs wil be
zuinigen, terwijl de liberalen, ofschoon den eisch
van bezuiniging niet minder op den voorgrond
stellende, niet het onderwijs bij voorkeur de
dupe willen maken van de behoeften der schat
kist, maar ook de begrootingen vau oorlog en
waterstaat en andere aanzienlijk willen besnoeien.
De groote vraag is nu, welke houding het
mimsterie-IIeemskerk tegenover die verschillende
quaestiën zal aannemen.
Het blad acht het niet onwaarschijnlijk, dat
de regeering wel wat water in haar wijn zal
willen doen. De clericalen schijnen bevreesd
een crisis uit te lokken en zullen ongetwijfeld
in hunne eischen gematigd zijn. Het eenige
dat zij met nadruk vragen, isonmiddellijke
herziening der kiestabel, wellicht in de hoop
door nieuwe distrietsversnipperingen hun meer
derheid te versterken; en het is niet onmogelijk
dat de Regeering bereid zal zijn op dien° weg
mee te gaan.
Het Vaderland meent, dat de liberalen, die
thans in de minderheid zijn, die onderhandeliu-
gen met, over en om het ministerie zonder
groote ongerustheid kunnen aanzien. Hunne
volufie moeten uitloopen.
Dit zou vooral het geval kunnen zijn, meent
mr. v. H., wanneer de tegenstand tégen grond
wetsherziening gevoerd wordt op het terrein
waar het orgaan der conservatieve katholieken’
de lijd, haar brengt. In de bestrijding toch
van dr. Schaepman’s brochure betoogt de Tijd
dat de stem Gods nog niet met overtuigende
duidelijkheid in de stem des volks heeft Ge
sproken, een stelling waarmede Van Houten
zich zeer goed kan vereenigen, al verbaast het
hem dat de Tijd den volkswil als kenbron van
Gods wil erkent. Immers dan gaat het niet
aan, gelijk de katholieken overigens met zooveel
gerustheid doen, de uitingen van den volkswil
aan banden te leggen of te belemmeren, zelfs
niet al meent men nog andere kenbronnen van
Gods wil te hebben.
Een bloote recapitulatie der feiten toont echter
naar mr. v. H. meent volkomen duidelijk
aan, dat de gevorderde dringende omstandigheden
aan wezig zijn, vooral ten aanzien van het kies
recht. Hij herinnert daarop den strijd door Groen
aangehouden, het eerste parlementaire voorstel
van Heemskerk, de bescheiden stap in 1874 door
Geertsema gedaan, waardoor tijdelijk het vuur
zou gestuit zijn, maar waartegen conservatieven
en clericalen zich eenparig verzetten, Kaopeyne’s
latere pogingen, kortom, de geschiedenis toont
z. i. duidelijk aan, dat de conser vatieven alle
gelegenheden hebben laten voorbijgaan om den
derden stand in ruimere mate aan het politieke
leven te doen deelnemen en daardoor de bewe
ging hebben gevoed die nu met den derden
stand ook een goed deel van den vierden in ons
politiek leven zal binnenleiden. En nog meer
dan de conservatieven hebben do clericalen door
hun petitionnement van 1878 ons kiesstelselin
het hart getroffen, daar zij den Koning stelden
voor een keuze tusschen de wettige volksver
tegenwoordiging en een onregelmatige vertegen
woordiging met een monsterpetitie als geloofsbrief.
Wanneer al die petitionarissen gerechtigd waren
hun lootje in het zakje te leggen, waar het de
schoolwet gold, dan zijn zij het ook voor minder
belangrijke vraagstukken. Is het niet onbehoör-
bjk ben aan te sporen en uit te lokken om door
midde van handteekeningen op een monsterpe
titie ais een soort van volksvertegenwoording in
buitengewonen dienst op te treden, waarom zal
men hun invloed dan niet regelen en wettigen
door het kiesrecht
De invoering van een democratisch stemrecht
18 j n r V(ddoeade voorbereid, en mocht nog
verder het behoud triomfeeren, men behoeft
meent mr. v. IIgeen ziener te ziju om den loop
der zaken te voorspellen. Het slib der maat
schappij zal worden omgewoeld, op booze
hartstochten, op jaloezie en luiheid gespeculeerd,
gelijk nu reeds het geval is, en als eindelijk
het legaal onrecht feitelijk verzet zal hebben
uitgelokt, loopt men gevaar dat óf een kiesrecht
wordt ingevoerd hetwelk ook bedeelden omvat
en de algemeene kassen aanspreekt niet om
„recht voor allen” maar om panem et circenses
(brood en spelen) óf men krijgt het cesarisme,
of men onderdrukt de beweging met geweld en
de sociaal-democratie zal de rol spelen een
eeuw geleden door het jacobinisme gespeeld óf,
maar dat is het minst waarschijnlijk, eindelijk
zullen alle economisch zelfstandige burgers het
kiesrecht verkrijgen.
De heer Van Houten vreest dat op zijn be
toog door de Tijd zal worden geantwoord:
-Geeft ons het onderwijs dat wij verlangen en
wy geven u het kiesrecht dat gij verlangt,”
maar hiertegenover past van liberale zijde dit
aD<yocrd: „Wij begeeren den wetgever op het
gebied van het onder wijs niet aan banden te
De VOORZITTER van
van Sneek noodigt, ter voldoening aan
der Wet tot regeling van het Kiesrecht
van den 4 Juli 1850 (Staatsblad no. fi
rn woners dezer gemeente uit, om, zoo zij el- I
ers in de Directe belastingen zyn aan^eslao-en - - ««ui, me
daarvan vóór den 15e»» Februari e k hetzij e lke bervortniQS tot stand brengt, is de volkswil.
door de aanslagbiljetten, hetzij door’andere
daartoe betrekkelijke bescheiden te doen blijken.
Sneek den 6 Januari 1885.
Be Voorzitter voornoemd,
J. van DRIESSEN.
bekendmaking.
e BURGEMEESTER der gemeente Sneek,
gende*' kenu*8 VaQ de *nSezetenen, de vol-
kennisgeving.
I De COMMISSARIS
I provincie Friesland,
I Gelet op het besluit van Gedeputeerde Staten
I iler m °r Van dea 2 Januari 1S85, no. 56,
le afdeeling B alsmede op art 11 der wet van
13 Juni 18o7 (Staatsblad no. 87)
Brengt ter kennis van de belanghebbenden:
nw,.-' 1 de 8*u>ting der visscherij in deze
1 RXa 10 bePaald °p bondag den 1 Februari
dnn? "’fl ;,ltzunder"'g van de palingvisscherij
on H ddie Va° aiiltuiken» waarmede voorshands
voo^ VOet Zal kuMe“ morden
dat de wederopening der visscherij is
op Maandag den 1 Juni 1885, met uit-
ni<w „AÏ- 1V‘‘ 'iooüueu met ae zegen, dat
volmnd°r ^lnsdag den 1 September daaraan
volgende zal zyn geoorloofd.
- -zal deze op de gebruikelijk
--6d en aangeplakt
Leeuwarden den 6 Januari 1885.
De Commissaris des Konings voornoemd,
(?et Van HARINXMA thoe SLOOTEN.
neek den 9 Januari 1885.
De Burgemeester voornoemd,
J van DRIESSEN.
Reeds wezen wij er op dat mr. Van Houten
«rolitiek overzisht” het verleden laat
TaUeen lat °P den toestand gelijk hij
y vei heugt zich dan ook ten zeerste
gezamenlüho0?-^811^ Pobtjek votum, door de
gunste van de^0™ het adres’dcbat ten
Ongeveinsde 1 .?1.ondweGberzieidng uitgebracht.
Zii toch le a 1 bleugt deze liberalen toe.
aan de aSh T 8te'U’niQg niet all^n
Xp een ï±alea’ maar ook aan bun eigen
zwijgen maar J aaU* hadden kunnen
treden. Geen ïih^T 6en beslist llberaal °P"
zijn stem Grondt k°nt-hleld aan bet voorstel
geus nuT kraX^s heraeDiUg dieU8Vül-
L p?0d0r'P"g ,\a!1 .het visschen met de
v°Uonde zal
J' - V
den afgekondigd
Dit vaststellende, rijst bij hem de vraag of
den Gemeenteraad liberale, Par.tii, het ook eens zal kunnen wor-
art 7 den over deu iab°ud der voorstellen en of zij
enz. i de? weerbtaRd der rechterzijde, thans meerder-
37) de btdd Uoworden, zal kunnen te boven komen.
Het antwoord ligt bij hem niet in de Kamer,
maar daar buiten. De wezèhlijke kracht, die
Het is dan ook een slechte staatkunde die alleen
met de persoonlijke wenschen der kamerleden
rekent en niet met den wind dien een voorstel
opwekt, niet met de sociale krachten die zich
ten gunste van een ontwerp openbaren, en
tegenover welke die kamerleden zelve staan
als het kwikzilver tegenover de atmosfeer. De
kamerleden vragen veel minder bij de beoor-
deeling van een ontwerp of hethun persoon
lijke sympathie heeft, dan wel of het de publieke
opinie bevredigt. Daar ligt de kern der grond
wetsherzieningdaar ligt de kracht om elke
I tegenstand te breken en daar moet mitsdien
-j vereenigingspunt voor de liberalen ge-
Mr. Van Houten slaat vervolgens den blik
op de anti-liberalen. Dezelfde overwegingen
dringen zich wel is waar bij hen op, maar zij
worden daar gecompliceerd met hun overwe
gingen omtrent den invloed der grondwetsher
ziening van het onderwijs en op de stelling
der kerkgenootschappen, ’t Meest opmerkelijk
verschijnsel is hier, dat de tweespalt, die lang
in de liberale partij heerschte over da vraag: of al
dan niet kiesrechthervorming aan grondwets
herziening behoorde vooraf te gaan, thaus tot
de anti-liberalen overslaat.
Meer in den breede wijst de schrijver op de
pogingen, welke de heer Keuchenius in de
Kamer heeft gedaan om aan te toonen dat
kieswetshervorming aan grondwetsherziening be
hoort vooraf te gaan. Hij wijst het onjuiste
aan in de opvatting van mr. K., waar deze zich
beroept op de bepaling van de kieswet„deze
tabel wordt om de vijf jaar herzien”, een ter
mijn, die geheel willekeurig is en telkenmale
werd overschreden, en weerlegt wat verder door
den woordvoerder der anti-revolutionairen werd
aangeyoerd. Gok de vraag of het staatsbelang
nog vóór de grondwetsherziening wijziging in
de kieswet eischt op de grondslagen der be
staande grondwet een vraag van meer be
lang werd door mr. Keuchenius geopperd,
maar ook hier overtuigde hij alleen zijn partij.
En bij de stemming over het amendement-
Donnei in zake de kieswet, ging de heer Beret
met de liberalen mede en hij handhaafde, trots
de bestraffing van den meester te Amsterdam,
zijn opvatting. Ook bij de katholieken en con
servatieven is weifeling en gisting te bespeuren.
Het staat bij den heer Van Houten vast dat
voorloopig geen der staatspartijen bij machte of
'“d is Heemskerk de gelegenheid te benemen
om zyn voorstellen omtrent de grondwetsher-
-..ng in te dienen en dat spoedige indiening
dier voorstellen de levensvoorwaarde voor dit I
kabinet is. Geschiedt dit niet, dan behoort naar
J een werkelijk hervormingsgezind
WEHR ER
OIRVVÏ
■ms- is iih fkti: vru i;l in nk be
Wil
1 om z.iii
Ivza». 1 **14 A O 4 «7 L< IE I ."S/x Zl in 14 ZA I. Iz...1 rr i
I
1
